Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Координаттар: 48°36′ с. е. 132°12′ ш. б. / 48.600° с. е. 132.200° ш. б. (G) (O) (Я)
Яһуди автономиялы облысы немесе Жебірей автономиялы облысы – Ресей Федерациясының субъекті және бір да бір автономиялы облысы. 1934 жылы 7 маусымда құрылған. Жері 36 мың км². Халқы 176 мың. 5 ауданға бөлінеді; 2 қала, 12 қ.т. поселке бар. Орталығы – .
| Ресей Федерациясының субъектісі | |||||
| Яһуди автономиялы облысы | |||||
| |||||
|
| |||||
| Елордасы | |||||
| Барлығы | 36,000 км² | ||||
| Қиыр Шығыс | |||||
| Идиш, орысша | |||||
| Губернаторы | |||||
| Заң шығарушы жиналыстың Басшысы | Роман Бойко | ||||
|
| RU | ||||
| UTC {{{FSUTC}}} | |||||
Аты "Яһуди автономиялы облысы" болғанымен, халқының 1,5%-ы ғана яһудилер, қалғандары орыстар мен украиндар. Осының басты себебі – яһудилердің Израилге көшуі.
Табиғаты
Яһуди автономиялы облысының солтүстік-батыс бөлігі таулы; Кіші Хинган, Сутара, Помпеев жоталарында (биіктігі 600-700 м, ең биігі 1081 м), солтүстігі Бурея жотасы сілемінде (биіктігі 800-1000 м), оңтүстік-шығысы Орта Амур ойпатында (биіктігі 40-150 м) орналасқан. Климаты муссондық. Қысы суық, қар аз; жазы жылы, ылғалды. Қаңтардың орта температурасы -21°С, -26,5°С, шілдеде 18-21°С. Жауын-шашынның жылдық мөлшері 500-700 мм-ден (жазықта) 750-800 мм-ге (тауда) дейін. Басты өзені – Амур және оның салалары: , . Таулы бөлігі таулы-орманды (облыс-жерінің 36%-ы орман), қоңыр топырақты, Орта Амур ойпаты шалғынды – батпақты, шалғынды глей, аллювиалды; қыраттары қоңыр топырақты. Бағалы аңдары – бұлан, , қабан, тиін, бұлғын, құндыз, жанат тәрізді ит, күзен, жолбарыс.
Халқы
Облыста яһудилер. орыстар, украиндар және т.б. халықтар тұрады; орташа тығыздығы 1км²-ге 4,9 адамнан. Қала халқы 68%. Ірі қалалары: , .
Шаруашылығы
Яһуди автономиялы облысы Хабаровск өлкесі өнеркәсіп өнімінің 9%-ын береді. Ауыл шаруашылық машиналары мен трансформатор (), цемент (), әк (Лондоко), жиһаз (Николаевка, ), трикотаж және тігін бұйымдары () шығарылады. Хинганскіде қалайы өндіріледі. Еврей автономиялы облысының ауыл шаруашылығы егіншілікке, ара шаруашылығына бейімделген. 1972 жылы 25 совхоз (оның ішінде 4 совхоз ара өсіреді), 2 колхоз болды.
Ауыл шаруашылық жері 250,4 мың га, оның ішінде егістік 140,2 мың, шабындық 52,6 мың, жайылым 56,8 мың (1970). Ірі қара 73,3 мың, шошқа 56,9 мың (1971). Темір жолының (Сібір темір жолы) ұзындығы 520 км, өзен жолы (Амур) 500 км, автомобиль жолдарының ұзындығы 1110 км (1970).
Мәдени құрылысы
1970/71 оқу жылында 142 мектепте 37,6 мың оқушы, 7 арнаулы орта оқу орындарында 5,3 мың оқушы, 159 балалар бақшасында 11,7 мың бала болды. 1971 жылы 1 қаңтарда 101 көпшілік кітапханасы, 113 клуб, 222 кино қондырғы, 3 театр, 3 пионерлер сарайы, 1971 жылы 1 қаңтарда 31 аурухана (2 мың төсек) жұмыс істеді. 1930 жылдан еврей тілінде облыс «Биробиджанер штерн», орыс тілінде «Биробиджанская звезда» газеттері шығады; радио хабарлары еврей және орыс тілдерінде беріледі. Еврей автономиялы облысы Ленин орденімен марапатталған (1967 жылы 30 қыркүйек).
Еврей әдебиеті
Еврей әдебиеті – көне еврей (иврит) және идиш тілінде дамып, қалыптасқан әдебиет. Еврей халқының тағдырына байланысты Еврей әдебиет мыңдаған жылдары бойы әр түрлі елдерде дамып, араб, кейіннен испан, итальян, неміс мәдениетіне ықпалын тигізді. Қазіргі идиш тіліндегі Еврей әдебиеті КСРО, Румыния, АҚШ, Израиль, Франция, Канада, Бразилия, Аргентина және т.б. мемлекеттерде бар.
Ертедегі Еврей әдебиеті
Ертедегі Еврей әдебиетінің негізгі ескерткіші – Библия. Оның «Деборлар жыры», «Жыр туралы жыр», «Экклезиаст» т.б. нұсқалары – мәдениеттің ең таңдаулы үлгілері. Библия мифологиясы Еуропадағы әдебиет, музыка, , мүсіндік шығармаларға негіз болды.
Орта ғасырлық Еврей әдебиеті
Орта ғасырлық Еврей әдебиеті І ғасырда (б.з.) пайда болған. Орта ғасырдағы Еврей әдебиетінің орталығы және Испания болды. Заңдар туралы жазылған Талмуд кітабының халық творчествосынан алынған (мысалдар, аңыздар, өсиеттер, мақалдар және т.б.) агада бөліміне елеулі орын берілді. Византияға арабтардың билік етуі дуірінде Еврей әдебиеті едәуір дамыды. ХІІІ-ХV ғасырда діни филосоифялық шығармалар пайда болды.
Иврит тіліндегі жаңа әдебиет Германияда еврейлердің «Гаскала» ағартушылық қозғалысына байланысты дамыды. «Гаскаланың» негізгі ұраны – еврейлердің өмірін жаңарту, жергілікті тілге, еуропалық мәдениетке бейімделу, тәрбие мен тұрмысты қалыпқа келтіру. Ресейдегі гаскала бағытына неміс сентиментализмнің, кейіннен романтизмнің әсері болды.
Идиш тіліндегі еврей әдебиетінің орталығы XVI ғасырдың соңында – Польша, соңы мен басында – Ресей болды. Бұл әдебиетте феодализм мен Қайта өркендеу дәуіріндегі (XІV- XV ғасыр) еврейлердің тұрмысы мен өмірі бейнеленіп, халық ақындары общиналық билеушілерді ажуаланған сатиралық поэмалар, романдар пайда болды. Басқа елден гөрі Польша мен Ресей ағартушылардың гаскала қозғалысының бұқаралық демократиялық мәні басым болды. Идиш тіліндегі классикалық әдебиеттің негізін салушылардың бірі – Менделе Мойхер-Сфорим (Ш.Я.Абрамович, 1836-1917). А.Гольдфаден (1840-1908) еврей халық театрын өркендетті. соңы мен XX ғасырдың басындағы Еврей әдебиетінде Шолом Алейхем (Ш.Н.Рабинович, 1859-1916) творчествосы ерекше орын алды. Оның ақиқатшыл, классикалық шығармаларында ервей халқының өмірі жанжақты терең суреттелінеді.
КСРО-дегі ервей әдебиеті
КСРО-дегі ервей әдебиетінің негізгі өкілдері Д.Гофштейн (1889-1952), Л.Квитко (1895-1952), П.Марткиш (1890-1952) т.б. Октябрь төңкерісін қуана қарсы алды. Еврей жазушылары төңкеріс, Азамат соғысы, индустрияландыру, коллективтендіру, мәдени төңкеріс тақырыптарына көптеген шығармалар жазды. Балалар әдебиеті А.Квитко, А.Платнер, О.Дриз, Д.Хорол творчествосымен толысты. 1961 жылдан еврейше «Советиш геймланд» («Советтік Отан») журналы шығады.
Шетелдегі еврей әдебиеті
АҚШ-та Еврей әдебиеті ғасырда дами бастады. Ондағы Еврей әдебиетінде революция демократиялық тендециямен қатар, буржуазиялық сионизмдік идея басым. Прогресшіл жазушылар, сыншылар, публицистер 1920 жылдарда құрылған коммунистік «Фрайхайт» газетіне топтасты. 1929 жылы Еврей пролетар жазушыларының одағы құрылды. 20 жылдың соңынан бастап маркстік «Молот» журналы шыға бастады. «Еврей мәдениеті одағы» («Икуф») құрылған. Оның «Идише культур» («Еврей мәдениеті») журналы, «Замлунген» («Жинақтар») альманағы бар. Польшада еврей жазушылары «Әдеби трибуна» журналына топтасқан. Онда көрнекті жазушылар О.Варшваский (1980-1944), И.Зингер (1893-1944), ал Франциядағы Еврей әдебиетінің өкілдері ақын Д.Тейтальвойм, драматург Х.Словес және т.б. болды.
Дереккөздер
- “Қазақ Совет Энциклопедиясы”, ІІ том
- Вопросы географии Приамурья. Еврейская автономная область, Хабаровск, 1968
- В семье единой, дружной. Еврейская автономная область [Хабаровск], 1968
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Koordinattar 48 36 s e 132 12 sh b 48 600 s e 132 200 sh b 48 600 132 200 G O Ya Yaһudi avtonomiyaly oblysy nemese Zhebirej avtonomiyaly oblysy Resej Federaciyasynyn subekti zhәne bir da bir avtonomiyaly oblysy 1934 zhyly 7 mausymda kurylgan Zheri 36 myn km Halky 176 myn 5 audanga bolinedi 2 kala 12 k t poselke bar Ortalygy Resej Federaciyasynyn subektisiYaһudi avtonomiyaly oblysy idish יי דישע אװטא נא מע געגנט Jidishe Avtonome Gegnt orys Evrejskaya Avtonomnaya oblastElordasyZher aumagyBarlygy su beti 36 000 km Federaldy okrugEkonomikalyk audan Қiyr ShygysMemlekettik tili Idish orysshaGubernatoryZan shygarushy zhinalystyn Basshysy Roman BojkoRUUakyt beldeui UTC FSUTC Aty Yaһudi avtonomiyaly oblysy bolganymen halkynyn 1 5 y gana yaһudiler kalgandary orystar men ukraindar Osynyn basty sebebi yaһudilerdin Izrailge koshui TabigatyYaһudi avtonomiyaly oblysynyn soltүstik batys boligi tauly Kishi Hingan Sutara Pompeev zhotalarynda biiktigi 600 700 m en biigi 1081 m soltүstigi Bureya zhotasy sileminde biiktigi 800 1000 m ontүstik shygysy Orta Amur ojpatynda biiktigi 40 150 m ornalaskan Klimaty mussondyk Қysy suyk kar az zhazy zhyly ylgaldy Қantardyn orta temperaturasy 21 S 26 5 S shildede 18 21 S Zhauyn shashynnyn zhyldyk molsheri 500 700 mm den zhazykta 750 800 mm ge tauda dejin Basty ozeni Amur zhәne onyn salalary Tauly boligi tauly ormandy oblys zherinin 36 y orman konyr topyrakty Orta Amur ojpaty shalgyndy batpakty shalgyndy glej allyuvialdy kyrattary konyr topyrakty Bagaly andary bulan kaban tiin bulgyn kundyz zhanat tәrizdi it kүzen zholbarys Birobidzhan ortalygyHalkyOblysta yaһudiler orystar ukraindar zhәne t b halyktar turady ortasha tygyzdygy 1km ge 4 9 adamnan Қala halky 68 Iri kalalary SharuashylygyYaһudi avtonomiyaly oblysy Habarovsk olkesi onerkәsip oniminin 9 yn beredi Auyl sharuashylyk mashinalary men transformator cement әk Londoko zhiһaz Nikolaevka trikotazh zhәne tigin bujymdary shygarylady Hinganskide kalajy ondiriledi Evrej avtonomiyaly oblysynyn auyl sharuashylygy eginshilikke ara sharuashylygyna bejimdelgen 1972 zhyly 25 sovhoz onyn ishinde 4 sovhoz ara osiredi 2 kolhoz boldy Yaһudi auyl sharuashylygy 1930 zhyl Auyl sharuashylyk zheri 250 4 myn ga onyn ishinde egistik 140 2 myn shabyndyk 52 6 myn zhajylym 56 8 myn 1970 Iri kara 73 3 myn shoshka 56 9 myn 1971 Temir zholynyn Sibir temir zholy uzyndygy 520 km ozen zholy Amur 500 km avtomobil zholdarynyn uzyndygy 1110 km 1970 Mәdeni kurylysy1970 71 oku zhylynda 142 mektepte 37 6 myn okushy 7 arnauly orta oku oryndarynda 5 3 myn okushy 159 balalar bakshasynda 11 7 myn bala boldy 1971 zhyly 1 kantarda 101 kopshilik kitaphanasy 113 klub 222 kino kondyrgy 3 teatr 3 pionerler sarajy 1971 zhyly 1 kantarda 31 auruhana 2 myn tosek zhumys istedi 1930 zhyldan evrej tilinde oblys Birobidzhaner shtern orys tilinde Birobidzhanskaya zvezda gazetteri shygady radio habarlary evrej zhәne orys tilderinde beriledi Evrej avtonomiyaly oblysy Lenin ordenimen marapattalgan 1967 zhyly 30 kyrkүjek Evrej әdebietiEvrej әdebieti kone evrej ivrit zhәne idish tilinde damyp kalyptaskan әdebiet Evrej halkynyn tagdyryna bajlanysty Evrej әdebiet myndagan zhyldary bojy әr tүrli elderde damyp arab kejinnen ispan italyan nemis mәdenietine ykpalyn tigizdi Қazirgi idish tilindegi Evrej әdebieti KSRO Rumyniya AҚSh Izrail Franciya Kanada Braziliya Argentina zhәne t b memleketterde bar Ertedegi Evrej әdebieti Ertedegi Evrej әdebietinin negizgi eskertkishi Bibliya Onyn Deborlar zhyry Zhyr turaly zhyr Ekkleziast t b nuskalary mәdeniettin en tandauly үlgileri Bibliya mifologiyasy Europadagy әdebiet muzyka mүsindik shygarmalarga negiz boldy Evrej enciklopediyasyOrta gasyrlyk Evrej әdebieti Orta gasyrlyk Evrej әdebieti I gasyrda b z pajda bolgan Orta gasyrdagy Evrej әdebietinin ortalygy zhәne Ispaniya boldy Zandar turaly zhazylgan Talmud kitabynyn halyk tvorchestvosynan alyngan mysaldar anyzdar osietter makaldar zhәne t b agada bolimine eleuli oryn berildi Vizantiyaga arabtardyn bilik etui duirinde Evrej әdebieti edәuir damydy HIII HV gasyrda dini filosoifyalyk shygarmalar pajda boldy Ivrit tilindegi zhana әdebiet Germaniyada evrejlerdin Gaskala agartushylyk kozgalysyna bajlanysty damydy Gaskalanyn negizgi urany evrejlerdin omirin zhanartu zhergilikti tilge europalyk mәdenietke bejimdelu tәrbie men turmysty kalypka keltiru Resejdegi gaskala bagytyna nemis sentimentalizmnin kejinnen romantizmnin әseri boldy Idish tilindegi evrej әdebietinin ortalygy XVI gasyrdyn sonynda Polsha sony men basynda Resej boldy Bul әdebiette feodalizm men Қajta orkendeu dәuirindegi XIV XV gasyr evrejlerdin turmysy men omiri bejnelenip halyk akyndary obshinalyk bileushilerdi azhualangan satiralyk poemalar romandar pajda boldy Baska elden gori Polsha men Resej agartushylardyn gaskala kozgalysynyn bukaralyk demokratiyalyk mәni basym boldy Idish tilindegi klassikalyk әdebiettin negizin salushylardyn biri Mendele Mojher Sforim Sh Ya Abramovich 1836 1917 A Goldfaden 1840 1908 evrej halyk teatryn orkendetti sony men XX gasyrdyn basyndagy Evrej әdebietinde Sholom Alejhem Sh N Rabinovich 1859 1916 tvorchestvosy erekshe oryn aldy Onyn akikatshyl klassikalyk shygarmalarynda ervej halkynyn omiri zhanzhakty teren surettelinedi KSRO degi ervej әdebieti KSRO degi ervej әdebietinin negizgi okilderi D Gofshtejn 1889 1952 L Kvitko 1895 1952 P Martkish 1890 1952 t b Oktyabr tonkerisin kuana karsy aldy Evrej zhazushylary tonkeris Azamat sogysy industriyalandyru kollektivtendiru mәdeni tonkeris takyryptaryna koptegen shygarmalar zhazdy Balalar әdebieti A Kvitko A Platner O Driz D Horol tvorchestvosymen tolysty 1961 zhyldan evrejshe Sovetish gejmland Sovettik Otan zhurnaly shygady Sheteldegi evrej әdebieti AҚSh ta Evrej әdebieti gasyrda dami bastady Ondagy Evrej әdebietinde revolyuciya demokratiyalyk tendeciyamen katar burzhuaziyalyk sionizmdik ideya basym Progresshil zhazushylar synshylar publicister 1920 zhyldarda kurylgan kommunistik Frajhajt gazetine toptasty 1929 zhyly Evrej proletar zhazushylarynyn odagy kuryldy 20 zhyldyn sonynan bastap markstik Molot zhurnaly shyga bastady Evrej mәdenieti odagy Ikuf kurylgan Onyn Idishe kultur Evrej mәdenieti zhurnaly Zamlungen Zhinaktar almanagy bar Polshada evrej zhazushylary Әdebi tribuna zhurnalyna toptaskan Onda kornekti zhazushylar O Varshvaskij 1980 1944 I Zinger 1893 1944 al Franciyadagy Evrej әdebietinin okilderi akyn D Tejtalvojm dramaturg H Sloves zhәne t b boldy Derekkozder Қazak Sovet Enciklopediyasy II tom Voprosy geografii Priamurya Evrejskaya avtonomnaya oblast Habarovsk 1968 V seme edinoj druzhnoj Evrejskaya avtonomnaya oblast Habarovsk 1968