Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы, (ШЫҰ) — 1996 жылы «Шанхай бестігі» деп атаумен құрылған халықаралық ұйым. Құрылтайшылар болып алдынан Қазақстан, Қырғызстан, Қытай, Ресей және Тәжікстан кірген.
| Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы | |
|
| |
|
| |
| Мүше елдер Бақылаушылар Диалог серіктестері | |
| Мүшелік: |
|
|---|---|
| Тұрақты жұмыс істейтін органдардың орналасуы: | Хатшылық — |
| Ұйым түрі: | |
| Ресми тілдері: | |
| Басшылары | |
| Бас хатшы |
|
| 2024 жылы төраға елі | |
| Құрылуы | |
| Шанхай бестігінің құрылуы | |
| Ұйымның қазіргі құрылымы | |
| www.sectsco.org | |
 Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы Ортаққорда | |
2001 жылдың маусымның 1 Өзбекстан ұйымға кіргеннен бастап Шаңхай Ынтымақтастық Ұйымы (ШЫҰ) деген атпен тұрақты істейтін үкімет-аралық ұйым.
Шанхай ынтымақтастық ұйымы (ШЫҰ) 2001 ж. 15 шілдеде Шанхай қаласында алты мемлекеттің (Қытай, Ресей, Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан және Өзбекстан) бастамасымен құрылған үкіметаралық халықаралық ұйым. ШЫҰ-ның ізашары "Шанхай бестігі" болды, ал Шанхай әріптестігі Қытай, Ресей, Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан арасындағы шекарадағы әскери күшті қысқарту және сенім шараларының күшейтілуімен жүзеге асырылды. 1996 және 1997 жж. бес мемлекеттің басшылары Шанхайда және Мәскеуде кездесіп, шекара аумағында әскери сенім шараларын күшейту Келісімі және шекарадағы әскери күшті қысқарту және сенім шараларын күшейту Келісіміне қол қойды. Осыдан кейін бес мемлекеттің аумағында кезегімен ұйымдастырылып, толық қалыптасты, кездесулер тақырыбы да кеңейе бастады, енді бұл шаралар бес мемлекеттің арасындағы саяси, қауіпсіздік, сыртқы байланыс, экономика және сауда салаларындағы тиімді өзара әріптестік дәрежесіне көтерілді. 2000 ж. Өзбекстан президенті Душанбеде өткен саммитке қатысты. бұл бес мемлекет басшыларының алғашқы кездесуі Шанхайда өткендіктен әріптестіктің бұл тетігі "Шанхай бестігі" деп аталды. 2001 ж. маусымда "Шанхай бестігінің" бес жылдығына орай мүше-мемлекеттер басшылары және Өзбекстан президенті Шанхайда кездесті. Осы кездесуде Өзбекстан құрылымға енді. Ӏлешала Шанхай ынтымақтастық ұйымын құру жөніндегі Декларация жарияланды. Бұл құжатта мүмкіндіктерді тиімді пайдалану және жаңа айбаттар мен қатерлерге қарсы түру, өзара әріптестік деңгейін және дәрежесін көтеру үшін "Шанхай бестігінің" негізінде Шанхай ынтымақтастық ұйымын құру жөнінде шешім қабылданғаны айтылған. ШЫҰ Хартиясына және Шанхай ынтымақтастық ұйымын құру жөніндегі Декларацияға сәйкес, ұйымның негізгі мақсаттары мынадай:
- мүше-мемлекеттер арасында өзара сенім, достық, татулық қарым-қатынастарды нығайту;
- саяси, сауда-экономикалық, ғылыми-техникалық, білім беру, қуат көзі, көлік, экологиялық және өзге де салаларда тиімді әріптестік шараларын дамыту;
- ортақ күш жұмсап аймақтық бейбіт өмірді, қауіпсіздікті және тұрақтылықты қамтамасыз ету, демократиялық, әділ және ұтымды саяси, экономикалық халықаралық тәртіп орнатуға жағдай жасау.
ШЫҰ келесідей негізгі қағидаттарды ұстанады: БҰҰ-ның мақсаттары мен принциптерін ұстану; тәуелсіздікті, егемендікті, аумақтық тұтастықты сақтау, бір-бірінің ішкі істеріне араласпау, өзара күш қолданбау және қолданамын деп қоқанлоқы кәрсетпеу; барлық мүшелердің тең құқықтығы; барлық мәселелерді өзара кеңесу арқылы шешу; басқа мемлекеттерге немесе ұйымдарға қарсы бағытталған одақтарға бірікпеу; басқа мемлекеттермен және аймақтық ұйымдармен әртүрлі диалогқа, пікір алмасуға жүгіну, әріптестікке ашықтық және даярлық. ШЫҰ қарулы күштерді қысқартуға, қауіпсіздікке әріптестік жолымен қол жеткізуге, діңгегі одақтастық емес, әріптестік болып табылатын жаңа сипаттағы мемлекетаралық қатынастарға, аймақтық әріптестіктің жаңа үлгісіне негізделген қауіпсіздіктің жаңа түжырымдамасын толық қолдайды. Бүгінгі таңда ШЫҰ шеңберіндегі әріптестік қоғамдық өмірдің әртүрлі салаларын (қауіпсіздік, көлік, мәдениет, төтенше жағдайлардың алдын алу, салдарын жою; құқық қорғау қызметі және т.б.) қамтиды. Қауіпсіздік пен экономика саласындағы әріптестік басым бағыт ретінде қаралады. шекара Қараңыз: Мемлекеттік шекара.
ШЫҰ-ның органдары
- Мемлекет Басшыларының Кеңесі
- Үкімет Басшыларының Кеңесі
- Сыртқы істер министрлерінің Кеңесі
- Министрліктер және/немесе ведомстволар басшыларының Кеңесі
- Ұлттық Үйлестірушілердің Кеңесі
- Хатшылық
- Өңірлік лаңкестікке қарсы құрылым (ӨЛҚҚ)
- ӨЛҚҚ Кеңесі
ШЫҰ және Қазақстан
ШЫҰ – қызметі басқа мемлекеттерге немесе халықаралық ұйымдарға қарсы бағытталған әскери блок болып табылмайды. Сонымен қатар, ШЫҰ өз мүшелерінің арасында әртүрлі салаларда кең ынтымақтастықтың дамуын қарастырады.
Қазақстанның ШЫҰ бойынша әріптес елдермен тең дәрежедегі диалогқа сындарлы және мақсатты қатысуы Қазақстанның өңірдегі ұстанымын күшейтеді, Ұйымның қағидаттарына толық сәйкес келетін мемлекеттер арасында өзара сенім мен түсіністіктің арта түсуіне көмектеседі. ШЫҰ-ның 2 жетекші ойыншысы – Ресей мен Қытайдың арасында орналасқан Қазақстан өңірлік ынтымақтастықтың жасампаз бастамалары мен жобаларын белсенді қолдайтын Ұйымның маңызды буыны болып табылады.
1996 жылы Шанхай үдерісі басталғалы бері Қазақстан – ШЫҰ аясында жан-жақты өзара іс-қимылдың белсенді қатысушысы болып табылады. Қазақстан Ұйымның аясында өтетін лаңкестікке қарсы әскери жаттығуларға, ғылыми конференциялар мен форумдарға тұрақты қатысып отырады, ШЫҰ құқықтық базасының нығаюына үлкен үлес қосып келеді. 2006 жылы Қазақстан Бейжіңдегі Хатшылықтың жанындағы және Ташкенттегі Өңірлік лаңкестікке қарсы құрылымның Атқарушы комитетіндегі өзінің тұрақты өкілдігінің аппаратын алғашқы құрғандардың бірі болды.
2007 жылдан бастап 2009 жылдың соңына дейін ШЫҰ бас хатшысы болып Болат Нұрғалиев (Қазақстанның өкілі), Аймақтық лаңкестікке қарсы Ташкенттегі құрылымның Атқарушы комитетінің директоры болып Мырзақан Субанов (Қырғызстан өкілі) тағайындалды. ШЫҰ-ның әрбір жұмыс органында Қазақстанның атынан 6 адам қызмет атқаруда.
2006 жылғы маусымның 15-інде Шанхайда өткен саммитте Қазақстан ШЫҰ Азия энергетикалық стратегиясын жасауға бастама көтерді. Бұл ШЫҰ-да сауда-экономикалық салада тәжірибелік ынтымақтастықтың басталуына түрткі болды. Сондай-ақ ҚР Президенті ШЫҰ аясында заңсыз көші-қонмен күрес жөнінде келісім жасасуды ұсынды.
Бүгінде ШЫҰ Орталық Азиядағы өңірлік ынтымақтастықтың барынша табысты модельдерінің бірі болып табылады. ҚР Президенті Н.Назарбаевтың айтуынша, « Қазақстанның ұсынысымен жүзеге асырылған Еуразия идеясының 3 киті – ЕурАзЭҚ, АӨІСШК және ШЫҰ».
Ұйымға мүше мемлекеттердің арасында қауіпсіздік пен тұрақтылықты қамтамасыз ету саласында өзара іс-қимылдың зор оң тәжірибесі жиналған, мүше мемлекеттердің арнайы қызметтері мен құқықтық органдары лаңкестік және экстремистік күштермен күресу үшін тиімді байланыстар орнатты.
2006 жылы Қазақстан Қытаймен бірлесіп, шекаралас аудандарда «Тянь-Шань – 2006» лаңкестікке қарсы жаттығуларын, сондай-ақ ШЫҰ-ға мүше мемлекеттердің қатысуымен «Шығыс-Лаңкестікке қарсы» жаттығуларын өткізді. 2007 жылы жазда Ресейде «Бейбітшілік миссиясы – 2007» ШЫҰ-ның кең ауқымды әскери жаттығулары өтті.
ШЫҰ жылдан жылға ынтымақтастықтың жаңа салаларын қамтып келеді. 2006 жылы ШЫҰ-ға мүше мемлекеттерінің парламенттері, жоғарғы соттары басшыларының, білім министрлерінің алғашқы кездесуі өтті. Сыртқы экономикалық және сыртқы сауда қызметіне, көлік пен мәдениетке жауап беретін бас прокурорлардың, министрлердің кездесулері тұрақты ұйымдастырылып отырады. Отын-энергетика кешені саласында өзара іс-қимыл нығаюда. 2007 жылы энергетика министрлерінің алғашқы кездесуі өтті. Жоғарыда аталған барлық фактілер Шанхай ынтымақтастық ұйымы көп жақты өңірлік құрылымға бірте-бірте ауысып келе жатқандығын айғақтайды.
2007 жылғы тамыздың 16-сында Бішкекте өткен саммитте мемлекеттер басшылары ШЫҰ-ға мүше мемлекеттердің ұзақ мерзімге тату көршілігі, достығы және ынтымақтастығы жөніндегі шартқа қол қойды. Алты елдің көшбасшылары сондай-ақ Бішкек декларациясына қол қойып, ШЫҰ-ға мүше мемлекеттердің халықаралық ақпараттық қауіпсіздік жөніндегі Іс-қимылдар жоспарын бекітті.
Тарихи шолу
- 2001 жылғы терроризм, сепаратизм және экстремизмге қарсы күрес туралы келісімшарт негізінде ӨТҚҚ құрылды. ӨТҚҚ-ның Атқарушы Комитеті 2004 жылдан бері Ташкентте жұмыс істейді.
- 2002 жылғы 7 маусымда Санкт–Петербургте ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер басшыларының екінші кездесуінде үш маңызды құжат жасалды: ШЫҰ-ның Хартиясы, ӨТҚҚ туралы келісім және ШЫҰ-ның мүше мемлекеттері басшыларының мәлімдемесі.
- 2003 жылғы 29 мамырда Мәскеу қаласында ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер басшыларының кездесуінде Ұйымның бюджетін қалыптастыру және орындалуының тәртібі туралы келісімге қол қойылды.
- 2003 жылы 23 қыркүйекте Пекинде Үкімет басшылары Кеңесінде сауда–экономикалық, көлік, энергетика салаларындағы қарым–қатынасты одан әрі дамыту туралы мәселелер талқыланды. Көп жақты сауда–экономикалық ынтымақтастықтың Бағдарламасы, ШЫҰ-ның 2004 жылғы бюджеті және тағы басқа қаржы құжаттары қабылданды.
- 2004 жылы 15 каңтардан бері Пекинде ШЫҰ-ның Хатшылығы жұмыс істейді.
- 2004 жылы 17 маусымда Ташкентте ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер басшыларының кездесуі өтіп, Ташкент мәлімдемесін жасады және көптеген құжаттарға қол қойылды. Соның ішінде ШЫҰ ӨТҚҚ шеңберінде құпия ақпаратты қорғау, есірткіге қарсы күрес туралы келісімдерді атап өтуге болады.
- 2004 жылы қыркүйекте Бішкекте Ұйымның үкімет басшылары ШЫҰ-ның көп жақты сауда–экономикалық ынтымақтастығы Бағдарламасын жүзеге асыратын шаралардың жоспарын қабылдады.
- 2005 жылы 5 шілдеде Астанада ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер басшыларының кезекті саммитінде Астана мәлімдемесі жасалды. Антитеррорлық сипаттағы маңызды құжаттар –(терроризм, сепаратизм және экстремизмге қарсы күресуде ШЫҰ-ға мүше мемлекеттердің ынтымақтастық тұжырымдамасы, ШЫҰ ӨТҚҚ жанындағы ШЫҰ-ға мүше мемлекеттердің тұрақты өкілдіктері туралы Ережесі және ШЫҰ ӨТҚҚ Кеңесінің баяндамасы бекітілді. Сонымен қатар Пәкістан, Иран және Үндістан мемлекеттеріне ШЫҰ-ның жанындағы бақылаушы мәртебесін беру туралы шешім қабылданды.
- 2005 жылы 26 қазанда Мәскеуде ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер Үкімет басшылары Кеңесінің мәжілісінде Банкаралық әрекеттесу және Төтенше жағдайды жоюға жәрдем етуде өзара іс-қимыл туралы келісімдер қабылданды.
- 2006 жылғы 15 маусымда Шанхайдағы мерейтойлық саммитінде Шанхай ынтымақтастық ұйымына мүше мемлекеттердің аумақтарында терроризмге қарсы бірлескен іс-шараларды ұйымдастыру және өткізу тәртібі туралы, Ұйымға мүше мемлекеттердің аумағына террористік, сепаратистік және экстремистік іс-әрекетке қатысы бар адамдардың кіру арналарын анықтау және жолын кесу саласындағы ынтымақтастық туралы және 2007–2009 жылдарға арналған ШЫҰ-ның мүше мемлекеттердің терроризм, сепаратизм және экстремизмге қарсы күрестің бағдарламасы қабылданды.
Қауіпсіздік Кеңесінің хатшылары және бас прокурорлар жылына бір рет жүйелі түрде кездеседі. Ү.ж. 30 мамырда Мәскеу қаласында ШЫҰ-на мүше мемлекеттер парламенттері төрағаларының кездесуі өтті, Жоғарғы соттар төрағаларының кездесуі ү.ж. қыркүйек айына жоспарланған.
- 2006 жылы ШЫҰ-да жаңа іскерлік құрылымдар – құрылды. 2006 жылдың мамыр айынан ғылыми – саяси топтардың Форумы өз жұмысын бастады.
Соңғы кездерде ШЫҰ-ның халықаралық қатынастары едәуір нығайды. Мысалы, Солтүстік Корея, Непал, ТМД және Еуроодақтың мемлекеттері, БҰҰ-ның Даму Бағдарламасы, ҰҚШҰ, ЭЫҰ, басқа мемлекеттер мен ұйымдар ШЫҰ-ның іс-әрекетіне зор ықылас қойып отыр. 2004 жылы ШЫҰ БҰҰ-ның Бас Ассамблеясында бақылаушы ұйымы мәртебесін алды, ал 2005 жылдың көктемінде және ТМД хатшылықтарымен өзара түсінісу туралы меморандумы қабылданды. ШЫҰ шеңберінде гуманитарлық салаларда, яғни білім, мәдениет, туризм және спорт алаңдарында өзара ықпалдасу бойынша жұмыстар жүргізілуде. 2007 жылдың қаңтарынан бастап, ШЫҰ-ның Бас хатшысы – Қазақстанның өкілі Б.Қ. Нұрғалиев, ӨТҚҚ Атқарушы Комитетінің директоры – Қырғыз Республикасының өкілі М.У. Субанов.
Мүшелік
Үндістанның, Пәкістанның, Иран мен Моңғолияның ШЫҰ жанында бақылаушылар мәртебесі бар. ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер басшыларының тапсырмаларын жүзеге асыру мақсатында бақылаушы мемлекеттерді Ұйымның сауда-экономикалық саласындағы жұмысына барынша белсенді тарту жұмыстары жүргізілуде. Тараптар 2008 жылға арналған ШЫҰ жанындағы бақылаушы мемлекеттермен өзара іс-қимылды дамыту жөніндегі шаралардың тізімін мақұлдады.
Қазақстан ШЫҰ мүшесі болу бақылаушы, «диалог жөнінде әріптес» ретінде Хартияда көрсетілген осындай ынтымақтастықтың формасын пайдалануды қарастыратын, кезең-кезеңмен өтіп, содан кейін ғана ШЫҰ-ның толық қатысушы болуы тиістігін негізге алады.
Мүше елдер
| ШЫҰ мүше елдері | Диалог серіктестері | Бақылаушылар Байқаушы мәртебесіне өтінім берген елдер | ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер басшыларының саммиттеріне шақыру алған |
Дереккөздер
- Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3
- Қаржы-экономика сөздігі. Алматы: ҚР Білім және ғылым министрлігінің Экономика институты, «Зияткер» ЖШС, 2007. ISBN 978-601-215-003-2
- Талибан қозғалысының үкіметі әлі ШЫҰ-ның бірде-бір мүшесі ретінде танылған жоқ. Талибан өкілдері 2021 жылдың қыркүйегінде Душанбеде өткен ұйымның саммитіне қатысқан жоқ. Сонымен бірге Кабулдың бақылаушы мәртебесін Жаңа ауған билігі де, ШЫҰ мүшелері де қайтарып алу туралы мәселе көтерілген жоқ.
- Түркіменстан президенті жыл сайын ШЫҰ саммиттеріне төрағалық етуші Тараптың қонағы ретінде қатысады.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Shanhaj Yntymaktastyk Ұjymy ShYҰ 1996 zhyly Shanhaj bestigi dep ataumen kurylgan halykaralyk ujym Қuryltajshylar bolyp aldynan Қazakstan Қyrgyzstan Қytaj Resej zhәne Tәzhikstan kirgen Shanhaj Yntymaktastyk ҰjymyMүshe elder Bakylaushylar Dialog seriktesteriMүshelik Үndistan Iran Қazakstan Қyrgyzstan Қytaj Pәkistan Resej Tәzhikstan Өzbekstan Bakylaushylar Auganstan Belarus MongoliyaTurakty zhumys istejtin organdardyn ornalasuy Hatshylyk Bejzhin Ajmaktyk terrorizmge karsy kurylym TashkentҰjym tүri halykaralyk ujymResmi tilderi kytaj orys BasshylaryBas hatshyokilettiligi 2022 zhylgy 1 kantardan bastap2024 zhyly toraga eli ҚazakstanҚuryluyShanhaj bestiginin kuryluy1996 zhylҰjymnyn kazirgi kurylymy15 mausym 2001 zhylwww sectsco orgShanhaj Yntymaktastyk Ұjymy Ortakkorda 2001 zhyldyn mausymnyn 1 Өzbekstan ujymga kirgennen bastap Shanhaj Yntymaktastyk Ұjymy ShYҰ degen atpen turakty istejtin үkimet aralyk ujym Shanhaj yntymaktastyk ujymy ShYҰ 2001 zh 15 shildede Shanhaj kalasynda alty memlekettin Қytaj Resej Қazakstan Қyrgyzstan Tәzhikstan zhәne Өzbekstan bastamasymen kurylgan үkimetaralyk halykaralyk ujym ShYҰ nyn izashary Shanhaj bestigi boldy al Shanhaj әriptestigi Қytaj Resej Қazakstan Қyrgyzstan Tәzhikstan arasyndagy shekaradagy әskeri kүshti kyskartu zhәne senim sharalarynyn kүshejtiluimen zhүzege asyryldy 1996 zhәne 1997 zhzh bes memlekettin basshylary Shanhajda zhәne Mәskeude kezdesip shekara aumagynda әskeri senim sharalaryn kүshejtu Kelisimi zhәne shekaradagy әskeri kүshti kyskartu zhәne senim sharalaryn kүshejtu Kelisimine kol kojdy Osydan kejin bes memlekettin aumagynda kezegimen ujymdastyrylyp tolyk kalyptasty kezdesuler takyryby da keneje bastady endi bul sharalar bes memlekettin arasyndagy sayasi kauipsizdik syrtky bajlanys ekonomika zhәne sauda salalaryndagy tiimdi ozara әriptestik dәrezhesine koterildi 2000 zh Өzbekstan prezidenti Dushanbede otken sammitke katysty bul bes memleket basshylarynyn algashky kezdesui Shanhajda otkendikten әriptestiktin bul tetigi Shanhaj bestigi dep ataldy 2001 zh mausymda Shanhaj bestiginin bes zhyldygyna oraj mүshe memleketter basshylary zhәne Өzbekstan prezidenti Shanhajda kezdesti Osy kezdesude Өzbekstan kurylymga endi Ӏleshala Shanhaj yntymaktastyk ujymyn kuru zhonindegi Deklaraciya zhariyalandy Bul kuzhatta mүmkindikterdi tiimdi pajdalanu zhәne zhana ajbattar men katerlerge karsy tүru ozara әriptestik dengejin zhәne dәrezhesin koteru үshin Shanhaj bestiginin negizinde Shanhaj yntymaktastyk ujymyn kuru zhoninde sheshim kabyldangany ajtylgan ShYҰ Hartiyasyna zhәne Shanhaj yntymaktastyk ujymyn kuru zhonindegi Deklaraciyaga sәjkes ujymnyn negizgi maksattary mynadaj mүshe memleketter arasynda ozara senim dostyk tatulyk karym katynastardy nygajtu sayasi sauda ekonomikalyk gylymi tehnikalyk bilim beru kuat kozi kolik ekologiyalyk zhәne ozge de salalarda tiimdi әriptestik sharalaryn damytu ortak kүsh zhumsap ajmaktyk bejbit omirdi kauipsizdikti zhәne turaktylykty kamtamasyz etu demokratiyalyk әdil zhәne utymdy sayasi ekonomikalyk halykaralyk tәrtip ornatuga zhagdaj zhasau ShYҰ kelesidej negizgi kagidattardy ustanady BҰҰ nyn maksattary men principterin ustanu tәuelsizdikti egemendikti aumaktyk tutastykty saktau bir birinin ishki isterine aralaspau ozara kүsh koldanbau zhәne koldanamyn dep kokanloky kәrsetpeu barlyk mүshelerdin ten kukyktygy barlyk mәselelerdi ozara kenesu arkyly sheshu baska memleketterge nemese ujymdarga karsy bagyttalgan odaktarga birikpeu baska memlekettermen zhәne ajmaktyk ujymdarmen әrtүrli dialogka pikir almasuga zhүginu әriptestikke ashyktyk zhәne dayarlyk ShYҰ karuly kүshterdi kyskartuga kauipsizdikke әriptestik zholymen kol zhetkizuge dingegi odaktastyk emes әriptestik bolyp tabylatyn zhana sipattagy memleketaralyk katynastarga ajmaktyk әriptestiktin zhana үlgisine negizdelgen kauipsizdiktin zhana tүzhyrymdamasyn tolyk koldajdy Bүgingi tanda ShYҰ shenberindegi әriptestik kogamdyk omirdin әrtүrli salalaryn kauipsizdik kolik mәdeniet totenshe zhagdajlardyn aldyn alu saldaryn zhoyu kukyk korgau kyzmeti zhәne t b kamtidy Қauipsizdik pen ekonomika salasyndagy әriptestik basym bagyt retinde karalady shekara Қaranyz Memlekettik shekara ShYҰ nyn organdaryMemleket Basshylarynyn Kenesi Үkimet Basshylarynyn Kenesi Syrtky ister ministrlerinin Kenesi Ministrlikter zhәne nemese vedomstvolar basshylarynyn Kenesi Ұlttyk Үjlestirushilerdin Kenesi Hatshylyk Өnirlik lankestikke karsy kurylym ӨLҚҚ ӨLҚҚ KenesiShYҰ zhәne ҚazakstanShYҰ kyzmeti baska memleketterge nemese halykaralyk ujymdarga karsy bagyttalgan әskeri blok bolyp tabylmajdy Sonymen katar ShYҰ oz mүshelerinin arasynda әrtүrli salalarda ken yntymaktastyktyn damuyn karastyrady Қazakstannyn ShYҰ bojynsha әriptes eldermen ten dәrezhedegi dialogka syndarly zhәne maksatty katysuy Қazakstannyn onirdegi ustanymyn kүshejtedi Ұjymnyn kagidattaryna tolyk sәjkes keletin memleketter arasynda ozara senim men tүsinistiktin arta tүsuine komektesedi ShYҰ nyn 2 zhetekshi ojynshysy Resej men Қytajdyn arasynda ornalaskan Қazakstan onirlik yntymaktastyktyn zhasampaz bastamalary men zhobalaryn belsendi koldajtyn Ұjymnyn manyzdy buyny bolyp tabylady 1996 zhyly Shanhaj үderisi bastalgaly beri Қazakstan ShYҰ ayasynda zhan zhakty ozara is kimyldyn belsendi katysushysy bolyp tabylady Қazakstan Ұjymnyn ayasynda otetin lankestikke karsy әskeri zhattygularga gylymi konferenciyalar men forumdarga turakty katysyp otyrady ShYҰ kukyktyk bazasynyn nygayuyna үlken үles kosyp keledi 2006 zhyly Қazakstan Bejzhindegi Hatshylyktyn zhanyndagy zhәne Tashkenttegi Өnirlik lankestikke karsy kurylymnyn Atkarushy komitetindegi ozinin turakty okildiginin apparatyn algashky kurgandardyn biri boldy 2007 zhyldan bastap 2009 zhyldyn sonyna dejin ShYҰ bas hatshysy bolyp Bolat Nurgaliev Қazakstannyn okili Ajmaktyk lankestikke karsy Tashkenttegi kurylymnyn Atkarushy komitetinin direktory bolyp Myrzakan Subanov Қyrgyzstan okili tagajyndaldy ShYҰ nyn әrbir zhumys organynda Қazakstannyn atynan 6 adam kyzmet atkaruda 2006 zhylgy mausymnyn 15 inde Shanhajda otken sammitte Қazakstan ShYҰ Aziya energetikalyk strategiyasyn zhasauga bastama koterdi Bul ShYҰ da sauda ekonomikalyk salada tәzhiribelik yntymaktastyktyn bastaluyna tүrtki boldy Sondaj ak ҚR Prezidenti ShYҰ ayasynda zansyz koshi konmen kүres zhoninde kelisim zhasasudy usyndy Bүginde ShYҰ Ortalyk Aziyadagy onirlik yntymaktastyktyn barynsha tabysty modelderinin biri bolyp tabylady ҚR Prezidenti N Nazarbaevtyn ajtuynsha Қazakstannyn usynysymen zhүzege asyrylgan Euraziya ideyasynyn 3 kiti EurAzEҚ AӨISShK zhәne ShYҰ Ұjymga mүshe memleketterdin arasynda kauipsizdik pen turaktylykty kamtamasyz etu salasynda ozara is kimyldyn zor on tәzhiribesi zhinalgan mүshe memleketterdin arnajy kyzmetteri men kukyktyk organdary lankestik zhәne ekstremistik kүshtermen kүresu үshin tiimdi bajlanystar ornatty 2006 zhyly Қazakstan Қytajmen birlesip shekaralas audandarda Tyan Shan 2006 lankestikke karsy zhattygularyn sondaj ak ShYҰ ga mүshe memleketterdin katysuymen Shygys Lankestikke karsy zhattygularyn otkizdi 2007 zhyly zhazda Resejde Bejbitshilik missiyasy 2007 ShYҰ nyn ken aukymdy әskeri zhattygulary otti ShYҰ zhyldan zhylga yntymaktastyktyn zhana salalaryn kamtyp keledi 2006 zhyly ShYҰ ga mүshe memleketterinin parlamentteri zhogargy sottary basshylarynyn bilim ministrlerinin algashky kezdesui otti Syrtky ekonomikalyk zhәne syrtky sauda kyzmetine kolik pen mәdenietke zhauap beretin bas prokurorlardyn ministrlerdin kezdesuleri turakty ujymdastyrylyp otyrady Otyn energetika kesheni salasynda ozara is kimyl nygayuda 2007 zhyly energetika ministrlerinin algashky kezdesui otti Zhogaryda atalgan barlyk faktiler Shanhaj yntymaktastyk ujymy kop zhakty onirlik kurylymga birte birte auysyp kele zhatkandygyn ajgaktajdy 2007 zhylgy tamyzdyn 16 synda Bishkekte otken sammitte memleketter basshylary ShYҰ ga mүshe memleketterdin uzak merzimge tatu korshiligi dostygy zhәne yntymaktastygy zhonindegi shartka kol kojdy Alty eldin koshbasshylary sondaj ak Bishkek deklaraciyasyna kol kojyp ShYҰ ga mүshe memleketterdin halykaralyk akparattyk kauipsizdik zhonindegi Is kimyldar zhosparyn bekitti Tarihi sholu2001 zhylgy terrorizm separatizm zhәne ekstremizmge karsy kүres turaly kelisimshart negizinde ӨTҚҚ kuryldy ӨTҚҚ nyn Atkarushy Komiteti 2004 zhyldan beri Tashkentte zhumys istejdi 2002 zhylgy 7 mausymda Sankt Peterburgte ShYҰ ga mүshe memleketter basshylarynyn ekinshi kezdesuinde үsh manyzdy kuzhat zhasaldy ShYҰ nyn Hartiyasy ӨTҚҚ turaly kelisim zhәne ShYҰ nyn mүshe memleketteri basshylarynyn mәlimdemesi 2003 zhylgy 29 mamyrda Mәskeu kalasynda ShYҰ ga mүshe memleketter basshylarynyn kezdesuinde Ұjymnyn byudzhetin kalyptastyru zhәne oryndaluynyn tәrtibi turaly kelisimge kol kojyldy 2003 zhyly 23 kyrkүjekte Pekinde Үkimet basshylary Kenesinde sauda ekonomikalyk kolik energetika salalaryndagy karym katynasty odan әri damytu turaly mәseleler talkylandy Kop zhakty sauda ekonomikalyk yntymaktastyktyn Bagdarlamasy ShYҰ nyn 2004 zhylgy byudzheti zhәne tagy baska karzhy kuzhattary kabyldandy 2004 zhyly 15 kantardan beri Pekinde ShYҰ nyn Hatshylygy zhumys istejdi 2004 zhyly 17 mausymda Tashkentte ShYҰ ga mүshe memleketter basshylarynyn kezdesui otip Tashkent mәlimdemesin zhasady zhәne koptegen kuzhattarga kol kojyldy Sonyn ishinde ShYҰ ӨTҚҚ shenberinde kupiya akparatty korgau esirtkige karsy kүres turaly kelisimderdi atap otuge bolady 2004 zhyly kyrkүjekte Bishkekte Ұjymnyn үkimet basshylary ShYҰ nyn kop zhakty sauda ekonomikalyk yntymaktastygy Bagdarlamasyn zhүzege asyratyn sharalardyn zhosparyn kabyldady 2005 zhyly 5 shildede Astanada ShYҰ ga mүshe memleketter basshylarynyn kezekti sammitinde Astana mәlimdemesi zhasaldy Antiterrorlyk sipattagy manyzdy kuzhattar terrorizm separatizm zhәne ekstremizmge karsy kүresude ShYҰ ga mүshe memleketterdin yntymaktastyk tuzhyrymdamasy ShYҰ ӨTҚҚ zhanyndagy ShYҰ ga mүshe memleketterdin turakty okildikteri turaly Erezhesi zhәne ShYҰ ӨTҚҚ Kenesinin bayandamasy bekitildi Sonymen katar Pәkistan Iran zhәne Үndistan memleketterine ShYҰ nyn zhanyndagy bakylaushy mәrtebesin beru turaly sheshim kabyldandy 2005 zhyly 26 kazanda Mәskeude ShYҰ ga mүshe memleketter Үkimet basshylary Kenesinin mәzhilisinde Bankaralyk әrekettesu zhәne Totenshe zhagdajdy zhoyuga zhәrdem etude ozara is kimyl turaly kelisimder kabyldandy 2006 zhylgy 15 mausymda Shanhajdagy merejtojlyk sammitinde Shanhaj yntymaktastyk ujymyna mүshe memleketterdin aumaktarynda terrorizmge karsy birlesken is sharalardy ujymdastyru zhәne otkizu tәrtibi turaly Ұjymga mүshe memleketterdin aumagyna terroristik separatistik zhәne ekstremistik is әreketke katysy bar adamdardyn kiru arnalaryn anyktau zhәne zholyn kesu salasyndagy yntymaktastyk turaly zhәne 2007 2009 zhyldarga arnalgan ShYҰ nyn mүshe memleketterdin terrorizm separatizm zhәne ekstremizmge karsy kүrestin bagdarlamasy kabyldandy Қauipsizdik Kenesinin hatshylary zhәne bas prokurorlar zhylyna bir ret zhүjeli tүrde kezdesedi Ү zh 30 mamyrda Mәskeu kalasynda ShYҰ na mүshe memleketter parlamentteri toragalarynyn kezdesui otti Zhogargy sottar toragalarynyn kezdesui ү zh kyrkүjek ajyna zhosparlangan 2006 zhyly ShYҰ da zhana iskerlik kurylymdar kuryldy 2006 zhyldyn mamyr ajynan gylymi sayasi toptardyn Forumy oz zhumysyn bastady Songy kezderde ShYҰ nyn halykaralyk katynastary edәuir nygajdy Mysaly Soltүstik Koreya Nepal TMD zhәne Euroodaktyn memleketteri BҰҰ nyn Damu Bagdarlamasy ҰҚShҰ EYҰ baska memleketter men ujymdar ShYҰ nyn is әreketine zor ykylas kojyp otyr 2004 zhyly ShYҰ BҰҰ nyn Bas Assambleyasynda bakylaushy ujymy mәrtebesin aldy al 2005 zhyldyn kokteminde zhәne TMD hatshylyktarymen ozara tүsinisu turaly memorandumy kabyldandy ShYҰ shenberinde gumanitarlyk salalarda yagni bilim mәdeniet turizm zhәne sport alandarynda ozara ykpaldasu bojynsha zhumystar zhүrgizilude 2007 zhyldyn kantarynan bastap ShYҰ nyn Bas hatshysy Қazakstannyn okili B Қ Nurgaliev ӨTҚҚ Atkarushy Komitetinin direktory Қyrgyz Respublikasynyn okili M U Subanov MүshelikҮndistannyn Pәkistannyn Iran men Mongoliyanyn ShYҰ zhanynda bakylaushylar mәrtebesi bar ShYҰ ga mүshe memleketter basshylarynyn tapsyrmalaryn zhүzege asyru maksatynda bakylaushy memleketterdi Ұjymnyn sauda ekonomikalyk salasyndagy zhumysyna barynsha belsendi tartu zhumystary zhүrgizilude Taraptar 2008 zhylga arnalgan ShYҰ zhanyndagy bakylaushy memlekettermen ozara is kimyldy damytu zhonindegi sharalardyn tizimin makuldady Қazakstan ShYҰ mүshesi bolu bakylaushy dialog zhoninde әriptes retinde Hartiyada korsetilgen osyndaj yntymaktastyktyn formasyn pajdalanudy karastyratyn kezen kezenmen otip sodan kejin gana ShYҰ nyn tolyk katysushy boluy tiistigin negizge alady Mүshe elderShYҰ mүshe elderi Үndistan Iran Қazakstan Қyrgyzstan Қytaj Pәkistan Resej Tәzhikstan Өzbekstan Dialog seriktesteri Әzerbajzhan Armeniya Bahrejn Mysyr Katar Kambodzha Kuvejt Maldiv Respublikasy Myanma Nepal Saud Arabiyasy Tүrkiya Shri Lanka BAӘ Bakylaushylar Auganstan de yure Belarus Mongoliya Bajkaushy mәrtebesine otinim bergen elder Bangladesh Vetnam Shygys Timor Izrail Irak Siriya Alzhir ShYҰ ga mүshe memleketter basshylarynyn sammitterine shakyru algan ASEAN EAES ҰҚShҰ BҰҰ EYҰ AӨSShK TMD TүrikmenstanDerekkozderSayasi tүsindirme sozdik Almaty 2007 ISBN 9965 32 491 3 Қarzhy ekonomika sozdigi Almaty ҚR Bilim zhәne gylym ministrliginin Ekonomika instituty Ziyatker ZhShS 2007 ISBN 978 601 215 003 2 Taliban kozgalysynyn үkimeti әli ShYҰ nyn birde bir mүshesi retinde tanylgan zhok Taliban okilderi 2021 zhyldyn kyrkүjeginde Dushanbede otken ujymnyn sammitine katyskan zhok Sonymen birge Kabuldyn bakylaushy mәrtebesin Zhana augan biligi de ShYҰ mүsheleri de kajtaryp alu turaly mәsele koterilgen zhok Tүrkimenstan prezidenti zhyl sajyn ShYҰ sammitterine toragalyk etushi Taraptyn konagy retinde katysady