Гренландия — әлемдегі ең үлкен арал. Оның ерекшелігі ол толықтай дерлік мұз астында (85%), сондықтан да онық қазба байлықтары әлі толық зерттелмеген.
Гренландия Kalaallit Nunaat, дат. Grønland | |
Сипаттамасы | |
---|---|
Ауданы | 2 130 800 км² |
Ең биік нүктесі | 3700 м |
Тұрғындар (2010 жыл) | 57 600 адам |
Халық тығыздығы | 0,027 адам/км² |
Орналасуы | |
72°27′00″ с. е. 40°30′00″ б. б. / 72.45000° с. е. 40.50000° б. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 72°27′00″ с. е. 40°30′00″ б. б. / 72.45000° с. е. 40.50000° б. б. (G) (O) (Я) | |
Аралды шаятын акваториялар | Атлант мұхиты, Солтүстік Мұзды мұхит |
Ел | Дания |
Аймақ | Гренландия |
Гренландия Ортаққорда |
Десе де оның жағалауы жаз бойы көгалданып тұрады, аралда кейбір өсімдіктер -20 °С температурада да гүлдене береді. Егер де Гренландия мұзы толықтай еріген болса әлемдік теңіз деңгейі 7.4 метрге көтерілер еді. Арал мұзы орталығынан шеттеріне қарай әрқашан қозғалуда, кейде тәулігіне 20 метр жылдамдықпен. Ал арал жағасына жеткенде алып мұз таулар болып бөлініп мұхитқа түседі, олардың биіктігі 100 м, ұзындығы шақырымға дейін болады. Атақты Титаник кемесі де осы Гренландиядан шыққан айсбергке соқтығысып суға батқан. Жыл сайын Гренландиядан 10-15 мың айсбергтер бөлініп шығады.Гренландия соңғы үш ғасырда Данияға тиесілі, өзінің үкіметі мен парламенті бар автономия. Жергілікті тұрғындар тәуелсіздік далап етуде, соңғы жылдары олар тек өзін өзі басқару құқығына ғана ие болды.
Алғашқы тұрғындар эскимостар болғанымен, аралды алғашқы ашқан адам ретінде Сары Эйрик деп танылған. Ол Норвегия мен Исландиядан адам өлтіргені үшін қудаланып 982 жылы саяхатқа шыққанда Гренландияны ашады, аралға Гренландия атын да берген осы адам. Аралды 1721 жылы Дания отарлап алған.
Жергілікті тұрғындары — иннуиттер. Халық саны 56 мың. Иннуиттер аң аулау, балық аулауменн айналысады. Иннуиттер өздерін эскимос деп атағанды қаламайды. Өте ақ көңіл, бірақ арақ шарап ішкенді жақсы көреді. Аралда күн сирек шығады, бірақ бір шыққанда күн қызуы өте зор. Осындайда тұрғындар іш киімдерімен күнге қыздырынуға далаға шыққанды жақсы көреді, байқамаса аралда аз уақытта күнге тез күйіп кетуге болады. Олар Дания салықтарынан босатылған, алайда Дания аралдың барлық қазба байлықтарына бақылау орнатқан.Сол себебті Гренландияны мәңгі "жасыл жер" деп атаған
Дереккөздер
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Grenlandiya әlemdegi en үlken aral Onyn ereksheligi ol tolyktaj derlik muz astynda 85 sondyktan da onyk kazba bajlyktary әli tolyk zerttelmegen Grenlandiya Kalaallit Nunaat dat GronlandSipattamasyAudany2 130 800 km En biik nүktesi3700 mTurgyndar 2010 zhyl 57 600 adamHalyk tygyzdygy0 027 adam km Ornalasuy72 27 00 s e 40 30 00 b b 72 45000 s e 40 50000 b b 72 45000 40 50000 G O Ya Koordinattar 72 27 00 s e 40 30 00 b b 72 45000 s e 40 50000 b b 72 45000 40 50000 G O Ya T Araldy shayatyn akvatoriyalarAtlant muhity Soltүstik Muzdy muhitEl DaniyaAjmakGrenlandiyaGrenlandiyaGrenlandiyaGrenlandiya Ortakkorda Baska magynalar үshin Grenlandiya ajryk degen betti karanyz Dese de onyn zhagalauy zhaz bojy kogaldanyp turady aralda kejbir osimdikter 20 S temperaturada da gүldene beredi Eger de Grenlandiya muzy tolyktaj erigen bolsa әlemdik teniz dengeji 7 4 metrge koteriler edi Aral muzy ortalygynan shetterine karaj әrkashan kozgaluda kejde tәuligine 20 metr zhyldamdykpen Al aral zhagasyna zhetkende alyp muz taular bolyp bolinip muhitka tүsedi olardyn biiktigi 100 m uzyndygy shakyrymga dejin bolady Atakty Titanik kemesi de osy Grenlandiyadan shykkan ajsbergke soktygysyp suga batkan Zhyl sajyn Grenlandiyadan 10 15 myn ajsbergter bolinip shygady Grenlandiya songy үsh gasyrda Daniyaga tiesili ozinin үkimeti men parlamenti bar avtonomiya Zhergilikti turgyndar tәuelsizdik dalap etude songy zhyldary olar tek ozin ozi baskaru kukygyna gana ie boldy Algashky turgyndar eskimostar bolganymen araldy algashky ashkan adam retinde Sary Ejrik dep tanylgan Ol Norvegiya men Islandiyadan adam oltirgeni үshin kudalanyp 982 zhyly sayahatka shykkanda Grenlandiyany ashady aralga Grenlandiya atyn da bergen osy adam Araldy 1721 zhyly Daniya otarlap algan Zhergilikti turgyndary innuitter Halyk sany 56 myn Innuitter an aulau balyk aulaumenn ajnalysady Innuitter ozderin eskimos dep atagandy kalamajdy Өte ak konil birak arak sharap ishkendi zhaksy koredi Aralda kүn sirek shygady birak bir shykkanda kүn kyzuy ote zor Osyndajda turgyndar ish kiimderimen kүnge kyzdyrynuga dalaga shykkandy zhaksy koredi bajkamasa aralda az uakytta kүnge tez kүjip ketuge bolady Olar Daniya salyktarynan bosatylgan alajda Daniya araldyn barlyk kazba bajlyktaryna bakylau ornatkan Sol sebebti Grenlandiyany mәngi zhasyl zher dep ataganDerekkozder