Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Аустралия және Океания — Аустралия құрлығы мен Океанияға кіретін аралдардан тұратын дүниенің бөлігі. Аустралия және Океания дәстүрлі түрде 4 аймаққа бөлінеді — Аустралазия (Аустралия және Жаңа Зеландия), Меланезия, Микронезия және Полинезия. Аустралия мен Океанияның жалпы ауданы шамамен 9 млн км². Халқы – 46 миллион адам (2024) (әлем халқының 0,56%).
| Аустралия және Океания | |
 | |
| 9,000,000 ((7ші)) км² | |
| Халық саны | 46,048,002 (2024) адам |
| Тығыздығы | 5 адам/км² |
| Енеді | (2) |
| Тәуелді аймақтар | |
| Уақыт белдеулері | UTC-11 — |
| Ірі қалалары | Сидней, Окленд, Брисбен, Мельбурн, Аделаида, Перт |
 Аустралия және Океания Ортаққорда | |
Ұғымның анықтамасы
Аустралия және Океания анықтамалары әртүрлі. Океанияның ең кең тараған анықтамасы құрлықтықтық Азия мен Америка арасындағы көптеген аралдарды қамтиды. Бүкіл құрлықты жер шарының бөліктеріне бөлгенде, Океания Аустралиямен дүниенің бір бөлігіне біріктіріледі. Кейде әлемнің тәуелсіз бөлігі ретінде ерекшеленеді және сирек жағдайда «Аустралия және Океания» бөлігі ретінде қарастырылады. Ағылшын тілінде сөйлейтін елдерде әлемнің «Аустралия және Океания» дүние бөлігі жай ғана «Океания» (ағылш. Oceania) деп аталады.
Аймақтар
Аустралия
Аустралия толығымен оңтүстік және жарты шарларда орналасқан. Оның ортасында оны оңтүстік тропик кесіп өтеді. Австралия — оқшауланған, басқа континенттерден алыс материк. Бұл оның табиғатының бірегейлігін анықтады. Негізгі сауда жолдары материктен алыстап, экономикалық байланыстарды дамытуды қиындатады.
Бұл жер бетіндегі ең кішкентай және ең құрғақ материк. Материктің бүкіл аумағы аттас мемлекеттің негізгі бөлігі болып табылады.
Океания
Тынық мұхитының орталық және оңтүстік-батыс бөлігінде орналасқан, көбіне жүздеген шағын аралдар мен атоллдардан құралған географиялық аймақ және геосаяси жер бөлігі.
Тарихи тұрғыдан барлық аралдар төрт этнографиялық және географиялық аймаққа бөлінген:
- Полинезия — солтүстігінде Гавай аралдарынан оңтүстігінде Жаңа Зеландияға дейін созылып, сондай-ақ, батысында Тувалу, Токелау, Самоа, Тонга және , ортасында Кук, Қоғам және Острал аралдарын, шығысында Маркиз аралдарын, Туамоту, Мангарева және Пасха аралдарын қамтиды.
- Меланезия — оңтүстік-батысында Жаңа Гвинея орналасқан, Гренландиядан кейінгі әлемдегі екінші үлкен арал және Тынық мұхитындағы аралдардың ең үлкені. Басқа негізгі меланезиялық топтар, солтүстіктен оңтүстікке қарай, , Соломон аралдары, Санта-Крус аралдары, Вануату, Фиджи және Жаңа Каледония.
- Микронезия — экватордың солтүстігінде орналасқан, оған солтүстік-батыста Мариана аралдары, орталығында , батыста Маршалл аралдары және оңтүстік-шығыста Кирибати аралдары кіреді.
- Жаңа Зеландия — Тынық мұхитының оңтүстік-батысында екі үлкен аралда (Солтүстік және Оңтүстік) және көптеген (шамамен 700) көршілес кішігірім аралдарда орналасқан. Кей кезде Аустралиямен бірге Аустралазияның бір бөлігі ретінде қарастырылады.
Мемлекеттер
| Мемлекет | Жер аумағы, км² | Халқы | Елордасы |
|---|---|---|---|
 Аустралия | 7 692 024 | 21 050 000 | Канберра |
 Вануату | 12 190 | 196 178 | |
 Жаңа Зеландия | 268 680 | 4 108 037 | Веллингтон |
 Кирибати | 811 | 96 335 | Оңтүстік Тарава |
 Маршалл аралдары | 181 | 73 630 | Маджуро |
 Микронезия | 702 | 135 869 | |
 Науру | 21 | 12 329 | Ярен |
 Палау Республикасы | 458 | 19 409 | Нгерулмуд |
 Папуа — Жаңа Гвинея | 462 840 | 5 172 033 | Порт-Морсби |
 Самоа | 2 935 | 178 631 | Апиа |
 Соломон аралдары | 28 450 | 494 786 | |
 Тонга | 748 | 106 137 | Нукуалофа |
 Тувалу | 26 | 11 146 | |
 Фиджи | 18 274 | 856 346 |
Тарих
Отаршылдыққа дейінгі кезең
Аустралиялық аборигендер — Аустралия материгінің және оның айналасындағы аралдардың бастапқы тұрғындары 70 000 жыл бұрын Африкадан Азияға қоныс аударып, Аустралияға шамамен 50 000 жыл бұрын келген. Олар Аустралияға Оңтүстік-Шығыс Азия арқылы қоныс аударған болса да, олар белгілі Азиялық немесе Полинезиялық популяциялармен байланысты емес. Адамдардың Аустралияға алғашқы ерте қоныс аударуы бұл құрлық Жаңа Гвинея аралымен құрлық көпірі арқылы жалғасқан Сахуль континентінің бір бөлігі болған кезде орын алды деп саналады. Олар Тасманияға шамамен 40 000 жыл бұрын соңғы мұз дәуірінде болған материктен құрлық көпірі арқылы қоныс аудару арқылы жеткен.
Жаңа Гвинея аралы мен оған жақын орналасқан Меланезия аралдарына шамамен 30-50 мың жыл бұрын каноэмен Оңтүстік-Шығыс Азиядан келген адамдар қоныстанған. Шамамен 2-4 мың жыл бұрын Микронезия мен Полинезияның көп бөлігі қоныстанған. Океания аралдарын қаныстану процесі шамамен 1200 жылы Пасха аралын қоныстандырумен аяқталды.
Отаршылдық кезеңі
Аустралия өзінің шалғай орналасуына байланысты әлемге басқа континенттерге қарағанда кеш «ашылды». Аустралияның ашылуы Америка ашылғаннан кейін жүз жылдан астам уақыт өткен соң болды. Голландиялық саяхатшы 1606 жылы жаңа жерді тапты (бұл Кейп-Йорк түбегі болатын).
Христофор Колумб сияқты Янсзон да өмірінің соңына дейін жаңа материк ашқанын білмеді.
1770 жылы Джеймс Кук Аустралияның шығыс жағалауына жақындап, ресми нұсқа бойынша оны «ашты».
XVIII — XIX ғасырлар аралығында еуропалықтардың Океанияны зерттеу кезеңі жалғасты, олар біртіндеп аралдарға қоныстана бастады. Алайда еуропалық отарлау процесі өте баяу жүрді, өйткені бұл аймақ табиғи ресурстардың жоқтығынан шетелдіктер арасында үлкен қызығушылық тудырмады және жергілікті халыққа теріс әсер етті: Океанияда бұрын-соңды болмаған көптеген аурулар енгізілді, және бұл эпидемияларға әкелді, нәтижесінде жергілікті тұрғындардың едәуір бөлігі қайтыс болды. Сонымен бірге тұрғындарды христиандандыру да орын алды. XVIII — XIX ғасырларда Океания аралдары отаршыл державалар арасында, ең алдымен Британ империясы, Испания және Франция (кейіннен АҚШ пен Герман империясы қосылды) арасында бөлінді. Еуропалықтардың ерекше қызығушылығы аралдарда плантациялар құру және құл саудасы болды.
Қазіргі тарих
Аустралия 1901 жылы ал Жаңа Зеландия 1907 жылы доминионға айналды, бірақ олар сәйкесінше 1942 және 1947 жылдары Вестминстер актінің статутын қабылдауға дейін ресми түрде толық тәуелсіз мемлекет бола алмады. Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін отарлардың тәуелсіздігі үшін күрескен алғашқы саяси ұйымдар пайда бола бастады. Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Океания көптеген шайқастар (негізінен жапон және американдық күштер арасында) болған соғыс театрларының бірі болды. 1960 жылдардан бастап отарсыздандыру процесі басталды. 1946 жылы Полинезиялықтар Франция азаматтығын алды, ал аралдардың мәртебесі шетел аумағына өзгертілді. Гавайи 1959 жылы АҚШ штатына айналды. Фиджи мен Тонга 1970 жылы тәуелсіздік алды. 1979 жылы 1 мамырда Маршалл аралдарының саяси мәртебесінің өзгеруін мойындай отырып, Америка Құрама Штаттары Маршалл аралдарының конституциясын және үкіметінің құрылуын мойындады.
XX ғасырдағы отарсыздандыру процесіне қарамастан, кейбір аралдар әлі де бір дәрежеде тәуелді болып қала береді.
Демография
Халқы
Бүкіл Батыс және Шығыс Аустралияны Аустралия материгін отарлау кезінде қоныстанған Англоаустралиялықтар алып жатыр. Жаңа Гвинея аралын түгелдей Папуастар (Соломон аралдары мен Санта-Крус аралдарын қоса) алып жатыр. Орталық Аустралияны байырғы австралиялықтар мекендейді, олар үшін қорықтар (резервациялар) құрылды. Жаңа Зеландияда Англо-жаңа зеландиялықтар қоныстанған.
Океания аралдарын Полинезиялықтар, Меланезиялықтар және Микронезиялықтар атты байырғы халықтар мекендейді.
Тілдер
Океанияның байырғы тілдері үш негізгі географиялық топқа бөлінеді:
- Аустронезиялық тілдер тобы – Малай (Индонезия), Тагалог (Филиппин) және Маори және сияқты Полинезиялық тілдері бар үлкен тілдер тобы.
- Аустралиялық тілдер – Аустралиялық аборигендердің тілдері.
- Папуаc тілдері – Жаңа Гвинея және көршілес аралдарды мекендейтін Папуастардың тілдері.
Жергілікті емес тілдерге мыналар жатады:
- Ағылшын тілі – Аустралия, Гавайи, Жаңа Зеландия және басқа аумақтар
- Француз тілі – Француз Полинезиясы, Жаңа Каледония, Вануату, Уоллис және Футуна
- Хинди тілі – Фиджи
- Жапон тілі – , Палау
Сондай-ақ малай немесе отаршылдық тілдердің жергілікті халықтармен өзара әрекеттесуінен қалыптасқан (мысалы Ток Писин, Бислама, Пиджин және тб.) креол (аралас) тілдері бар.
Дін
Океаниядағы басым дін – христиандық (73%). 2011 жылы жүргізілген сауалнама бойынша Меланезияда 92%, Микронезияда 93% және Полинезияда 96% өздерін христиан деп сипаттайтынын көрсетті. Дәстүрлі діндер көбінесе анимистік сипатқа ие, ал дәстүрлі тайпалар арасында табиғи күштерді білдіретін рухтарға деген сенім басым. 2018 жылғы санақта Жаңа Зеландиялықтардың 37% христиан дінін ұстанды және 48% ешбір дінді ұстанбады. 2016 жылғы санақта Аустралия халқының 52%-ы христиан дінін ұстанатынын және 30%-ы «діні жоқ» деп мәлімдеді.
Индуизм – Океаниядағы азшылық діні. Пайыз бойынша Океаниядағы индустардың ең жоғары үлесі Фиджи елінде – 29,7%, ал абсолютті сандар бойынша – Аустралияда 684,002 (халқытың 2,7%). Жаңа Зеландияда индустар халықтың 2,65% құрайды.
Океаниядағы мұсылмандар саны – 620,156 мен. Олар негізінен Аустралия мен Жаңа Зеландияда шоғырланған. Пайыз бойынша Океаниядағы мұсылмандардың ең жоғары үлесі Кокос (Килинг) аралдарында – 65.6% (2021).
Аймақтағы басқа діндерге Аустралия мен Жаңа Зеландиядағы азшылықтардың көрнекті діндері болып табылатын Иудаизм мен Буддизм жатады.
Экономика
Бұл аймақ Аустралия мен Жаңа Зеландияның жоғары дамыған және жаһандық бәсекеге қабілетті қаржы нарықтарынан бастап, оларың әлдеқайда аз дамыған көптеген аралдық көршілерге дейін әртүрлі экономикалармен ерекшеленеді.
Тынық мұхиты аймағындағы ең кішкентай елдер тауарларды экспорттау және басқа өнімдерге қол жеткізу үшін Аустралия, Жаңа Зеландия және Америка Құрама Штаттарымен саудаға сүйенеді. Аустралия және Океания ең ірі экспорттық нарықтарына Жапония, Қытай, Америка Құрама Штаттары және Оңтүстік Корея кіреді.
Тынық мұхиты елдерінің көпшілігінде (Аустралия мен Жаңа Зеландияны қоспағанда) негізгі сала ауыл шаруашылығы болып табылады. Көптеген елдер әлі күнге дейін ауылшаруашылық болып табылады; мысалы, Вануату халқының 80%-ы және Фиджи халқының 70%-ы ауыл шаруашылығымен айналысады.
Балық аулау Тынық мұхиты аймағындағы көптеген шағын елдер үшін негізгі сала болып табылады, дегенмен көптеген балық аулау аймақтарын басқа ірі елдер, атап айтқанда Жапония пайдаланады.
Аустралия мен Жаңа Зеландия аймақтағы жалғыз жоғары дамыған тәуелсіз мемлекеттер болып табылады. Австралияның экономикасы аймақтағы ең үлкен және басым экономика, сонымен қатар әлемдегі ең ірі экономикалардың бірі болып табылады. Аустралияның жан басына шаққандағы ЖІӨ аларман қабілет тепетендігі бойынша Ұлыбритания, Канада, Германия және Франциядан жоғары. Аустралияда тұратын адамдардың көпшілігі денсаулық сақтау, бөлшек сауда және білім беру салаларында жұмыс істейді.
Жаңа Зеландия экономикасы — жоғары дамыған еркін нарықтық экономика. Ел ең жаһанданған экономикалардың біріне ие және көбінесе халықаралық саудаға тәуелді. Оның елеулі қызмет көрсету секторы бар, ол 2013 жылғы жағдай бойынша жалпы ішкі өнімнің 63% құрады. Үлкен арал мемлекеті ретінде Жаңа Зеландияда табиғи ресурстар мен минералды байлықтар мол.
Жаңа Каледония, Гавайи және Француз Полинезиясы да жоғары дамыған, бірақ егеменді мемлекеттер емес.
Дереккөздер
- Population of Oceania (2024) - Worldometer.
- The Four Sub-regions Of Oceania. WorldAtlas (26 December 2017).
- International Perspectives on Natural Disasters: Occurrence, Mitigation, and Consequences — Springer Netherlands. — P. 193. — ISBN 978-1402028519.
- Sequencing Uncovers a 9,000 Mile Walkabout. — «A lock of hair and the HiSeq 2000 system identify a human migration wave that took more than 3,000 generations and 10,000 years to complete.»
- 2021 Census QuickStats: Cocos (Keeling) Islands.
- Industry sector of employment | Australia | Community profile.
- Minerals, New Zealand Petroleum and Mineral resources potential (en-NZ).
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Australiya zhәne Okeaniya Australiya kurlygy men Okeaniyaga kiretin araldardan turatyn dүnienin boligi Australiya zhәne Okeaniya dәstүrli tүrde 4 ajmakka bolinedi Australaziya Australiya zhәne Zhana Zelandiya Melaneziya Mikroneziya zhәne Polineziya Australiya men Okeaniyanyn zhalpy audany shamamen 9 mln km Halky 46 million adam 2024 әlem halkynyn 0 56 Australiya zhәne Okeaniya9 000 000 7shi km Halyk sany46 048 002 2024 adamTygyzdygy5 adam km EnediBҰҰ mүsheleri 14 Australiya Vanuatu Kiribati Marshall araldary Mikroneziya Nauru Zhana Zelandiya Palau Respublikasy Papua Zhana Gvineya Samoa Solomon araldary Tonga Tuvalu Fidzhi 2 Kuk araldary Niue memleketTәueldi ajmaktarTәueldi ajmaktar 21 Australiya 5 Ashmor zhәne Karte araldary Kristmas araly Kokos Kiling araldaryMarzhandy tenizdin araldary ajmagy Norfolk araly Franciya 3 Francuz Polineziyasy Zhana Kaledoniya Uollis zhәne Futuna Zhana Zelandiya 1 Tokelau Ұlybritaniya 1 Pitkern araldary AҚSh 11 Amerika SamoasyBejker araly GuamHaulend aralyDzharvis aralyKingmen rifi Soltүstik Mariana araldaryUejkUakyt beldeuleriUTC 11 Iri kalalarySidnej Oklend Brisben Melburn Adelaida PertAustraliya zhәne Okeaniya OrtakkordaҰgymnyn anyktamasyAustraliya zhәne Okeaniya anyktamalary әrtүrli Okeaniyanyn en ken taragan anyktamasy kurlyktyktyk Aziya men Amerika arasyndagy koptegen araldardy kamtidy Bүkil kurlykty zher sharynyn bolikterine bolgende Okeaniya Australiyamen dүnienin bir boligine biriktiriledi Kejde әlemnin tәuelsiz boligi retinde erekshelenedi zhәne sirek zhagdajda Australiya zhәne Okeaniya boligi retinde karastyrylady Agylshyn tilinde sojlejtin elderde әlemnin Australiya zhәne Okeaniya dүnie boligi zhaj gana Okeaniya agylsh Oceania dep atalady AjmaktarAustraliya zhәne Okeaniyayn ajmaktaryAustraliya Tolyk makalasy Australiya kurlyk Australiya tolygymen ontүstik zhәne zharty sharlarda ornalaskan Onyn ortasynda ony ontүstik tropik kesip otedi Avstraliya okshaulangan baska kontinentterden alys materik Bul onyn tabigatynyn biregejligin anyktady Negizgi sauda zholdary materikten alystap ekonomikalyk bajlanystardy damytudy kiyndatady Bul zher betindegi en kishkentaj zhәne en kurgak materik Materiktin bүkil aumagy attas memlekettin negizgi boligi bolyp tabylady Okeaniya Tolyk makalasy Okeaniya Tynyk muhitynyn ortalyk zhәne ontүstik batys boliginde ornalaskan kobine zhүzdegen shagyn araldar men atolldardan kuralgan geografiyalyk ajmak zhәne geosayasi zher boligi Tarihi turgydan barlyk araldar tort etnografiyalyk zhәne geografiyalyk ajmakka bolingen Polineziya soltүstiginde Gavaj araldarynan ontүstiginde Zhana Zelandiyaga dejin sozylyp sondaj ak batysynda Tuvalu Tokelau Samoa Tonga zhәne ortasynda Kuk Қogam zhәne Ostral araldaryn shygysynda Markiz araldaryn Tuamotu Mangareva zhәne Pasha araldaryn kamtidy Melaneziya ontүstik batysynda Zhana Gvineya ornalaskan Grenlandiyadan kejingi әlemdegi ekinshi үlken aral zhәne Tynyk muhityndagy araldardyn en үlkeni Baska negizgi melaneziyalyk toptar soltүstikten ontүstikke karaj Solomon araldary Santa Krus araldary Vanuatu Fidzhi zhәne Zhana Kaledoniya Mikroneziya ekvatordyn soltүstiginde ornalaskan ogan soltүstik batysta Mariana araldary ortalygynda batysta Marshall araldary zhәne ontүstik shygysta Kiribati araldary kiredi Zhana Zelandiya Tynyk muhitynyn ontүstik batysynda eki үlken aralda Soltүstik zhәne Ontүstik zhәne koptegen shamamen 700 korshiles kishigirim araldarda ornalaskan Kej kezde Australiyamen birge Australaziyanyn bir boligi retinde karastyrylady MemleketterOrtalyk barlau baskarmasy әlemdik faktiler kitabynan Okeaniya kartasyTolyk makalasy Australiya zhәne Okeaniya memleketterinin zhәne tәueldi ajmaktarynyn tizimi Memleket Zher aumagy km Halky Elordasy Australiya 7 692 024 21 050 000 Kanberra Vanuatu 12 190 196 178 Zhana Zelandiya 268 680 4 108 037 Vellington Kiribati 811 96 335 Ontүstik Tarava Marshall araldary 181 73 630 Madzhuro Mikroneziya 702 135 869 Nauru 21 12 329 Yaren Palau Respublikasy 458 19 409 Ngerulmud Papua Zhana Gvineya 462 840 5 172 033 Port Morsbi Samoa 2 935 178 631 Apia Solomon araldary 28 450 494 786 Tonga 748 106 137 Nukualofa Tuvalu 26 11 146 Fidzhi 18 274 856 346TarihOtarshyldykka dejingi kezen Australiyalyk aborigender Australiya materiginin zhәne onyn ajnalasyndagy araldardyn bastapky turgyndary 70 000 zhyl buryn Afrikadan Aziyaga konys audaryp Australiyaga shamamen 50 000 zhyl buryn kelgen Olar Australiyaga Ontүstik Shygys Aziya arkyly konys audargan bolsa da olar belgili Aziyalyk nemese Polineziyalyk populyaciyalarmen bajlanysty emes Adamdardyn Australiyaga algashky erte konys audaruy bul kurlyk Zhana Gvineya aralymen kurlyk kopiri arkyly zhalgaskan Sahul kontinentinin bir boligi bolgan kezde oryn aldy dep sanalady Olar Tasmaniyaga shamamen 40 000 zhyl buryn songy muz dәuirinde bolgan materikten kurlyk kopiri arkyly konys audaru arkyly zhetken Zhana Gvineya araly men ogan zhakyn ornalaskan Melaneziya araldaryna shamamen 30 50 myn zhyl buryn kanoemen Ontүstik Shygys Aziyadan kelgen adamdar konystangan Shamamen 2 4 myn zhyl buryn Mikroneziya men Polineziyanyn kop boligi konystangan Okeaniya araldaryn kanystanu procesi shamamen 1200 zhyly Pasha aralyn konystandyrumen ayaktaldy Otarshyldyk kezeni Australiya ozinin shalgaj ornalasuyna bajlanysty әlemge baska kontinentterge karaganda kesh ashyldy Australiyanyn ashyluy Amerika ashylgannan kejin zhүz zhyldan astam uakyt otken son boldy Gollandiyalyk sayahatshy 1606 zhyly zhana zherdi tapty bul Kejp Jork tүbegi bolatyn Hristofor Kolumb siyakty Yanszon da omirinin sonyna dejin zhana materik ashkanyn bilmedi 1770 zhyly Dzhejms Kuk Australiyanyn shygys zhagalauyna zhakyndap resmi nuska bojynsha ony ashty XVIII XIX gasyrlar aralygynda europalyktardyn Okeaniyany zertteu kezeni zhalgasty olar birtindep araldarga konystana bastady Alajda europalyk otarlau procesi ote bayau zhүrdi ojtkeni bul ajmak tabigi resurstardyn zhoktygynan sheteldikter arasynda үlken kyzygushylyk tudyrmady zhәne zhergilikti halykka teris әser etti Okeaniyada buryn sondy bolmagan koptegen aurular engizildi zhәne bul epidemiyalarga әkeldi nәtizhesinde zhergilikti turgyndardyn edәuir boligi kajtys boldy Sonymen birge turgyndardy hristiandandyru da oryn aldy XVIII XIX gasyrlarda Okeaniya araldary otarshyl derzhavalar arasynda en aldymen Britan imperiyasy Ispaniya zhәne Franciya kejinnen AҚSh pen German imperiyasy kosyldy arasynda bolindi Europalyktardyn erekshe kyzygushylygy araldarda plantaciyalar kuru zhәne kul saudasy boldy Қazirgi tarih Australiya 1901 zhyly al Zhana Zelandiya 1907 zhyly dominionga ajnaldy birak olar sәjkesinshe 1942 zhәne 1947 zhyldary Vestminster aktinin statutyn kabyldauga dejin resmi tүrde tolyk tәuelsiz memleket bola almady Birinshi dүniezhүzilik sogystan kejin otarlardyn tәuelsizdigi үshin kүresken algashky sayasi ujymdar pajda bola bastady Ekinshi dүniezhүzilik sogys kezinde Okeaniya koptegen shajkastar negizinen zhapon zhәne amerikandyk kүshter arasynda bolgan sogys teatrlarynyn biri boldy 1960 zhyldardan bastap otarsyzdandyru procesi bastaldy 1946 zhyly Polineziyalyktar Franciya azamattygyn aldy al araldardyn mәrtebesi shetel aumagyna ozgertildi Gavaji 1959 zhyly AҚSh shtatyna ajnaldy Fidzhi men Tonga 1970 zhyly tәuelsizdik aldy 1979 zhyly 1 mamyrda Marshall araldarynyn sayasi mәrtebesinin ozgeruin mojyndaj otyryp Amerika Қurama Shtattary Marshall araldarynyn konstituciyasyn zhәne үkimetinin kuryluyn mojyndady XX gasyrdagy otarsyzdandyru procesine karamastan kejbir araldar әli de bir dәrezhede tәueldi bolyp kala beredi DemografiyaHalky Bүkil Batys zhәne Shygys Australiyany Australiya materigin otarlau kezinde konystangan Angloaustraliyalyktar alyp zhatyr Zhana Gvineya aralyn tүgeldej Papuastar Solomon araldary men Santa Krus araldaryn kosa alyp zhatyr Ortalyk Australiyany bajyrgy avstraliyalyktar mekendejdi olar үshin koryktar rezervaciyalar kuryldy Zhana Zelandiyada Anglo zhana zelandiyalyktar konystangan Okeaniya araldaryn Polineziyalyktar Melaneziyalyktar zhәne Mikroneziyalyktar atty bajyrgy halyktar mekendejdi Tilder Tolyk makalasy Australiya tilderi Okeaniyanyn bajyrgy tilderi үsh negizgi geografiyalyk topka bolinedi Austroneziyalyk tilder toby Malaj Indoneziya Tagalog Filippin zhәne Maori zhәne siyakty Polineziyalyk tilderi bar үlken tilder toby Australiyalyk tilder Australiyalyk aborigenderdin tilderi Papuac tilderi Zhana Gvineya zhәne korshiles araldardy mekendejtin Papuastardyn tilderi Zhergilikti emes tilderge mynalar zhatady Agylshyn tili Australiya Gavaji Zhana Zelandiya zhәne baska aumaktar Francuz tili Francuz Polineziyasy Zhana Kaledoniya Vanuatu Uollis zhәne Futuna Hindi tili Fidzhi Zhapon tili Palau Sondaj ak malaj nemese otarshyldyk tilderdin zhergilikti halyktarmen ozara әrekettesuinen kalyptaskan mysaly Tok Pisin Bislama Pidzhin zhәne tb kreol aralas tilderi bar Din Okeaniyadagy basym din hristiandyk 73 2011 zhyly zhүrgizilgen saualnama bojynsha Melaneziyada 92 Mikroneziyada 93 zhәne Polineziyada 96 ozderin hristian dep sipattajtynyn korsetti Dәstүrli dinder kobinese animistik sipatka ie al dәstүrli tajpalar arasynda tabigi kүshterdi bildiretin ruhtarga degen senim basym 2018 zhylgy sanakta Zhana Zelandiyalyktardyn 37 hristian dinin ustandy zhәne 48 eshbir dindi ustanbady 2016 zhylgy sanakta Australiya halkynyn 52 y hristian dinin ustanatynyn zhәne 30 y dini zhok dep mәlimdedi Induizm Okeaniyadagy azshylyk dini Pajyz bojynsha Okeaniyadagy industardyn en zhogary үlesi Fidzhi elinde 29 7 al absolyutti sandar bojynsha Australiyada 684 002 halkytyn 2 7 Zhana Zelandiyada industar halyktyn 2 65 kurajdy Okeaniyadagy musylmandar sany 620 156 men Olar negizinen Australiya men Zhana Zelandiyada shogyrlangan Pajyz bojynsha Okeaniyadagy musylmandardyn en zhogary үlesi Kokos Kiling araldarynda 65 6 2021 Ajmaktagy baska dinderge Australiya men Zhana Zelandiyadagy azshylyktardyn kornekti dinderi bolyp tabylatyn Iudaizm men Buddizm zhatady EkonomikaZhana Zelandiyadagy Oklend ortalyk biznes audanySidnejTolyk makalasy Okeaniya ekonomikasy Bul ajmak Australiya men Zhana Zelandiyanyn zhogary damygan zhәne zhaһandyk bәsekege kabiletti karzhy naryktarynan bastap olaryn әldekajda az damygan koptegen araldyk korshilerge dejin әrtүrli ekonomikalarmen erekshelenedi Tynyk muhity ajmagyndagy en kishkentaj elder tauarlardy eksporttau zhәne baska onimderge kol zhetkizu үshin Australiya Zhana Zelandiya zhәne Amerika Қurama Shtattarymen saudaga sүjenedi Australiya zhәne Okeaniya en iri eksporttyk naryktaryna Zhaponiya Қytaj Amerika Қurama Shtattary zhәne Ontүstik Koreya kiredi Tynyk muhity elderinin kopshiliginde Australiya men Zhana Zelandiyany kospaganda negizgi sala auyl sharuashylygy bolyp tabylady Koptegen elder әli kүnge dejin auylsharuashylyk bolyp tabylady mysaly Vanuatu halkynyn 80 y zhәne Fidzhi halkynyn 70 y auyl sharuashylygymen ajnalysady Balyk aulau Tynyk muhity ajmagyndagy koptegen shagyn elder үshin negizgi sala bolyp tabylady degenmen koptegen balyk aulau ajmaktaryn baska iri elder atap ajtkanda Zhaponiya pajdalanady Australiya men Zhana Zelandiya ajmaktagy zhalgyz zhogary damygan tәuelsiz memleketter bolyp tabylady Avstraliyanyn ekonomikasy ajmaktagy en үlken zhәne basym ekonomika sonymen katar әlemdegi en iri ekonomikalardyn biri bolyp tabylady Australiyanyn zhan basyna shakkandagy ZhIӨ alarman kabilet tepetendigi bojynsha Ұlybritaniya Kanada Germaniya zhәne Franciyadan zhogary Australiyada turatyn adamdardyn kopshiligi densaulyk saktau bolshek sauda zhәne bilim beru salalarynda zhumys istejdi Zhana Zelandiya ekonomikasy zhogary damygan erkin naryktyk ekonomika El en zhaһandangan ekonomikalardyn birine ie zhәne kobinese halykaralyk saudaga tәueldi Onyn eleuli kyzmet korsetu sektory bar ol 2013 zhylgy zhagdaj bojynsha zhalpy ishki onimnin 63 kurady Үlken aral memleketi retinde Zhana Zelandiyada tabigi resurstar men mineraldy bajlyktar mol Zhana Kaledoniya Gavaji zhәne Francuz Polineziyasy da zhogary damygan birak egemendi memleketter emes DerekkozderPopulation of Oceania 2024 Worldometer The Four Sub regions Of Oceania WorldAtlas 26 December 2017 International Perspectives on Natural Disasters Occurrence Mitigation and Consequences Springer Netherlands P 193 ISBN 978 1402028519 Sequencing Uncovers a 9 000 Mile Walkabout A lock of hair and the HiSeq 2000 system identify a human migration wave that took more than 3 000 generations and 10 000 years to complete 2021 Census QuickStats Cocos Keeling Islands Industry sector of employment Australia Community profile Minerals New Zealand Petroleum and Mineral resources potential en NZ