Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Вьетнамдықтар — Вьетнамның барлық азаматтары вьетнамдықтар деп аталады. Титулды халқы - вьеттер. Олардан бөлек бұл елде тағы 53 ұлт өкілдері тұрады. Азиялық өмір салты мен мәдениетінің ерекшеліктері айқын көрінеді. 2016 жылғы ресми мәліметтерге сәйкес, Вьетнамда 94 569 000 адам тұрады. Вьетнамдықтар барлық жергілікті тұрғындардың 86% құрайды. Ресми түрде Вьетнамның барлық халықтары бірнеше топқа бөлінеді: (вьетнамдық, кхмер кромы, бахнар, кхмуи, катуйс, манг).
| Вьетнамдықтар | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
| 94 569 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
 Вьетнам | 82 млн.(2019) |
 АҚШ | 2 млн.(2019) |
 Камбоджа | 1 млн. |
 Тайланд | 100 000 |
 Лаос | 100 000 |
| Тілдері | |
| Діні | |
Сырт келбеті
Вьетнамдықтар азиялық халықтарға жатады, сондықтан оларда азиялықтарға тән барлық белгілер бар. Көбіне бойлары кішене, жіңішке денелі болып келеді.
Олардың кең мұрынды жалпақ беті, тар көз пішіні бар. Барлық азиялықтар сияқты, қара тері, қара шашты. Көптеген вьетнамдық қыздар өте сүйкімді болып келеді. Солтүстіктен оңтүстікке қарай тұрғындардың терісі күңгірттеніп, бойы қысқарады, бастары сәл жоғары, беттері мен мұрындары қысқа болады. Елдің орталығынан солтүстік пен оңтүстікке қарай бастары қысқарады.
Н.Чебоксаровтың айтуынша, Вьетнамның байырғы халқы оңтүстіказиялық нәсілге жатады. Бұл нәсіл үлкен моңғолоидтық нәсілдің бөлігі болып табылады, дегенмен кейбір ғалымдар оны моңғолоидтардан аустралоидтарға ауысуы деп санайды.
Тілі
Вьетнамда әртүрлі тіл топтары мен отбасыларына жататын және әдетте бір-бірінен алшақ жатқан алуан түрлі тілдерде сөйлейтін көптеген халықтар тұрады. Кейбір мәліметтерге сәйкес, Вьетнамда жүзден астам тіл бар (олардың барлығы тілдер ретінде танылмайды, кейбіреулері диалектілер болып саналады). Халқының 85%-ы вьетнамдықтар, олардың ана тілі – вьетнам тілі, Вьетнамдағы ресми тіл. Вьетнам тілі аустроазиат тілдер семьясының вьетнам (кейде Мон-кхмер деп саналады) тобына кіреді. Вьетнам тілінің жазба тілі тарих бойы өзгерісте болды. Алғашқы жазба ескерткіштер қытай таңбаларымен жазылған. Кейіннен таңбалар вьетнам тіліне бейімделіп аздап өзгертілді. 17 ғасырда француз миссионері Александр де Родос латын әліпбиіне негізделген вьетнам әліпбиін жасап шығарды, ол әлі күнге дейін қолданылып келеді.
Діні
Коммунистік идеологияның ықпалымен вьетнамдықтар арасында өздерін атеист санайтын адамдардың қабаты қалыптасты. Сенушілер даосизммен және конфуциандықпен тығыз байланысты солтүстік буддизмді (Махайана) ұстанады. Үш наным да Вьетнамға ерте заманда Қытайдан келіп, тамыр жайған. Конфуцишілдік мемлекеттік дін рөлін атқарды және ол пайда болғанға дейін ата-бабаларға табынуды қолдады. Буддизм жақсылық пен зұлымдық үшін өлгеннен кейін әділетті сый күту арқылы өмірдің қиындықтарымен келісуге көмектесті. Ақырында даосизм адамдардың рухтар әлемімен қарым-қатынасын реттеді.
Еуропалықтардың келуімен вьеттер арасында діні тарай бастады. Батыс миссионерлері елдің жаңа тарихында маңызды рөл атқарды. 17 ғасырда иезуит Александр де Род латынша Kuok Ngy жазуын жасады, ол қазір иероглифтерді толығымен ауыстырды. 1954 жылдан кейін Оңтүстік Вьетнамда протестантизмнің белсенді таралуы басталды, ол бұл аймақта Америка Құрама Штаттарының қатысуының артуына байланысты болды.
Тарихы
Б.з.д. 1-мыңжылдықтың ортасында вьет тайпалары Сицзян және Хонгха өзендерінің бассейндерінде өмір сүрді, олардың ішінде ең көбі және дамығаны лаквьет тобы болды. Вьетнамдықтардың тікелей ата — бабалары-қола дәуірінің тайпалары. Б.з.д. IV—III ғасырларда олар Ванланг тайпалық одағының негізін құрады, оны б.з.д. 267 жылы тэйау тайпалары жеңді. Солтүстік Вьетнам аумағында олардың Ауак мемлекеті пайда болды, бірақ тэйаудың өзі лаквьеттермен ассимиляцияланды. Бұл уақытқа вьетнамдықтардың қалыптасуы жатады. Біздің дәуірімізге дейінгі 207 жылы Аулак мемлекеті біздің дәуірімізге дейінгі 111 жылы Қытай жаулап алған Намвьет мемлекетінің құрамына кірді. Вьетнамдықтар қытай мәдениетінің әсерін бастан өткерді. Біздің дәуіріміздің X ғасырының басында вьетнамдықтардың тәуелсіздігі қалпына келтіріліп, Вьетнамның орталықтандырылған феодалдық Дайвьет мемлекеті пайда болды.
Соңғы екі мың жыл ішінде Вьетнамды Қытай төрт рет басып алды, әр жолы қанды шайқастар мен басып алушыларға қарсы шексіз көтерілістерде тәуелсіздігі мен жеке басын қорғады. Қытайға үнемі қарсылық білдіре отырып, вьетнамдықтар орта ғасырларда моңғолдардың шабуылдарына бірнеше рет тойтарыс берді. Осы ерліктерден кейін, 18 ғасырға жақын Вьетнам мың жылдан астам аумақты бөлісіп келген Чам империясын толығымен дерлік жаулап алып, сіңіре алды.
Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Франция Солтүстік Вьетнам территориясын Жапонияға «берді». Соғыста Жапония жеңілгеннен кейін Вьетнамда билік басына Хо Ши Мин келді де, мүмкіндікті пайдаланып, Вьетнамның тәуелсіздігін жариялады. Француздар барлық ірі шайқастарда жеңіліп, Вьетнамнан кетуге мәжбүр болды, содан кейін Америка Құрама Штаттары оларға көмекке келді. Вьетнамның АҚШ-пен қанды және жойқын соғысы он жылдан астам уақытқа созылды және 1973 жылы американдықтардың толық мойынсұнуымен аяқталды. Содан кейін қуатты Вьетнам әскері көрші елге кірді, әйгілі диктатор Пол Пот пен Камбоджадағы „Қызыл Кхмерлер“ режимі құлатылды. Бұл Қытайдың наразылығын тудырып нәтижесінде Қытаймен 3 айлық соғысқа ұласты. Вьетнамдықтар бұл соғыста да жеңіске жетті, содан кейін ғана аңсаған бейбіт заман келді. Қандай да бір ғажайыптың арқасында, тіпті екі мың жыл бойы барлық қиындықтарға, құлдырауларға, жауласуға қарамастан, вьетнамдықтар өздерінің болмысын сақтап, бірегей мемлекет құра алды.
Кәсібі
Вьетнамдықтар дәнді дақылдың 200-ге жуық түрімен таныс - ақ, сары, қызыл және тіпті қара дәндерілер бар. Оңтүстік Вьетнамда кез келген су тасқынында егін беретін «қалқымалы» күріш өсіріледі, су қаншалықты жоғары көтерілсе де, тез созылатын сабақтың арқасында өсімдіктің құлағы әрқашан бетінде қалады. Вьетнам үшін «күріш» сөзі «тағам» сөзінің синонимі болып табылады.
Күріш дақылдары ауыл шаруашылығы алқаптарының 85% алып жатыр. Бұл дақылды өсіру үшін толығымен сумен жабылған су басқан алқаптар жасалады. Олар балықты да өсіреді. Күріштен басқа егістіктерде өсірілетін дақылдарға мыналар жатады: жүгері, тәтті картоп, маниок, бұршақтар, жержаңғақ. Цитрус жемістері, папайя, банан және өсіріледі. Ауылда әр тұрғынның көкөніс пен тамыржемісті өсіретін бақшасы бар. Әр аулада дерлік үйрек, күркетауық, қаз бар. Мал шаруашылығы нашар дамыған. Буйволдар негізінен жер өңдеу үшін пайдаланылды. Ең көп таралған сала – балық аулау. Балықты өзендерде де, теңізде де аулайды. Жыл бойы балық аулаумен айналысатын балық аулау кооперативтері бар.
Ауыл шаруашылығы өндірісімен қатар Вьетнамның көптеген ауылдарында дәстүрлі қолөнер дамып келеді. Олар өте алуан түрлі және ұзақ тарихы бар. Бұл – ұсталық, керамика, қамыс өру, тоқымашылық (себет, сөмке, жиһаз, конустық қалпақ), ағаш ою, т.б. Ежелгі заманнан бері Вьетнам шеберлері қоладан, тастан, ағаштан, сүйектен, мүйізден, асыл тастар мен металдардан және т.б. жасалған көркем бұйымдарымен танымал болды. Ағаш ою Вьетнамда 1000 жылдан астам уақыт бойы қолданылып келеді. Қолөнердің білімі мен сыры ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келеді. Қазіргі вьетнамдықтар өнеркәсіп пен көлікте де жұмыс істейді.
Өмір салты
Отбасы
Ежелден бері Вьетнамда ошақ ең жоғары құндылық болып саналды. Отбасына адалдық, өлген ата-бабаға тағзым, үлкенге құрмет – Вьетнамның сансыз ұрпақтары осы қағидалар бойынша тәрбиеленген.
Вьетнамдағы отбасы дәстүрлі түрде патриархалды. Соңғы кезде, тіпті өз отбасылары бар ересек ұлдары да бағынатын дәуірлер кейінге шегінді. Әйелдер туралы - дәстүрлі вьетнамдық қоғам «феминизм» және «эмансипация» ұғымдарын білмеді. Ауылда бір әулеттің бірнеше ұрпағы, әдетте, бір меншікте өмір сүрді. Ру басшысының жетекшілігімен ерлер отбасы өрісінде бірге жұмыс істесе, әйелдер патриархтың әйелінің бақылауымен үй шаруашылығын жүргізіп, балаларды бірге өсірді. Ру басшысы өз үйіндегі теріс қылықтарға билік алдында толық жауап беріп, тіпті діни қызметкер қызметін атқарып, ата-бабаларының рухына және ошақ басындағы Тәңірге табыну рәсімдерін жасаған.
Тіпті қазіргі Вьетнам қоғамында отағасы – ер адам. Оның жоғары лауазымы кейде ұсақ-түйек нәрселерден көрінеді. Мысалы, әйел жай ғана ... күйеуіне пальто беріп, бір жерге кіргенде алға өтіп кете алады. Ерлі-зайыптылар кездескенде, ер адамдар бірінші болып сөйлейді. Вьетнамдық отбасы бейтаныс адамдардың алдында сезімдерін сирек көрсетеді, сонымен қатар, жұбайы көпшілік алдында «жартысымен» қасақана қатал тонмен сөйлесе алады. Дегенмен заман өзгеріп жатыр. Бүгінде Вьетнамдағы тұрмысқа шыққан әйелдердің жартысынан көбі тұрмыстық емес жұмыстармен айналысады. Әйел ер адаммен тең құқыққа ие және ажырасудың бастамашысы бола алады - ескі Вьетнамда бұл мүмкін емес еді.
Дәстүрлері мен құндылықтары
Бүгінгі вьетнамдықтар қазіргі әлемдік қоғамға интеграциялануда, бірақ халықтың көпшілігі үшін олардың ішкі дәстүрлері мен құндылықтары үлкен мәнге ие. Мұнда олар ғасырлар бойы қалыптасқан әдет-ғұрыптарды сақтауға тырысады, көбінесе өмір салты өзгеріссіз қалады. Олар сабырлы, ақкөңіл, күлімсірейді, сөйлескенде сіздің көзіңізге қарамауға тырысады, ол ұялшақтық емес, бұл жерде үлкендерге лауазымы немесе жасы бойынша құрмет көрсетуі. Мәдениеттердің айырмашылығы сөйлеуде сезіледі. Еуропалықтар эмоционалды және ашық, көбінесе қуаныш немесе қайғы олардың жүзінде көрінеді. Вьетнамдықтар біреудің өтінішінен бас тартса да күліп, бас изеді, олар қандай да бір қысыммен уәде берсе де ештеңе жасамай, сүйіспеншілікпен келіседі. Вьетнамдықтар арасындағы қызу пікірталастар жоқ.
Көптеген вьетнамдық әйелдер қолмен амандаспайды, олар алақандары кеуде деңгейінде қосып сәл иілуге үйренген. Вьетнамдықтардың бүкіл өмірі әртүрлі ырымдар бірге жүреді. Сонымен қатар, халықтың 80 пайызға жуығы өздерін атеистпін деп санайды, бірақ мұны әртүрлі рәсімдерді өткізумен сәтті үйлестіреді. Вьетнамдағы осындай тыйымдар мен ырымдардың арасында мыналар бар:
- Үш кісі фотоға түссе - өкінішке әкеледі.
- Түнде ысқырса - жылан келеді.
- Біреудің аяғының арасына жүру - оны ақымақ ету.
- Жерлеу рәсімін көрсеңіз - бақытты боласыз.
- Жас жұбайларға сыйлық берсеңіз — жақын маңда ажырасу болады.
Вьетнамда балалардың басынан сипауға болмайды. Осылайша бала зұлым заттардан қорғанудан айырылады деп есептеледі. Сол сияқты балаларды мақтауға да болмайды.
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары
Ауылдары жол бойында, өзендердің бойында, төбелердің етегінде бамбук қоршауларымен қоршалған көшелерде орналасқан. Ауылдың орталығында әдетте коммуналдық үй (динг), халық жиналысы өтетін орын бар. Тұрғын үйлері төртбұрышты, қабырғалары сабан, тақтай, тоқылған бамбук және т.б. араласқан саздан жасалған, төбесі күріш сабанынан немесе пальма жапырақтарынан жабылған.
Қазіргі қала үйлерінде әр үйдің бірінші қабаты бір мезгілде дүкен, автотұрақ, қонақ бөлме және ас үй. Кез келген вьетнамдық үйінде бірдей ұқсастықтарды көруге болады: Әрбір тұрғын үйде отбасылық бизнестің қандай да бір түрі бар, спа-салон, кафе, , дүкен, . Ал түнде мотоциклдер үйге кіргізіледі, нәтижесінде бұл тұрғын үй (қонақ бөлме/зал/асхана) түнде гаражға айналады (қарапайым вьетнамдықтардың гараж салуға мүмкіндігі және қажеттілігі де жоқ). Көбінесе бірінші қабаттарда әйнек есіктер бар, ал кешке адамдардың диванда қалай отырып, тамақ ішіп немесе теледидар көріп отырғанын көруге болады.
Жоғарғы қабатта су ыдыстары, кір жуатын бөлме немесе ескі заттар қоймасы жиі кездеседі. Кейбір жоғарғы қабаттардың верандалары иттерді серуендету үшін қолданылады. Күн сәулесінен қорғау үшін вьетнамдықтар күндіз үй ішін қараңғылайды, олар терезелерге әйнек салынған ағаш жапқыштар іледі.
Дәстүрлі киімдері
Вьетнамдық ерлердің көпшілігі қарапайым қоңыр көйлектер мен ақ шалбар киеді. Аяқтарға сандалдар киіледі. Орта ғасырларда қарапайым адамдарға ашық түсті киім киюге тыйым салынды, бұл дворяндардың артықшылығы болды. Сондықтан қарапайым адамдардың киімдері қара, ақ немесе қоңыр болған. Ұлттық вьетнамдық костюмнің жасалуына Қытай әулеттерінің ұзақ уақыт билігі қатты әсер етті, оның элементтері қытайлық ерекшеліктерге ие. Қазіргі әйелдер костюмі ер адамға қарағанда әдемірек. Вьетнамдағы ең танымал киім түрі - аозай. Бұл бүйір тігістерінде саңылаулары бар ұзын, тар көйлек. Ол шалбардың үстіне киіледі. Мерекелерде, салтанатты іс-шараларда олар бақыт пен сәттілікті білдіретін қызыл көйлек киеді.
Олар бастарына конустық сабан қалпақ киеді. Ерлер де, әйелдер де аозай киіп, оны хандонг (оралған мата жолағы) деп аталатын бас киіммен толықтыра алады. Ауылдарда аяқ киімсіз, кейде тоқылған сандалмен жүреді. Еуропалық киімдер таралуда.
Дәстүрлі тағамдары
Негізгі тағам – күріш, көкөніс, балық өнімдері, балық тұздықтары. Мереке күндері ет жейді. Негізгі сусын - шай. Вьетнамдықтардың тістерін қарайту, бетель жапырағын шайнау дәстүрі болған. Тағамдары ерекше және талғампаз дәмімен танымал. Вьетнам асханасы қытайға да, корейге де, жапонға да ұқсамайды. Жалбыз жапырақтары, , лемонграсс, асшаяндар, Nam Mom балық соусы, зімбір, қара бұрыш, сарымсақ және насыбайгүл вьетнам тағамдарына ерекше дәм береді. Ерекше , майларды аз мөлшерде қолдану, жаңа ингредиенттерге баса назар аудару, күріш, көкөністер мен теңіз өнімдерінен жасалған түрлі тағамдар вьетнамдықтардың арасында өте танымал. Дәстүр бойынша, жергілікті тұрғындар арасында вьетнамдық тағамдарға балық, тауық еті және шошқа еті, сонымен бірге пісірілген көкөністер мен күріш немесе кеспе кіреді. Сонымен қатар, Вьетнамда олар бамбуктың жас өскіндерін жейді, бұл - өте пайдалы және дәмді өнім.
Фольклоры
Халық ауыз әдебиеті дамыған: айдаһар мемлекеті туралы аңыздар — алғашқы Ата-баба, ежелгі жауынгерлер — апалы-сіңлілер Чынг туралы, Тхать-Шань эпикалық поэмасы. Ежелгі дәстүрлі театр жанры - тео, Вьетнамның солтүстігіндегі ауыспалы әндер, шаруалар өмірінің көріністері негізінде дамыған. X ғасырда классикалық музыкалық драма — туонг пайда болды. Кайлыонг - сахналық қойылымдарға енгізілген заманауи мазмұны бар дәстүрлі әндер.
Қуыршақ театры ерекше, мұнда су беті сахна қызметін атқарады. Дәстүрлі музыкалық аспаптарға екі ішекті скрипка, гитара және бамбук флейтасы жатады. Ең маңызды мерекелер - Тэт (Жаңа жыл), үйлерді гүлденген шабдалы бұтақтарымен безендіру, дәстүрлі желімделген күріш тортын пісіру және т.б., Тет чунг тху (күздің ортасы, балаларға арналған мереке). Олар қайық жарыстарымен, доппен қағаз дискіні тесу, тербелу, әтеш төбелесу, т.б.
Вьетнам мифтері мен аңыздары жеткілікті түрде зерттелмеген, бұл қайта құру қиындықтарына байланысты. Өйткені, көптеген ғасырлар бойы мифтер «тарихқа сай» өңделіп, әдеби шығармаларға осы формада енгізілді. Мифологиялық кейіпкерлер тарихи қаһармандарға айналды, олардың қызметі Вьетнам егемендігінің белгілі бір жылдарымен байланысты болды және тарихи оқиғалар ағынына қосылды.
Дереккөздер
- Вьетнам антропологиясы. Тексерілді, 25 шілде 2024.
- Вьетнам тілі және Вьетнамның басқа тілдері. Тексерілді, 25 шілде 2024.
- Вьетнам халықтары. Тексерілді, 25 шілде 2024.
- Әлем халықтарының энциклопедиясы. Вьетнамдықтар. Тексерілді, 25 шілде 2024.
- Вьетнам сөйлейді және көрсетеді!. Тексерілді, 25 шілде 2024.
- Халық қолөнері. Тексерілді, 25 шілде 2024.
- Ұлттық мінез. Тексерілді, 25 шілде 2024.
- Вьетнамның әдет-ғұрыптары мен дәстүрлері немесе өзін қалай ұстау керек. Тексерілді, 25 шілде 2024.
- Вьетнам және Вьетнамдықтар. Тексерілді, 25 шілде 2024.
- Вьетнам халқы қалай өмір сүреді. Тексерілді, 25 шілде 2024.
- Вьетнамдықтар - ұлы айдаһардың достық мұрагерлері. Тексерілді, 25 шілде 2024.
- Вьетнам. Тексерілді, 25 шілде 2024.
- Вьетнамдықтар. Тексерілді, 25 шілде 2024.
- Ветнамның мифтері мен дәстүрлері. Тексерілді, 25 шілде 2024.
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Vetnamdyktar Vetnamnyn barlyk azamattary vetnamdyktar dep atalady Tituldy halky vetter Olardan bolek bul elde tagy 53 ult okilderi turady Aziyalyk omir salty men mәdenietinin erekshelikteri ajkyn korinedi 2016 zhylgy resmi mәlimetterge sәjkes Vetnamda 94 569 000 adam turady Vetnamdyktar barlyk zhergilikti turgyndardyn 86 kurajdy Resmi tүrde Vetnamnyn barlyk halyktary birneshe topka bolinedi vetnamdyk khmer kromy bahnar khmui katujs mang VetnamdyktarBүkil halyktyn sany94 569 000En kop taralgan ajmaktar Vetnam82 mln 2019 AҚSh2 mln 2019 Kambodzha1 mln Tajland100 000 Laos100 000Tilderivetnam tiliDinibuddizmSyrt kelbetiVetnamdyktar aziyalyk halyktarga zhatady sondyktan olarda aziyalyktarga tәn barlyk belgiler bar Kobine bojlary kishene zhinishke deneli bolyp keledi Vetnamdyk kyzdar 2017 zhyldyn akpany Olardyn ken muryndy zhalpak beti tar koz pishini bar Barlyk aziyalyktar siyakty kara teri kara shashty Koptegen vetnamdyk kyzdar ote sүjkimdi bolyp keledi Soltүstikten ontүstikke karaj turgyndardyn terisi kүngirttenip bojy kyskarady bastary sәl zhogary betteri men muryndary kyska bolady Eldin ortalygynan soltүstik pen ontүstikke karaj bastary kyskarady N Cheboksarovtyn ajtuynsha Vetnamnyn bajyrgy halky ontүstikaziyalyk nәsilge zhatady Bul nәsil үlken mongoloidtyk nәsildin boligi bolyp tabylady degenmen kejbir galymdar ony mongoloidtardan australoidtarga auysuy dep sanajdy TiliVetnamda әrtүrli til toptary men otbasylaryna zhatatyn zhәne әdette bir birinen alshak zhatkan aluan tүrli tilderde sojlejtin koptegen halyktar turady Kejbir mәlimetterge sәjkes Vetnamda zhүzden astam til bar olardyn barlygy tilder retinde tanylmajdy kejbireuleri dialektiler bolyp sanalady Halkynyn 85 y vetnamdyktar olardyn ana tili vetnam tili Vetnamdagy resmi til Vetnam tili austroaziat tilder semyasynyn vetnam kejde Mon khmer dep sanalady tobyna kiredi Vetnam tilinin zhazba tili tarih bojy ozgeriste boldy Algashky zhazba eskertkishter kytaj tanbalarymen zhazylgan Kejinnen tanbalar vetnam tiline bejimdelip azdap ozgertildi 17 gasyrda francuz missioneri Aleksandr de Rodos latyn әlipbiine negizdelgen vetnam әlipbiin zhasap shygardy ol әli kүnge dejin koldanylyp keledi DiniKommunistik ideologiyanyn ykpalymen vetnamdyktar arasynda ozderin ateist sanajtyn adamdardyn kabaty kalyptasty Senushiler daosizmmen zhәne konfuciandykpen tygyz bajlanysty soltүstik buddizmdi Mahajana ustanady Үsh nanym da Vetnamga erte zamanda Қytajdan kelip tamyr zhajgan Konfucishildik memlekettik din rolin atkardy zhәne ol pajda bolganga dejin ata babalarga tabynudy koldady Buddizm zhaksylyk pen zulymdyk үshin olgennen kejin әdiletti syj kүtu arkyly omirdin kiyndyktarymen kelisuge komektesti Akyrynda daosizm adamdardyn ruhtar әlemimen karym katynasyn rettedi Europalyktardyn keluimen vetter arasynda dini taraj bastady Batys missionerleri eldin zhana tarihynda manyzdy rol atkardy 17 gasyrda iezuit Aleksandr de Rod latynsha Kuok Ngy zhazuyn zhasady ol kazir ieroglifterdi tolygymen auystyrdy 1954 zhyldan kejin Ontүstik Vetnamda protestantizmnin belsendi taraluy bastaldy ol bul ajmakta Amerika Қurama Shtattarynyn katysuynyn artuyna bajlanysty boldy TarihyVetnam sarbazdary Den Benfuda zhenis tuyn koterude 7 mamyr 1954 zh B z d 1 mynzhyldyktyn ortasynda vet tajpalary Siczyan zhәne Hongha ozenderinin bassejnderinde omir sүrdi olardyn ishinde en kobi zhәne damygany lakvet toby boldy Vetnamdyktardyn tikelej ata babalary kola dәuirinin tajpalary B z d IV III gasyrlarda olar Vanlang tajpalyk odagynyn negizin kurady ony b z d 267 zhyly tejau tajpalary zhendi Soltүstik Vetnam aumagynda olardyn Auak memleketi pajda boldy birak tejaudyn ozi lakvettermen assimilyaciyalandy Bul uakytka vetnamdyktardyn kalyptasuy zhatady Bizdin dәuirimizge dejingi 207 zhyly Aulak memleketi bizdin dәuirimizge dejingi 111 zhyly Қytaj zhaulap algan Namvet memleketinin kuramyna kirdi Vetnamdyktar kytaj mәdenietinin әserin bastan otkerdi Bizdin dәuirimizdin X gasyrynyn basynda vetnamdyktardyn tәuelsizdigi kalpyna keltirilip Vetnamnyn ortalyktandyrylgan feodaldyk Dajvet memleketi pajda boldy Songy eki myn zhyl ishinde Vetnamdy Қytaj tort ret basyp aldy әr zholy kandy shajkastar men basyp alushylarga karsy sheksiz koterilisterde tәuelsizdigi men zheke basyn korgady Қytajga үnemi karsylyk bildire otyryp vetnamdyktar orta gasyrlarda mongoldardyn shabuyldaryna birneshe ret tojtarys berdi Osy erlikterden kejin 18 gasyrga zhakyn Vetnam myn zhyldan astam aumakty bolisip kelgen Cham imperiyasyn tolygymen derlik zhaulap alyp sinire aldy Ekinshi dүniezhүzilik sogys kezinde Franciya Soltүstik Vetnam territoriyasyn Zhaponiyaga berdi Sogysta Zhaponiya zhenilgennen kejin Vetnamda bilik basyna Ho Shi Min keldi de mүmkindikti pajdalanyp Vetnamnyn tәuelsizdigin zhariyalady Francuzdar barlyk iri shajkastarda zhenilip Vetnamnan ketuge mәzhbүr boldy sodan kejin Amerika Қurama Shtattary olarga komekke keldi Vetnamnyn AҚSh pen kandy zhәne zhojkyn sogysy on zhyldan astam uakytka sozyldy zhәne 1973 zhyly amerikandyktardyn tolyk mojynsunuymen ayaktaldy Sodan kejin kuatty Vetnam әskeri korshi elge kirdi әjgili diktator Pol Pot pen Kambodzhadagy Қyzyl Khmerler rezhimi kulatyldy Bul Қytajdyn narazylygyn tudyryp nәtizhesinde Қytajmen 3 ajlyk sogyska ulasty Vetnamdyktar bul sogysta da zheniske zhetti sodan kejin gana ansagan bejbit zaman keldi Қandaj da bir gazhajyptyn arkasynda tipti eki myn zhyl bojy barlyk kiyndyktarga kuldyraularga zhaulasuga karamastan vetnamdyktar ozderinin bolmysyn saktap biregej memleket kura aldy KәsibiVetnamdyktar dәndi dakyldyn 200 ge zhuyk tүrimen tanys ak sary kyzyl zhәne tipti kara dәnderiler bar Ontүstik Vetnamda kez kelgen su taskynynda egin beretin kalkymaly kүrish osiriledi su kanshalykty zhogary koterilse de tez sozylatyn sabaktyn arkasynda osimdiktin kulagy әrkashan betinde kalady Vetnam үshin kүrish sozi tagam sozinin sinonimi bolyp tabylady Maj Chaudagy kүrish alkaby Kүrish dakyldary auyl sharuashylygy alkaptarynyn 85 alyp zhatyr Bul dakyldy osiru үshin tolygymen sumen zhabylgan su baskan alkaptar zhasalady Olar balykty da osiredi Kүrishten baska egistikterde osiriletin dakyldarga mynalar zhatady zhүgeri tәtti kartop maniok burshaktar zherzhangak Citrus zhemisteri papajya banan zhәne osiriledi Auylda әr turgynnyn kokonis pen tamyrzhemisti osiretin bakshasy bar Әr aulada derlik үjrek kүrketauyk kaz bar Mal sharuashylygy nashar damygan Bujvoldar negizinen zher ondeu үshin pajdalanyldy En kop taralgan sala balyk aulau Balykty ozenderde de tenizde de aulajdy Zhyl bojy balyk aulaumen ajnalysatyn balyk aulau kooperativteri bar Auyl sharuashylygy ondirisimen katar Vetnamnyn koptegen auyldarynda dәstүrli koloner damyp keledi Olar ote aluan tүrli zhәne uzak tarihy bar Bul ustalyk keramika kamys oru tokymashylyk sebet somke zhiһaz konustyk kalpak agash oyu t b Ezhelgi zamannan beri Vetnam sheberleri koladan tastan agashtan sүjekten mүjizden asyl tastar men metaldardan zhәne t b zhasalgan korkem bujymdarymen tanymal boldy Agash oyu Vetnamda 1000 zhyldan astam uakyt bojy koldanylyp keledi Қolonerdin bilimi men syry urpaktan urpakka zhalgasyp keledi Қazirgi vetnamdyktar onerkәsip pen kolikte de zhumys istejdi Өmir saltyOtbasy Ezhelden beri Vetnamda oshak en zhogary kundylyk bolyp sanaldy Otbasyna adaldyk olgen ata babaga tagzym үlkenge kurmet Vetnamnyn sansyz urpaktary osy kagidalar bojynsha tәrbielengen Dәstүrli vetnamdyk auyldyn үjlenu tojy Vetnamdagy otbasy dәstүrli tүrde patriarhaldy Songy kezde tipti oz otbasylary bar eresek uldary da bagynatyn dәuirler kejinge shegindi Әjelder turaly dәstүrli vetnamdyk kogam feminizm zhәne emansipaciya ugymdaryn bilmedi Auylda bir әulettin birneshe urpagy әdette bir menshikte omir sүrdi Ru basshysynyn zhetekshiligimen erler otbasy orisinde birge zhumys istese әjelder patriarhtyn әjelinin bakylauymen үj sharuashylygyn zhүrgizip balalardy birge osirdi Ru basshysy oz үjindegi teris kylyktarga bilik aldynda tolyk zhauap berip tipti dini kyzmetker kyzmetin atkaryp ata babalarynyn ruhyna zhәne oshak basyndagy Tәnirge tabynu rәsimderin zhasagan Tipti kazirgi Vetnam kogamynda otagasy er adam Onyn zhogary lauazymy kejde usak tүjek nәrselerden korinedi Mysaly әjel zhaj gana kүjeuine palto berip bir zherge kirgende alga otip kete alady Erli zajyptylar kezdeskende er adamdar birinshi bolyp sojlejdi Vetnamdyk otbasy bejtanys adamdardyn aldynda sezimderin sirek korsetedi sonymen katar zhubajy kopshilik aldynda zhartysymen kasakana katal tonmen sojlese alady Degenmen zaman ozgerip zhatyr Bүginde Vetnamdagy turmyska shykkan әjelderdin zhartysynan kobi turmystyk emes zhumystarmen ajnalysady Әjel er adammen ten kukykka ie zhәne azhyrasudyn bastamashysy bola alady eski Vetnamda bul mүmkin emes edi Dәstүrleri men kundylyktary Mong әjelderi Bүgingi vetnamdyktar kazirgi әlemdik kogamga integraciyalanuda birak halyktyn kopshiligi үshin olardyn ishki dәstүrleri men kundylyktary үlken mәnge ie Munda olar gasyrlar bojy kalyptaskan әdet guryptardy saktauga tyrysady kobinese omir salty ozgerissiz kalady Olar sabyrly akkonil kүlimsirejdi sojleskende sizdin kozinizge karamauga tyrysady ol uyalshaktyk emes bul zherde үlkenderge lauazymy nemese zhasy bojynsha kurmet korsetui Mәdenietterdin ajyrmashylygy sojleude seziledi Europalyktar emocionaldy zhәne ashyk kobinese kuanysh nemese kajgy olardyn zhүzinde korinedi Vetnamdyktar bireudin otinishinen bas tartsa da kүlip bas izedi olar kandaj da bir kysymmen uәde berse de eshtene zhasamaj sүjispenshilikpen kelisedi Vetnamdyktar arasyndagy kyzu pikirtalastar zhok Koptegen vetnamdyk әjelder kolmen amandaspajdy olar alakandary keude dengejinde kosyp sәl iiluge үjrengen Vetnamdyktardyn bүkil omiri әrtүrli yrymdar birge zhүredi Sonymen katar halyktyn 80 pajyzga zhuygy ozderin ateistpin dep sanajdy birak muny әrtүrli rәsimderdi otkizumen sәtti үjlestiredi Vetnamdagy osyndaj tyjymdar men yrymdardyn arasynda mynalar bar Үsh kisi fotoga tүsse okinishke әkeledi Tүnde yskyrsa zhylan keledi Bireudin ayagynyn arasyna zhүru ony akymak etu Zherleu rәsimin korseniz bakytty bolasyz Zhas zhubajlarga syjlyk berseniz zhakyn manda azhyrasu bolady Vetnamda balalardyn basynan sipauga bolmajdy Osylajsha bala zulym zattardan korganudan ajyrylady dep esepteledi Sol siyakty balalardy maktauga da bolmajdy Eldi mekenderi men dәstүrli baspanalary Khmu auyly Auyldary zhol bojynda ozenderdin bojynda tobelerdin eteginde bambuk korshaularymen korshalgan koshelerde ornalaskan Auyldyn ortalygynda әdette kommunaldyk үj ding halyk zhinalysy otetin oryn bar Turgyn үjleri tortburyshty kabyrgalary saban taktaj tokylgan bambuk zhәne t b aralaskan sazdan zhasalgan tobesi kүrish sabanynan nemese palma zhapyraktarynan zhabylgan Erler men әjelderdin kiimi Қazirgi kala үjlerinde әr үjdin birinshi kabaty bir mezgilde dүken avtoturak konak bolme zhәne as үj Kez kelgen vetnamdyk үjinde birdej uksastyktardy koruge bolady Әrbir turgyn үjde otbasylyk biznestin kandaj da bir tүri bar spa salon kafe dүken Al tүnde motociklder үjge kirgiziledi nәtizhesinde bul turgyn үj konak bolme zal ashana tүnde garazhga ajnalady karapajym vetnamdyktardyn garazh saluga mүmkindigi zhәne kazhettiligi de zhok Kobinese birinshi kabattarda әjnek esikter bar al keshke adamdardyn divanda kalaj otyryp tamak iship nemese teledidar korip otyrganyn koruge bolady Zhogargy kabatta su ydystary kir zhuatyn bolme nemese eski zattar kojmasy zhii kezdesedi Kejbir zhogargy kabattardyn verandalary itterdi seruendetu үshin koldanylady Kүn sәulesinen korgau үshin vetnamdyktar kүndiz үj ishin karangylajdy olar terezelerge әjnek salyngan agash zhapkyshtar iledi Dәstүrli kiimderi Vetnamdyk erlerdin kopshiligi karapajym konyr kojlekter men ak shalbar kiedi Ayaktarga sandaldar kiiledi Orta gasyrlarda karapajym adamdarga ashyk tүsti kiim kiyuge tyjym salyndy bul dvoryandardyn artykshylygy boldy Sondyktan karapajym adamdardyn kiimderi kara ak nemese konyr bolgan Ұlttyk vetnamdyk kostyumnin zhasaluyna Қytaj әuletterinin uzak uakyt biligi katty әser etti onyn elementteri kytajlyk erekshelikterge ie Қazirgi әjelder kostyumi er adamga karaganda әdemirek Vetnamdagy en tanymal kiim tүri aozaj Bul bүjir tigisterinde sanylaulary bar uzyn tar kojlek Ol shalbardyn үstine kiiledi Merekelerde saltanatty is sharalarda olar bakyt pen sәttilikti bildiretin kyzyl kojlek kiedi Siyr eti kosylgan kespe sorpasy Fo Olar bastaryna konustyk saban kalpak kiedi Erler de әjelder de aozaj kiip ony handong oralgan mata zholagy dep atalatyn bas kiimmen tolyktyra alady Auyldarda ayak kiimsiz kejde tokylgan sandalmen zhүredi Europalyk kiimder taraluda Dәstүrli tagamdary Negizgi tagam kүrish kokonis balyk onimderi balyk tuzdyktary Mereke kүnderi et zhejdi Negizgi susyn shaj Vetnamdyktardyn tisterin karajtu betel zhapyragyn shajnau dәstүri bolgan Tagamdary erekshe zhәne talgampaz dәmimen tanymal Vetnam ashanasy kytajga da korejge de zhaponga da uksamajdy Zhalbyz zhapyraktary lemongrass asshayandar Nam Mom balyk sousy zimbir kara burysh sarymsak zhәne nasybajgүl vetnam tagamdaryna erekshe dәm beredi Erekshe majlardy az molsherde koldanu zhana ingredientterge basa nazar audaru kүrish kokonister men teniz onimderinen zhasalgan tүrli tagamdar vetnamdyktardyn arasynda ote tanymal Dәstүr bojynsha zhergilikti turgyndar arasynda vetnamdyk tagamdarga balyk tauyk eti zhәne shoshka eti sonymen birge pisirilgen kokonister men kүrish nemese kespe kiredi Sonymen katar Vetnamda olar bambuktyn zhas oskinderin zhejdi bul ote pajdaly zhәne dәmdi onim Vetnamdyktar Bak Nindegi auyl festivalinde dәstүrli muzykany oryndauda Folklory Halyk auyz әdebieti damygan ajdaһar memleketi turaly anyzdar algashky Ata baba ezhelgi zhauyngerler apaly sinliler Chyng turaly That Shan epikalyk poemasy Ezhelgi dәstүrli teatr zhanry teo Vetnamnyn soltүstigindegi auyspaly әnder sharualar omirinin korinisteri negizinde damygan X gasyrda klassikalyk muzykalyk drama tuong pajda boldy Kajlyong sahnalyk kojylymdarga engizilgen zamanaui mazmuny bar dәstүrli әnder Қuyrshak teatry erekshe munda su beti sahna kyzmetin atkarady Dәstүrli muzykalyk aspaptarga eki ishekti skripka gitara zhәne bambuk flejtasy zhatady En manyzdy merekeler Tet Zhana zhyl үjlerdi gүldengen shabdaly butaktarymen bezendiru dәstүrli zhelimdelgen kүrish tortyn pisiru zhәne t b Tet chung thu kүzdin ortasy balalarga arnalgan mereke Olar kajyk zharystarymen doppen kagaz diskini tesu terbelu әtesh tobelesu t b Vetnam mifteri men anyzdary zhetkilikti tүrde zerttelmegen bul kajta kuru kiyndyktaryna bajlanysty Өjtkeni koptegen gasyrlar bojy mifter tarihka saj ondelip әdebi shygarmalarga osy formada engizildi Mifologiyalyk kejipkerler tarihi kaһarmandarga ajnaldy olardyn kyzmeti Vetnam egemendiginin belgili bir zhyldarymen bajlanysty boldy zhәne tarihi okigalar agynyna kosyldy DerekkozderVetnam antropologiyasy Tekserildi 25 shilde 2024 Vetnam tili zhәne Vetnamnyn baska tilderi Tekserildi 25 shilde 2024 Vetnam halyktary Tekserildi 25 shilde 2024 Әlem halyktarynyn enciklopediyasy Vetnamdyktar Tekserildi 25 shilde 2024 Vetnam sojlejdi zhәne korsetedi Tekserildi 25 shilde 2024 Halyk koloneri Tekserildi 25 shilde 2024 Ұlttyk minez Tekserildi 25 shilde 2024 Vetnamnyn әdet guryptary men dәstүrleri nemese ozin kalaj ustau kerek Tekserildi 25 shilde 2024 Vetnam zhәne Vetnamdyktar Tekserildi 25 shilde 2024 Vetnam halky kalaj omir sүredi Tekserildi 25 shilde 2024 Vetnamdyktar uly ajdaһardyn dostyk muragerleri Tekserildi 25 shilde 2024 Vetnam Tekserildi 25 shilde 2024 Vetnamdyktar Tekserildi 25 shilde 2024 Vetnamnyn mifteri men dәstүrleri Tekserildi 25 shilde 2024 Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet