Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Рио-де-Жанейро (порт. Rio de Janeiro — қаңтардағы өзен) — Бразилиядағы қала. әкімшілік орталығы, 1764 - 1960 жылдары аралығында Бразилияның астанасы. Халқы — 4,781 миллион адам, тұрғындары санынан Бразилиядағы Сан-Паулудан кейін екінші қала (Америкадағы 6-шы, әлемдегі 26-шы). Қаланың лақап атауы — «Ғажайып қала» (порт. Cidade Maravilhosa).
| Қала | |||||
| Рио-де-Жанейро | |||||
| порт. Rio de Janeiro | |||||
 | |||||
| |||||
| Әкімшілігі | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ел | |||||
| Штаты |
| ||||
| Мэр|Мэрі | Марсело Кривела | ||||
| Тарихы мен географиясы | |||||
| Координаттары | 22°54′30″ о. е. 43°11′47″ б. б. / 22.90833° о. е. 43.19639° б. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 22°54′30″ о. е. 43°11′47″ б. б. / 22.90833° о. е. 43.19639° б. б. (G) (O) (Я) | ||||
| Құрылған уақыты | 1565 жыл | ||||
| Алғашқы дерек | |||||
| Жер аумағы | 1260 км² | ||||
| Теңіз деңгейінен биіктігі | 31 м | ||||
| Климаты | тропикалық | ||||
| Уақыт белдеуі | |||||
| Тұрғындары | |||||
| Тұрғыны | 6 476 631 адам (2016) | ||||
| Тығыздығы | 4,781 адам/км² | ||||
| Агломерация | 12 620 000 | ||||
| Ресми тілі | |||||
| Сандық идентификаторлары | |||||
| Телефон коды | +55 21 | ||||
| Пошта индекстері | 20000-000 | ||||
| rio.rj.gov.br (порт.) | |||||
Рио-де-Жанейро шекарасы | |||||
Рио-де-Жанейро ЖІӨ бойынша Бразилиядағы екінші қала (2008 жылы бойынша әлемдегі 30-шы), шамамен $201 миллиард АҚШ долларға бағаланған.
Қалада көптеген университеттер мен институттар орналасқан. Бразилиядағы ірі ғылыми-зерттеу орталықтарының бірі, 2005 жылдың мәліметі бойынша, ұлттық ғылыми өндірісінің 17% құрайды.
Рио-де-Жанейро — оңтүстік жарты шардағы туристер саны бойынша бірінші орында және өзінің табиғатымен, карнавал тойлануымен, самбасымен, Босса-новамен және жағажайларымен (Барра-да-Тижука, Копакабана, Ипанема және Леблон) танымал. Сондай-ақ, жағажайлардан басқа қаланың ең танымал назар аударарлық орындарының бірі, Корковадо тауында орналасқан Құтқарушы Мәсіх мүсіні ('Cristo Redentor') әлемнің жаңа жеті кереметінің тізіміне енгізілді. Рио Оңтүстік Америкадағы алғаш рет өтетін 2016 жылдың жазғы Олимпиада ойындарын өткізеді. Сонымен қатар, қаланың басты спорттық аренасы - Маракана стадионында 2014 жылдың футбодан әлем чемпионатының финалды матчі өткізіледі. Маракана стадионы әлемдегі ең үлкен стадиондарының бірі болып табылады.
Тарихы
Гуанабара шығанағын 1502 жылдың 1 қаңтарында португалдық теңіз саяхатшысы ашты. Бірақ, португалдықтар Гуанабара шығанағын өзен сағасы деп ойлағандықтан, қаланың атауы португал тілінен аударғанда қаңтарлық өзен деген мағынаны береді.
Географиясы
Рио-де-Жанейро Бразилияның Атлантикалық жағалауының алабында, маңайында орналасқан, 22°54" О. Е. 43°14" Б. Б. Негізінде қала оңтүстікке қарай бағытталған. Қала айлағында қаланған. Рио-де-Жанейроның басты назар аударарлық орны — Pão de Açúcar тауы.
Рио орталығы Гуанабара айлағының батыс жағалауындағы жазықтықта орналасқан. Қаланың басым бөлігі Солтүстік аймақ деп аталатын, солтүстік-батыс жазықтарда, белестерде және шағын жартасты тауларда орналасқан. Ал, Рио-де-Жанейроның оңтүстік аймағы, теңізді қоршайтын жағажайлар, қаланың орталық және солтүстік бөліктерін жағалық таулармен бөледі. Бұл таулар мен белестер Бразилияның оңтүстік-шығысындағы Бразилия таулы үстіртінің оңтүстік баурайларын құрайтын ежелгі таулы жүйесінің тарамдары.
Қаланың жалпы аумағы 1260 км². Тұрғындардың саны 6,000,000 астам, ал шоғырлануы 11-13,5 млн адам. Рио-де-Жанейро Бразилияның астанасы ретінде 1960 жылға дейін болған, ал қазір елдің бас қаласы - Бразилиа. Рионың ресми өлеңі "Cidade Maravilhosa", композиторы Андре Фильо.
Демографиясы
2010 жылдың IBGE санағы бойынша, Рио-де-Жанейро қаласында тұратын тұрғындарының саны 5,940,224 адам. Санақ келесі статистиканы көрсетті: 3,234,812 ақ адамдар (51.2%), 2,307,104 қоңыр (көп ұлтты) адамдар (36.5%), 724,197 қара терілі адамдар (11.5%), 46,484 шығыс азия ұлттары (0.7%), 6,320 американдық ұлттар (0.1%).
2010 жылы Рио-де-Жанейро қаласы халық тығыздығы жөнінен Бразилиядағы Сан-Паулудан кейін 2-орында. 2010 жылы қалада 1,200,697 кері жынысты жұптар және 5,612 бір жынысты жұптар болған. Рио-де-Жанейро тұрғындарының жынысы бойынша статистикасы: 53.2% әйелдер және 46.8% еркектер.
Рио-де-Жанейро халқының қалыптасуына түрлі этникалық топтар да әсер етті. Еуропалық отаршылдықтың алдында, шамамен, 20 тілде сөйлейтін 7 әр түрлі жергілікті халықтар болған. Отаршылдықтан кейін олардың жартысы португалдықтарға, ал екінші жартысы француздарға қосылды. Француздарға қосылғандардың барлығы португалдықтармен жойылды.
- Рио-де-Жанейро қаласының демографиялық өзгерісі
Дерекнама: Planet Barsa Ltda.
Діні
| Дін | Пайыз | Саны |
| Католицизм | 51.09% | 3,229,192 |
| Протестантизм | 23.37% | 1,477,021 |
| Дінсіздік | 13.59% | 858,704 |
| Спиритизм | 5.90% | 372,851 |
| Умбанда және Кандомбле | 1.29% | 72,946 |
| Иудейлер | 0.34% | 21,800 |
| Қайнары: Бразилия география және статистика институты (IBGE) 2010. | ||
Климаты
Жыл сайынғы орташа минималды температурасы 21 °C, жыл сайынғы орташа максималды температурасы 27 °C және жыл сайынғы орташа температурасы 23 °C. Жыл сайынғы орташа жауын-шашын мөлшері 1,175 мм-ді құрайды. INMET мәліметі бойынша 1928 жылы маусым айында Бразилиялық саваннадағы Афонсос жерінде минималды температура - 4.8 °C тіркелген, ал абсолюттық макисмум 44 °C ақпан айында болған. 21-ші ғасырда тіркелген ең төмен температура 2011 жылдың шілде айында тіркелген (8.1 °C). 10 °C-тан асып түсетін температура қалада өте сирек байқалады.
Теңіздің жыл сайынғы орташа температурасы 23–24 °C-тан 22 °C-қа дейін маусым-қазан айлары аралығында, және 26 °C ақпан мен наурыз айларында. Жылдың ең ылғалды және ыстық айлары — желтоқсан мен тамыз.
| Рио-де-Жанейро ауа райы | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Көрсеткіш | Қаң | Ақп | Нау | Сәу | Мам | Мау | Шіл | Там | Қыр | Қаз | Қар | Жел | Жыл |
| Абсолюттық максимум, °C | 42 | 42 | 40 | 40 | 38 | 37 | 38 | 42 | 42 | 42 | 43 | 41 | 43 |
| Орташа максимум, °C | 29,4 | 30,2 | 29,4 | 27,8 | 26,4 | 25,2 | 25,3 | 25,6 | 25,0 | 26,0 | 27,4 | 28,6 | 27,2 |
| Орташа температура, °C | 26,2 | 26,5 | 26,0 | 24,5 | 23,0 | 21,5 | 21,3 | 21,8 | 21,8 | 22,8 | 24,2 | 25,2 | 23,7 |
| Орташа минимум, °C | 23,3 | 23,5 | 23,3 | 21,9 | 20,4 | 18,7 | 18,4 | 18,9 | 19,2 | 20,2 | 21,4 | 22,4 | 21,0 |
| Абсолюттық минимум, °C | 17 | 17 | 17 | 15 | 10 | 7 | 11 | 10 | 13 | 12 | 13 | 17 | 7 |
| Жауын-шашын нормасы, мм | 114,1 | 105,3 | 103,3 | 137,4 | 85,6 | 80,4 | 56,4 | 50,5 | 87,1 | 88,2 | 95,6 | 169 | 1172,9 |
| Дерекнама: World Climate, Weatherbase | |||||||||||||
Әкімшілік бөлінуі
Қала аймақтары  |
| Рио-де-Жанейро қаласы Орталық аймақ Солтүстік аймақ |
Рио-де-Жанейро муниципалитеті 34 әкімшілік ауданға топтасқан 160 ауданнан тұрады. Сонымен қатар қалада 19 шағын аудан бар. Қала негізінен 4 ауданға бөлінеді: тарихи Орталық аймақ (Centro), туристік, бай отбасылар тұратын (Zona Sul), орта дәулетті отбасылар тұратын Солтүстік аймақ (Zona Norte), шеткері аймақ - (Zona Oeste). Сонымен қатар Санта-Крус пен Кампо Гранде, әрі американдық стильде салынған бай Барра-да-Тижука ауданы.
Негізгі назар аударарлық орындары
Жергілікті тұрғындар қаланы Ескі қала, Жаңа қала және қала түбіндегі елді мекендер деп бөледі. Ескі қалада кеден, доктар, арсенал, биржа, Ұлттық көркемөнер академиясы, қалалық ратуша және мәдени ғимараттар, барлық театрлар және түгелге жуық мұражайлар орналасқан. Жаңа қала теңге сарайымен, түрмемен, басты вокзалымен және мүгедектер үйімен танымал. Ипанема және Копакабана жағажайлары, Фламенго саябағы, тауындағы Құтқарушы Христостың алып мүсіні , Pão de Açucar тауы, Маракана стадионы (порт. Maracanã) — әлемдегі ең ірі футбол стадиондарының бірі (200 мың адам).
Қаланың ең танымал және келушілер саны бойынша, сәулет ескерткішетеріне колониалдық шiркеулер, Сан-Бенто монастыры, Сан-Антонио және капуциндер ордені монастырлері және бұрынғы императорлық резиденциясы.
Аңыз бойынша, Әулие Құдай ана келген Лампедоса Құдай анасының шіркеуі Жерорта теңізінде орналасқан аралының атымен аталған. Оны 1929 жылы XVIII ғасырдың ескірген ғимараттың орнына мексикалық сәулет мектебі ықпалымен неоклассикалық стилінде салынған. Әулие Лусия шіркеуінің негізгі назар аударарлық орны, 1732 жылы салынған — табиғи бұрқақ.
Қаласының көшелері мен жағалауларында қалың өскен тропикалық өсімдіктердің көптігіне қарамастан, Рио-де-Жанейрода ботаникалық бақ және көптеген саябақтар бар. Ең үздік ботаникалық бақтардың қатарына, шамамен, 1808 жылы құрылған, 7000 өсімдіктердің түрі жиналған бақ та кіреді. орналасқан , әлемдегі ең ірі қалалық орман болып табылады. Онда маймылдар мен экзотикалық құстарды кездестіруге болады.
 |
 |
 |
 |
 |
Экономика
Рио-де-Жанейро — Бразилияның екінші ірі қаржы орталығы. Қала сенімді және жоғары әртараптандырылған экономикаға ие.
2008 жылы қаланың ЖІӨ 201 млрд АҚШ долларын құрады. Бұл көрсеткіш бойынша, Рио-де-Жанейро Латын Америка қалаларының арасындағы төртінші ең бай қала ретінде атанды (Мехикодан, Сан-Паулудан және Буэнос-Айрестен кейін), ал әлем қаларының ЖІӨ бойынша, Рим, Барселона және Бейжің сияқты ірі қалаларды озып, 30-шы орынға орналасты.
Қалада Petrobras, Elektrobras және тағы басқа ірі мемлекеттік компаниялардың бас кеңселері орналасқан. Сонымен қатар, қалада Royal Dutch Shell, , сияқты мұнай компаниялардың бөлімшелері орналасқан. , IBM және ірі халықаралық компанияларының кеңселері де Рио-де-Жанейрода жұмыс істейді.
Қаланың өнеркәсіп кәсіпорындары тамақ өнімдерін, химиялық және мұнай өнімдерін, дәрі-дәрімектерді, жиһазды, металдан және тоқымадан жасалған бұйымдарды өндіреді. Бірақ экономиканың басымдық бөлігі — қызметтер көрсету аясы (банк ісін және Бразилиядағы белсенділік бойынша екінші қор нарығын қосқанда). Сонымен қатар, қала мен ел үшін туризм және ойын-сауық қызметі үлкен рөл атқарады.
Спорт
2009 жылдың 2 қазанында халықаралық олимпиада комитеті Рио-де-Жанейроны 2016 жылдың жазғы Олимпиада ойындарының астанасы ретінде таңдады. Рио Олимпиада ойындарын өткізу туралы бірінші мәлімдемесін 1936 жылы жасаған, бірақ Берлинге ұтылып қалды. Сонымен қатар 2004 және 2012 жылдың ойындарын өткізуге ықыласын білдірген, бірақ бұл ретте де жолы болмады. Ойындар Афина және Лондон қалаларында тиісінше өткізілген. Рио Бразилия мен Оңтүстік Америкадағы Олимпиада ойындарын өткізетін алғашқы қала.
2007 жылдың 30 қазан күні Бразилия ФИФА әлем чемпионатының ресми ұйымдастырушы болып таңдалды. Рио-де-Жанейро - 2014 жылғы әлем чемпионатының қала-ұйымдастырушыларының бірі болып саналады және чемпионаттың финалы Маракана стадионында өткізілетіні әбден ықтимал. Сонымен қатар Рио-де-Жанейро 2011 жылдың 15-24 шілде күндері аралығында Дүниежүзілік Әскери Ойындарын өткізген. 2011 жылдың Дүниежүзілік Әскери Ойындары Бразилияда өткізілген ең ірі әскери-спорттық жарыстарының бірі болған. Оған шамамен 108 елден келген 4,900 атлет, спорттың 20 түрінен бақ сынасқан.
Бауырлас қалалары
| Америка | Еуропа | Азия және Африка | |||
|---|---|---|---|---|---|
 | Мехико, Мексика |  | Амстердам, Нидерланд |  | , Филиппиндер |
 | , Никарагуа |  | Санкт-Петербург, Ресей |  | , Жапония |
 | , Венесуэла |  | Варшава, Польша |  | Тунис, Тунис |
 | , Чили |  | Лиссабон, және , Португалия |  | Сеул, Оңтүстік Корея |
 | Ла-Пас, Боливия |  | Барселона, Испания | | , Испания |
 | Майами, АҚШ |  | Монпелье, Франция |  | Иерусалим, Израиль |
| | Оклахома, АҚШ |  | Ливерпуль, Англия |  | Мумбай, Үндістан |
| | Нью-Йорк, АҚШ | | Париж, Франция |  | Дурбан, ОАР |
| | Атланта, АҚШ | | және , Португалия |  | Бейрут, Ливан |
 | Ванкувер, Канада | | Мадрид, Испания |  | Касабланка, |
 | Буэнос-Айрес, Аргентина |  | Киев, Украина |  | Лагос, Нигерия |
 | Сан-Боржа, Бразилия |  | Бухарест, Румыния |  | , Сенегал |
| | Натал, Бразилия |  | Ыстамбұл, Түркия |  | Бейжің, Қытай |
 | Батуми, Грузия |
Әріптес қалалары
Дереккөздер
- ESTIMATIVAS DA POPULAÇÃO RESIDENTE NO BRASIL E UNIDADES DA FEDERAÇÃO COM DATA DE REFERÊNCIA EM 1º DE JULHO DE 2014. (порт.)
- Barsa Planeta Ltda. Brasil.planetasaber.com. Тексерілді, 17 сәуір 2010.
- Sistema IBGE de Recuperação Automática — SIDRA. Sidra.ibge.gov.br. Тексерілді, 11 қазан 2012.
- Miasta partnerskie Warszawy. um.warszawa.pl. Biuro Promocji Miasta (мамыр 4, 2005). Тексерілді, 29 тамыз 2008.
- Lei nº 2.643/1998. Câmara Municipal do Rio de Janeiro. Página visitada em 26 de dezembro de 2008.
- Rio 2016. Rio 2016. Тексерілді, маусым 14, 2010.
- Mapa Mundi de las ciudades hermanadas ( (исп.)). www.munimadrid.es. Тексерілді, маусым 14, 2010.
- Lei Municipal do Rio de Janeiro 4917 de 2008 – Wikisource ( (порт.)). Pt.wikisource.org. Тексерілді, маусым 14, 2010.
- http://spl.camara.rj.gov.br/spldocs/pl/2006/pl0980_2006_008195.pdf Мұрағатталған 25 сәуірдің 2012 жылы.
- Lei Municipal do Rio de Janeiro 3467 de 2002 – Wikisource ( (порт.)). Pt.wikisource.org. Тексерілді, маусым 14, 2010.
- Lei Municipal do Rio de Janeiro 3152 de 2000 – Wikisource ( (порт.)). Pt.wikisource.org. Тексерілді, маусым 14, 2010.
- Leis sancionadas e vetos (21 de janeiro de 2008). Lei n.º 4.752/2008. Câmara Municipal do Rio de Janeiro. Página visitada em 26 de outubro de 2008.
- Париждің ресми сайты Мұрағатталған 18 шілденің 2010 жылы. (фран.)
Сыртқы сілтемелер
| Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: Rio de Janeiro city |
- Ресми сайты
- Рио-де-Жанейро / Wikivoyage
| Бұл мақала қазақша Уикипедияның жақсы мақалалар тізіміне енеді. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Rio de Zhanejro port Rio de Janeiro kantardagy ozen Braziliyadagy kala әkimshilik ortalygy 1764 1960 zhyldary aralygynda Braziliyanyn astanasy Halky 4 781 million adam turgyndary sanynan Braziliyadagy San Pauludan kejin ekinshi kala Amerikadagy 6 shy әlemdegi 26 shy Қalanyn lakap atauy Ғazhajyp kala port Cidade Maravilhosa ҚalaRio de Zhanejroport Rio de JaneiroTu EltanbasyӘkimshiligiEl Braziliya BraziliyaShtatyMer MeriMarselo KrivelaTarihy men geografiyasyKoordinattary22 54 30 o e 43 11 47 b b 22 90833 o e 43 19639 b b 22 90833 43 19639 G O Ya Koordinattar 22 54 30 o e 43 11 47 b b 22 90833 o e 43 19639 b b 22 90833 43 19639 G O Ya Қurylgan uakyty1565 zhylAlgashky derek1502 zhylZher aumagy1260 km Teniz dengejinen biiktigi31 mKlimatytropikalykUakyt beldeuiUTC 3 zhazda UTC 2TurgyndaryTurgyny6 476 631 adam 2016 Tygyzdygy4 781 adam km Aglomeraciya12 620 000Resmi tiliPortugal tiliSandyk identifikatorlaryTelefon kody 55 21Poshta indeksteri20000 000rio rj gov br port Rio de ZhanejroRio de Zhanejro shekarasy Rio de Zhanejro ZhIӨ bojynsha Braziliyadagy ekinshi kala 2008 zhyly bojynsha әlemdegi 30 shy shamamen 201 milliard AҚSh dollarga bagalangan Қalada koptegen universitetter men instituttar ornalaskan Braziliyadagy iri gylymi zertteu ortalyktarynyn biri 2005 zhyldyn mәlimeti bojynsha ulttyk gylymi ondirisinin 17 kurajdy Rio de Zhanejro ontүstik zharty shardagy turister sany bojynsha birinshi orynda zhәne ozinin tabigatymen karnaval tojlanuymen sambasymen Bossa novamen zhәne zhagazhajlarymen Barra da Tizhuka Kopakabana Ipanema zhәne Leblon tanymal Sondaj ak zhagazhajlardan baska kalanyn en tanymal nazar audararlyk oryndarynyn biri Korkovado tauynda ornalaskan Қutkarushy Mәsih mүsini Cristo Redentor әlemnin zhana zheti keremetinin tizimine engizildi Rio Ontүstik Amerikadagy algash ret otetin 2016 zhyldyn zhazgy Olimpiada ojyndaryn otkizedi Sonymen katar kalanyn basty sporttyk arenasy Marakana stadionynda 2014 zhyldyn futbodan әlem chempionatynyn finaldy matchi otkiziledi Marakana stadiony әlemdegi en үlken stadiondarynyn biri bolyp tabylady TarihyGuanabara shyganagyn 1502 zhyldyn 1 kantarynda portugaldyk teniz sayahatshysy ashty Birak portugaldyktar Guanabara shyganagyn ozen sagasy dep ojlagandyktan kalanyn atauy portugal tilinen audarganda kantarlyk ozen degen magynany beredi GeografiyasyRio de Zhanejro zhәne kala manajy garyshtyk suret 9 mamyr 2011 zhyly Rio de Zhanejro Braziliyanyn Atlantikalyk zhagalauynyn alabynda manajynda ornalaskan 22 54 O E 43 14 B B Negizinde kala ontүstikke karaj bagyttalgan Қala ajlagynda kalangan Rio de Zhanejronyn basty nazar audararlyk orny Pao de Acucar tauy Rio ortalygy Guanabara ajlagynyn batys zhagalauyndagy zhazyktykta ornalaskan Қalanyn basym boligi Soltүstik ajmak dep atalatyn soltүstik batys zhazyktarda belesterde zhәne shagyn zhartasty taularda ornalaskan Al Rio de Zhanejronyn ontүstik ajmagy tenizdi korshajtyn zhagazhajlar kalanyn ortalyk zhәne soltүstik bolikterin zhagalyk taularmen boledi Bul taular men belester Braziliyanyn ontүstik shygysyndagy Braziliya tauly үstirtinin ontүstik baurajlaryn kurajtyn ezhelgi tauly zhүjesinin taramdary Қalanyn zhalpy aumagy 1260 km Turgyndardyn sany 6 000 000 astam al shogyrlanuy 11 13 5 mln adam Rio de Zhanejro Braziliyanyn astanasy retinde 1960 zhylga dejin bolgan al kazir eldin bas kalasy Brazilia Rionyn resmi oleni Cidade Maravilhosa kompozitory Andre Filo DemografiyasyRodrigo de Frejtas Rodrigo de Freitas shagyn mүjisiҚutkarushy Hristostyn mүsini әlemnin zhana zheti keremetterinin tizimine engizildi Zhagazhajda futbol ojnap zhatkan balalar 2010 zhyldyn IBGE sanagy bojynsha Rio de Zhanejro kalasynda turatyn turgyndarynyn sany 5 940 224 adam Sanak kelesi statistikany korsetti 3 234 812 ak adamdar 51 2 2 307 104 konyr kop ultty adamdar 36 5 724 197 kara terili adamdar 11 5 46 484 shygys aziya ulttary 0 7 6 320 amerikandyk ulttar 0 1 2010 zhyly Rio de Zhanejro kalasy halyk tygyzdygy zhoninen Braziliyadagy San Pauludan kejin 2 orynda 2010 zhyly kalada 1 200 697 keri zhynysty zhuptar zhәne 5 612 bir zhynysty zhuptar bolgan Rio de Zhanejro turgyndarynyn zhynysy bojynsha statistikasy 53 2 әjelder zhәne 46 8 erkekter Rio de Zhanejro halkynyn kalyptasuyna tүrli etnikalyk toptar da әser etti Europalyk otarshyldyktyn aldynda shamamen 20 tilde sojlejtin 7 әr tүrli zhergilikti halyktar bolgan Otarshyldyktan kejin olardyn zhartysy portugaldyktarga al ekinshi zhartysy francuzdarga kosyldy Francuzdarga kosylgandardyn barlygy portugaldyktarmen zhojyldy Rio de Zhanejro kalasynyn demografiyalyk ozgerisi Dereknama Planet Barsa Ltda DiniDin Pajyz SanyKatolicizm 51 09 3 229 192Protestantizm 23 37 1 477 021Dinsizdik 13 59 858 704Spiritizm 5 90 372 851Umbanda zhәne Kandomble 1 29 72 946Iudejler 0 34 21 800Қajnary Braziliya geografiya zhәne statistika instituty IBGE 2010 KlimatyZhyl sajyngy ortasha minimaldy temperaturasy 21 C zhyl sajyngy ortasha maksimaldy temperaturasy 27 C zhәne zhyl sajyngy ortasha temperaturasy 23 C Zhyl sajyngy ortasha zhauyn shashyn molsheri 1 175 mm di kurajdy INMET mәlimeti bojynsha 1928 zhyly mausym ajynda Braziliyalyk savannadagy Afonsos zherinde minimaldy temperatura 4 8 C tirkelgen al absolyuttyk makismum 44 C akpan ajynda bolgan 21 shi gasyrda tirkelgen en tomen temperatura 2011 zhyldyn shilde ajynda tirkelgen 8 1 C 10 C tan asyp tүsetin temperatura kalada ote sirek bajkalady Tenizdin zhyl sajyngy ortasha temperaturasy 23 24 C tan 22 C ka dejin mausym kazan ajlary aralygynda zhәne 26 C akpan men nauryz ajlarynda Zhyldyn en ylgaldy zhәne ystyk ajlary zheltoksan men tamyz Rio de Zhanejro aua rajyKorsetkish Қan Akp Nau Sәu Mam Mau Shil Tam Қyr Қaz Қar Zhel ZhylAbsolyuttyk maksimum C 42 42 40 40 38 37 38 42 42 42 43 41 43Ortasha maksimum C 29 4 30 2 29 4 27 8 26 4 25 2 25 3 25 6 25 0 26 0 27 4 28 6 27 2Ortasha temperatura C 26 2 26 5 26 0 24 5 23 0 21 5 21 3 21 8 21 8 22 8 24 2 25 2 23 7Ortasha minimum C 23 3 23 5 23 3 21 9 20 4 18 7 18 4 18 9 19 2 20 2 21 4 22 4 21 0Absolyuttyk minimum C 17 17 17 15 10 7 11 10 13 12 13 17 7Zhauyn shashyn normasy mm 114 1 105 3 103 3 137 4 85 6 80 4 56 4 50 5 87 1 88 2 95 6 169 1172 9Dereknama World Climate WeatherbaseӘkimshilik bolinuiҚala ajmaktaryRio de Zhanejro kalasy Ortalyk ajmak Soltүstik ajmak Araldar Rio de Zhanejro municipaliteti 34 әkimshilik audanga toptaskan 160 audannan turady Sonymen katar kalada 19 shagyn audan bar Қala negizinen 4 audanga bolinedi tarihi Ortalyk ajmak Centro turistik baj otbasylar turatyn Zona Sul orta dәuletti otbasylar turatyn Soltүstik ajmak Zona Norte shetkeri ajmak Zona Oeste Sonymen katar Santa Krus pen Kampo Grande әri amerikandyk stilde salyngan baj Barra da Tizhuka audany Rio de Zhanejro kalasynyn әkimshilik bolinui Negizgi nazar audararlyk oryndaryIpanema zhagazhajyҚutkarushy Hristostyn mүsini Zhergilikti turgyndar kalany Eski kala Zhana kala zhәne kala tүbindegi eldi mekender dep boledi Eski kalada keden doktar arsenal birzha Ұlttyk korkemoner akademiyasy kalalyk ratusha zhәne mәdeni gimarattar barlyk teatrlar zhәne tүgelge zhuyk murazhajlar ornalaskan Zhana kala tenge sarajymen tүrmemen basty vokzalymen zhәne mүgedekter үjimen tanymal Ipanema zhәne Kopakabana zhagazhajlary Flamengo sayabagy tauyndagy Қutkarushy Hristostyn alyp mүsini Pao de Acucar tauy Marakana stadiony port Maracana әlemdegi en iri futbol stadiondarynyn biri 200 myn adam Қalanyn en tanymal zhәne kelushiler sany bojynsha sәulet eskertkisheterine kolonialdyk shirkeuler San Bento monastyry San Antonio zhәne kapucinder ordeni monastyrleri zhәne buryngy imperatorlyk rezidenciyasy Anyz bojynsha Әulie Қudaj ana kelgen Lampedosa Қudaj anasynyn shirkeui Zherorta tenizinde ornalaskan aralynyn atymen atalgan Ony 1929 zhyly XVIII gasyrdyn eskirgen gimarattyn ornyna meksikalyk sәulet mektebi ykpalymen neoklassikalyk stilinde salyngan Әulie Lusiya shirkeuinin negizgi nazar audararlyk orny 1732 zhyly salyngan tabigi burkak Қalasynyn kosheleri men zhagalaularynda kalyn osken tropikalyk osimdikterdin koptigine karamastan Rio de Zhanejroda botanikalyk bak zhәne koptegen sayabaktar bar En үzdik botanikalyk baktardyn kataryna shamamen 1808 zhyly kurylgan 7000 osimdikterdin tүri zhinalgan bak ta kiredi ornalaskan әlemdegi en iri kalalyk orman bolyp tabylady Onda majmyldar men ekzotikalyk kustardy kezdestiruge bolady Rio de Zhanejro kalasynyn korinisitauynan korinisajlaktan kalaga karaj korinisEkonomikaRio de Zhanejro Braziliyanyn ekinshi iri karzhy ortalygy Қala senimdi zhәne zhogary әrtaraptandyrylgan ekonomikaga ie 2008 zhyly kalanyn ZhIӨ 201 mlrd AҚSh dollaryn kurady Bul korsetkish bojynsha Rio de Zhanejro Latyn Amerika kalalarynyn arasyndagy tortinshi en baj kala retinde atandy Mehikodan San Pauludan zhәne Buenos Ajresten kejin al әlem kalarynyn ZhIӨ bojynsha Rim Barselona zhәne Bejzhin siyakty iri kalalardy ozyp 30 shy orynga ornalasty Қalada Petrobras Elektrobras zhәne tagy baska iri memlekettik kompaniyalardyn bas kenseleri ornalaskan Sonymen katar kalada Royal Dutch Shell siyakty munaj kompaniyalardyn bolimsheleri ornalaskan IBM zhәne iri halykaralyk kompaniyalarynyn kenseleri de Rio de Zhanejroda zhumys istejdi Қalanyn onerkәsip kәsiporyndary tamak onimderin himiyalyk zhәne munaj onimderin dәri dәrimekterdi zhiһazdy metaldan zhәne tokymadan zhasalgan bujymdardy ondiredi Birak ekonomikanyn basymdyk boligi kyzmetter korsetu ayasy bank isin zhәne Braziliyadagy belsendilik bojynsha ekinshi kor narygyn koskanda Sonymen katar kala men el үshin turizm zhәne ojyn sauyk kyzmeti үlken rol atkarady SportEnzhenyan stadiony 2009 zhyldyn 2 kazanynda halykaralyk olimpiada komiteti Rio de Zhanejrony 2016 zhyldyn zhazgy Olimpiada ojyndarynyn astanasy retinde tandady Rio Olimpiada ojyndaryn otkizu turaly birinshi mәlimdemesin 1936 zhyly zhasagan birak Berlinge utylyp kaldy Sonymen katar 2004 zhәne 2012 zhyldyn ojyndaryn otkizuge ykylasyn bildirgen birak bul rette de zholy bolmady Ojyndar Afina zhәne London kalalarynda tiisinshe otkizilgen Rio Braziliya men Ontүstik Amerikadagy Olimpiada ojyndaryn otkizetin algashky kala 2007 zhyldyn 30 kazan kүni Braziliya FIFA әlem chempionatynyn resmi ujymdastyrushy bolyp tandaldy Rio de Zhanejro 2014 zhylgy әlem chempionatynyn kala ujymdastyrushylarynyn biri bolyp sanalady zhәne chempionattyn finaly Marakana stadionynda otkiziletini әbden yktimal Sonymen katar Rio de Zhanejro 2011 zhyldyn 15 24 shilde kүnderi aralygynda Dүniezhүzilik Әskeri Ojyndaryn otkizgen 2011 zhyldyn Dүniezhүzilik Әskeri Ojyndary Braziliyada otkizilgen en iri әskeri sporttyk zharystarynyn biri bolgan Ogan shamamen 108 elden kelgen 4 900 atlet sporttyn 20 tүrinen bak synaskan Bauyrlas kalalary Amerika Europa Aziya zhәne AfrikaMehiko Meksika Amsterdam Niderland Filippinder Nikaragua Sankt Peterburg Resej Zhaponiya Venesuela Varshava Polsha Tunis Tunis Chili Lissabon zhәne Portugaliya Seul Ontүstik KoreyaLa Pas Boliviya Barselona Ispaniya IspaniyaMajami AҚSh Monpele Franciya Ierusalim IzrailOklahoma AҚSh Liverpul Angliya Mumbaj ҮndistanNyu Jork AҚSh Parizh Franciya Durban OARAtlanta AҚSh zhәne Portugaliya Bejrut LivanVankuver Kanada Madrid Ispaniya Kasablanka Buenos Ajres Argentina Kiev Ukraina Lagos NigeriyaSan Borzha Braziliya Buharest Rumyniya SenegalNatal Braziliya Ystambul Tүrkiya Bejzhin ҚytajBatumi Gruziya Әriptes kalalary Franciya Parizh dostastyk pen yntymaktastyk turaly shart DerekkozderESTIMATIVAS DA POPULACAO RESIDENTE NO BRASIL E UNIDADES DA FEDERACAO COM DATA DE REFERENCIA EM 1º DE JULHO DE 2014 port Barsa Planeta Ltda Brasil planetasaber com Tekserildi 17 sәuir 2010 Sistema IBGE de Recuperacao Automatica SIDRA Sidra ibge gov br Tekserildi 11 kazan 2012 Miasta partnerskie Warszawy um warszawa pl Biuro Promocji Miasta mamyr 4 2005 Tekserildi 29 tamyz 2008 Lei nº 2 643 1998 Camara Municipal do Rio de Janeiro Pagina visitada em 26 de dezembro de 2008 Rio 2016 Rio 2016 Tekserildi mausym 14 2010 Mapa Mundi de las ciudades hermanadas isp www munimadrid es Tekserildi mausym 14 2010 Lei Municipal do Rio de Janeiro 4917 de 2008 Wikisource port Pt wikisource org Tekserildi mausym 14 2010 http spl camara rj gov br spldocs pl 2006 pl0980 2006 008195 pdf Muragattalgan 25 sәuirdin 2012 zhyly Lei Municipal do Rio de Janeiro 3467 de 2002 Wikisource port Pt wikisource org Tekserildi mausym 14 2010 Lei Municipal do Rio de Janeiro 3152 de 2000 Wikisource port Pt wikisource org Tekserildi mausym 14 2010 Leis sancionadas e vetos 21 de janeiro de 2008 Lei n º 4 752 2008 Camara Municipal do Rio de Janeiro Pagina visitada em 26 de outubro de 2008 Parizhdin resmi sajty Muragattalgan 18 shildenin 2010 zhyly fran Syrtky siltemelerOrtakkorda bugan katysty media sanaty bar Rio de Janeiro cityResmi sajty Rio de Zhanejro Wikivoyage Bul makala kazaksha Uikipediyanyn zhaksy makalalar tizimine enedi