Амур облысы орыс Амурская область Орысша айтылуы Ресей Федерациясы субъектілерінің бірі облыс жатады Ресей Федерациясыны

Облыстың әкімшілік орталығы — қаласы. Халық саны 756,198 адам болып келетін бұл субъекттің жер ауданы 361,908 км² тең. Облыс Амур өзенінің атымен аталған. Амур облысының құрамына 9 қала, 24 кент және 616 ауыл кіреді.

Тарихы

Амур облысы 1858 жылы 8 (20) желтоқсанда шекарада құрылды: жерінен Амур, Шилка, Арғұн және Өлөне өзендері ағады. Осы шекаралардағы облыс аумағы 449 535 км² құрады.

1858–1884 жылдары бұл аймақ , содан кейін 1884-1917 жылдары Амур маңы генерал-губернаторлығының (орыс.) құрамында болды. 1878 жылы 5 шілдеде Амур облысының елтаңбасы бекітілді.

1917 жылғы азамат соғысы кезінде облыс аумағында Амур Еңбек Социалистік Республикасы (орыс.) болды, 1920 жылғы 6 сәуірден 1922 жылғы 16 қарашаға дейін Қиыр Шығыс республикасының құрамында болды, ол жойылғаннан кейін Қиыр Шығыс облысының (орыс.) құрамына кірді. Бұрынғы шекараларындағы Амур облысы айналды.

1926 жылы Қиыр Шығыс облысы Қиыр Шығыс өлкесі (орыс.) болып өзгертіліп, провинция аумағында екі әкімшілік округ құрылды: орталығы және орталығымен Рухлово ауылындағы Зея ауданы (орыс.). 1930 жылы округтік бөлім таратылып, аудандар облыстық атқару комитетінің тікелей бағыныстылығына берілді. 1932 жылы облыстық дивизия қалпына келтірілді: Амур облысына Амур және Зея аудандарының жері кірді. 1934 жылы бұрынғы Зея әкімшілік округінің шегінде Зея облысы (орыс.) құрылды, 1937 жылы таратылды, оның аудандары құрамына енді.

1932–1938 жылдары облыс және болып бөлінген Қиыр Шығыс өлкесінің құрамында болды. Амур облысы соңғысының бөлігі 1948 жылға дейін ғана болды.

1948 жылы 2 тамызда облыс Хабаровск өлкесінен РКФСР дербес облысы болып бөлініп, оның құрамына Чита облысының аудандары кірді.

Алтын өндіруге негізделген экономикалық қарқынды өсу сол кезде басталып, халықтың тұрмысы жақсарды. Қиыр Шығыс кеңейген сайын электр қуаты мен тұрғын үй сияқты қызметтерге сұраныс артты, бұл құрылыс жобаларының жаңа айналымын ынталандырды. Қиыр Шығыс округінің көп бөлігін әлі күнге дейін электр қуатымен қамтамасыз ететін Зея су электр станциясы салынды.

Географиясы

Орналасуы

Амур облысы Ресейдің оңтүстік-шығысында, солтүстігінде мен оңтүстігінде Амур өзенінің арасында орналасқан. Солтүстігінде Саха Республикасымен, шығысында мен Еврей автономиялы облысымен, оңтүстігінде Қытайдың регионымен және батысында Забайкалье өлкесімен шектеседі. Становой жотасы Саха Республикасы мен Амур облысы арасындағы бөлу сызығын құрайды және облыстың бүкіл солтүстік шекарасы арқылы таралады.

Облыс арқылы көптеген өзендер өтеді, сондықтан Ресейдің Қиыр Шығысындағы гидроэнергетикалық ресурстардың 75% құрайды.

Климаты

Амур облысының климаты континенттік болып келеді. Жаздағы орташа ауа температурасы +20 °C болса, қыста ол -30 °C болады. Жылдық жауын-шашын мөлшері шамамен 850 мм. Облыста мен маньчжур жапырақты ормандары, ал тауларда ергежейлі балқарағайлар мен альпі тундралары басым.

Пайдалы қазбалары

Амур облысында пайдалы қазбалардың көптеген түрлерінің айтарлықтай қоры бар; дәлелденген қорлар 400 миллиард АҚШ долларына бағаланады. Ең маңыздыларының арасында алтын, күміс, титан, молибден, вольфрам, мыс және қалайы бар. Сондай-ақ 70 миллиард тоннаға жуық мен қоңыр көмір қоры бар. Болжалды темір кен орындары 3,8 миллиард тонна деп бағаланады. Гарин кен орны толығымен барланған және оның құрамында 389 миллион тонна темір рудасы бар екені белгілі. Амур облысы сонымен қатар титанның перспективалы көзі болып табылады, оның ішінде Большой Сейім кен орны ең маңызды болып табылады.

Халқы

2010 жылғы санақ бойынша Амур облысының халық саны 830,103 адамға тең.

Ұлттық құрамы

2021 жылғы санақ бойынша Амур облысының ұлттық құрамы
Ұлт	Халқы	%
Орыстар	689,864	90.0%
Украиндар	4,422	0.6%
Армяндар	2,988	0.4%
Әзербайжандар	1,709	0.2%
Өзге ұлт өкілдері	25,860	3.4%
Ұлтын айтпаған	42,069	5.5%

Діни құрамы

басты соборы. Амур облысы халқының көпшілігі православие дінін ұстанады.

2012 жылғы сауалнамаға сәйкес Амур облысы халқының 25,1%-ы ұстанады, 5%-ы ешбір шіркеуге жатпайтын жалпы христиандар, 1%-ы ешқандай шіркеуге жатпайтын немесе басқа (орыс емес) православие дінін ұстанады, және 1% Ислам дінін ұстанады.

Халықтың 41%-ы «рухани, бірақ діни емес» деп мәлімдейді, 24%-ы атеист, ал 2,9%-ы басқа дінді ұстанады немесе сұраққа жауап бермеді.

Дереккөздер

Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.) (орыс.) (1 января 2023). Тексерілді, 9 шілде 2023.
Amur Region: Kommersant Wayback Machine мұрағатында
Положение об образовании области и о преобразовании г. Благовещенска в административный центр — 8 желтоқсан 1858, Ресей империясының толық заңдар жинағы, 2-жиналысы, Т. XXXIII, ст. 33862. — С. 452.
ВЫСОЧАЙШЕ утверждено: Къ №58684. ГЕРБЪ Амурской области. Тексерілді, 12 шілде 2023.
Russia: All Regions Trade & Investment Guide (PDF) Wayback Machine мұрағатында
Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1 (орыс.). Тексерілді, 12 шілде 2023.
Национальный состав населения. Тексерілді, 30 желтоқсан 2022.
Arena: Atlas of Religions and Nationalities in Russia (2012).

[haliq-1] Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.) (орыс.) (1 января 2023). Тексерілді, 9 шілде 2023.

[kommersant-2] Amur Region: Kommersant Wayback Machine мұрағатында

[3] Положение об образовании области и о преобразовании г. Благовещенска в административный центр — 8 желтоқсан 1858, Ресей империясының толық заңдар жинағы, 2-жиналысы, Т. XXXIII, ст. 33862. — С. 452.

[4] ВЫСОЧАЙШЕ утверждено: Къ №58684. ГЕРБЪ Амурской области. Тексерілді, 12 шілде 2023.

[5] Russia: All Regions Trade & Investment Guide (PDF) Wayback Machine мұрағатында

[6] Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1 (орыс.). Тексерілді, 12 шілде 2023.

[7] Национальный состав населения. Тексерілді, 30 желтоқсан 2022.

[atlas-8] Arena: Atlas of Religions and Nationalities in Russia (2012).