Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Вольфрам (лат. Wolframium; W) — элементтердің периодтық жүйесінің VІ тобындағы химиялық элемент; атомдық нөмірі 74, атомдық массасы 183,85. Вольфрам (латынша Wolframіum) табиғатта аз тараған, жер қыртысының 1Ч10-4 %-ын құрайды.
| |||||||||||||||
| Жай заттың сыртқы бейнесі | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ашық сұр түсті баяу балқитын берік металл  Буланған вольфрам кристалдары | |||||||||||||||
| Атом қасиеті | |||||||||||||||
| Атауы, символ, нөмірі | Вольфрам, 74 | ||||||||||||||
| Топ типі | |||||||||||||||
| Топ, период, блок | 6, 6, d | ||||||||||||||
| Атомдық масса () | |||||||||||||||
| Электрондық конфигурация | [Xe] 4f145d46s2 | ||||||||||||||
| Қабықшалар бойынша электрондар | 2, 8, 18, 32, 12, 2 | ||||||||||||||
| Атом радиусы | 139 | ||||||||||||||
| Химиялық қасиеттері | |||||||||||||||
| 162±7 | |||||||||||||||
| (+6e) 62 (+4e) 70 | |||||||||||||||
| 2,3 (Полинг шкаласы) | |||||||||||||||
| W ← W3+ 0,11 В | |||||||||||||||
| Тотығу дәрежелері | −4, −2, −1, 0, +1, +2, +3, +4, +5, +6 | ||||||||||||||
| Жай заттың термодинамикалық қасиеттері | |||||||||||||||
| Термодинамикалық фаза | |||||||||||||||
| Тығыздық () | 19,25 г/см³ | ||||||||||||||
| Балқу температурасы | 3695 K (3422 °C, 6192 °F) | ||||||||||||||
| Қайнау температурасы | 5828 K (5555 °C, 10031 °F) | ||||||||||||||
| 285,3 кДж/кг | |||||||||||||||
| Булану жылуы | 4482 кДж / кг 824 кДж/моль | ||||||||||||||
| 24,27 Дж/(K·моль) | |||||||||||||||
| Молярлық көлем | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Жай заттың кристаллдық торы | |||||||||||||||
| Кубтық көлемдік орталықтанған | |||||||||||||||
| 3,160 Å | |||||||||||||||
| 310 K | |||||||||||||||
| Басқа да қасиеттері | |||||||||||||||
| (300 K) 162,8 Вт/(м·К) | |||||||||||||||
| 411 ГПа | |||||||||||||||
| 161 ГПа | |||||||||||||||
| Пуассон коэффициенті | 0.28 | ||||||||||||||
| Моос қаттылығы | 7.5 | ||||||||||||||
| 3430–4600 | |||||||||||||||
| 2000–4000 | |||||||||||||||
| 7440-33-7 | |||||||||||||||
Бос күйінде кездеспейді, оның минералдары – , аздап оксидтер және сульфидтер күйінде кездеседі. Вольфрамды 1781 жылы швед химигі тапқан, 1783 жылы ағайынды д’Элуяр вольфрам ангидридін көміртекпен тотықсыздандыру арқылы алғаш рет металл вольфрам алған. Вольфрам ашық сұр түсті, баяу балқитын металл.
Оның ең көп тараған минералдары – вольфрамит (Fe, Mn) [WО4] және шеелит CaWО4. Вольфрамның балқу температурасы 3410 Ғ 20ӘC қайнау температурасы 5900ӘС. Вольфрам араласқан құймалардың механикалық қасиеті молибденге жақын. Қалыпты жағдайда ол химиялық тұрақты, ауада қыздырғанда тотығып, вольфрам ангидридіне айналады. Вольфрам және оның қосылыстарын алу үшін вольфрамиттер мен шеелиттерді (олардағы WО3 2%-дан аспайды) байытып, концентраттарын пайдаланады.
Концентраттардан химиялық жолмен таза вольфрам қышқылдары мен оның тұздары алынады. Оларды тотықсыздандырғанда ұнтақ металл бөлінеді. Вольфрам электр шамының қылы, электр пештерінде қыздырғыштар, рентген түтіктерде, катодтар, тағыда басқа электрлік құралдарда электродтар ретінде қолданылады.
Табиғатта кездесуі
Вольфрам табиғатта негізінен темір және марганец немесе кальций оксидтері бар WO3 вольфрамның үш тотығымен, ал кейде қорғасын, мыс, торий және сирек жер элементтері бар тотыққан күрделі қосылыстар түрінде кездеседі. Вольфрамит (вольфрамат темір және марганец nFeWO4 · mMnWO4 — тиісінше, ферберит және гюбнерит) және шеелит (кальций cawo4 вольфраматы) өнеркәсіптік маңызы бар. Вольфрам минералдары әдетте гранитті жыныстарға қапталған, сондықтан вольфрамның орташа концентрациясы 1-2% құрайды.
Вольфрам қорытпалары
Вольфрамға легирлеуші элементтерді (молибден, рений, мыс, никель және т. б.) қосу нәтижесінде алынған қорытпа. Вольфрам қорытпалары ұнтақты металлургияда немесе компоненттерді қорыту әдісімен өндіреді..
Тағы қараңыз
Дереккөздер
- Дереккөз қатесі: Жарамсыз
<ref>тегі; no text was provided for refs namedWebElements - Орысша-қазақша түсіндірме сөздік. (Тау-кен ісі, кен байыту және металлургия салалары бойынша) Жалпы редакциясын басқарған Ә. Бектібаев. Алматы: Ғылым, 1999.ISBN5—628—00001—9
 | Бұл — химия бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Volfram lat Wolframium W elementterdin periodtyk zhүjesinin VI tobyndagy himiyalyk element atomdyk nomiri 74 atomdyk massasy 183 85 Volfram latynsha Wolframium tabigatta az taragan zher kyrtysynyn 1Ch10 4 yn kurajdy 74 Tantal Volfram RenijMo W Sg Periodicheskaya sistema elementov74 WZhaj zattyn syrtky bejnesiAshyk sur tүsti bayau balkityn berik metall Bulangan volfram kristaldaryAtom kasietiAtauy simvol nomiriVolfram 74Top tipiAuyr metaldarTop period blok6 6 dAtomdyk massa 183 84 1 m a b g mol Elektrondyk konfiguraciya Xe 4f145d46s2Қabykshalar bojynsha elektrondar2 8 18 32 12 2Atom radiusy139Himiyalyk kasietteri162 7 6e 62 4e 702 3 Poling shkalasy W W3 0 11 V W W6 0 68 VTotygu dәrezheleri 4 2 1 0 1 2 3 4 5 61 shi 770 kDzh mol eV 2 shi 1700 kDzh mol eV Zhaj zattyn termodinamikalyk kasietteriTermodinamikalyk fazaҚatty deneTygyzdyk 19 25 g sm Balku temperaturasy3695 K 3422 C 6192 F Қajnau temperaturasy5828 K 5555 C 10031 F 285 3 kDzh kg 52 31 kDzh molBulanu zhyluy4482 kDzh kg 824 kDzh mol24 27 Dzh K mol Molyarlyk kolem9 53 sm molkysymy P Pa 1 10 100 1000 10 000 100 000T K 3477 3773 4137 4579 5127 5823Zhaj zattyn kristalldyk toryKubtyk kolemdik ortalyktangan3 160 A310 KBaska da kasietteri 300 K 162 8 Vt m K 411 GPa161 GPaPuasson koefficienti0 28Moos kattylygy7 53430 46002000 40007440 33 7Volfram W Bos kүjinde kezdespejdi onyn mineraldary azdap oksidter zhәne sulfidter kүjinde kezdesedi Volframdy 1781 zhyly shved himigi tapkan 1783 zhyly agajyndy d Eluyar volfram angidridin komirtekpen totyksyzdandyru arkyly algash ret metall volfram algan Volfram ashyk sur tүsti bayau balkityn metall Onyn en kop taragan mineraldary volframit Fe Mn WO4 zhәne sheelit CaWO4 Volframnyn balku temperaturasy 3410 Ғ 20ӘC kajnau temperaturasy 5900ӘS Volfram aralaskan kujmalardyn mehanikalyk kasieti molibdenge zhakyn Қalypty zhagdajda ol himiyalyk turakty auada kyzdyrganda totygyp volfram angidridine ajnalady Volfram zhәne onyn kosylystaryn alu үshin volframitter men sheelitterdi olardagy WO3 2 dan aspajdy bajytyp koncentrattaryn pajdalanady Koncentrattardan himiyalyk zholmen taza volfram kyshkyldary men onyn tuzdary alynady Olardy totyksyzdandyrganda untak metall bolinedi Volfram elektr shamynyn kyly elektr peshterinde kyzdyrgyshtar rentgen tүtikterde katodtar tagyda baska elektrlik kuraldarda elektrodtar retinde koldanylady Tabigatta kezdesuiVolfram tabigatta negizinen temir zhәne marganec nemese kalcij oksidteri bar WO3 volframnyn үsh totygymen al kejde korgasyn mys torij zhәne sirek zher elementteri bar totykkan kүrdeli kosylystar tүrinde kezdesedi Volframit volframat temir zhәne marganec nFeWO4 mMnWO4 tiisinshe ferberit zhәne gyubnerit zhәne sheelit kalcij cawo4 volframaty onerkәsiptik manyzy bar Volfram mineraldary әdette granitti zhynystarga kaptalgan sondyktan volframnyn ortasha koncentraciyasy 1 2 kurajdy Volfram korytpalaryVolframga legirleushi elementterdi molibden renij mys nikel zhәne t b kosu nәtizhesinde alyngan korytpa Volfram korytpalary untakty metallurgiyada nemese komponentterdi korytu әdisimen ondiredi Tagy karanyzVolfram kentastaryDerekkozderDerekkoz katesi Zharamsyz lt ref gt tegi no text was provided for refs named WebElements Oryssha kazaksha tүsindirme sozdik Tau ken isi ken bajytu zhәne metallurgiya salalary bojynsha Zhalpy redakciyasyn baskargan Ә Bektibaev Almaty Ғylym 1999 ISBN5 628 00001 9 Bul himiya bojynsha makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz