Лаос

Координаттар: 18°07′00″ с. е. 104°18′00″ ш. б. / 18.11667° с. е. 104.30000° ш. б. / 18.11667; 104.30000 ^{(G) (O) (Я)}

Лаос ( [patʰeːdlaːw], Лау), толық атауы — Лаос Халықтық Демократиялық Республикасы ( [sǎːtʰáːlanalat pásáːtʰipátàj pásáːsónláːw]) — Оңтүстік-Шығыс Азиядағы мемлекет. орталық бөлiгiнде орналасқан. Жер аумағы – 236,8 мың км². Астанасы – . Әкiмшілік жағынан 16 бөлiнедi. Халқы 5,5 млн. адам. Этникалық құрамында (68%), (22%), т.б. халықтар бар. Мемлекеттік тiлi – . Халқының басым көпшiлiгi ұстанады (85%). Ақша бiрлiгi – кип. Конституциясы бойынша мемлекет басшысы – Президент. Заң шығарушы органы – бiр палаталы Ұлттық жиналыс.

Лаос Халықтық Демократиялық Республикасы
Ұран: «ສັນຕິພາບ ເອກະລາດ ປະຊາທິປະໄຕ ເອກະພາບ ວັດຖະນາຖາວອນ Бейбітшілік, тәуелсіздік, демократия, бірлік пен гүлдену»
Әнұран: (тыңдау )
Тарихы
Тәуелсіздік күні	19 шілде 1949 жыл (Франциядан)
Мемлекеттік құрылымы
Ресми тілі	Лаос тілі
Елорда	Вьентьян
Ірі қалалары	Вьентьян, , ,
Үкімет түрі	Бір партиялы республика
Вице-президенті Ұлттық ассамблея президенті	Пани Ятхоту
Мемлекеттік діні	зайырлы мемлекет
Географиясы
Жер аумағы • Барлығы • % су беті	Әлем бойынша 82-ші орын 237 955 км² 2
Жұрты • Сарап (2015) • Санақ (2015) • Тығыздығы	6 758 353 адам (103-ші) 7 096 376 адам 26,7 адам/км² (151-ші)
Экономикасы
ЖІӨ (АҚТ)  • Қорытынды (2019)  • Жан басына шаққанда	58,329 млрд. $ 8,485 $
ЖІӨ (номинал)  • Қорытынды (2019)  • Жан басына шаққанда	20,153 млрд. $ 2,931 $
АДИ (2017)	▲ 0,601 (орташа) (139-шы)
Валютасы
Қосымша мәліметтер
Интернет үйшігі
ISO коды	LA
ХОК коды	LAO
Телефон коды	+856
Уақыт белдеулері	+7

Табиғаты

Жері негізінен таулы келеді. Солтүстік бөлігін таулы қыраты алып жатыр. Ең биік жері — тауы (2820 м). Шығысында , оңтүстігінде таулары, батысында үстірттері бар. Климаты субэкваторлық муссондық. Қаңтардың орташа темпеоатурасы 15 — 23С, шілдеде 28 — 30С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері тауда 2000 – 3000 мм, жазық бөлігінде 1500 мм. Басты өзені — Меконг. Лаоста субтропиктік мәңгі жасыл ағаштар өседі. Піл, мүйізтұмсық, маймыл (макака, гиббон), жыланның көптеген түрлері, қырғауыл, бүркіт, тауыс, т.б. құстар, өзендерінде тұқы, шортан сияқты балықтар кездеседі.

Тарихы

Лаос жерiн адамдар жоғарғы палеолит дәуiрiнен бастап мекендеген.Неолит дәуiрiнде Лаос алқабында егу, таулы жерлерде аңшылық пен мал шаруашылығы өрiс алды. Біздің заманымыздың 1-мыңжылдығының алғашқы жартысында мемлекетi құрылды. 1353 ж. Лаостағы ұсақ иелiктер аса iрi бiрiктi. 14-ғасырда бiрыңғай мемлекет болып қалыптасты. Будда дiнi күшейдi, елде дiни мектептер салына бастады. 15 – 18-ғасырларда Лаос мәдениетi жан-жақты өркендедi. Лансанг мемлекетiнде сауда жолдары дамыды. 1827 ж. елдің астанасы Вьентьянға көшiрiлдi. 1893 ж. Франция Лаос аймағын өз отарына айналдырды. 2-дүниежүзілік соғыс жылдары ұлттық (Лаосты азат ету) ұйымы құрылды. Жапония 2-дүниежүзілік соғыста жеңiлiске ұшыраған соң француз үстемдiгiне қарсы көтерiлiс ұйымдастырылды. 1945 ж. 12-қазанда көтерiлiсшiлер Лао елiнің (“Патет Лао”) тәуелсiздiгiн жариялады. Бiрақ 1946 ж. 21-наурызда Патет Лао құрамалары француз әскерлерiнен жеңiлiп қалды. Елде партизандық күрес басталды. 1950 ж. Лаостың Азаттық майданы, 1951 ж. наурызда Лаос, Камбоджа және Вьетнам мемлекеттерiнің бiрiккен Азаттық майданы құрылды. Француз отаршылары 1953 ж. 22-қазанда Лаостың тәуелсiздiгiн шартты түрде мойындауға мәжбүр болды. 1975 ж. 2-желтоқсанда Лаос Халықтық Демократиялық Республикасы жарияланды. 1955 ж. Лаос БҰҰ-на қабылданды.

Экономикасы

Лаос халқы, негiзiнен, ауыл шаруашылығымен айналысады. Басты дақылы – . Экспортқа ағаш, тоқыма бұйымдарын, кофе, гипс, қалайы шығарады. Сырттан , жасау өнiмдерiн, өнеркәсiптiк отын алады. Ұлттық жалпы өнiмнің жан басына шаққандағы мөлшері 1290 АҚШ долларына тең. Негiзгi сауда серiктестерi – Жапония, Қытай, Тайланд, Италия, Франция және Германия.

Дереккөздер

1. World Economic Outlook Database, Laos. (April 2018). Тексерілді, 28 сәуір 2018.
2. Human Development Indices and Indicators: 2018 Statistical update. United Nations Development Programme (15 September 2018). Тексерілді, 15 қыркүйек 2018.