Рений

Рений (лат. Rhenіum; Re) — элементтердің периодтық жүйесінің VІІ тобындағы хим. элемент, ат. н. 75, ат. м. 186,207. Рений – ақшыл сұр түсті, иілгіш металл; тығызд. 21,03 г/см³, балқу t 3180ӘС, қайнау t 5627ӘС, кристалдық торы гексагоналды, тығыз жинақталған. Табиғатта тұрақты 185Re және 185Re (T1/2=1011 жыл) изотоптары бар.

75 Вольфрам ← Рений → Осмий Tc ↑ Re ↓ Bh Периодическая система элементов 75Re
Жай заттың сыртқы бейнесі
күміс сұр түсті металл
Атом қасиеті
Атауы, символ, нөмірі	Рений, 75
Топ типі	Ауыр металдар
Топ, период, блок	7, 6, d
Атомдық масса ()	186.207(1) м. а. б. (г/моль)
Электрондық конфигурация	[Xe] 6s^24f^145d^5
Қабықшалар бойынша электрондар	2, 8, 18, 32, 13, 2
Атом радиусы	137
Химиялық қасиеттері
	151±7
	(+7e) 53 (+4e) 72
	1,9 (Полинг шкаласы)
	Re←Re^3+ −0,30 В
Тотығу дәрежелері	−3, −1, 0, +1, +2, +3, +4, +5, +6, +7
	1-ші: 760 кДж/моль (эВ) 2-ші: 1260 кДж/моль (эВ) 3-ші: 2510 кДж/моль (эВ)
Жай заттың термодинамикалық қасиеттері
Термодинамикалық фаза	Қатты дене
Тығыздық ()	21,02 г/см³
Балқу температурасы	3459 K (3186 °C, 5767 °F)
Қайнау температурасы	5869 K (5596 °C, 10105 °F)
	34 кДж/моль
Булану жылуы	704 кДж/моль
	28,43 Дж/(K·моль)
Молярлық көлем	8,85 см³/моль
қысымы P (Па) 1 10 100 1000 10 000 100 000 T (К) 3303 3614 4009 4500 5127 5954
Жай заттың кристаллдық торы
	Алтыбұрышты (тығыз оралған)
	a=2,761 c=4,456Å
c/a қатынас	1,614
	416,00 K
Басқа да қасиеттері
	(300 K) 48,0 Вт/(м·К)
	463 ГПа
	178 ГПа
Пуассон коэффициенті	0.30
Моос қаттылығы	7.0
	1350–7850
	1320–2500
	7440-15-5

Рений Re

Жер қыртысындағы салмақ мөлш. 7*10-8%. Ренийдің табиғатта бар екендігін 1871 ж. Д.И. Менделеев болжаған, 1925 ж. зерттеу кезінде ағайынды неміс ғалымдары И. және мен ашты. Рений атауы Германиядағы Рейн өз-нің лат. аталуынан (Rhenus) шыққан.

Табиғатта молибденитпен бірге кездеседі. Қазақстан ғалымдары Ренийдің жалғыз минералын (Re₃Mo₃Pb₄S₁₆) ашып, оны жезқазғанит деп атады. Тотығу дәрежесі +7-ден —1-ге дейін. Қалыпты температурада тұрақты. 300ӘС-тан жоғары температурада оттекпен оксидтер (ReO₃, Re₂O₇) түзіп әрекеттеседі; F₂, C_l2-мен, ал 700 — 800ӘС-та күкірт буымен реакцияға түседі. Рений азот қышқылында, ыстық күкірт қышқылында және сутек асқын тотығында еріп, күшті қышқыл HReO₄ түзеді. HReO₄сілтілермен, карбонаттармен және әрекеттесіп, суда ерігіштігімен ерекшеленетін перренаттар алынады.

Таза Ренийді — 500 — 800ӘС-та тех. металдан алынатын Re₂O₇ немесе ReF₆ қосылыстарын тотықсыздандыру арқылы және молибден кендерінен алады. Ренийдің вольфраммен қорытпасы мен аспаптардың қыздырғыш сымдарын, баяу балқитын қорытпасы ұшақ пен зымыран тетіктерін жасауда және катализатор ретінде қолданылады.

Ренийдің бірқатар физикалық қасиеттері бойынша VI топтағы баяу балқитын (молибден, вольфрам), сондай-ақ платина тобындағы металдарға жақындайды. Ренийдің балқу температурасы бойынша металдар арасында екінші орынды алады, тек вольфрамнан, ал тығыздығы бойынша — төртіншіден (осмийден, иридийден және платинадан кейін). Қайнау температурасы бойынша химиялық элементтер арасында бірінші орында тұр (5869 вольфрам 5828 салыстырғанда)

Химиялық қасиеті

Ықшам рений қалыпты температурада ауада тұрақты. 300°С жоғары температурада металдың тотығуы байқалады, 600°С жоғары температурада қарқынды тотығу жүреді. Рений вольфрамға қарағанда тотығуға төзімді, азотпен және сутекпен тікелей әрекеттеспейді; рений ұнтағы сутекті ғана сіңіреді. Қыздырған кезде рений фтормен, хлормен және броммен әрекеттеседі. Рений тұз және фторлы қышқылдарда дерлік ерімейді және күкірт қышқылымен қыздырғанда да әлсіз әрекеттеседі, бірақ азот қышқылында оңай ериді. Рений сынаппен амальгама түзеді.

Рений сутегі асқын тотығының сулы ерітінділерімен әрекеттесіп, рен қышқылын түзеді.

1. Rhenium: physical properties  (ағыл.). WebElements. Тексерілді, 17 тамыз 2013.
2. Rhenium: crystal structure  (ағыл.). WebElements. Тексерілді, 17 тамыз 2013.
3. Қазақша энциклопедия 7 том.