Тобыл-Торғай су шаруашылығы бассейні

Тобыл-Торғай су шаруашылығы бассейні Қазақстан Республикасының болып табылады.

Қазақстан Республикасының су бассейндері

Ауданы - 214 мың км².

Алабына Тобыл, Торғай, Ырғыз өзендерінің алаптары кіреді.

Тобыл-Торғай су шаруашылығы бассейнінің аумағында шамамен 1,05 миллион адам тұрады.

Су қоры 2,9 км³ (Қазақстандағы су ресурстарымен ең аз қамтамасыз етілген бассейн). Бассейннің өзінде 1,5 км³ су құралады.

Су қоры	Тұщы су мөлшері
Көлдер	33%
Су қоймалары	17%
Өзен ағыны	35%
Жер асты сулары	15 %
Мұздықтар	0%

Бассейндік аумақ ылғалдылығы жеткіліксіз аймақтарға жатады. Бассейннің беткі ағыны тек қана қар жамылғысының еруінен түзіледі.

Алабын өзендерінің беткі ағыны айтарлықтай ауытқуларға ұшырайды. Өзендердегі тұрақты ағынды қамтамасыз ету мақсатында су қоймалары жүйесі құрылды. Ең ірі су қоймалары: Верхнетоболь су қоймасы және Қаратомар су қоймасы.

Бассейнде 5 мыңнан астам көл бар. Көлдердің басым көпшілігінің ауданы 1 км²-ден аспайды және жазда құрғайды. Алабындағы ірі көлдер: Құсмұрын, Сарықопа, Ақсуат, Сарымойын.

Ірі көлдері

№ п/п	Көл атауы	Орысша атауы (уақытша)	Орналасқан жері	Ауданы, км²	Аймағы мен әкімшілік ауданы
2795	Ақжан (Айжан)	оз. Акжан (Айжан)	10 км ЮЗ свх им. Чапаева	14,3	Қостанай облысы Ұзынкөл ауданы
2796	Алабота	оз. Алабота	14 км ЮВ с. Святогорки	36,4	Қостанай облысы Қарасу ауданы
2797	Алакөл	оз. Алаколь	4 км СЗ с. Боровского	11,7/12,2
2798	Алакөл	оз. Алаколь	2 км Ю п. Карасу	10,8
2799	Ащытастысор	оз. Ащытастысор	43 км ЮВ п. Тургай	45,1	Қостанай облысы Жангелді ауданы
2800	Аяққамыс	оз. Аяккамыс	24 км ЮЗ п. Шолаккарасу	11,9	Қостанай облысы Жангелді ауданы
2801	Білісқопа	оз. Билископа	19 км ЮВ с. Богдановки	10,5	Қостанай облысы Қамысты ауданы
2802	Жаншора	оз. Жаншора	8 км ЮЗ п. Козубай	15,7	Қостанай облысы Қарасу ауданын
2803	Жақсыбай	оз. Жаксыбай	39 км п. Абай	13,8	Қостанай облысының Науырзым ауданы
2804	Жаманақкөл	оз. Жаманакколь	15 км СЗ п. Збан	24,4	Қостанай облысының Жангелді ауданы
2805	Жалтырсор	оз. Жалтырсор	7 км Ю клх им. Крупской	11,6	Қостанай облысы Амангелді ауданы
2806	Жаркөл	оз. Жарколь	24 км ЮЗ п. Шолаккарасу	20,9
2808	Жарқайың	оз. Жаркайын	5 км В свх им. Чапаева	17,3	Қостанай облысы Қостанай ауданы
2809	Жекекөл	оз. Жекеколь	14 км СВ свх им. Вильямса	11,1
2810	Жұлжұрған	оз. Жулжурган	Ю п. Калиновского	12,5
2811	Қулыкөл	оз. Кулыколь	21 км ЮВ п. Жаильма	33,6	Қостанай облысы Қамысты ауданы
2812	Қарасор	оз. Карасор	52 км ЮЗ п. Абай	10,7
2813	Қынабайқай	оз. Кинабайкай	19 км ЮЗ свх Майкольского	12,2
2814	Қособа	оз. Кособа	2 км З свх Карабалыкского	10,1
2815	Қарақамыс	оз. Каракамыс	16 км СЗ с. Красная Пресня	11,5	Қостанай облысы Меңдіқара ауданы
2816	Олжакөл	оз. Олжаколь	12 км ЮЗ п. Мукыр	18,8	Қостанай облысы Амангелді ауданы
2817	Сарыоба	оз. Сарыоба	7 км Ю свх им. Чапаева	28,27/28,8	Қостанай облысы Ұзынкөл ауданы
2818	Сарыкөл	оз. Сарыколь	В с. Урицкое	37,68/37,9	Қостанай облысы Сарыкөл ауданы
2819	Сарықопа	оз. Сарыкопа	4 км З п. Саги	184,42	Қостанай облысы Жангелді ауданы
2820	Сарымойын	оз. Сарымойын	13 км Ю п. Банабике	21,83
2821	Сұлукөл	оз. Сулуколь	14 км ЮЗ п. Первомайского	10,16
2822	Сасықкөл	оз. Сассыкколь	12 км ЮВ п. Новотроицкого	20,09	Қостанай облысы Қарабалық ауданы
2823	Сладкое	оз. Сладкое	3 км З с. Евгеньевки	10,79	Қостанай облысы Ұзынкөл ауданы
2824	Тәтімбек	оз. Татимбек	4 км В п. Мукыр	10,1
2825	Талдыкөл	оз. Талдыколь	26 км ЮВ п. Жаильма	11,2
2826	Томарлықопа	оз. Томарлыкопа	ЮВ с. Ливановки	12,65
2827	Тімтуір	оз. Тимтуйир	4 км Ю п. Козубай	52/54,3	Қостанай облысы Қарасу ауданы
2828	Тұзтығын	оз. Тузтыгын	3 км СВ п. Костычевского	10,6
2829	Үлкен Ақсуат	оз. Улкен Аксуат	1 км Ю п. Наурзум	20,36	Қостанай облысы Науырзым ауданы
2830	Үлкен Борлы	оз. Улькен Борлы	ЮВ п. Бурли	14,53
2831	Шилі	оз. Шийли	10 км В п. Юльевский	14,32
2832	Шыбындысор	оз. Шыбындысор	15 км С с. Ливановки	19,31/14,3
2833	Шұбаркөл	оз. Шубарколь	7 км ЮВ п. Новотроицкого	15,48	Қостанай облысы Қарабалық ауданы
2838	Аласор	оз. Аласор	18 км СЗ свх Москалевский	10	Қостанай облысы Әулиекөл ауданы
2842	Ақсуат	оз. Аксуат	1 км Ю пос. Наурзум	20,36	Қостанай облысы Науырзым ауданы
3146	Ақкөл	оз. Акколь	13 км ЮЗ п. Збан	62,26	Қостанай облысы, Жангелді ауданы
3147	Алакөл	оз. Алаколь	Ю п. Аксуат	17,63/19,8
3148	Бозшакөл	оз. Бозшаколь	5 км В п. Севастопольского	24,19	Қостанай облысы Сарыкөл ауданы
3149	Жақсы Жаркөл	оз. Жаксы Жарколь	В с. Анновки	13,46/8,6	Қостанай облысы Фёдоров ауданы
3150	Жақсы Алакөл	оз. Жаксыалаколь	6 км ЮВ п. Архангельского	24,95	Қостанай облысы Денисов және Бейімбет Майлин аудандары
3151	Жарман	оз. Жарман	13 км СВ п. Смолокур	56,91	Қостанай облысы, Науырзым ауданы
3152	Жаман Ақкөл	оз. Жаманакколь	32 км З п. Збан	38,61	Қостанай облысы, Жангелді ауданы
3154	Қойбағар	оз. Койбагар	З свх Тюнтюгурский	95,95	Қостанай облысы, Қарасу ауданы
3156	Қарасор	оз. Карасор	24 км З свх Москалевский	25,29
3157	Құсмұрын	оз. Кусмурын	8 км С ж/д ст. Кушмурун	460,15	Қостанай облысы, Қарасу, Әулиекөл аудандары
3158	Орқаш	оз. Оркаш	ЮЗ п. Уркаш	16,34	Қостанай облысы, Қамысты ауданы
3159	атаусыз	оз. без названия		25,79
3160	Теңіз	оз. Тениз	12 км З с. Красная Пресная	64,2	Қостанай облысы Меңдіқара ауданы
3161	Тоқтас	оз. Токтас	С с. Цабелевки	10,76/11,2
3162	Талды	оз. Талды	3 км З п. Кара-Оба	13,91/11,3
3163	Тентексор	оз. Тентексор	6 км СВ п. Жамбасколь	16,49/11,8
3164	Тентексор	оз. Тентексор	15 км В п. Жамбасколь	14,78
3165	Үлкен Қарасор	оз. Улькен Карасор	4 км ЮЗ п. Жамбасколь	19,11
3168	Кіндікті	оз. Киндыкты	4 км ЮЗ пос. Карасу	42,22	Қостанай облысы, Қамысты ауданы
3169	Киіккөл	оз. Киикколь	28 км Ю пос. Сулы	30,77
3743	Әйке	оз. Айке	З п. Псковского	31	Ақтөбе облысы. Әйтеке би ауданы
3744	Байтақкөл	оз. Байтакколь	16 км ЮЗ п. Нура	45,2	Ақтөбе облысы. Ырғыз ауданы
3745	Белқопа	оз. Белькопа	СВ п. Куйбышева	14,1
3746	Бұқылкөл	оз. Букылколь	23 км ЮЗ п. Нура	11,3
3747	Жаркөл	оз. Жарколь	30 км ЮЗ п. Нура	15
3748	Жыңғылдыкөл	оз. Жынгылдыколь	11 км ЮЗ п. Нура	12,3
3749	Құрдым	оз. Курдым	192 км СВ ст. Джилан	22,6	Ақтөбе облысы Ырғыз ауданы
3750	Қоғакөл	оз. Когаколь	31 км ЮЗ п. Нура	10,5	Ақтөбе облысы Ырғыз ауданы
3751	Көлжарма	оз. Кольжарма	3 км СВ п. Нура	12,2	Ақтөбе облысы Ырғыз ауданы
3752	Кіші Айыркөл	оз. Киши Айырколь	6 км З п. Нура	43,7	Ақтөбе облысы Ырғыз ауданы
3753	Қызылкөл	оз. Кызылколь	24 км З п. Нура	15,3
3754	Қаналықөл	оз. Каналыколь	17 км ЮВ п. Аралтогай	10,8	Ақтөбе облысы. Әйтеке би ауданы
3755	Тебізсор	оз. Тебизсор	16 км ЮЗ п. Сасмыкбай	11	Ақтөбе облысы Ырғыз ауданы
3756	Тегіссор	оз. Тегиссор	36 км ЮВ п. Тушканбай	18,3
3757	Шалқар-Қарашатау	оз. Шалкар-Карашатау	7 км ЮЗ п. Кумкудук	18,5	Ақтөбе облысы. Әйтеке би ауданы
3768	Белқопа	оз. Белькопа	СВ пос. Куйбышева	14,1	Ақтөбе облысы Ырғыз ауданы
3815	Қызылкөл	оз. Кызылколь	24 км З пос. Нура	15,3	Ақтөбе облысы Ырғыз ауданы
3818	Айыркөл	оз. Айырколь	6 км З пос. Нура	43,7	Ақтөбе облысы Ырғыз ауданы
3828	Жаркөл	оз. Жарколь	30 км ЮЗ пос. Нура	15	Ақтөбе облысы Ырғыз ауданы
3829	Байтақкөл	оз. Байтакколь	16 км ЮЗ пос. Нура	45,2	Ақтөбе облысы Ырғыз ауданы
3830	Жарқамыс	оз. Жаркамыс	24 км ЮЗ пос. Нура	11,6	Ақтөбе облысы Ырғыз ауданы
3836	Қоғакөл	оз. Когаколь	31 км ЮЗ пос. Нура	10,5	Ақтөбе облысы Ырғыз ауданы
3850	Құрдым	оз. Курдым	192 км СВ ст. Джилан	22,6	Ақтөбе облысы Ырғыз ауданы
3858		оз. Малайдарколь	50 км ЮВ от Ыргыз	12,4
3876	атаусыз	оз. без названия	7 км З пос. Кумкудук	18,5
3909	Мұхтаркөл	оз. Мухтарколь	87 км пос. Сасыкбай	13,2	Ақтөбе облысы Ырғыз ауданы
3911	Төкереккөл	оз. Токерекколь	9 км СЗ пос. Нура	10
3922	Медекөл	оз. Медеколь	87 км ЮВ пос. Текели	19,8

Ең ұзын өзендер

№ п/п	Бастау ID	Атауы	Орысша атауы (уақытша)	Қайда құяды	Қай жағадан	Ұзындығы, км	Бастауының ауданы мен аймағы	Атырауының ауданы мен аймағы
15772	740001	Торғай	Торғай өзені	Шалқартеңіз көлі	-	862
15280	710001	Тобыл	Тобыл өзені	Ертіс өзені	(сол)	750
16241	740528	Ырғыз	Ырғыз өзені	Торғай өзені	(оң)	633
15431	710162	Үй	р. Уй	Тобыл өзені	(сол)	526
16131	740395	Өлкейек	р. Олькейек	сол. Айыркөл	-	424
15462	710197	Обаған	р. Обаган	Тобыл өзені	(оң)	399
16088	740336	Ұлы Жыланшық	р. Улы Жыланшык	Ақкөл көлі	-	349
15836	740065	Қара Торғай	р. Кара Торгай	Торғай өзені	(сол)	288
16065	740312	Қабырға	р. Кабырга	Торғай өзені	(сол)	252
16477	740800	Байқоңыр	р. Байконыр	жоғалады	-	248
16442	740746	Жыңғылдыөзек	р. Жынгылдыозек	Шалқартеңіз өзені	-	230
16499	740825	Қалмаққырған	р. Калмаккырган	жоғалады	-	201
16368	740669	Шет Ырғыз	р. Шет Ыргыз	Ырғыз өзені	(оң)	200
16544	740873	Ащымиір	р. Ащымуир	Қалмаққырған өзені	(оң)	178
16455	740766	Қарғалы	р. Каргалы	Шұбартеңіз өзені	-	176
15949	740189	Сарыөзен	р. Сарыозен	Сарықопа көлі	-	164
16210	740482	Қаракөй	р. Каракой	сол. Куйикколь	-	164
16513	740839	Қумола	р. Кумола	р. Белеуитти	(сол)	160
15365	710091	Қамысты Әйет	р. Камысты Айет	р. Аршалы Айет	(оң)	151
16179	740447	Қабырға	р. Кабырга (г. — сол)	р. Олькейек	(сол)	149
15786	740015	Ащытасты	р. Ащытасты	Жалдама өзені	(сол)	147
15440	710171	Тоғызақ	р. Тогызак	р. Уй	(оң)	140
16443	740749	Ақсай	р. Аксай	р. Донсары	-	133
15967	740208	Мойылды	р. Мойылды	р. Сарыозен	(оң)	130
15936	740176	Мұқыр	р. Мукыр	р. Сарыозен	(сол)	127
16502	740828	Дүйсенбай	р. Дуйсенбай	р. Белеуитты	(оң)	125
15857	740086	Тамды	р. Тамды	р. Сары Торгай	(сол)	124
16038	740281	Теке	р. Теке	оз. Сарыкопа	-	124
16089	740337	Шағырлы Жыланшық	р. Шагырлы Жыланшык	р. Улькен Жыланшык	(оң)	122
16094	740342	Шағырлы	р. Шагырлы	р. Улькен Жыланшык	(сол)	118
16323	740622	Ұлы Талдық	р. Улы Талдык	Ырғыз өзені	(оң)	118
15736	730090	Қарасу	р. Карасу	оз. Кемел	-	116
15358	710084	Айет	р. Айет	Тобыл өзені	(сол)	115
15550	710290	Құндызды	р. Кундызды	р. Обаган	(оң)	113
16440	740744	Тегене	р. Тегене	сор. Шалкартениз	-	113
15902	740131	Жақсы Қайыңды	р. Жаксы Кайынды	р. Кара Торгай	(оң)	111
15992	740233	Дәмді	р. Дамды	р. Мойылды	(оң)	111
16103	740351	Дулығалы Жыланшық	р. Дулыгалы Жыланшык	р. Улькен Жыланшык	(сол)	111
16468	740789	Көктал	р. Коктал	р. Шубартениз	-	110
15746	730104	Үлкен Қаражылға	р. Улькен Каражылга	оз. Кенсуат	-	109
15810	740039	Тасты	р. Тасты	р. Ащытасты	(оң)	107
16348	740647	Бала Талдық	бал. Бала Талдык	р. Улы Талдык	(сол)	106
15774	740003	Қарынсалды	р. Карынсалды	р. Жалдама	(оң)	105
15441	710172	Орта Тоғызақ	Ор өзені та Тогызак	р. Тогызак	(оң)	101

Дереккөздер

1. Жаңа мыңжылдықтағы Қазақстанның су ресурстары — Алматы: Біріккен Ұлттар ұйымының даму бағдарламасы, 2004. — P. 23.