Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ибраһим (осман. ابراهيم — İbrâhîm; 5 қараша 1615 — 12 тамыз 1648) — Османлы мемлекетінің 18-ші сұлтаны, Ислам халифатының 83-ші халифі.
| Ибраһим осман. ابراهيم — İbrâhîm Мүміндер әмірі Екі киелі қаланың қызметкері | |||
 | |||
| Лауазымы | |||
|---|---|---|---|
| |||
| 9 ақпан 1640 — 8 тамыз 1648 | |||
| (Лақап аты Ашушаң Ибраһим) | |||
| Регент | Көсем сұлтан (9 ақпан 1640 — желтоқсан 1647) | ||
| Ізашары | IV Мұрат | ||
| Ізбасары | IV Мехмет | ||
| Өмірбаяны | |||
| Діні | Ислам | ||
| Дүниеге келуі | 5 қараша 1615 Константинополь, Османлы мемлекеті | ||
| Қайтыс болуы | 12 тамыз 1648 (32 жас) Константинополь, Османлы мемлекеті | ||
| Жерленді | I Мұстафа мазары, Ыстамбұл | ||
| Династия | Османлы әулеті | ||
| Әкесі | I Ахмет | ||
| Анасы | Көсем сұлтан | ||
| Жұбайы | Тұрхан Қадиша сұлтан Салиха Дилашуб сұлтан Қадиша Муаззез сұлтан Хүмашаһ сұлтан Айша сұлтан Сашбақты сұлтан Махиәнуар сұлтан Шиуекяр сұлтан Зафира сұлтан | ||
| Балалары | Ұлдары: IV Мехмет II Сүлеймен II Ахмет Мұрат шаһзада Сәлім шаһзада Осман шаһзада Баязит шаһзада Жиһангир шаһзада Орхан шаһзада Қыздары: Үммігүлсім сұлтан Фатима сұлтан Пейкан сұлтан Гауһархан сұлтан Қая сұлтан Бейхан сұлтан Әтике сұлтан Айша сұлтан Бижан сұлтан | ||
| Қолтаңбасы |  | ||
өңдеу  | |||
Ибраһим сұлтанатында османлылар Крит аралын жаулап алды, бірақ одан маңыздырақ жаулауларға қол жеткізе алмады. Сұлтан телі болды, және билік анасының қолында болды. Көсем сұлтанның мемлекеттік істерде дұрыс шешімдер қабылдауына қарамастан, османлыларға сол кезде әскери қуат керек болды. Сонымен қатар османлыларға ғибрат бола алатын қуатты билеуші қажет еді. Бірақ қыз қуып жүрген Ибраһим әскердің лайықты қолбасшысы да, мемлекеттің қуатты билеушісі де бола алмады.
Өмірбаяны
Ибраһим 1615 жылы османлы елордасы Константинопольде османлы сұлтаны I Ахмет пен Көсем сұлтанның шаңырағында дүниеге келді. Ибраһим сұлтандық отбасысындағы ең кіші бала болатын. Шаһзада телі адам болған және таққа ешқандай қауіп төндірген жоқ. Сондықтан оның ағалары II Осман мен IV Мұрат елде билік құрғанда, өлім жазасына кесілмеді. Ағасы IV Мұрат османлы әулетіндегі ең соңғы сұлтан болуға ниеттенді, сол себепті өз ажалы келген кезде інісі Ибраһимді өлім жазасына кесуді бұйырды. Алайда соңғы кезде анасы Көсем сұлтан баскесерлерге кедергі болып, кіші баласы Ибраһимді ажалдан құтқарды. Ал IV Мұрат қалтырау ауруынан қайтыс болды. Османлы сұлтандығының келесі сұлтаны болып Ибраһим жарияланды.
Билеген жылдары
Ибраһим телі болғандықтан, мемлекеттік істермен айналыса алмады. Сондықтан оның анасы Көсем сұлтан регент болып тағайындалды. Райкот атты мәмілегер жаңа сұлтанның келбетін былай сипаттады:
 | Ибраһим болмысынан жуас әрі байпаң адам болған. Кең маңдайлы, тез әрі өткір көзді, үйлесімді әлпетті беті албыраған; алайда оның бет әлпетінен ұлы ой зеректілігі көрінбеген. |  |
Ибраһим билік құрғаннан кейін Османлы флотының Азау қоршауы әсерінен казактар сол қаланы қираған қалпында қалдырып кетті. Ал Михаил Федорович Ибраһимге елші жіберіп, османлылар мен орыстардың достық қарым-қатынасына қайтып келуін ұсынды.
Бірақ Ибраһим мемлекеттік істермен айналыспай, көбінесе өз уақытын гаремде өткізді. Сұлтанда тоғыз әйел және мыңдаған күңдер болатын. Соның ең беделдісі Тұрхан Қадиша сұлтан. Ол келешекте Аңшы Мехметтің уәлиде сұлтаны болады, және сұлтан билеген жылдарының басында онын регенті болады.
1641 жылдың қысында Ибраһим сырқаттып қалды. Сол кезде онын бір де баласы болған емес. Ал Көсем сұлтан бастаған османлы билігі жеміссіздігіне қапаланды. Алайда Ибраһим тез сауығып, өз жеміссіздігі жайлы өсекті жойды. Себебі, 1642 жылдың 2 қаңтарында сұлтанда Мехмет атты алғашқы бала туды. Келешекте бұл бала османлы сұлтаны IV Мехмет болады. 1640-1644 жылдары елді валиде Көсем сұлтан мен садрағзам Қара Мұстафа паша биледі. Алайда 1644 жылы садрағзам өлім жазасына кесіліп, келесі садрағзам болып Сұлтанзада Мехмет паша тағайындалды. Ол I Сүлеймен мен Хүррем сұлтанның неменесі болған еді. Бірақ, шын мәнісінде, бұл тағайындау сұлтанның тәлімгері Жынжы қожаның арқасында болды. Жынжы қожа Сұлтанзада Мехмет паша арқылы сұлтанның барлық істерін шешіп отырды, ал Көсем сұлтанның билігі өте қатты әлсіреді. Оның үстіне Ибраһимге Тұрхан сұлтанның ықпалы күшейді. 1644 жылы Көсем сұлтан мен Тұрхан сұлтан арасында ұрыс болғаннан кейін Ибраһим әйелін жақтап, анасын Ескі сарайға жіберді, ал өз әпкелерінің иеліктерін өз әйелдеріне сыйлады. Тіпті әпкелерін әйелдерінің кәнизактарына айналдырды.
Мехмет шаһзада туған соң, әдет бойынша, сұлтан балаға емізулі ананы белгіледі. Емізулі ана болып қара әтектердің басшысы Сүмбіл ағайдың күңі тағайындалды. Бұл күңді Сүмбіл ағай парсы күңсатарынан сатып алды. Сол кезде ағай күңді пәк деп санаған, алайда ол жүкті екені мәлім болды. Сондықтан Сүмбіл ағай күңді сарайдың бас қызметшісінің үйіне жіберіп, күң сол үйде өз баласын аман-есен туды. Сүмбіл ағайдың осы балаға деген құштарлығы сонша — оның гаремде өсуіне қол жеткізді. Ибраһим де бұл баланы өз баласынан гөрі жақсы көрді. Тұрхан сұлтан қызғаныштан бұл бала мен оның анасына қастандық жасады. Ал сұлтан өз әйелінің осындай қылығына ызаланып, өз баласы Мехмет шаһзаданы суатқа лақтырды. Қуанышқа орай, шаһзада өлген жоқ, бірақ маңдайында үлкен тыртық пайда болды.
1644 жылдың қазанында алты кемесі бар ионнит эскадрасы османлының бай кемесін тоңады. Бұл кемеде Меккенің бұрынғы қазысы, отыз шақты гарем күңдері және басқа бай қажылар болды. Серілер олжалармен бірге Критке жүзіп кетіп, оңтүстік жағалауында қорғалмаған жерде түсіп, су алды. Алайда осы жерге келген Венеция шенеунігі оларға кері қайтуды бұйырды. Серілер жүзуді жалғастырып, аралдың әртүрлі кемежайларында тоқтауға әрекет етті, алайда жергілікті шенеуніктер оларды қабыл етпеді. Ақырында, серілер османлы кемесін тастап, Мальтаға оралды. Ибраһим осы хабарды естіп, елдегі барлық христиан халықты қыруға бұйрық берді. Алайда көп ұзамай бұл ойынан бас тартты. Нәтижесінде Османия мен Венеция арасында Кандия соғысы басталды. Венеция флоты Османлы флотын Шанаққала бұғазында бөгеп отырды, ал османлылар адамзат тарихындағы ең ұзаққа созылған Кандия қоршауын жүргізді. Бұл қоршау 1648-1669 жылдары болып, 21 жылға созылды.
Садрағзамдары
| № | Есімі | Қызмет атқарған мерзімі | Уақыты |
|---|---|---|---|
| 95 | Кеманкеш Қара Мұстафа паша | 9 ақпан 1640 — 31 қаңтар 1644 | 3 жыл 11 ай |
| 96 | Сұлтанзада Мехмет паша | 31 қаңтар 1644 — 17 желтоқсан 1645 | 1 жыл 11 ай |
| 97 | Неуесінлі Салих паша | 17 желтоқсан 1645 — 16 қыркүйек 1647 | 1 жыл 9 ай |
| 98 | Қара Мұса паша | 16 қыркүйек 1647 — 21 қыркүйек 1647 | 4 күн |
| 99 | Хезарпаре Ахмет паша | 21 қыркүйек 1647 — 8 тамыз 1648 | 11 ай |
Өнерде
![image]()
«Ғаламат ғасыр: Көсем дәуірі» телехикаясы (2015-қ.у., Ибраһим рөлінде — Рыдван Айбарыс Дүзей)
 | Ұлы Османлы Мемлекетінің сұлтандары |  |
|---|---|---|
| Ізашары IV Мұрат | Ибраһим 9 ақпан 1640 — 8 тамыз 1648 | Ізбасары IV Мехмет |
| I Осман · Орхан · I Мұрат · I Баязит · (Сұлтанаралық) · I Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Баязит · I Сәлім · I Сүлеймен · II Сәлім · III Мұрат · III Мехмет · I Ахмет · I Мұстафа · II Осман · I Мұстафа · IV Мұрат · Ибраһим · IV Мехмет · II Сүлеймен · II Ахмет · II Мұстафа · III Ахмет · I Махмұт · III Осман · III Мұстафа · I Әбділхамит · III Сәлім · IV Мұстафа · II Махмұт · I Әбділмәжит · Әбділғазиз · V Мұрат · II Әбділхамит · V Мехмет · VI Мехмет · II Әбділмәжит (соңғы халиф) | ||
| Әулет · Шежіре · Санат | ||
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ibraһim osman ابراهيم Ibrahim 5 karasha 1615 12 tamyz 1648 Osmanly memleketinin 18 shi sultany Islam halifatynyn 83 shi halifi Ibraһim osman ابراهيم Ibrahim Mүminder әmiri Eki kieli kalanyn kyzmetkeriLauazymyTu Osmanly memleketinin 18 shi sultany Islam halifatynyn 83 shi halifi9 akpan 1640 8 tamyz 1648 Lakap aty Ashushan Ibraһim Regent Kosem sultan 9 akpan 1640 zheltoksan 1647 Izashary IV MuratIzbasary IV MehmetӨmirbayanyDini IslamDүniege kelui 5 karasha 1615 1615 11 05 Konstantinopol Osmanly memleketiҚajtys boluy 12 tamyz 1648 1648 08 12 32 zhas Konstantinopol Osmanly memleketiZherlendi I Mustafa mazary YstambulDinastiya Osmanly әuletiӘkesi I AhmetAnasy Kosem sultanZhubajy Turhan Қadisha sultan Saliha Dilashub sultan Қadisha Muazzez sultan Hүmashaһ sultan Ajsha sultan Sashbakty sultan Mahiәnuar sultan Shiuekyar sultan Zafira sultanBalalary Ұldary IV Mehmet II Sүlejmen II Ahmet Murat shaһzada Sәlim shaһzada Osman shaһzada Bayazit shaһzada Zhiһangir shaһzada Orhan shaһzada Қyzdary Үmmigүlsim sultan Fatima sultan Pejkan sultan Gauһarhan sultan Қaya sultan Bejhan sultan Әtike sultan Ajsha sultan Bizhan sultanҚoltanbasyondeu Ibraһim sultanatynda osmanlylar Krit aralyn zhaulap aldy birak odan manyzdyrak zhaulaularga kol zhetkize almady Sultan teli boldy zhәne bilik anasynyn kolynda boldy Kosem sultannyn memlekettik isterde durys sheshimder kabyldauyna karamastan osmanlylarga sol kezde әskeri kuat kerek boldy Sonymen katar osmanlylarga gibrat bola alatyn kuatty bileushi kazhet edi Birak kyz kuyp zhүrgen Ibraһim әskerdin lajykty kolbasshysy da memlekettin kuatty bileushisi de bola almady ӨmirbayanyIbraһim 1615 zhyly osmanly elordasy Konstantinopolde osmanly sultany I Ahmet pen Kosem sultannyn shanyragynda dүniege keldi Ibraһim sultandyk otbasysyndagy en kishi bala bolatyn Shaһzada teli adam bolgan zhәne takka eshkandaj kauip tondirgen zhok Sondyktan onyn agalary II Osman men IV Murat elde bilik kurganda olim zhazasyna kesilmedi Agasy IV Murat osmanly әuletindegi en songy sultan boluga niettendi sol sebepti oz azhaly kelgen kezde inisi Ibraһimdi olim zhazasyna kesudi bujyrdy Alajda songy kezde anasy Kosem sultan baskeserlerge kedergi bolyp kishi balasy Ibraһimdi azhaldan kutkardy Al IV Murat kaltyrau auruynan kajtys boldy Osmanly sultandygynyn kelesi sultany bolyp Ibraһim zhariyalandy Bilegen zhyldary Ibraһim teli bolgandyktan memlekettik istermen ajnalysa almady Sondyktan onyn anasy Kosem sultan regent bolyp tagajyndaldy Rajkot atty mәmileger zhana sultannyn kelbetin bylaj sipattady Ibraһim bolmysynan zhuas әri bajpan adam bolgan Ken mandajly tez әri otkir kozdi үjlesimdi әlpetti beti albyragan alajda onyn bet әlpetinen uly oj zerektiligi korinbegen Ibraһim bilik kurgannan kejin Osmanly flotynyn Azau korshauy әserinen kazaktar sol kalany kiragan kalpynda kaldyryp ketti Al Mihail Fedorovich Ibraһimge elshi zhiberip osmanlylar men orystardyn dostyk karym katynasyna kajtyp keluin usyndy Birak Ibraһim memlekettik istermen ajnalyspaj kobinese oz uakytyn garemde otkizdi Sultanda togyz әjel zhәne myndagan kүnder bolatyn Sonyn en bedeldisi Turhan Қadisha sultan Ol keleshekte Anshy Mehmettin uәlide sultany bolady zhәne sultan bilegen zhyldarynyn basynda onyn regenti bolady 1641 zhyldyn kysynda Ibraһim syrkattyp kaldy Sol kezde onyn bir de balasy bolgan emes Al Kosem sultan bastagan osmanly biligi zhemissizdigine kapalandy Alajda Ibraһim tez sauygyp oz zhemissizdigi zhajly osekti zhojdy Sebebi 1642 zhyldyn 2 kantarynda sultanda Mehmet atty algashky bala tudy Keleshekte bul bala osmanly sultany IV Mehmet bolady 1640 1644 zhyldary eldi valide Kosem sultan men sadragzam Қara Mustafa pasha biledi Alajda 1644 zhyly sadragzam olim zhazasyna kesilip kelesi sadragzam bolyp Sultanzada Mehmet pasha tagajyndaldy Ol I Sүlejmen men Hүrrem sultannyn nemenesi bolgan edi Birak shyn mәnisinde bul tagajyndau sultannyn tәlimgeri Zhynzhy kozhanyn arkasynda boldy Zhynzhy kozha Sultanzada Mehmet pasha arkyly sultannyn barlyk isterin sheship otyrdy al Kosem sultannyn biligi ote katty әlsiredi Onyn үstine Ibraһimge Turhan sultannyn ykpaly kүshejdi 1644 zhyly Kosem sultan men Turhan sultan arasynda urys bolgannan kejin Ibraһim әjelin zhaktap anasyn Eski sarajga zhiberdi al oz әpkelerinin ielikterin oz әjelderine syjlady Tipti әpkelerin әjelderinin kәnizaktaryna ajnaldyrdy Mehmet shaһzada tugan son әdet bojynsha sultan balaga emizuli anany belgiledi Emizuli ana bolyp kara әtekterdin basshysy Sүmbil agajdyn kүni tagajyndaldy Bul kүndi Sүmbil agaj parsy kүnsatarynan satyp aldy Sol kezde agaj kүndi pәk dep sanagan alajda ol zhүkti ekeni mәlim boldy Sondyktan Sүmbil agaj kүndi sarajdyn bas kyzmetshisinin үjine zhiberip kүn sol үjde oz balasyn aman esen tudy Sүmbil agajdyn osy balaga degen kushtarlygy sonsha onyn garemde osuine kol zhetkizdi Ibraһim de bul balany oz balasynan gori zhaksy kordi Turhan sultan kyzganyshtan bul bala men onyn anasyna kastandyk zhasady Al sultan oz әjelinin osyndaj kylygyna yzalanyp oz balasy Mehmet shaһzadany suatka laktyrdy Қuanyshka oraj shaһzada olgen zhok birak mandajynda үlken tyrtyk pajda boldy 1644 zhyldyn kazanynda alty kemesi bar ionnit eskadrasy osmanlynyn baj kemesin tonady Bul kemede Mekkenin buryngy kazysy otyz shakty garem kүnderi zhәne baska baj kazhylar boldy Seriler olzhalarmen birge Kritke zhүzip ketip ontүstik zhagalauynda korgalmagan zherde tүsip su aldy Alajda osy zherge kelgen Veneciya sheneunigi olarga keri kajtudy bujyrdy Seriler zhүzudi zhalgastyryp araldyn әrtүrli kemezhajlarynda toktauga әreket etti alajda zhergilikti sheneunikter olardy kabyl etpedi Akyrynda seriler osmanly kemesin tastap Maltaga oraldy Ibraһim osy habardy estip eldegi barlyk hristian halykty kyruga bujryk berdi Alajda kop uzamaj bul ojynan bas tartty Nәtizhesinde Osmaniya men Veneciya arasynda Kandiya sogysy bastaldy Veneciya floty Osmanly flotyn Shanakkala bugazynda bogep otyrdy al osmanlylar adamzat tarihyndagy en uzakka sozylgan Kandiya korshauyn zhүrgizdi Bul korshau 1648 1669 zhyldary bolyp 21 zhylga sozyldy Sadragzamdary Esimi Қyzmet atkargan merzimi Uakyty95 Kemankesh Қara Mustafa pasha 9 akpan 1640 31 kantar 1644 3 zhyl 11 aj96 Sultanzada Mehmet pasha 31 kantar 1644 17 zheltoksan 1645 1 zhyl 11 aj97 Neuesinli Salih pasha 17 zheltoksan 1645 16 kyrkүjek 1647 1 zhyl 9 aj98 Қara Musa pasha 16 kyrkүjek 1647 21 kyrkүjek 1647 4 kүn99 Hezarpare Ahmet pasha 21 kyrkүjek 1647 8 tamyz 1648 11 ajӨnerde Ғalamat gasyr Kosem dәuiri telehikayasy 2015 k u Ibraһim rolinde Rydvan Ajbarys Dүzej Ұly Osmanly Memleketinin sultandaryIzashary IV Murat Ibraһim 9 akpan 1640 8 tamyz 1648 Izbasary IV MehmetI Osman Orhan I Murat I Bayazit Sultanaralyk I Mehmet II Murat II Mehmet II Murat II Mehmet II Bayazit I Sәlim I Sүlejmen II Sәlim III Murat III Mehmet I Ahmet I Mustafa II Osman I Mustafa IV Murat Ibraһim IV Mehmet II Sүlejmen II Ahmet II Mustafa III Ahmet I Mahmut III Osman III Mustafa I Әbdilhamit III Sәlim IV Mustafa II Mahmut I Әbdilmәzhit Әbdilgaziz V Murat II Әbdilhamit V Mehmet VI Mehmet II Әbdilmәzhit songy halif Әulet Shezhire Sanat