Азия ойындары Азияда төрт жыл сайын 1951 жылдан бері Азия елдерінің барлығында өткізілетін спорт жарысы Ойындардың жалпы

Азия ойындары, Азияда – төрт жыл сайын 1951 жылдан бері Азия елдерінің барлығында өткізілетін спорт жарысы. Ойындардың жалпы ұзақтығы – ашылу және жабылу салтанатын қоса алғанда, кем дегенде 7 және 16 күннен артық емес. Ойын Халықаралық Олимпиада комитетінің қадағалауымен Азиялық Олимпиада кеңесімен реттеледі. Азия ойындарының эмблемасы, туы, ұраны мен әнұраны осы кеңес меншігі болып табылады.

Азия ойындары
Азия ойындарының эмблемасы
Ұраны	Әрқашан алға
Бірінші рет	қаласында 1951 жылы өткізілді
Әрбір	əрбір төрт жыл сайын өткізіледі
Соңғы рет	2022 жылы өткізілді
Мақсаты	Азия құрлығында халықтар үшін бірнеше спорттық іс-шара
Веб-сайты	Olympic Council of Asia

Тарихы

Азия ойындарының пайда болуы

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Азияның бірнеше елі тәуелсіздік алды. Көптеген жаңа ел өзара түсіністікті нығайтуға көмектесетіндей жарыстардың жаңа түрлерін жасағысы келді. 1948 жылғы тамыз айында Лондонда ХІV Олимпиада ойындарының барысында Үндістан Олимпиада комитеті өзінің басшысы Гуру Дутт Сонди тұрғысында Азия спорт командаларының басшыларына «Азия Атлеттік Федерациясын» құруға келіскен Азия ойындарын өткізу идеясын талқылауды ұсынды. 1949 жылы ақпанда «Азия ойындарының федерациясы» құрылды. Бірінші Азия ойындарын Нью-Делиде өткізуге шешім қабылданды.

Федерацияның құрылуы

1962 жылы федерацияда Тайвань және Израильді қабылдау мәселесі бойынша дау туындады. Ойынды қабылдаушы Индонезия аталған елдерді федерацияға қабылдауға қарсы болды. 1970 жылы Оңтүстік Корея Солтүстік Корея тарапынан болатын қауіпке байланысты ойындарды жүргізе алмады, ойындар Корея қаражатын пайдаланып Таиланд астанасы – Бангкокта өткізілді. 1977 жылы Пәкістан Бангладеш пен Үндістан арасындағы қақтығыс салдарынан ойындарды өткізе алмады. Ойындар тағы Бангкокқа ауыстырылды. Осы оқиғалардан кейін Азияның Ұлттық Олимпиада комитеттері Азия ойындары федерациясының жарғысын өзгерту туралы шешім қабылдады. «Азиялық Олимпиада кеңесі» деп аталған жаңа бірлестік құрылды. Осы кеңес 1986 жылдан бері ойындарды қадағалайды. Тайвань федерацияға қабылданды, бірақ АОК ХОК стандарттарына сәйкес оны «Қытай» (Тайпэй) деп атайды. Израиль шығарылып тасталып, еуропалық жарыстарға қосылды.

Кеңейтілуі

1994 жылы бірнеше елдің қарсы болуына қарамастан АОК бұрынғы кеңес республикаларын ойындарға шақырды. Олар: Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Түрікменстан және Тәжікстан.

Ең бірінші және екінші қысқы Азия ойындарын жапон мемлекеті қатарынан екі рет 1986-1990 жылдары өткізді. Алғашқыда спорттың 7 түрінен жарыстар болса, төрт жылдан кейін спорттың 6 түрінен өткізді. Бұдан кейін Қытай мемлекетінің Харбин қаласында 1996 жылы спорттың 7 түрінен 10 мемлекет қатысқан ойындар ұйымдастырылды. Төртінші Азиада алауы 1999 жылы Корей елінің Кангвон қаласында тұтанды. Бесінші Азиада ойынының жалауын желбірету 2003 жылы Жапон мемлекетінің еншісіне тиді. Азиада ойындарын өткізу мәртебесі Қытай еліне 2007 жылы қайта оралды. Енді міне, жетінші алау 2011 жылы Қазақ елінде маздады.

2007 жылы Аустралия АОК-ға кіруден бас тартты, өткені ол мүше (ал 2015 жылдан қатысады).

2010 жылғы Азия ойындарында бірінші рет крикет таныстырылды.

Азия ойындарының тізімі

Жазғы Азия ойындарына 2014 жылға дейін қатысқан және қатысатын мемлекеттер. Қызыл нүктелер Азия ойындарының қалалары

1958 жылғы Азия ойындарының құрметіне жасалған Жапония маркасы

Жыл	Нөмір	Орын	Күні	Мемлекеттер
1951	I	, Үндістан	4—11 марта	11
1954	II	Манила, Филиппиндер	1—9 мамыр	19
1958	III	Токио, Жапония	24 мамыр — 1 маусым	16
1962	IV	Джакарта, Индонезия	24 тамыз — 4 қыркүйек	12
1966	V	Бангкок, Тайланд	9—20 желтоқсан	16
1970	VI	Бангкок, Тайланд (2)	9—20 желтоқсан	16
1974	VII	Тегеран, Иран	1—16 қыркүйек	19
1978	VIII	Бангкок, Тайланд (3)	9—20 желтоқсан	19
1982	IX	, Үндістан (2)	19 қараша — 4 желтоқсан	23
1986	X	Сеул, Корея Республикасы	20 қыркүйек — 5 қазан	23
1990	XI	Пекин, Қытай	22 қыркүйек — 7 қазан	36
1994	XII	, Жапония	2—16 қазан	42
1998	XIII	Бангкок, Тайланд (4)	6—20 желтоқсан	41
2002	XIV	Пусан, Корея Республикасы	29 қыркүйек — 14 қазан	44
2006	XV	Доһа, Катар	1—15 желтоқсан	45
2010	XVI	Гуанчжоу, Қытай	12—27 қараша	45
2014	XVII	Инчхон, Корея Республикасы	19 қыркүйек — 4 қазан	45
2018	XVIII	Джакарта және Палембанг, Индонезия	тамыз 18 - қыркүйек 3	45
2022	XIX	, Қытай	қыркүйек 23 - қазаң 8
2026	XX	Нагоя, Жапония	қыркүйек 19 - қазан 4
2030		Доһа, Қатар	қараша
2034		Эр-Рияд, Сауд Арабия	қараша

Жалпы медальдар санағы

Ойындар тарихында бүкіл қатысушы 46 ұлттық олимпиада комитеттерінің 43-і кем дегенде жарыста бір медаль жеңіп алған, бір де бір медаль ала алмаған үш мемлекет қалды:Бутан, Мальдивтер және Шығыс Тимор әлі бір медаль ұтып ала алмаған. 38 ұлт кем дегенде бір алтын медаль жеңіп алған (тек Жапония мен Үндістан ғана әрбір Азия ойындарында кем дегенде бір алтыннан ұтып алған), ал ойындар тарихында Жапония мен Қытай ғана жалпы чемпиондар атанған.

Орын	Ел	Алтын	Күміс	Қола	Барлығы
1	Қытай	1674	1105	791	3570
2	Жапония	1084	1104	1054	3242
3	Корея Республикасы	787	722	916	2425
4	Иран	192	202	217	611
5	Қазақстан	165	180	292	637
6	Үндістан	183	239	357	779
7	Тайланд	144	189	311	644
8	КХДР	121	161	188	470
9	Қытай Республикасы	118	164	304	586
10	Индонезия	98	130	264	492
Барлығы		5,258	5,231	6,390	16,879