Цeмент (нем. Zement, лат. Caementum — ұсақталған тас, қиыршық тас) — негізгі құрылыс материалдарының бірі; органикалық емес материалдың майда ұнтағы; гидравликалық тұтқырғыш материалдардың үлкен тобының жалпы атауы.
Цeмент сумен араласқанда қатаятын қасиеті бар (яғни қамыр тәрізді пластикалық күйден қатты күйге ауысатын) кальций силикаты мен кальций алюминатынан құралады. Цeменттің кейбір түрі ауада қатаяды. Ал, енді бір түрлері тек тұздардың, қышқылдардың судағы ерітіндісімен араластырғанда ғана байланыстырғыштық қасиетке ие болады. Оның портландцемент, қожды және Цeмент деп аталатын түрлері бар. Цeменттің көп тараған түрінің бірі — портландцемент. Ол негізінен жоғары негізді кальций силикатынан тұрады. Төм. негізді кальций алюминатынан алюминатты Цeмент өндіріледі. Цементтің шикізат клинкері мен домналық қождан қожпортландцемент, пуццолан Цeмент, т.б. дайындалады. Цeментті пайдалану үшін, оны алдымен сумен араластырып, цементтік қамыр (ерітінді) дайындайды. Цементтік қамырды құммен, т.б. араластырып, құрылыстық ерітінділер, ал оған қиыршық және , т.б. қосу арқылы бетон дайындалады. Кейде асбест қосып асбест цементті бұйым, ағаш жаңқаларын қосу арқылы фибролит жасалады. Арнаулы зауыттарда минералды шикізатты ұсату, араластыру, майдалау, күйдіру арқылы цементтік клинкер алынады. Цeменттің сапасы маркамен сипатталады.
Цементтің маркалары: 200, 300, 400, 500, 600.
Сонымен бірге Цeменттің тез бірігуі мен қатаюы, майдалығы, т.б. белгілі бір стандартқа сәйкес болуы шарт. Цeмент құрылыста біртұтас және құрама бетон мен темір-бетон дайындауда пайдаланылады. Қазан төңкерісіне дейін Қазақстанда жалғыз Шу цемент з-ты ғана болды. Кейін Састөбе (1952 жыл, Оңтүстік Қазақстан облысы), Қарағанды (1953 жыл), Шымкент (1958 жыл), Семей (1958 жыл) және Өскемен (1961 жыл) цемент зауыттары іске қосылды. Цемент өндірісін дамыту және қолдану мәселелерін шешуде қазақстандық ғалымдар: Г. Аяпов, Б.Пәрімбетов, Ә.Сәдуақасов, Ғ.Батырбаев, М.П.Сытин, И.Г. Лугин, т.б. көп еңбек сіңірді.
Қазақстандағы цемент өнеркәсібі
Қазақстанда Ұлы Отан соғысынан кейінгі бесжылдықтарда қалыптасты. Қазақстандағы жылдық қуаты 70 мың Вольт болатын тұңғыш Шымкент облысында орналасқан Састөбе цемент зауыты 1952 жылы өз жұмысын бастады. Қазақстан цемент өндіру көлемі жағынан Украинадан кейінгі жетекші орындарды алады. Цемент өндірісінің бұлай өсу көлеміне қарай оның түрлері де елімізде көбейе бастаған. Цементтің құрылыс өндірісінің арнайы талаптарына сәйкес келетін бірқатар жаңа түрлері өндіріле бастады. Соның ішінде Портландцемент өндіру және оның жаңа технологиясы танымал болды. Портдландцемент гидротехникалық және жерасты құрылыстарына арналған, сульфатқа төзімді жоғары сапалы цемент және тез қатады.
Дереккөздер
- Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Механика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар : «ЭКО»ҒӨФ. 2007.-29 1 б. ISBN 9965-08-234-0
- Рахимбекова З.М. Материалдар механикасы терминдерінің ағылшынша-орысша-қазақша түсіндірме сөздігі ISBN 9965-769-67-2
- “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998ISBN 5-89800-123-9
- Қазақ ССР қысқаша энциклопедиялық-2 том-Қазақ Совет энциклопедиясының бас редакциясы-Алматы,1987-
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Cement nem Zement lat Caementum usaktalgan tas kiyrshyk tas negizgi kurylys materialdarynyn biri organikalyk emes materialdyn majda untagy gidravlikalyk tutkyrgysh materialdardyn үlken tobynyn zhalpy atauy Cement zauyty Cement sumen aralaskanda katayatyn kasieti bar yagni kamyr tәrizdi plastikalyk kүjden katty kүjge auysatyn kalcij silikaty men kalcij alyuminatynan kuralady Cementtin kejbir tүri auada katayady Al endi bir tүrleri tek tuzdardyn kyshkyldardyn sudagy eritindisimen aralastyrganda gana bajlanystyrgyshtyk kasietke ie bolady Onyn portlandcement kozhdy zhәne Cement dep atalatyn tүrleri bar Cementtin kop taragan tүrinin biri portlandcement Ol negizinen zhogary negizdi kalcij silikatynan turady Tom negizdi kalcij alyuminatynan alyuminatty Cement ondiriledi Cementtin shikizat klinkeri men domnalyk kozhdan kozhportlandcement puccolan Cement t b dajyndalady Cementti pajdalanu үshin ony aldymen sumen aralastyryp cementtik kamyr eritindi dajyndajdy Cementtik kamyrdy kummen t b aralastyryp kurylystyk eritindiler al ogan kiyrshyk zhәne t b kosu arkyly beton dajyndalady Kejde asbest kosyp asbest cementti bujym agash zhankalaryn kosu arkyly fibrolit zhasalady Arnauly zauyttarda mineraldy shikizatty usatu aralastyru majdalau kүjdiru arkyly cementtik klinker alynady Cementtin sapasy markamen sipattalady Cementtin markalary 200 300 400 500 600 Sonymen birge Cementtin tez birigui men katayuy majdalygy t b belgili bir standartka sәjkes boluy shart Cement kurylysta birtutas zhәne kurama beton men temir beton dajyndauda pajdalanylady Қazan tonkerisine dejin Қazakstanda zhalgyz Shu cement z ty gana boldy Kejin Sastobe 1952 zhyl Ontүstik Қazakstan oblysy Қaragandy 1953 zhyl Shymkent 1958 zhyl Semej 1958 zhyl zhәne Өskemen 1961 zhyl cement zauyttary iske kosyldy Cement ondirisin damytu zhәne koldanu mәselelerin sheshude kazakstandyk galymdar G Ayapov B Pәrimbetov Ә Sәduakasov Ғ Batyrbaev M P Sytin I G Lugin t b kop enbek sinirdi Қazakstandagy cement onerkәsibiҚazakstanda Ұly Otan sogysynan kejingi beszhyldyktarda kalyptasty Қazakstandagy zhyldyk kuaty 70 myn Volt bolatyn tungysh Shymkent oblysynda ornalaskan Sastobe cement zauyty 1952 zhyly oz zhumysyn bastady Қazakstan cement ondiru kolemi zhagynan Ukrainadan kejingi zhetekshi oryndardy alady Cement ondirisinin bulaj osu kolemine karaj onyn tүrleri de elimizde kobeje bastagan Cementtin kurylys ondirisinin arnajy talaptaryna sәjkes keletin birkatar zhana tүrleri ondirile bastady Sonyn ishinde Portlandcement ondiru zhәne onyn zhana tehnologiyasy tanymal boldy Portdlandcement gidrotehnikalyk zhәne zherasty kurylystaryna arnalgan sulfatka tozimdi zhogary sapaly cement zhәne tez katady DerekkozderOryssha kazaksha tүsindirme sozdik Mehanika Zhalpy redakciyasyn baskargan e g d professor E Aryn Pavlodar EKO ҒӨF 2007 29 1 b ISBN 9965 08 234 0 Rahimbekova Z M Materialdar mehanikasy terminderinin agylshynsha oryssha kazaksha tүsindirme sozdigi ISBN 9965 769 67 2 Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998ISBN 5 89800 123 9 Қazak SSR kyskasha enciklopediyalyk 2 tom Қazak Sovet enciklopediyasynyn bas redakciyasy Almaty 1987 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet