Пәкістан (урду: پاکِستان [paːkɪˈst̪aːn], ағылш. Pakistan [ˈpækɪstæn] немесе [pɑːkiˈstɑːn]), толық атауы — Пәкістан Ислам Республикасы (урду: اسلامی جمہوریہ پاکِستان Ислами Джумхурийе Пакистан, ағылш. Islamic Republic of Pakistan) — Оңтүстік Азиядағы мемлекет. Жер аумағы — 803,9 мың км². Халқы 223,34 млн. (2017). Жергілікті тұрғындары пенджабтықтар, пуштундар, синдхилер, белуджилер. Ресми тілі — урду тілі. Мемлекеттік діні — ислам (сүнниттер). Астанасы — Исламабад қаласы Әкімш. жағынан 4 провинцияға бөлінеді. Мемлекет басшысы президент. шығарушы органы — 2 палаталы парламент (Сенат және Ұлттық ассамблея). Заң жобаларының исламмен сәйкестігін қадағалайтын орган — Ислам кеңесі. Ұлттық мейрамы — 14 тамыз — Тәуелсіздік күні, Пәкістан күні — 23 наурыз (1956). Ақша өлшемі — пәкістан рупиі.
Пәкістан Ислам Республикасы урду: اسلامی جمہوریہ پاکِستان ағылш. Islamic Republic of Pakistan | |||||
| |||||
Ұран: «Iman, Ittehad, Nazm (Иман, Бірлік, Тәртіп)» | |||||
Әнұран: «Qaumi Tarana» (тыңдау ) | |||||
Тарихы | |||||
---|---|---|---|---|---|
Тәуелсіздік күні | 14 тамыз 1947 жыл (Ұлыбританиядан) | ||||
Мемлекеттік құрылымы | |||||
Ресми тілдері | урду (лашкари) және ағылшын тілі | ||||
Елорда | Исламабад | ||||
Ірі қалалары | Карачи, , | ||||
Үкімет түрі | Федеративтік аралас республика | ||||
Президенті | |||||
Мемлекеттік діні | ислам (тек қана сунит) | ||||
Географиясы | |||||
Жер аумағы • Барлығы | Әлем бойынша 33-ші орын 881 913 км² | ||||
Жұрты • Сарап (2017) • Тығыздығы | ▲ 212 742 631 адам (5-ші) 244,4 адам/км² (56-шы) | ||||
Экономикасы | |||||
ЖІӨ (АҚТ) • Қорытынды (2019) • Жан басына шаққанда | ▲ 1,195 трлн. $ (24-ші) ▲ $5,839 $ (133-ші) | ||||
ЖІӨ (номинал) • Қорытынды (2019) • Жан басына шаққанда | ▲ 278,019 млрд. $ (40-шы) ▲ 1,357 $ (148-ші) | ||||
АДИ (2017) | ▲ 0,562 (орташа) (150-ші) | ||||
Валютасы | , (PKR, код 118) | ||||
Қосымша мәліметтер | |||||
Интернет үйшігі | | ||||
ISO коды | PK | ||||
ХОК коды | PAK | ||||
Телефон коды | +92 | ||||
Уақыт белдеулері | +5 |
Сөздің шығу төркіні
Пәкістан атауы сөзбе-сөз мағынасы урду және парсы тілдерінен аударғанда «таза жер» дегенді білдіреді, pāk сөзі парсы және пушту тілдерінен аударғанда «таза» дегенді білдіреді. ستان (-stān) жұрнағы , сонымен қатар санскрит тіліндегі sthāna स्थान сөзінің синониміне ұқсайды.
Елдің атауын 1933 жылы тәуелсіздік қозғалысының белсендісі ойлап тапты, ол оны « брошюрасында жариялады, мұнда ол «і» әрпінсіз («ПАКСТАНДА тұратын отыз миллион мұсылман бауырлар») қысқартып пайдаланды, солтүстік бес аймағының атауларынан: , , , және . Кейінірек «і» әрпі оңай айтылуы үшін енгізілген.
Табиғаты
Пәкістан аумағының шығысы мен оңтүстік-шығысында Инд өзенінің аллювийлі аласа жазығы, солтүстігінде Гиндукуш және Гималай тау жүйелері (ең биік жері 7690 м), батысында, солтүстік-батысында иран таулы қыратының жоталары орналасқан. Аумағының көпшілік бөлігінің климаты тропиктік, солтүстік-батысы — субтропиктік, құрғақ континенттік. Қаңтардағы орташа температура жазық бөлігінде 12 — 16oС, теңіз жағалауында 20oС, шілдеде 35oС. Жауын-шашынның орташа мөлш. теңіз жағалауында 150 — 250 мм, Пенджаб атырабында 350 — 500 мм, елдің солтүстігінде 1000 — 1500 мм. Ірі өзені — . Көпшілік жерінде шөл, шөлейт, шөлейттенген саванна өсімдіктері, өзен бойларында бұта, тауларда қылқан жапырақты орман өседі.
Тарихы
Ежелгі кезең
III-II мыңжылдық BC. e. Пәкістан аумағында адамзат тарихындағы ең көне өркениеттердің бірі болды - Харапптық. Б.з.б. II мыңжылдықта. e. Пәкістан аумағында ариада мекендеген. Ескендір Зұлқарнайының Батыс Үндістан мегаполистеріне қарсы науқанының нәтижесінде (соңда-яқ Таксила) соныңда эллинизм мәдениеті әсер етеді. Күшті Кушан патшалығын құрды — Буддизмнің алғашқы шұғылалығы.
VIII ғасырдан бастап. e. Исламның таралуы ел аумағында басталады. Орта ғасырларда газнавидтер мен гуридтер басқаратын ірі мұсылман мемлекеттері қалыптасты. XIII ғасырда аумағы Моңғол империясының бір бөлігі болып табылады. Моңғол империясының ыдырағаннан кейін, аумағы Әмір Темір мемлекетінің бөлігі болып табылады, ол бірнеше мемлекеттерге бөлінеді. ХІХ ғасырдағы Тимур әулетінің өкілдерінің бірі Ұлы Моғол империясын құрды. XVIII ғасырда Сикхтік, Белуджистанда, Пенджабта сілкінісінің ұлтшылығын жоғалтқаннан кейін.
Колониалдық мерзiм
Пәкістан жерінде б.з.б. 3 — 2-мыңжылдықта ежелгі өркениет ошағының бірі — ертедегі үнділік Хараппа мәдениетіне жататын мемлекеттік бірлестіктер өмір сүрді. Б.з.б. 2-мыңжылдықтың орта шенінде арилер келіп қоныстанып, кейіннен үнді-ари халықтары қалыптасты. Б.з.б. 7 — 6 ғасырларда Пәкістан жерінде алғашқы үнді-ари мемлекеттері — Мадра, Гандхара, Саувира, т.б. құрылды. Б.з.б. 6 ғасырдың аяғында Үнді өз. мен оның тармақтары алабындағы жерлер Ахемен әулеті билігіне қарады. Б.з.б 327 — 325 жылдары Үнді өз. алқабындағы жерлерді Александр жаулап алып, оның империясы ыдырағаннан кейін Пәкістан аумағында Грек-Үнді патшалығы пайда болды. Б.з. 1 — 3 ғасырларында Үнді өзені алабы Кушан патшалығына қарап, оның астанасы Пурушапура (қазіргі Пешавар қ.) болды.
Кушан патшалығы құлағаннан кейін, Пәкістан жерінің батыс аймақтары Сасани әулеті, ал шығысы — Гупта әулеті империяларының құрамына кірді. 5 ғасырдың 2-жартысында бұл жерлерде хиониттер немесе эфталиттер ( Ақ ғұндар) билік құрды. 8 ғасырдың басында Синд пен Пенджабтың оңтүстік бөлігін арабтар жаулап алып, ол жерлерге ислам дінін таратты. 11 ғасырдың басында Үнді өз. алабын Ғазнауи әулеті, 12 ғасырдың аяғында Гури әулеті, 13 ғасырдың басында Дели сұлтандығы жаулап алды. 16 ғасырда Дели сұлтандығы құлағаннан кейін Пенджаб, және Үнді өзендерінің оң жақ жағалауы Бабыр құрған Ұлы моғолдар империясына қарады. Бір кезде Мұхаммед Хайдар Дулати та бұл аймаққа Ұлы моғолдар атынан билік жүргізген. 18 ғасырдың орта шенінде Пәкістанды ауған билеушісі бағындырады. 18 ғасырдың аяғында Синд пен Белуджистанда бірнеше князьдіктер құрылды. 19 ғасырдың ортасына қарай Пәкістан жерін ағылшындар өз отарына айналдырды.
Қазіргі мерзім
2-дүниежүз. соғыстан кейін ағылшындар Үндістанға тәуелсіздік берді. Бұрынғы Британ Үндістаны діни-қауымдық бойынша Үндістан мен Пәкістан мемлекеті болып екіге бөлінді. 1947 жылы 14 тамызда Пәкістан тәуелсіз мемлекет болып жарияланды. 1954 жылға дейін Пәкістанның саяси өмірінде үстемдік құрды. Шығыс Пәкістан, Синд, Солтүстік-Батыс Шекаралық провинциясы, Белуджистан аймақтарының халқы 1948 жылдан бастап Пәкістанның әкімшілік-аумақтық құрылымын ұлттық-лингвист. негізде қайта өзгерту, провинцияларға ішкі автономия беру сияқты, т.б. саяси талаптар қойды.
Өкімет билігін қолдан шығармау үшін Мұсылман лигасы бенгал ұлттық қозғалысына бірқатар жеңілдіктер берді. 1956 жылы 23 наурызда Пәкістан федерац. Ислам Республикасы болып жарияланды. 1958 — 70 жылдары Пәкістандағы өкімет билігі әскерилердің қолында болды. Пәкістан мен Үндістан арасындағы даулы аумақтық мәселелер бойынша 1965, 1971 жылы қарулы қақтығыстар орын алды. 1971 жылы Шығыс Пәкістан жерінде тәуелсіз Бангладеш мемлекеті жарияланды. Пәкістандағы әскерилердің режимінен кейін билік басына жаңадан келген З.А. Бхутто мен Үндістан премьер-министрі Симледегі кездесуі (1972) пәкстан-үнді қатынасын реттеуге жол ашты.
1973 жылы жаңа конституция қабылданды. З.А. Бхутто елде әлеуметтік-экономикалық, саяси реформалар жүргізді. Бірақ 1977 жылы елдегі саяси дағдарысты пайдаланып, мемлекеттік төңкеріс жасаған ген. М.Зия ул-Хак әскерилерді тағы да билікке алып келді. Дегенмен ішкі-сыртқы күштердің ықпалымен 1988 жылы Пәкістанда еркін парламент сайлауы өтіп, Халық партиясы жеңіске жетті. Үкімет басына партия жетекшісі келді. Алайда ел басшысы әскерилердің қолдауына ие Гулам Исхак Хан болды. 1990 жылы ол елдегі әлеуметтік-саяси дағдарысты және Үндістанмен Кашмир мәселесінің күрт ушығып кетуін сылтауратып, президент Бхутто үкіметін таратты. 1996 жылы жаңадан сайланған президент Ұлттық Ассамблеяны таратты. Ол тұста әлеуметтік-экономикалық, саяси мәселелер шешілмеді, этн. және діни қақтығыстар орын алды.
Үндістанмен байланысы, әсіресе Кашмир мәселесі екі мемлекет те ядролық сынақ өткізгеннен кейін мүлде шиеленісе түсті. 1999 жылы Пәкістанда тағы да әскери төңкеріс болды.
Үкімет құрылымы
Мемлекеттік жүйенің негіздері
Пәкістан – 4 провинциядан (, , (бұрынғы Солтүстік-Батыс шекаралық провинция) және ) тұратын аралас типтегі федеративтік республика. Пәкістанның құрамына Үндістан дауласып отырған және және (соңғысын Пәкістан тәуелсіз мемлекет ретінде де-юре мойындаған, бірақ іс жүзінде оның бөлігі болып табылады) аймақтары да кіреді. Мемлекеттің негізгі заңы – 1972 жылы қабылданған конституция. 1972 жылғы конституция 1977 жылы күшін жойды, 1985 жылы қалпына келтірілді және қазіргі уақытта бірқатар түзетулермен күшінде. Пәкістан мемлекеттілігінің негізгі институттары елдің тәуелсіз дамуының алғашқы жылдарында қалыптасты.
Пәкістанның бірінші конституциясы 1956 жылы 23 наурызда қабылданды. Конституцияда ел президенті мұсылман болуы керек деп жазылған. Бұл бап 1962 жылғы Айюб хан тұсында қолданыста болған конституцияда да сақталды. 1972 жылы жаңа конституция қабылданды, ол 1977 жылға дейін күшінде болды, генерал Зия-уль-Хак бастаған әскери төңкеріс жасалған, содан кейін оның жұмысы 1985 жылға дейін тоқтатылды. Оның айтуынша, ислам – елдің мемлекеттік діні.
Economist Intelligence Unit мәліметі бойынша, ел 2018 жылы Демократия индексінде ретінде жіктелген.
Атқарушы билік
Мемлекет басшысы — президент, қазіргі уақытта . Президентті федералды парламент 5 жыл мерзімге сайлайды.
Пәкістан президенті:
- елдің қарулы күштерінің жоғарғы қолбасшысы болып табылады;
- кез келген соттың үкімін кешіруге, күшін жоюға және жеңілдетуге құқылы;
- тағайындайды:
- премьер-министрді,
- үкімет мүшелерін,
- провинциялардың губернаторларын,
- Пәкістанның Жоғарғы соты және провинциялардың Жоғарғы соттарының мүшелерін,
- Мемлекеттік қызмет істері жөніндегі комиссияның төрағасын,
- Сайлау жөніндегі бас комиссар және сайлау комиссиясының мүшелерін,
- жоғарғы әскери жетекшілерді.
Президент бекіткен үкіметті әдетте Ұлттық жиналыстағы көпшілік партияны немесе коалицияны білдіретін премьер-министр құрады және басқарады. Премьер-министр мұсылман болуы керек және оны Президент Ұлттық Жиналыс мүшелері арасынан тағайындайды. Премьер-министр өз орынбасарларының көпшілігінің сеніміне ие болуы керек. Оның кеңесі бойынша президент министрлерді тағайындайды. Үкімет заң жобаларын әзірлеп, парламенттің талқылауына ұсынады.
Экономикасы
Пәкістан— аграрлы ел. Ауыл шаруашылығының негізгі дақылдары — мақта, күріш, астық, қант құрағы, жеміс-жидек. Табиғи жағдайы жылына 2 — 3 рет өнім жинауға мүмкіндік береді. Тоқыма және тамақ жеңіл өнеркәсібі дамыған. Бұған қоса металлургия, газ, мұнай өңдеу, цемент шығару өндірістері жақсы жолға қойылған. Экспортқа мақта-мата, жіп, күріш, былғары, балық, кілем шығарып, сырттан бидай және машина, құрал жабдықтар, тұтыну тауарларын алады. Негізгі сыртқы сауда серіктестері:АҚШ, Жапония, Германия. 1992 жылы ақпаннан Қазақстан мен Пәкістан мемлекеттері арасында дипломатикалық қатынас орнаған. Алматыда Пәкістан елшілігі, Исламабадта Қазақстан елшілігі ашылды. 1995 жылы Б.Бхутто, 1996 жылы С.Ф. Легари Қазақстанға ресми сапармен келіп қайтты.
Әкімшілік бөлінуі
Провинциялар
№ | Аймақ | Әкімшілік орталығы | Статусы | Ауданы, км² | Тұрғындары, чел. (2011) | Тығыздығы, адам/км² | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | провинция | 347 190 | 13 162 222 | 37,91 | ||||
2 | Пешавар | провинция | 74 521 | 26 896 829 | 360,93 | |||
3 | провинция | 205 344 | 91 379 615 | 445,01 | ||||
4 | Карачи | провинция | 140 914 | 55 245 497 | 392,05 | |||
5 | Исламабад | федералдық аумақ | 906 | 1 151 868 | 1269,98 | |||
6 | Пешавар | федералдық аумақ | 27 220 | 4 452 913 | 163,60 | |||
7 | Пәкістандық Кашмир аймағы | 11 639 | 3 631 224 | 311,99 | ||||
8 | Пәкістандық Кашмир аймағы | 72 520 | 1 155 755 | 15,94 | ||||
Всего | 880 2541) | 197 075 923 | 223,89 | |||||
1)Қазіргі уақытта Пәкістанмен басқарылатын жалпы аумағына Үнді штатының бөліктерінен тұрады (Үндістан мен Пәкістан арасындағы даулы аумақ). |
Ең ірі қалалар
Аймақ
Провинция | Ауыл округтерінің саны |
---|---|
30 | |
25 | |
36 | |
23 | |
1 | |
7 агентств и 6 | |
10 | |
7 | |
Пәкістан | 132 аудан, 7 агенттік, 6 шекара ауданы бар |
Мәдениет
Пәкістанның мәдениеті мұсылман мұрасына негізделген, сонымен қатар үнді субконтинентінің халықтарының исламға дейінгі дәстүрлерін қамтиды. Оның ғасырлық британдық билігі үлкен әсер етті. Соңғы онжылдықтарда, әсіресе, жастар арасында американдық мәдениеттің әсері байқалады: голливудтық фильмдер, американдық видео ойындары, мультфильмдер, комикстер, кітаптар, сондай-ақ сән (джинсы мен бейсболка киюі), фастфуд, сусындар және т.б.
Музыка
музыка және би, Пенджаб байқалады жергілікті үрдістер, Хайбер Пахтунхва, Синд және Белуджистан, қоғамдастықтың урдутілдік Пәкістанда тән сол өте қатты ерекшеленеді. Осы сарынның урду мәдениет фон шегеріледі, ал бірінші жағдайда, халық әндері мен билері туралы екпін байқалады. себебі негізінен еліміздің Осы тілде сөйлеген көпшілігі Үндістанда үйлерінен түбір қосылымдарды жоғалған мухаджирам, тиесілі факт болып табылады. Пәкістан өнер Кеңес би, музыка, мүсін және кескіндеме аймақтық стильдер тұрақтылығын қолдау ұмтылады.
Дереккөздер
- АРИФ АЛВИ ПӘКІСТАН ПРЕЗИДЕНТІ БОЛДЫ. Тексерілді 12 қыркүйектің 2018.
- Pakistan Bureau of Statistics – 6th Population and Housing Census.
- World Economic Outlook Database, April 2019. .
- Human Development Indices and Indicators: 2018 Statistical update. United Nations Development Programme (14 September 2018).
- Daylight saving time dates for Pakistan – Islamabad between 2010 and 2019
- {{cite web}} үлгісіндегі title= параметрін жазу керек. .
- Monier-Williams Sanskrit Dictionary (1872). Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 маусым 2015.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 28 сәуір 2015.
- Choudhary Rahmat Ali Now or never: Are we to live or perish for ever? (ағыл.). Columbia University (28 January 1933). Тексерілді, 4 желтоқсан 2007.
- Rahmat Ali Rahmat Ali ::Now or Never. The Pakistan National Movement. Басты дереккөзінен мұрағатталған 19 сәуір 2011. Тексерілді, 14 сәуір 2011.
- Information of Pakistan Мұрағатталған 10 сәуірдің 2012 жылы.
- [1]
- City Population — Statistics & Maps of the Major Cities, Agglomerations & Administrative Divisions for all Countries of the World
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Koordinattar 30 02 00 s e 69 29 00 sh b 30 03333 s e 69 48333 sh b 30 03333 69 48333 G O Ya Pәkistan urdu پاک ستان paːkɪˈst aːn agylsh Pakistan ˈpaekɪstaen nemese pɑːkiˈstɑːn tolyk atauy Pәkistan Islam Respublikasy urdu اسلامی جمہوریہ پاک ستان Islami Dzhumhurije Pakistan agylsh Islamic Republic of Pakistan Ontүstik Aziyadagy memleket Zher aumagy 803 9 myn km Halky 223 34 mln 2017 Zhergilikti turgyndary pendzhabtyktar pushtundar sindhiler beludzhiler Resmi tili urdu tili Memlekettik dini islam sүnnitter Astanasy Islamabad kalasy Әkimsh zhagynan 4 provinciyaga bolinedi Memleket basshysy prezident shygarushy organy 2 palataly parlament Senat zhәne Ұlttyk assambleya Zan zhobalarynyn islammen sәjkestigin kadagalajtyn organ Islam kenesi Ұlttyk mejramy 14 tamyz Tәuelsizdik kүni Pәkistan kүni 23 nauryz 1956 Aksha olshemi pәkistan rupii Pәkistan Islam Respublikasy urdu اسلامی جمہوریہ پاک ستان agylsh Islamic Republic of PakistanҰran Iman Ittehad Nazm Iman Birlik Tәrtip Әnuran Qaumi Tarana tyndau akp TarihyTәuelsizdik kүni 14 tamyz 1947 zhyl Ұlybritaniyadan Memlekettik kurylymyResmi tilderi urdu lashkari zhәne agylshyn tiliElorda IslamabadIri kalalary Karachi Үkimet tүri Federativtik aralas respublikaPrezidentiMemlekettik dini islam tek kana sunit GeografiyasyZher aumagy Barlygy Әlem bojynsha 33 shi oryn 881 913 km Zhurty Sarap 2017 Tygyzdygy 212 742 631 adam 5 shi 244 4 adam km 56 shy EkonomikasyZhIӨ AҚT Қorytyndy 2019 Zhan basyna shakkanda 1 195 trln 24 shi 5 839 133 shi ZhIӨ nominal Қorytyndy 2019 Zhan basyna shakkanda 278 019 mlrd 40 shy 1 357 148 shi ADI 2017 0 562 ortasha 150 shi Valyutasy PKR kod 118 Қosymsha mәlimetterInternet үjshigiISO kody PKHOK kody PAKTelefon kody 92Uakyt beldeuleri 5Sozdin shygu torkiniPәkistan atauy sozbe soz magynasy urdu zhәne parsy tilderinen audarganda taza zher degendi bildiredi pak sozi parsy zhәne pushtu tilderinen audarganda taza degendi bildiredi ستان stan zhurnagy sonymen katar sanskrit tilindegi sthana स थ न sozinin sinonimine uksajdy Eldin atauyn 1933 zhyly tәuelsizdik kozgalysynyn belsendisi ojlap tapty ol ony broshyurasynda zhariyalady munda ol i әrpinsiz PAKSTANDA turatyn otyz million musylman bauyrlar kyskartyp pajdalandy soltүstik bes ajmagynyn ataularynan zhәne Kejinirek i әrpi onaj ajtyluy үshin engizilgen TabigatyRubab halyk aspaby Pәkistan aumagynyn shygysy men ontүstik shygysynda Ind ozeninin allyuvijli alasa zhazygy soltүstiginde Gindukush zhәne Gimalaj tau zhүjeleri en biik zheri 7690 m batysynda soltүstik batysynda iran tauly kyratynyn zhotalary ornalaskan Aumagynyn kopshilik boliginin klimaty tropiktik soltүstik batysy subtropiktik kurgak kontinenttik Қantardagy ortasha temperatura zhazyk boliginde 12 16oS teniz zhagalauynda 20oS shildede 35oS Zhauyn shashynnyn ortasha molsh teniz zhagalauynda 150 250 mm Pendzhab atyrabynda 350 500 mm eldin soltүstiginde 1000 1500 mm Iri ozeni Kopshilik zherinde shol sholejt sholejttengen savanna osimdikteri ozen bojlarynda buta taularda kylkan zhapyrakty orman osedi TarihyEzhelgi kezen Mohendzho Daronyn dini kyzmetkerinin mүsiniSultan Mahmud Ғaznauidin saltanatty sarajynda bejnelengen onda asyl zhәne asyl adam zhinalgan Sikh biligi kezinde bүlingen minarettermen Badshahi meshiti III II mynzhyldyk BC e Pәkistan aumagynda adamzat tarihyndagy en kone orkenietterdin biri boldy Harapptyk B z b II mynzhyldykta e Pәkistan aumagynda ariada mekendegen Eskendir Zulkarnajynyn Batys Үndistan megapolisterine karsy naukanynyn nәtizhesinde sonda yak Taksila sonynda ellinizm mәdenieti әser etedi Kүshti Kushan patshalygyn kurdy Buddizmnin algashky shugylalygy VIII gasyrdan bastap e Islamnyn taraluy el aumagynda bastalady Orta gasyrlarda gaznavidter men guridter baskaratyn iri musylman memleketteri kalyptasty XIII gasyrda aumagy Mongol imperiyasynyn bir boligi bolyp tabylady Mongol imperiyasynyn ydyragannan kejin aumagy Әmir Temir memleketinin boligi bolyp tabylady ol birneshe memleketterge bolinedi HIH gasyrdagy Timur әuletinin okilderinin biri Ұly Mogol imperiyasyn kurdy XVIII gasyrda Sikhtik Beludzhistanda Pendzhabta silkinisinin ultshylygyn zhogaltkannan kejin Pәkistan Britandyk Indiyanyn boliminen kejinKolonialdyk merzim Pәkistan zherinde b z b 3 2 mynzhyldykta ezhelgi orkeniet oshagynyn biri ertedegi үndilik Harappa mәdenietine zhatatyn memlekettik birlestikter omir sүrdi B z b 2 mynzhyldyktyn orta sheninde ariler kelip konystanyp kejinnen үndi ari halyktary kalyptasty B z b 7 6 gasyrlarda Pәkistan zherinde algashky үndi ari memleketteri Madra Gandhara Sauvira t b kuryldy B z b 6 gasyrdyn ayagynda Үndi oz men onyn tarmaktary alabyndagy zherler Ahemen әuleti biligine karady B z b 327 325 zhyldary Үndi oz alkabyndagy zherlerdi Aleksandr zhaulap alyp onyn imperiyasy ydyragannan kejin Pәkistan aumagynda Grek Үndi patshalygy pajda boldy B z 1 3 gasyrlarynda Үndi ozeni alaby Kushan patshalygyna karap onyn astanasy Purushapura kazirgi Peshavar k boldy Kushan patshalygy kulagannan kejin Pәkistan zherinin batys ajmaktary Sasani әuleti al shygysy Gupta әuleti imperiyalarynyn kuramyna kirdi 5 gasyrdyn 2 zhartysynda bul zherlerde hionitter nemese eftalitter Ak gundar bilik kurdy 8 gasyrdyn basynda Sind pen Pendzhabtyn ontүstik boligin arabtar zhaulap alyp ol zherlerge islam dinin taratty 11 gasyrdyn basynda Үndi oz alabyn Ғaznaui әuleti 12 gasyrdyn ayagynda Guri әuleti 13 gasyrdyn basynda Deli sultandygy zhaulap aldy 16 gasyrda Deli sultandygy kulagannan kejin Pendzhab zhәne Үndi ozenderinin on zhak zhagalauy Babyr kurgan Ұly mogoldar imperiyasyna karady Bir kezde Muhammed Hajdar Dulati ta bul ajmakka Ұly mogoldar atynan bilik zhүrgizgen 18 gasyrdyn orta sheninde Pәkistandy augan bileushisi bagyndyrady 18 gasyrdyn ayagynda Sind pen Beludzhistanda birneshe knyazdikter kuryldy 19 gasyrdyn ortasyna karaj Pәkistan zherin agylshyndar oz otaryna ajnaldyrdy Қazirgi merzim 2 dүniezhүz sogystan kejin agylshyndar Үndistanga tәuelsizdik berdi Buryngy Britan Үndistany dini kauymdyk bojynsha Үndistan men Pәkistan memleketi bolyp ekige bolindi 1947 zhyly 14 tamyzda Pәkistan tәuelsiz memleket bolyp zhariyalandy 1954 zhylga dejin Pәkistannyn sayasi omirinde үstemdik kurdy Shygys Pәkistan Sind Soltүstik Batys Shekaralyk provinciyasy Beludzhistan ajmaktarynyn halky 1948 zhyldan bastap Pәkistannyn әkimshilik aumaktyk kurylymyn ulttyk lingvist negizde kajta ozgertu provinciyalarga ishki avtonomiya beru siyakty t b sayasi talaptar kojdy Өkimet biligin koldan shygarmau үshin Musylman ligasy bengal ulttyk kozgalysyna birkatar zhenildikter berdi 1956 zhyly 23 nauryzda Pәkistan federac Islam Respublikasy bolyp zhariyalandy 1958 70 zhyldary Pәkistandagy okimet biligi әskerilerdin kolynda boldy Pәkistan men Үndistan arasyndagy dauly aumaktyk mәseleler bojynsha 1965 1971 zhyly karuly kaktygystar oryn aldy 1971 zhyly Shygys Pәkistan zherinde tәuelsiz Bangladesh memleketi zhariyalandy Pәkistandagy әskerilerdin rezhiminen kejin bilik basyna zhanadan kelgen Z A Bhutto men Үndistan premer ministri Simledegi kezdesui 1972 pәkstan үndi katynasyn retteuge zhol ashty 1973 zhyly zhana konstituciya kabyldandy Z A Bhutto elde әleumettik ekonomikalyk sayasi reformalar zhүrgizdi Birak 1977 zhyly eldegi sayasi dagdarysty pajdalanyp memlekettik tonkeris zhasagan gen M Ziya ul Hak әskerilerdi tagy da bilikke alyp keldi Degenmen ishki syrtky kүshterdin ykpalymen 1988 zhyly Pәkistanda erkin parlament sajlauy otip Halyk partiyasy zheniske zhetti Үkimet basyna partiya zhetekshisi keldi Alajda el basshysy әskerilerdin koldauyna ie Gulam Ishak Han boldy 1990 zhyly ol eldegi әleumettik sayasi dagdarysty zhәne Үndistanmen Kashmir mәselesinin kүrt ushygyp ketuin syltauratyp prezident Bhutto үkimetin taratty 1996 zhyly zhanadan sajlangan prezident Ұlttyk Assambleyany taratty Ol tusta әleumettik ekonomikalyk sayasi mәseleler sheshilmedi etn zhәne dini kaktygystar oryn aldy Үndistanmen bajlanysy әsirese Kashmir mәselesi eki memleket te yadrolyk synak otkizgennen kejin mүlde shielenise tүsti 1999 zhyly Pәkistanda tagy da әskeri tonkeris boldy Үkimet kurylymyMemlekettik zhүjenin negizderi Pәkistan 4 provinciyadan buryngy Soltүstik Batys shekaralyk provinciya zhәne turatyn aralas tiptegi federativtik respublika Pәkistannyn kuramyna Үndistan daulasyp otyrgan zhәne zhәne songysyn Pәkistan tәuelsiz memleket retinde de yure mojyndagan birak is zhүzinde onyn boligi bolyp tabylady ajmaktary da kiredi Memlekettin negizgi zany 1972 zhyly kabyldangan konstituciya 1972 zhylgy konstituciya 1977 zhyly kүshin zhojdy 1985 zhyly kalpyna keltirildi zhәne kazirgi uakytta birkatar tүzetulermen kүshinde Pәkistan memlekettiliginin negizgi instituttary eldin tәuelsiz damuynyn algashky zhyldarynda kalyptasty Pәkistannyn birinshi konstituciyasy 1956 zhyly 23 nauryzda kabyldandy Konstituciyada el prezidenti musylman boluy kerek dep zhazylgan Bul bap 1962 zhylgy Ajyub han tusynda koldanysta bolgan konstituciyada da saktaldy 1972 zhyly zhana konstituciya kabyldandy ol 1977 zhylga dejin kүshinde boldy general Ziya ul Hak bastagan әskeri tonkeris zhasalgan sodan kejin onyn zhumysy 1985 zhylga dejin toktatyldy Onyn ajtuynsha islam eldin memlekettik dini Economist Intelligence Unit agyl mәlimeti bojynsha el 2018 zhyly Demokratiya indeksinde retinde zhiktelgen Atkarushy bilik Memleket basshysy prezident kazirgi uakytta Prezidentti federaldy parlament 5 zhyl merzimge sajlajdy Pәkistan prezidenti eldin karuly kүshterinin zhogargy kolbasshysy bolyp tabylady kez kelgen sottyn үkimin keshiruge kүshin zhoyuga zhәne zhenildetuge kukyly tagajyndajdy premer ministrdi үkimet mүshelerin provinciyalardyn gubernatorlaryn Pәkistannyn Zhogargy soty zhәne provinciyalardyn Zhogargy sottarynyn mүshelerin Memlekettik kyzmet isteri zhonindegi komissiyanyn toragasyn Sajlau zhonindegi bas komissar zhәne sajlau komissiyasynyn mүshelerin zhogargy әskeri zhetekshilerdi Prezident bekitken үkimetti әdette Ұlttyk zhinalystagy kopshilik partiyany nemese koaliciyany bildiretin premer ministr kurady zhәne baskarady Premer ministr musylman boluy kerek zhәne ony Prezident Ұlttyk Zhinalys mүsheleri arasynan tagajyndajdy Premer ministr oz orynbasarlarynyn kopshiliginin senimine ie boluy kerek Onyn kenesi bojynsha prezident ministrlerdi tagajyndajdy Үkimet zan zhobalaryn әzirlep parlamenttin talkylauyna usynady EkonomikasyPәkistannyn fizikalyk kartasy Pәkistan agrarly el Auyl sharuashylygynyn negizgi dakyldary makta kүrish astyk kant kuragy zhemis zhidek Tabigi zhagdajy zhylyna 2 3 ret onim zhinauga mүmkindik beredi Tokyma zhәne tamak zhenil onerkәsibi damygan Bugan kosa metallurgiya gaz munaj ondeu cement shygaru ondiristeri zhaksy zholga kojylgan Eksportka makta mata zhip kүrish bylgary balyk kilem shygaryp syrttan bidaj zhәne mashina kural zhabdyktar tutynu tauarlaryn alady Negizgi syrtky sauda seriktesteri AҚSh Zhaponiya Germaniya 1992 zhyly akpannan Қazakstan men Pәkistan memleketteri arasynda diplomatikalyk katynas ornagan Almatyda Pәkistan elshiligi Islamabadta Қazakstan elshiligi ashyldy 1995 zhyly B Bhutto 1996 zhyly S F Legari Қazakstanga resmi saparmen kelip kajtty Әkimshilik bolinuiTolyk makalasy Provinciyalar Ajmak Әkimshilik ortalygy Statusy Audany km Turgyndary chel 2011 Tygyzdygy adam km 1 provinciya 347 190 13 162 222 37 912 Peshavar provinciya 74 521 26 896 829 360 933 provinciya 205 344 91 379 615 445 014 Karachi provinciya 140 914 55 245 497 392 055 Islamabad federaldyk aumak 906 1 151 868 1269 986 Peshavar federaldyk aumak 27 220 4 452 913 163 607 Pәkistandyk Kashmir ajmagy 11 639 3 631 224 311 998 Pәkistandyk Kashmir ajmagy 72 520 1 155 755 15 94Vsego 880 2541 197 075 923 223 891 Қazirgi uakytta Pәkistanmen baskarylatyn zhalpy aumagyna Үndi shtatynyn bolikterinen turady Үndistan men Pәkistan arasyndagy dauly aumak En iri kalalar Tolyk makalasy Pәkistan kalalarynyn tizimi Ajmak Provinciya Auyl okrugterinin sany3025362317 agentstv i 6107Pәkistan 132 audan 7 agenttik 6 shekara audany barMәdenietPәkistannyn mәdenieti musylman murasyna negizdelgen sonymen katar үndi subkontinentinin halyktarynyn islamga dejingi dәstүrlerin kamtidy Onyn gasyrlyk britandyk biligi үlken әser etti Songy onzhyldyktarda әsirese zhastar arasynda amerikandyk mәdeniettin әseri bajkalady gollivudtyk filmder amerikandyk video ojyndary multfilmder komikster kitaptar sondaj ak sәn dzhinsy men bejsbolka kiyui fastfud susyndar zhәne t b Muzyka muzyka zhәne bi Pendzhab bajkalady zhergilikti үrdister Hajber Pahtunhva Sind zhәne Beludzhistan kogamdastyktyn urdutildik Pәkistanda tәn sol ote katty erekshelenedi Osy sarynnyn urdu mәdeniet fon shegeriledi al birinshi zhagdajda halyk әnderi men bileri turaly ekpin bajkalady sebebi negizinen elimizdin Osy tilde sojlegen kopshiligi Үndistanda үjlerinen tүbir kosylymdardy zhogalgan muhadzhiram tiesili fakt bolyp tabylady Pәkistan oner Kenes bi muzyka mүsin zhәne keskindeme ajmaktyk stilder turaktylygyn koldau umtylady DerekkozderARIF ALVI PӘKISTAN PREZIDENTI BOLDY Tekserildi 12 kyrkүjektin 2018 Pakistan Bureau of Statistics 6th Population and Housing Census World Economic Outlook Database April 2019 Human Development Indices and Indicators 2018 Statistical update United Nations Development Programme 14 September 2018 Daylight saving time dates for Pakistan Islamabad between 2010 and 2019 cite web үlgisindegi title parametrin zhazu kerek Monier Williams Sanskrit Dictionary 1872 Basty derekkozinen muragattalgan 21 mausym 2015 kolzhetpejtin silteme Tekserildi 28 sәuir 2015 Choudhary Rahmat Ali Now or never Are we to live or perish for ever agyl Columbia University 28 January 1933 Tekserildi 4 zheltoksan 2007 Rahmat Ali Rahmat Ali Now or Never The Pakistan National Movement Basty derekkozinen muragattalgan 19 sәuir 2011 Tekserildi 14 sәuir 2011 Information of Pakistan Muragattalgan 10 sәuirdin 2012 zhyly 1 City Population Statistics amp Maps of the Major Cities Agglomerations amp Administrative Divisions for all Countries of the World Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet