Сасани әулеті – Таяу және Орта Шығыста 3–7 ғасырларда билік құрған иран әулеті. Парсы аңыздары бойынша елдің тұңғыш патшасы Сасанның есімімен аталған. Әулеттің негізін қалаушы Папактың ұлы 224 жылы Парфия патшалығын күйретті де, 226/227 жылдары таққа отырды. Ардашир І және (239–272) тұсында Иран біріктіріліп, батысы мен шығысындағы кең байтақ аймақтар қосылды. Сасани әулетінің Римді жеңуі мемлекетті нығайтып, шаїиншаїтың орталық өкімет билігін күшейтуіне мүмкіндік берді. Заратуштрашылдық мемлекеттік дінге айналды. 5 ғасырда Арменияның, Кавказ Албаниясының, Иберияның патшалары болып Сасани әулетінің мирасқорлары қойылды. Жергілікті халықтарды қанау күшейіп, 571–572 жылдары Арменияда көтеріліс болып өтті. 5 ғасырдың 90-жылдарында Маздактар қозғалысы өріс алды. Сасани әулеті билеген мемлекет 558–568 жылдары эфталиттерді (ақ ғұндар) талқандап, Ауғанстан мен Орталық Азияның (Әмударияның оңтүстік-батысы) бірқатар жерлерін қосып алды. Йемен бағындырылып, 589 жылы шамасында елге басып кірген түріктер талқандалды. Бірақ 7 ғасырдың басында Сасани әулеті әлсіреп кетті де, (632–651/652) тұсында мемлекетті арабтар жаулап алды.
{{{атауы}}} | ||||
| ||||
---|---|---|---|---|
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, X том
Сілтемелер
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Sasani әuleti Tayau zhәne Orta Shygysta 3 7 gasyrlarda bilik kurgan iran әuleti Parsy anyzdary bojynsha eldin tungysh patshasy Sasannyn esimimen atalgan Әulettin negizin kalaushy Papaktyn uly 224 zhyly Parfiya patshalygyn kүjretti de 226 227 zhyldary takka otyrdy Ardashir I zhәne 239 272 tusynda Iran biriktirilip batysy men shygysyndagy ken bajtak ajmaktar kosyldy Sasani әuletinin Rimdi zhenui memleketti nygajtyp shayiinshayityn ortalyk okimet biligin kүshejtuine mүmkindik berdi Zaratushtrashyldyk memlekettik dinge ajnaldy 5 gasyrda Armeniyanyn Kavkaz Albaniyasynyn Iberiyanyn patshalary bolyp Sasani әuletinin miraskorlary kojyldy Zhergilikti halyktardy kanau kүshejip 571 572 zhyldary Armeniyada koterilis bolyp otti 5 gasyrdyn 90 zhyldarynda Mazdaktar kozgalysy oris aldy Sasani әuleti bilegen memleket 558 568 zhyldary eftalitterdi ak gundar talkandap Auganstan men Ortalyk Aziyanyn Әmudariyanyn ontүstik batysy birkatar zherlerin kosyp aldy Jemen bagyndyrylyp 589 zhyly shamasynda elge basyp kirgen tүrikter talkandaldy Birak 7 gasyrdyn basynda Sasani әuleti әlsirep ketti de 632 651 652 tusynda memleketti arabtar zhaulap aldy atauy Sasani mүsiniAziya 400 zhyldary Sasani imperiyasy sarajy kurylysyDerekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 X tomSiltemelerRim imperiyasy Tүrik kaganaty ҒundarBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet