Өскемен — Шығыс Қазақстан облысындағы өнеркәсіп, мәдениет және Өскемен қалалық әкімдігі орталығы. Қаланың негізі 1720 жылы Ертіс пен Үлбі өзендерінің құйылысында қаланған.
Қала | |||||||||
Өскемен | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Әкімшілігі | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ел | |||||||||
Статусы | Облыс орталығы | ||||||||
Облысы | |||||||||
Әкімі | Жақсылық Омар. | ||||||||
Тарихы мен географиясы | |||||||||
Координаттары | 49°57′ с. е. 82°37′ ш. б. / 49.950° с. е. 82.617° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 49°57′ с. е. 82°37′ ш. б. / 49.950° с. е. 82.617° ш. б. (G) (O) (Я) | ||||||||
Құрылған уақыты | 1720 | ||||||||
Жер аумағы | 543,15 км² | ||||||||
Климаты | қатаң-континенталды | ||||||||
Уақыт белдеуі | UTC+5:00 | ||||||||
Тұрғындары | |||||||||
Тұрғыны | ▲ 352 847 адам (2023) | ||||||||
Тығыздығы | 4139 адам/км² | ||||||||
Ұлттық құрамы | орыстар 48,69 % | ||||||||
Этнохороним | өскемендік | ||||||||
Сандық идентификаторлары | |||||||||
Телефон коды | +7 7232 | ||||||||
Пошта индекстері | F0***** | ||||||||
Автомобиль коды | F, 16 | ||||||||
Өскемен қаласының әкімдігі | |||||||||
Өскемен шекарасы | |||||||||
Ортаққордағы санаты: Өскемен |
Қазақстанның шығыс бөлігінде Ертіс пен Үлбі өзендерінің сағасында орналасқан, көлемі 54,4 мың га жерді алып жатыр. Табиғаты континенталды. Қала халқы - 333 112 адам (2019ж.). Қазіргі күні Өскеменде 76,8 мың зейнеткер (жалпы санының 23,9 %-ын құрайды), оның 2476 –сы Ұлы Отан соғысына қатысқан адамдар.
Өскемен қаласы – Қазақстанның көрікті қалаларының бірі. Мемлекеттік билік Қазақстан Конституциясына сәйкес заңдық, атқару және сот билігі принциптеріне негізделген. Қаладағы заңдық билікті Мәслихат жүзеге асырады. Оның құрамында 25 депутат бар. Сот билігін Өскемен қалалық соты және арбитраж соты жүзеге асырады.
Қысқаша сипаттама
Өскемен Қазақстанның шығыс бөлігінде Ертіс пен Үлбі өзендерінің сағасында орналасқан, көлемі 54,4мың га жерді алып жатыр. Табиғаты континенталды. Қала халқын 320,2 мың адам құрайды. Қазіргі күні Өскеменде 76,8 мың зейнеткер (жалпы санының 23,9 % құрайды), оның 2476 –ы Ұлы Отан соғысына қатысқан адамдар.
Қазіргі Өскемен Қазақстандағы түсті металдар орталығының бірінен саналады. Аймақтың жетекші салалары – түсті металдар өндіру, машина жасау. Өскемен қаласы бойынша 6072 шаруашылық субьектісі, 143 акционерлік қоғам, 2335 жауапкершілігі шектеулі серіктестік, 48 шаруа қожалығы, 1333 сауда кәсіпорны тіркелген. Өскемен қаласының ірі және орта кәсіпорындары мен ұйымдарына 78,7 мың адам еңбекке тартылған, оның ішінде 31,4 мың адам өндіріс сферасында, 5,8 мың адам - құрлыста, 16,1 мың. адам – білім мен денсаулық сақтау саласында, 9,7 мың. адам саудада, 10,3 мың адам – көлік пен байланыс саласында т.б. еңбек етеді.
17,7 мың. адам шағын және орта бизнеске қамтылған. Шығыс Қазақстан облысындағы байланыс автомобиль, теміржол, өзен және әуе жолдары арқылы жүзеге асырылады. Көлік желісі автомобиль жолдарына негізделген. Қала аумағында 631 орындық 10 қонақжай, 63 мектеп (52- мемлекеттік түрдегі және 11- жеке), олар 47,1 мың оқушыны қамтиды, 14 жоғары оқу орны (17,1 мың студент), 11 орта оқу орындары (6,3 мың оқушы), 7 кәсіби-техникалық мектеп (3,4 мың оқушы), 26 мектепке дейінгі балалар мекемелері және 29 мәдениет мекемелері бар.
Өскемен қаласы – егемендік алған Қазақстанның көрікті қалаларының бірі. Мемлекеттік билік Қазақстан Конституциясына сәйкес заңдық, атқару және сот билігі принциптеріне негізделген. Қаладағы заңдық билікті Мәслихат жүзеге асырады. Оның құрамында 25 депутат бар. Сот билігін Өскемен қалалық соты және арбитраж соты жүзеге асырады.
Қаланың құрылу тарихы
XVII ғасырда орыс үкіметі Ертіс өзенінің бойымен жоғары өрлеу үшін бірнеше қадамдар жасады. Бұл ұмтылыстың бірнеше себептері бар:
- а) Ресейдің шығыс шекараларын қамтамасыз ету;
- б) шығыс елдерімен сауда байланысын кеңейту;
- в) Алтайдың байлығына ие болу.
Бекіністі Үлбінің Ертіс өзеніне құяр жерінен салу жоспарланды. Отрядтың командирі гвардия майоры император Петр I «рапорт» жазды. 1720 жылғы 12-17 тамыз күндері қамалдың құрылысы басталды. подполковник Ступиннің басқаруымен 363 адамнан тұратын гарнизон қалдырды. Құрылысқа инженер Летранже жетекшілік етті.
Уақыт өте келе бекіністің жанынан адамдар қоныс тебе бастады. Ауыл болып, одан станица атанды. Станица 1804 жылдан қалашық деп атала бастады. Ал 1868 жылы Өскеменге қала статусы берілді. Қалада сауда, ауылшаруашылығы өнімдерін өңдейтін өндіріс орындары дами бастады, айлақ (пристань) құрылысы басталды. Кейіннен жеңіл өнеркәсіп, теміржол құрылысы салына бастады. Ұлы Отан соғысы жылдары ауыр өнеркәсіп дамыды.
Оқиғалар жылнамасы
Өскемен бекінісінің салынуы жөніндегі жазбаша мәліметтерді боярин Федор Байков қалдырған еді.
1714 ж.- І Петрге сібір губернаторы М.Гагарин Иркеть өзенінің жағасында “алтын құмдар” бар екендігін айтады.
1715 ж. Шілде – Тобылдан шыққан И.Бухгольц отряды Ертісті бойлай жүзеді. Жуық арада Ямышев бекінісі салынады.
1719 жылы І Петр Яркенд алтынын іздеуге және сібір губернаторы Матвей Гагариннің озбырлық қылықтарын әшкерелеу үшін жаңа отряд жібереді.
1720 жылдың мамыр айында И.М. Лихаревтің экспедициясы Ертіс бойымен Зайсан көліне қарай бойлай жүзеді. Үлбінің Ертіске құяр сағасынан жаңа - Өскемен бекінісінің негізі қаланады. Ресей империясының картасынан Өскемен қамалы орын алады.
1882-1885 ж.ж. – Покров шіркеуі салынды.
1902 ж. Мариин әйелдер училищесі тұрғызылды. Педагогикалық курс тыңдуашылары Халыққа білім беру қоғамының қаржысына оқыды.
1912 ж. “Эхо” синематографы ашылды, ол кейіннен “Октябрь” кинотеатры аталды.
1917 жылдың қазан-қараша айларында Өскеменде большевиктік ұйымдар құрылды. Большевиктер өз совдептерін құрды. Оған жиырма төрт жастағы майдангер Яков Васильевич Ушанов жетекшілік жасады.
1918 жылдың 14 наурызы күні билік большевиктік совдеп қолына көшті.
1918 ж.- “ Усть-Каменогорская жизнь” газеті шықты.
1919 жылдыңжазында Өскемен абақтысында колчактардың қамауындағы қызылдардың көтерілісі болды.Н.Тимофеев пен С.Гончаренко ғана тірі қалды.
1919 жылдың күз айында жергілікті партизан отрядтары бірікті. Бірінші Алтай Қызыл қырандарының полкы құрылды. Полк командирі болып коммунист Никита Иванович Тимофеев тағайындалды.
1920 жылдың бас кезеңінде Кенді Алтайда Кеңес үкіметі орнады.
1920 жылдың 4 сәуір күні Халық Үйінде Өскемен қаласының жастары жиналды. Бұл Өскемендік комсомолдардың бірінші жиыны еді.
1924 ж.- Бірінші телефон желісі Қалалық комиссариат пен қалалық Кеңес арасына тартылды.
1925 ж.- Б-4 типті бірінші радиоқабылдағыш құрылды.
1930 ж., қазан – Семей қаласынан әкелінген құрал-жабдықтар негізінде Қалалық телефон станциясы ұйымдастырылды. Бұл құрал-жабдықтар нөмір қоятын құралдан және 20 телефон аппаратынан тұрды.
1931 жылы Рубцовка-Риддер темір-жолының құрылысы басталды. 1938 жылы бұл жол Кенді Алтайды Транссібір және Орта Азия магистралдарымен байланыстырды.
1934 ж. – астық жинау науқанына орай республикамызға Сергей Киров келді. Ол үш күн Шығыс Қазақстанда болды. Осыған орай Большая көшесіне Киров есімі берілді. 1934 жылы Киров сөз сөйлеген көне ғимарат (бұрынғы облыстық Атқару комитеті) қазір тарихи ескерткіш болып саналады.
1935 ж.- облысты аудандармен байланыстрып тұрған әуе жолы ашылды.
1936 ж.- Атеистік саяси көзқарастың әсерімен Покров храмы құлатылды.
Пожарный деп аталатын қалтарма көшеге Максим Горький есімі берілді.
1939 ж.- Өскемен қаласы Шығыс Қазақстан облысының орталығы болды.
Өскемен су-электр станциясының құрылысы басталды.
1941 жылдың 8 мамыры күні жол құрлысының екінші кезеңі басталды. Жол құрлысына соғыстың кедергісі көп болды, бірақ, құрлыс жалғаса берді және соғыстың бірінші жылы аяқталды.
1942 ж.- Мыс өндіретін электролит зауытының құрылысы басталды.
1947 ж., қыркүйек – Мыс зауыты алғашқы металл өнімін берді.
1949 ж.- Қазан айында Үлбі металлургия зауыты өз өнімдерін шығара бастады.
1950 ж.- Металл кадмииін өндіру игерілді.
1950 жыл – түсті металдар ғылыми- зерттеу институтының Алтай филиалы құрылды - “Гинцветмет”- “ Алтайцветмет”. 1955 жылы Түсті металдардың Бүкілодақтық тау-кен институты деп қайта өзгертілді.( ВНИИцветмет)
1951 жыл- Өскемен қалалық пионерлер үйі облыстық деп өзгертілді.
1951 ж. Өскемен мыс зауыты қорғасын-мырыш зауыты деп қайта аталды.
1952 ж, маусым- Қорғасын зауыты алдыңғы қатарлы кәсіпорындардың қатарынан орын алды.
1952 ж. 20 желтоқсан – ГЭС тұңғыш өндірістік ток қуатын берді.
1953 ж. 3 маусым- Өскемен су-электр станциясының тұңғыш шлюзы пайдалануға берілді.
Маусым айында конденсатор зауытының құрлысы басталды.
1954 ж. қаңтар айында Защита-Зырян темір жолы пайдалануға ұсынылды.
1955 ж. маусым. Жаңа мыс зауыты іске қосылды. Өндіріске бүкіләлемдік стандартқа сәйкес метал өндіруге лайықты жаңа технология енгізілді.
1956 ж., 19 маусым - Өскемен жиһаз фабрикасы бірінші өнімін берді.
1957 ж, 30 сәуір - Өскеменде Металлургтердің мәдениет сарайы ашылды.
1958 ж., 15 наурыз - Өскемен телеорталығы тұңғыш теле хабар ұйымдастырды, осыдан кейін телехабарлар үздіксіз жалғасын тапты.
1958 ж., қазан- Өскемен құрлыс- жол институты ашылды.
1958 ж. 6 қараша - алаңда В.И.Ленинге ескерткіш тұрғызылды.
1958 жылы Шығыс машина жасау зауытында болат қорытылды.
1959 ж., сәуір - Өскемен конденсатор зауыты алғашқы өнімін берді. ( 62 конденсатор шығарылды.)
1959 жылдың аяғында өскемендік құрылысшылар қала халқына Байланыс Үйін сыйға тартты.
1961 ж., 16 қазан Өскемен аспаптар зауыты тұңғыш өнімін шығарды.
1962 ж., 11 тамыз - Өскемен Орталық мәдениет Үйі ашылды.
1962 ж., 10 қазан- Өскемен титан-магний комбинаты тұңғыш өнімін берді.
1963 ж., 3 наурыз - Өскемен титан-магний комбинатының тәжірибе цехы титан губкасын өндірді.
1965 ж., 27 наурыз - Өскемен титан –магний комбинаты толық пайдалануға ұсынылды.
1965 ж., 12 қазан - Өскемен аэропортына Өскемен-Алматы авиарейсін орындаған АН-24 лайнері қондырылды.
1965 ж., 6 қараша – “Юбилейный” кинотеатры ашылды.
1968 ж., қаңтар. - Өскемен қаласында керамзит зауытының құрлысы басталды.
1969 ж., 22 наурыз- Өскеменде Спорт сарайы ашылды. (5100 орын)
1970 ж., қаңтар – Шығысқазақстандықтардың Мәскеу, Алматы телехабарларын көруіне арналған магистралдық байланыс желісі пайдалануға берілді.
1970 ж., 9 тамыз - Өскеменде Ертіс арқылы өтетін көпір пайдалануға берілді.
1970., қазан - “Өскемен” қонақүйі пайдалануға берілді.
1970., шілде - Өскемен жібек-маталар фабрикасының негізі қаланды.
1973., сәуір - Өскеменде екі аудан құрылды: Үлбі және Октябрь аудандары.
1974 ж., қараша – Жаңа Согра поселкесінде бақша өнімдерін өндіретін арнаулы КОКП ХХІІІ сьезі атындағы совхоз құрылды.
1975., 7 мамыр - Өскемен қаласының Ертіс жағалауында Ұлы Отан соғысында қаза тапқан шығысқазақстандықтарға ескерткіш қойылды.
1975., қыркүйек - Өскемен мәдени-ағарту училищесі ашылды.
1979ж., желтоқсан – Жібек –маталар комбинатының 500 тігін станогынан тұратын құрылысының үшінші кезеңі басталды.
1980 ж., мамыр – Шығыс Қазақстан аумағында қорықтар туралы шешім қабылданды: оған Күршім, Тарбағатай, Марқакөл, “ Рахман көлі” қорықтары енді.
1981., қараша – О.Бөкеевтің “ Ән салады шағылдар” кітабы жарыққа шықты.
1982 ж., тамыз - Өскемен қаласында Қазақстан композиторларының әндеріне арналған фестиваль өтті.
1986 ж., -Малеев кені пайдалануға берілді.
1987 ж., желтоқсан – қатты аязда Үлбі көпірі істен шықты.
1989 ж., облыстық типография құрылысы аяқталды.
1990 ж., 14 маусым.- Зайсан ауданында 9 баллдық күшті жер сілкінісі болды.
1990ж., 12 қыркүйек- Үлбі металлургия зауытының бериллий өндірісінде жарылыс болды.
1992.ү қаңтар - Қалпына келтірілген Троицк Храмына “Христос Вседержитель” иконы қайтарылды.
1994 ж.,- қаңтар - Өскемен қаласындағы тұңғыш жекешелендірілген жоғары оқу орны Шығыс Гуманитарлық институтының негізі қаланды.
1996 ж., қаңтар – 70 жылдан кейін Троицк Храмы қызметін бастады.
1997., мамыр – Шығыс Қазақстан және Семей облыстары біріктірілді. Қыркүйек айында Краснооктябрьск көшесіне жазушы Мұхтар Әуезовтың есімі берілді. Қазір М.Әуезов даңғылы деп аталады.
1998 ж., 25 қазан – Ертіс өзені арқылы өтетін жаңа көпір пайдалануға берілді.
1999 ж., Қазақстан хоккей құрамасы қысқы Азия ойындарының чемпионы болды.
Халық саны
Өскемен қаласы халқының саны
1897 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 1991 | 1999 | 2004 | 2005 | 2006 | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
8721 | 150 371 | 230 340 | 274 287 | 324 478 | 332 900 | 310 950 | 294 507 | 291 518 | 288 509 | |||
2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | |
287 693 | 286 709 | 303 720 | 304 973 | 307 251 | 309 534 | 309 510 | 314 069 | 316 893 | 321 202 | 328 294 | 329 090 | |
2019 | 2020 | 2021 | ||||||||||
331 614 | 346 127 | 349 463 |
2009 | 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Ерлер 2009 | Ерлер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Әйелдер 2009 | Әйелдер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
303720 | ▲349463 | 115,1 | 137031 | ▲162980 | 118,9 | 166689 | ▲186483 | 111,9 |
Өскеменнің рәміздері
Өскемен қаласының туы:
Ту Өскемен қаласының елтаңбасы бейнеленген ортасынан шетіне қарай ығысқан ағаштан тұратын тіктөртбұрышты, ақ түсті мата болып табылады.Ағаштың ұлттық оюмен өрнектелген жолағы бар. Матаның қарама-қарсы жақтарында тілше жасайтын екі диагональді жолақтар бірігеді, бұл Үлбі және Ертіс өзендерінің қосылуын көрсетеді.Мемлекеттік ту көгілдір түсті, ою және диагоналды жолақтар қаланың өлкелік тиістілігін бейнелейді. Түстердің (ақ, көгілдір, елтаңбаның көптүрлігі) тіркесімі тазалықты, байлықты, өркендеуді білдіреді. Тудың ені мен ұзындығының қатынасы 1:2
Өскемен қаласының елтаңбасы:
Елтаңбаның негізінде – араларында су кеңістіктері бар тау шыңдары бейнеленген классикалық түрдегі қалқан. Ол жасыл жағалаулармен жиектелген Үлбі және Ертіс өзендерін бейнелейді.
Елтаңбаның жоғарғы бөлігінде – қаланың аталуы, төменгі бөлігінде қамалдың орналақан жылы жазылған лентамен оралған күзеттік мұнара. Елтаңбаның түсі: сары – байлық пен күшті, көк – сұлулық пен ұлылықты,жасыл – табиғи байлықты білдіреді. Елтаңбаның ені мен ұзындығының қатынасы 4:3
Гимні
Жаса, Өскемен!
Сөзін жазғандар: В. Юркина, С. Апасова Әнін жазған: С. Апасова
1. В самом сердце Рудного Алтая
Над рекой, у каменных высот
Ты стоишь как крепость вековая
Мира и спокойствия оплот.
Подружились Левый с Правым
Две судьбы в одну объединив,
Всем народом трудовым и славным
Крепость в город-сказку превратив!
ПРИПЕВ: Славься, Усть-Каменогорск!
Встанем рядом и споем друг-другу:
"Мы тобой гордимся, Усть-Каменогорск,
Город казахстанских металлургов!"
2. Твой металл известен всей планете???
В Атомпроме нет тебя сильней,
Здесь в хоккей играют наши дети,
В Высшей Лиге знают твой хоккей!
Жасай бер қиындық көрместен,
Әр күнi дәулетiң өрлеткен.
Жасай бер жылдармен жасарып,
Ұл-қызың бесiктей тербет сен.
ПРИПЕВ: Жаса, Өскемен, Жаса!
Әсем әнмен, әсем жырмен өрiлiп.
Мақтанамыз өзiңмен
Сүйемiз сенi
Оттай ыстық сезiмменен.
Славься, Усть-Каменогорск
Встанем рядом и споем друг-другу:
"Мы тобой гордимся, Усть-Каменогорск,
Город казахстанских металлургов!"
"Мы тобой гордимся, Усть-Каменогорск,
Город казахстанских металлургов!"
Город казахстанских металлург
Экология
Бүгінгі күні экология мәселесі Өскемен қаласы үшін ең өзектілердің бірі болып табылады, өйткені Өскемен қаласы бірегей урбанизацияланған жүйені көрсететін Қазақстанның өте ірі өнеркәсіптік орталықтарының бірі болып табылады.
Қалада қалыптасқан экологиялық ахуалды ескере отырып, жергілікті атқарушы билікпен экология мәселелеріне және қоршаған табиғат ортасын жақсарту мен тұрақтандыруға бағытталған табиғатты қорғау іс-шараларының орындалуына көп көңіл бөлінеді, олар облыстық және жергілікті бюджет есебі қаражатындағыдай, табиғат пайдаланушы кәсіпорындардың жеке қаражаты есебінен де жоспарлануда және жүзеге асырылуда.
«2008-2010 жылдарға арналған ШҚО қоршаған ортаны қорғау» өңірлік бағдарламасының аясында Өскемен қаласына шарт бойынша жос-парға сәйкес 2010 жылы облыстық бюджет қаражатынан 54,6 млн теңге бөлінді, олар жыл қорытындысы бойынша 100 % мөлшерінде игерілді.
2010 жылға арналған шарт бойынша нақтыланған жоспарға сәйкес Өскемен қаласын көріктендіру бойынша табиғатты қорғау іс-шараларын жүзеге асыруға жергілікті бюджет қаражаты есебінен 12,1 млн теңге бөлінді, олар 100 % мөлшерінде игерілді.
Өскемен қаласының табиғатты пайдаланушы – ірі кәсіпорындарымен («Қазмырыш» ЖШС, «ҮМЗ» АҚ, «ТМК» АҚ, «Өскемен ЖЭО» және «Согралық ЖЭО» ЖШС) 2010 жылы жоспарланған табиғатты қорғау іс-шаралары жыл қорытындысы бойынша жоспарланғанның 108 % игерілді.
Өскемен қаласы әкімінің төрағалығымен экология мәселесі бойынша жұмыс тобы құрылды, оның құрамына облыс жұртшылығы Кеңесінің сараптамалық комиссия өкілдері кіреді. 2010 жылы жұмыс тобының 12 отырысы өткізіліп, оның жұмыс барысында қала үшін бірінші кезектегі келесі экологиялық мәселелер зерделеніп, қарастырылды:
1. 2005-2009 жылдар аралығындағы қала атмосферасының ластануына талдау жүргізілді;
2. Қаланың орталық бөлігінде көлік құралдарын доғаруды шектеу арқылы қаланың орталық көшелері босатылды және светофорлар жұмысының мерзімділігі реттелді;
3. Қаланың жолаушылар тасымалдаушы кәсіпорындарының жылжы-малы құрамы шығындылар нормасына сәйкес тексерілді;
4. Су деңгейінің төмендегені үшін Ертіс алабын егжей-тегжейлі зерделеу бойынша жұмыс жүргізілді, оның қорытындысында Ертіс алабы су деңгейінің төмендеуі табиғатты-климаттық өзгерістерге байланысты болатындығы анықталды;
5. Атмосфера ауасының ахуалын мониторингтеу, зиянды заттарды бейтараптау және су ағысын тазалау бойынша басқа елдердің тәжірибесі зерделенді және оларды Өскемен қаласына енгізу мүмкіндіктері қарастырылды.
Климаты шұғыл континенталдық. Қаңтардағы орташа температура -17 тен -26 градусқа, шілде айында +19,6 тен +23 градусқа дейін көтеріледі. Ауа райының абсалюттік көрсеткіші қыста -55, жазда +41 градус. Жауын шашынның түсу мөлшері әркелкі, негізінен жылына 1000мм. 2004 жылдың 1-қазанына дейінгі мәлмет бойынша қала халқының саны 302,9 мың адам, соның ішінде 292,2 мыңы қала, 10,7 мыңы ауыл тұрғындары. Қала территориясына Меновной ауылдық округына кіретін Ахмер, Жаңа Ахмер, Ново-Явленка, Самсоновка, Меновной, Ново-Троицк, Прудхоз ауылдары қосылған. Жергілікті мемлекеттік басқару өкілеттік және атқару органдары арқылы жүргізіледі. Атқару билігін қала әкімі жүзеге асырады. Жергілікті мемлекеттік басқару қызметінің экономикалық және қаржылай негізін қалалық коммуналдық меншік құзырындағы жергілікті бюджет пен мүлік құрайды. Экономикалық құрылымда өнеркәсіп 57%, сауда 29%, құрлыс 10%, көлік және байланыс 2%, ауыл шаруашылығы 1% алады.
Өскемен қаласының облыстық жалпы ішкі өнімдегі үлесі өнеркәсіпте 49,7%, негізгі капиталға инвестиция салуда 46,2%, жолаушыларды тасымалдауда 50,4%, сыртқы сауда айналымында 72,1%, саудада 51,7% ауыл шаруашылығында 1,2% құрайды.
Өскемен қаласының құрметті азаматтары
, 1898ж.т., Бірінші атты әскер армиясының комиссары болған. Мәскеу түсті металдар институтын бітіргеннен кейін Орджоникидзе қаласында “ ” зауытының директоры қызметін атқарған. машинажасау министрі кезінде Өскемен қаласын дамытуға еңбек сіңірді..
, 1915 ж.т. 1969-1984 жылдар аралығында Шығыс –Қазақстан обкомының бірінші хатшысы болған. Осы жылдары Жаңа Сограда теплица, сол сияқты, құс фабрикасы, кинотетрлар, мәдениет үйлері тұрғызылды..
Чистяков Михаил Иванович (1917-2006) — майдангер, ақын, Қазақстан жазушылар Одағының мүшесі.
Күленов Ахат Сәлемхатұлы (1932-2007) — УК СЦК” АҚ бұрынғы президенті. Оның бастамасымен комбинатта алтын және күміс өндірілді. Ахат Сәлемхатович Ертістің сол жағалауына тұрғын –үй коттедждері құрылысын ұйымдастырды, халықтың айтуынша Куленов немесе Металлургтер поселкасы деп аталады.
, 1928., жазушы, “”, “Тени исчезают в полдень”, “ ” романдарының авторы.
, Д.Серікбаев атындағы Шығыс –Қазақстан техникалық университетінің ректоры. Ю. В.Баталовтың тұсында Өскемен құрлыс-жол институты Қазақстанның ең ірі оқу орнының біріне айналды.
Мәмбетқазиев Ережеп Әлхайырұлы, (1937 ж.т.), С. Аманжолов атындағы Қазақстан университетінің ректоры. Ережеп Әлхайырұлының ұйымдастыруымен бұл оқу орны Қазақстанда бірінші болып классикалық университет статусын алды.
Шаяхметов Бағдат Мұхаметұлы (1946-2013) — қарапайым жұмысшыдан Өскемен титан-магний комбинатының директорлығына дейінгі жолдан өтті. Комбинатты 90-жылдардағы экономикалық қысымнан шығарды.
, 1936 ж.т., Ертіс құрлыс басқармасын басқарған. Оның басшылығымен Өскеменде Спорт сарайы, Орталық Мәдениет үйі, Ертіс жағалауы мен Қызыл қырандар жағалауы, алты мектеп, балалар бақшасы, училищелер, Ұлы Отан соғысында қаза тапқандарға арналған ескерткіш тұрғызылды.
, 1927ж.т., бас хирург, жедел жәрдем ауруханасы бас дәрігерінің орынбасары . өз өмірін денсаулық сақтау ісіне арнаған жан.
Өнеркәсіп
Қаланың экономикалық ахуалы соғы жылдары тұрақты даму үстінде. Оған жылдан-жылға өсіп келе жатқан өнеркәсіп көрсеткіштері ықпал етіп отыр (2000ж – 12,2%, 2001ж - 116,3%, 2002ж - 102,3%, 2003ж - 105,8%, 2004ж – 105,9%). Экономиканың басты тұтқасы түсті металургия. Бұл сала обылыс, сол секілді қала экономиасының барометрі болып табылады. Қала өнеркәсібі жалпы республика шеңберінде танымал кәсіпорындармен атақты, олар "Үлбі металургиялық зауыты" АҚ, "Қазмырыш" ҰҚ, "Өскемен титан-магний зауыты" АҚ және т.б.
Машина жасау кешенінде «Шығысмашзауыт» АҚ, «Азия Авто» АҚ, "Өскемен арматура заводы" АҚ, "Өскемен конденсатор заводы" АҚ басқа да кәсіпорындаржұмыс істеп, негізінен тау кен және өңдеу жабдықтарын, мұнай-газ құбыры арматурасы, автомобиль, конденсатор жасаумен айналысады. Қалада ірі тамақ өнеркәсіптері де орналасқан, атап айтсақ: "Май" ААҚ, "Эмиль" ЖШС, "Үлбі-Комплекс" ЖШС, "Әділ" ААҚ. Өндіріс орындары ет және сүт өңдеу, өсімдік және сары май, кондитер, ликер өнімдерін және т.б. ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруге бағытталған.
Мәдениет
Музей
- Облыстық жергілікті тарих мұражайы
- Шығыс – Қазақстан Облыстық сәулет-этнографиялық және табиғи-ландшафтық мұражай қорығы
- Шығыс Қазақстан өнер мұражайы
Кітапханалар
- А.С.Пушкин атындағы облыстық кітапхана
- Өскемен қаласы әкімдігінің «Оралхан Бөкей атындағы орталықтандырылған кітапханалар жүйесі»
- Шығыс Қазақстан Облыстық балалар мен жасөспірімдер кітапханасы
- Шығыс Қазақстандағы республикалық ғылыми-техникалық кітапхана филиалы
- Шығыс Қазақстан облыстық зағиптар мен көзі нашар көретін азаматтардың арнаулы кітапханасы (ШҚО-да жалғыз)
Театрлар мен залдар
- Жамбыл атындағы Шығыс Қазақстандық драма театры
- Шығыс Қазақстан облыстық филармониясы
- Облыстық халықтар достығы үйі
- Металлургтер мәдениет сарайы
- Борис Александров атындағы спорт сарайы
Кинотеатрлар
- Юбилейный — 6 кинозал
- Hollywood — 2 кинозал
- ЭХО — 3 кинозал
- 5D кинотеатры
Діни ғимараттар
Өскеменнің діні
2017 жылға қалада 28 діни бірлестік жұмыс істейді. Оның ішінде: бес мешіт; Православие приходтары – 7; Протестанттық бірлестіктер – 13; Рим-католик шіркеуі «Қасиетті Розаридің Әулие Мария Мәриям»; Өскемендегі Кришна санасы қоғамы; ШҚО еврей қауымы.
Жоғарыда аталған діни бірлестіктерде 25 ғибадат орны бар.
Бұқаралық ақпарат құралдары
Телеарналар
- «Алтай» телеарнасы
- «Атамекен» телеарнасы
Радиостанция
- «Радио NS» — 107.0 МГц
- «Русское радио» — 100.5 МГц
- «Еуропа Плюс Қазақстан» — 101.8 МГц
- «TENGRI FM» — 103.5 МГц
- «Radio MIX» — 107.9 МГц
- «Авторадио Қазақстан» — 104.7 МГц
- «Gakku FM» — 106.0 МГц
- «Радио Дача» — 102.3 МГц
- «Қазақ радиосы» — 104.0 МГц
- «Шалқар радиосы» — 105.6 МГц
Газеттер
- «Устинка плюс» апталық ақпараттық газеті
- «Менің қалам» апталық газеті
- «Рудный Алтай» әлеуметтік-саяси апталығы
- «Дидар» саяси апталығы
- «7 күн» облыстық газеті
- «Заң» заң туралы газет
- «Өскемен жылжымайтын мүлік» газеті
- «Flash» газеті
- «Стимул» газеті
- «Моя усадьба» газеті
- «Регион-Press» газеті
- «Вестник компании» газеті
- «Из рук в руки» жеке хабарландырулар газеті
- «1000 объявлений» жеке хабарландырулар газеті
- «Всё для вас» жеке хабарландырулар газеті
- «Авто Инфо» жарнамалық және ақпараттық газеті
- «Реклам» газеті
Білім мен ғылым
2017 жылдың 1 шілдедегі жағдай бойынша қалада 44 мектеп жасына дейінгі балалар мекемелері және 48 мектеп жұмыс істеді (оның ішінде 2 жеке).
Орта кәсіптік білім беру
- С. Аманжолов ат. ШҚУ Жоғарғы колледжі
- Д. Серікбаев ат. ШҚТУ Жоғарғы техникалық колледжі
- Шығыс Қазақстан менеджмент пен технология колледжі
- Өскемен медициналық колледжі
- Техника-экономикалық колледжі
- Құмаш Нұрғалиев атындағы колледжі
- Шығыс Қазақстан заң колледжі
- Шығыс Қазақстан техника-экономикалық колледжі
- Шығыс техникалық гуманитарлық колледжі (ШТГК)
- Өскемен құрылыс колледжі
- Өскемен техникалық колледжі
- Өскемен қызмет көрсету саласы колледжі
- Қазақстан-Корей «Квансон» колледжі
- Көлік және өмір қауіпсіздігі колледжі
- Кәсіптік оқыту және сервис колледжі
- Стоматологиялық колледж
- Бизнес пен құқық колледжі
- Абдуллин бауырларының атындағы Шығыс Қазақстан өнер колледжі
- ҚАЕУ колледжі
- Өскемен политехникaлық колледжі
Жоғарғы оқу орындары
- Дәулет Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университеті
- Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан Университеті
- Қазақстан-Американдық еркін университеті (ҚАЕУ)
- Шығыс Қазақстан аймақтық университеті (ШҚАУ)
- Алматы Экономика және Статистика Академиясы (АЭСА)
- филиалдар:
- Өскемендегі Г.В.Плеханов атындағы Ресей экономикалық университеті филиалы
- Өскемен филиалы «Ақпараттық технологиялар» жеке мекемесі
Қалада КСРО министірлігінің Кеңесімен шешімімен Бүкілодақтық ғылыми-зерттеу және тау-кен металлургия институты ретінде құрылған 1950 жылдан бастап Шығыс ғылыми-зерттеу тау-кен-металлургия түсті металдар институты жұмыс істейді.
Өскемен мәдениетте
Қала Николай Ановтың «Пропавший брат» және «Огни на Иртыше» кітаптарында, «Семиречье» романында, « телесериалда, « и «Тағдыр тәлкегі» фильмінде айтылады. Павел Васильевтің «Серафим Дагеев қаласы» және Михаил Чистяковтың «Усть-Камень» өлеңдері Өскеменге арналған. Виктор Дьяковтың «Дорога в никуда» романында, «Путешествие на Бухтарму» әңгімеде кездеседі.
Қала басшылары
- (1992 — 1995)
- (1995 — 1997)
- (16 мамыр 1997 — 1999)
- (қыркүйек 1999 — қаңтар 2003)
- (қаңтар 2003 — қаңтар 2004)
- (15 қаңтар 2004 — қаңтар 2005)
- (қаңтар 2005 — 30 мамыр 2005)
- (30.05.2005 — 2006)
- (14.09.2006 — 2007)
- Шәкәрім Сабырұлы Бұқтығұтов (наурыз 2007 — тамыз 2008)
- (тамыз 2008 — 2009)
- (наурыз 2009 — ақпан 2012)
- Серік Шәуенұлы Тәукебаев (3 ақпан 2012 — 25 мамыр 2013)
- (25 мамыр 2013 — 20 сәуір 2016)
- Ерлан Қапарұлы Аймұқашев (20 сәуір 2016 — 3 мамыр 2017)
- (30 мамыр 2017 — 16 тамыз 2018)
- Жақсылық Мұқашұлы Омар (20 тамыз 2018 — бүгінгі күндері)
Туыстас қалалар
Суреттер
Дереккөздер
- Өскемен қаласының әкімінің ресми сайты. Тексерілді 14 қыркүйектің 2018.
- Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны Мұрағатталған 26 қыркүйектің 2020 жылы.
- http://www.oskemen.kz Мұрағатталған 30 шілденің 2008 жылы.
- City & town of Kazakhstan (ағыл.). pop-stat.mashke.org. Тексерілді, 29 наурыз 2016.
- 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Өskemen Shygys Қazakstan oblysyndagy onerkәsip mәdeniet zhәne Өskemen kalalyk әkimdigi ortalygy Қalanyn negizi 1720 zhyly Ertis pen Үlbi ozenderinin kujylysynda kalangan ҚalaӨskemenTu EltanbasyӘkimshiligiEl Қazakstan ҚazakstanStatusyOblys ortalygyOblysyShygys Қazakstan oblysyӘkimiZhaksylyk Omar Tarihy men geografiyasyKoordinattary49 57 s e 82 37 sh b 49 950 s e 82 617 sh b 49 950 82 617 G O Ya Koordinattar 49 57 s e 82 37 sh b 49 950 s e 82 617 sh b 49 950 82 617 G O Ya Қurylgan uakyty1720Zher aumagy543 15 km Klimatykatan kontinentaldyUakyt beldeuiUTC 5 00TurgyndaryTurgyny 352 847 adam 2023 Tygyzdygy4139 adam km Ұlttyk kuramyorystar 48 69 kazaktar 48 13 tatarlar 0 72 nemister 0 71 ukraindar 0 33 әzerbajzhandar 0 26 sheshender 0 18 kәrister 0 17 baskalary 0 81 EtnohoronimoskemendikSandyk identifikatorlaryTelefon kody 7 7232Poshta indeksteriF0 Avtomobil kodyF 16Өskemen kalasynyn әkimdigi kaz orys agyl ӨskemenӨskemen shekarasyOrtakkordagy sanaty Өskemen Қazakstannyn shygys boliginde Ertis pen Үlbi ozenderinin sagasynda ornalaskan kolemi 54 4 myn ga zherdi alyp zhatyr Tabigaty kontinentaldy Қala halky 333 112 adam 2019zh Қazirgi kүni Өskemende 76 8 myn zejnetker zhalpy sanynyn 23 9 yn kurajdy onyn 2476 sy Ұly Otan sogysyna katyskan adamdar Өskemen kalasy Қazakstannyn korikti kalalarynyn biri Memlekettik bilik Қazakstan Konstituciyasyna sәjkes zandyk atkaru zhәne sot biligi principterine negizdelgen Қaladagy zandyk bilikti Mәslihat zhүzege asyrady Onyn kuramynda 25 deputat bar Sot biligin Өskemen kalalyk soty zhәne arbitrazh soty zhүzege asyrady Қyskasha sipattamaӨskemen Қazakstannyn shygys boliginde Ertis pen Үlbi ozenderinin sagasynda ornalaskan kolemi 54 4myn ga zherdi alyp zhatyr Tabigaty kontinentaldy Қala halkyn 320 2 myn adam kurajdy Қazirgi kүni Өskemende 76 8 myn zejnetker zhalpy sanynyn 23 9 kurajdy onyn 2476 y Ұly Otan sogysyna katyskan adamdar Қazirgi Өskemen Қazakstandagy tүsti metaldar ortalygynyn birinen sanalady Ajmaktyn zhetekshi salalary tүsti metaldar ondiru mashina zhasau Өskemen kalasy bojynsha 6072 sharuashylyk subektisi 143 akcionerlik kogam 2335 zhauapkershiligi shekteuli seriktestik 48 sharua kozhalygy 1333 sauda kәsiporny tirkelgen Өskemen kalasynyn iri zhәne orta kәsiporyndary men ujymdaryna 78 7 myn adam enbekke tartylgan onyn ishinde 31 4 myn adam ondiris sferasynda 5 8 myn adam kurlysta 16 1 myn adam bilim men densaulyk saktau salasynda 9 7 myn adam saudada 10 3 myn adam kolik pen bajlanys salasynda t b enbek etedi 17 7 myn adam shagyn zhәne orta bizneske kamtylgan Shygys Қazakstan oblysyndagy bajlanys avtomobil temirzhol ozen zhәne әue zholdary arkyly zhүzege asyrylady Kolik zhelisi avtomobil zholdaryna negizdelgen Қala aumagynda 631 oryndyk 10 konakzhaj 63 mektep 52 memlekettik tүrdegi zhәne 11 zheke olar 47 1 myn okushyny kamtidy 14 zhogary oku orny 17 1 myn student 11 orta oku oryndary 6 3 myn okushy 7 kәsibi tehnikalyk mektep 3 4 myn okushy 26 mektepke dejingi balalar mekemeleri zhәne 29 mәdeniet mekemeleri bar Өskemen kalasy egemendik algan Қazakstannyn korikti kalalarynyn biri Memlekettik bilik Қazakstan Konstituciyasyna sәjkes zandyk atkaru zhәne sot biligi principterine negizdelgen Қaladagy zandyk bilikti Mәslihat zhүzege asyrady Onyn kuramynda 25 deputat bar Sot biligin Өskemen kalalyk soty zhәne arbitrazh soty zhүzege asyrady Қalanyn kurylu tarihyXVII gasyrda orys үkimeti Ertis ozeninin bojymen zhogary orleu үshin birneshe kadamdar zhasady Bul umtylystyn birneshe sebepteri bar a Resejdin shygys shekaralaryn kamtamasyz etu b shygys elderimen sauda bajlanysyn kenejtu v Altajdyn bajlygyna ie bolu Bekinisti Үlbinin Ertis ozenine kuyar zherinen salu zhosparlandy Otryadtyn komandiri gvardiya majory imperator Petr I raport zhazdy 1720 zhylgy 12 17 tamyz kүnderi kamaldyn kurylysy bastaldy podpolkovnik Stupinnin baskaruymen 363 adamnan turatyn garnizon kaldyrdy Қurylyska inzhener Letranzhe zhetekshilik etti Uakyt ote kele bekinistin zhanynan adamdar konys tebe bastady Auyl bolyp odan stanica atandy Stanica 1804 zhyldan kalashyk dep atala bastady Al 1868 zhyly Өskemenge kala statusy berildi Қalada sauda auylsharuashylygy onimderin ondejtin ondiris oryndary dami bastady ajlak pristan kurylysy bastaldy Kejinnen zhenil onerkәsip temirzhol kurylysy salyna bastady Ұly Otan sogysy zhyldary auyr onerkәsip damydy Ertis sol zhagazhaj Strelka shagyn audanynan korinisOkigalar zhylnamasy Өskemen bekinisinin salynuy zhonindegi zhazbasha mәlimetterdi boyarin Fedor Bajkov kaldyrgan edi 1714 zh I Petrge sibir gubernatory M Gagarin Irket ozeninin zhagasynda altyn kumdar bar ekendigin ajtady 1715 zh Shilde Tobyldan shykkan I Buhgolc otryady Ertisti bojlaj zhүzedi Zhuyk arada Yamyshev bekinisi salynady 1719 zhyly I Petr Yarkend altynyn izdeuge zhәne sibir gubernatory Matvej Gagarinnin ozbyrlyk kylyktaryn әshkereleu үshin zhana otryad zhiberedi 1720 zhyldyn mamyr ajynda I M Liharevtin ekspediciyasy Ertis bojymen Zajsan koline karaj bojlaj zhүzedi Үlbinin Ertiske kuyar sagasynan zhana Өskemen bekinisinin negizi kalanady Resej imperiyasynyn kartasynan Өskemen kamaly oryn alady 1882 1885 zh zh Pokrov shirkeui salyndy 1902 zh Mariin әjelder uchilishesi turgyzyldy Pedagogikalyk kurs tynduashylary Halykka bilim beru kogamynyn karzhysyna okydy 1912 zh Eho sinematografy ashyldy ol kejinnen Oktyabr kinoteatry ataldy 1917 zhyldynkazan karasha ajlarynda Өskemende bolsheviktik ujymdar kuryldy Bolshevikter oz sovdepterin kurdy Ogan zhiyrma tort zhastagy majdanger Yakov Vasilevich Ushanov zhetekshilik zhasady 1918 zhyldyn 14 nauryzy kүni bilik bolsheviktik sovdep kolyna koshti 1918 zh Ust Kamenogorskaya zhizn gazeti shykty 1919 zhyldynzhazynda Өskemen abaktysynda kolchaktardyn kamauyndagy kyzyldardyn koterilisi boldy N Timofeev pen S Goncharenko gana tiri kaldy 1919 zhyldynkүz ajynda zhergilikti partizan otryadtary birikti Birinshi Altaj Қyzyl kyrandarynyn polky kuryldy Polk komandiri bolyp kommunist Nikita Ivanovich Timofeev tagajyndaldy 1920 zhyldyn bas kezeninde Kendi Altajda Kenes үkimeti ornady 1920 zhyldyn4 sәuir kүni Halyk Үjinde Өskemen kalasynyn zhastary zhinaldy Bul Өskemendik komsomoldardyn birinshi zhiyny edi 1924 zh Birinshi telefon zhelisi Қalalyk komissariat pen kalalyk Kenes arasyna tartyldy 1925 zh B 4 tipti birinshi radiokabyldagysh kuryldy 1930 zh kazan Semej kalasynan әkelingen kural zhabdyktar negizinde Қalalyk telefon stanciyasy ujymdastyryldy Bul kural zhabdyktar nomir koyatyn kuraldan zhәne 20 telefon apparatynan turdy 1931 zhyly Rubcovka Ridder temir zholynyn kurylysy bastaldy 1938 zhyly bul zhol Kendi Altajdy Transsibir zhәne Orta Aziya magistraldarymen bajlanystyrdy 1934 zh astyk zhinau naukanyna oraj respublikamyzga Sergej Kirov keldi Ol үsh kүn Shygys Қazakstanda boldy Osygan oraj Bolshaya koshesine Kirov esimi berildi 1934 zhyly Kirov soz sojlegen kone gimarat buryngy oblystyk Atkaru komiteti kazir tarihi eskertkish bolyp sanalady 1935 zh oblysty audandarmen bajlanystryp turgan әue zholy ashyldy 1936 zh Ateistik sayasi kozkarastyn әserimen Pokrov hramy kulatyldy Pozharnyj dep atalatyn kaltarma koshege Maksim Gorkij esimi berildi 1939 zh Өskemen kalasy Shygys Қazakstan oblysynyn ortalygy boldy Өskemen su elektr stanciyasynyn kurylysy bastaldy 1941 zhyldyn8 mamyry kүni zhol kurlysynyn ekinshi kezeni bastaldy Zhol kurlysyna sogystyn kedergisi kop boldy birak kurlys zhalgasa berdi zhәne sogystyn birinshi zhyly ayaktaldy 1942 zh Mys ondiretin elektrolit zauytynyn kurylysy bastaldy 1947 zh kyrkүjek Mys zauyty algashky metall onimin berdi 1949 zh Қazan ajynda Үlbi metallurgiya zauyty oz onimderin shygara bastady 1950 zh Metall kadmiiin ondiru igerildi 1950 zhyl tүsti metaldar gylymi zertteu institutynyn Altaj filialy kuryldy Gincvetmet Altajcvetmet 1955 zhyly Tүsti metaldardyn Bүkilodaktyk tau ken instituty dep kajta ozgertildi VNIIcvetmet 1951 zhyl Өskemen kalalyk pionerler үji oblystyk dep ozgertildi 1951 zh Өskemen mys zauyty korgasyn myrysh zauyty dep kajta ataldy 1952 zh mausym Қorgasyn zauyty aldyngy katarly kәsiporyndardyn katarynan oryn aldy 1952 zh 20 zheltoksan GES tungysh ondiristik tok kuatyn berdi 1953 zh 3 mausym Өskemen su elektr stanciyasynyn tungysh shlyuzy pajdalanuga berildi Mausym ajynda kondensator zauytynyn kurlysy bastaldy 1954 zh kantar ajynda Zashita Zyryan temir zholy pajdalanuga usynyldy 1955 zh mausym Zhana mys zauyty iske kosyldy Өndiriske bүkilәlemdik standartka sәjkes metal ondiruge lajykty zhana tehnologiya engizildi 1956 zh 19 mausym Өskemen zhiһaz fabrikasy birinshi onimin berdi 1957 zh 30 sәuir Өskemende Metallurgterdin mәdeniet sarajy ashyldy 1958 zh 15 nauryz Өskemen teleortalygy tungysh tele habar ujymdastyrdy osydan kejin telehabarlar үzdiksiz zhalgasyn tapty 1958 zh kazan Өskemen kurlys zhol instituty ashyldy 1958 zh 6 karasha alanda V I Leninge eskertkish turgyzyldy 1958 zhyly Shygys mashina zhasau zauytynda bolat korytyldy 1959 zh sәuir Өskemen kondensator zauyty algashky onimin berdi 62 kondensator shygaryldy 1959 zhyldynayagynda oskemendik kurylysshylar kala halkyna Bajlanys Үjin syjga tartty 1961 zh 16 kazan Өskemen aspaptar zauyty tungysh onimin shygardy 1962 zh 11 tamyz Өskemen Ortalyk mәdeniet Үji ashyldy 1962 zh 10 kazan Өskemen titan magnij kombinaty tungysh onimin berdi 1963 zh 3 nauryz Өskemen titan magnij kombinatynyn tәzhiribe cehy titan gubkasyn ondirdi 1965 zh 27 nauryz Өskemen titan magnij kombinaty tolyk pajdalanuga usynyldy 1965 zh 12 kazan Өskemen aeroportyna Өskemen Almaty aviarejsin oryndagan AN 24 lajneri kondyryldy 1965 zh 6 karasha Yubilejnyj kinoteatry ashyldy 1968 zh kantar Өskemen kalasynda keramzit zauytynyn kurlysy bastaldy 1969 zh 22 nauryz Өskemende Sport sarajy ashyldy 5100 oryn 1970 zh kantar Shygyskazakstandyktardyn Mәskeu Almaty telehabarlaryn koruine arnalgan magistraldyk bajlanys zhelisi pajdalanuga berildi 1970 zh 9 tamyz Өskemende Ertis arkyly otetin kopir pajdalanuga berildi 1970 kazan Өskemen konakүji pajdalanuga berildi 1970 shilde Өskemen zhibek matalar fabrikasynyn negizi kalandy 1973 sәuir Өskemende eki audan kuryldy Үlbi zhәne Oktyabr audandary 1974 zh karasha Zhana Sogra poselkesinde baksha onimderin ondiretin arnauly KOKP HHIII sezi atyndagy sovhoz kuryldy 1975 7 mamyr Өskemen kalasynyn Ertis zhagalauynda Ұly Otan sogysynda kaza tapkan shygyskazakstandyktarga eskertkish kojyldy 1975 kyrkүjek Өskemen mәdeni agartu uchilishesi ashyldy 1979zh zheltoksan Zhibek matalar kombinatynyn 500 tigin stanogynan turatyn kurylysynyn үshinshi kezeni bastaldy 1980 zh mamyr Shygys Қazakstan aumagynda koryktar turaly sheshim kabyldandy ogan Kүrshim Tarbagataj Markakol Rahman koli koryktary endi 1981 karasha O Bokeevtin Әn salady shagyldar kitaby zharykka shykty 1982 zh tamyz Өskemen kalasynda Қazakstan kompozitorlarynyn әnderine arnalgan festival otti 1986 zh Maleev keni pajdalanuga berildi 1987 zh zheltoksan katty ayazda Үlbi kopiri isten shykty 1989 zh oblystyk tipografiya kurylysy ayaktaldy 1990 zh 14 mausym Zajsan audanynda 9 balldyk kүshti zher silkinisi boldy 1990zh 12 kyrkүjek Үlbi metallurgiya zauytynyn berillij ondirisinde zharylys boldy 1992 ү kantar Қalpyna keltirilgen Troick Hramyna Hristos Vsederzhitel ikony kajtaryldy 1994 zh kantar Өskemen kalasyndagy tungysh zhekeshelendirilgen zhogary oku orny Shygys Gumanitarlyk institutynyn negizi kalandy 1996 zh kantar 70 zhyldan kejin Troick Hramy kyzmetin bastady 1997 mamyr Shygys Қazakstan zhәne Semej oblystary biriktirildi Қyrkүjek ajynda Krasnooktyabrsk koshesine zhazushy Muhtar Әuezovtyn esimi berildi Қazir M Әuezov dangyly dep atalady 1998 zh 25 kazan Ertis ozeni arkyly otetin zhana kopir pajdalanuga berildi 1999 zh Қazakstan hokkej kuramasy kysky Aziya ojyndarynyn chempiony boldy Halyk sanyӨskemen kalasy halkynyn sany 1897 1959 1970 1979 1989 1991 1999 2004 2005 20068721 150 371 230 340 274 287 324 478 332 900 310 950 294 507 291 518 288 5092007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018287 693 286 709 303 720 304 973 307 251 309 534 309 510 314 069 316 893 321 202 328 294 329 0902019 2020 2021331 614 346 127 349 4632021 zhylgy ulttyk halyk sanagynyn korytyndysy bojynsha halkynyn sany 2009 2021 2009 2021 2021 2009 ga pajyzben Erler 2009 Erler 2021 2021 2009 ga pajyzben Әjelder 2009 Әjelder 2021 2021 2009 ga pajyzben303720 349463 115 1 137031 162980 118 9 166689 186483 111 9Өskemennin rәmizderiӨskemen kalasynyn tuy Tu Өskemen kalasynyn eltanbasy bejnelengen ortasynan shetine karaj ygyskan agashtan turatyn tiktortburyshty ak tүsti mata bolyp tabylady Agashtyn ulttyk oyumen ornektelgen zholagy bar Matanyn karama karsy zhaktarynda tilshe zhasajtyn eki diagonaldi zholaktar birigedi bul Үlbi zhәne Ertis ozenderinin kosyluyn korsetedi Memlekettik tu kogildir tүsti oyu zhәne diagonaldy zholaktar kalanyn olkelik tiistiligin bejnelejdi Tүsterdin ak kogildir eltanbanyn koptүrligi tirkesimi tazalykty bajlykty orkendeudi bildiredi Tudyn eni men uzyndygynyn katynasy 1 2 Өskemen kalasynyn eltanbasy Tolyk makalasy Өskemen kalasynyn eltanbasy Eltanbanyn negizinde aralarynda su kenistikteri bar tau shyndary bejnelengen klassikalyk tүrdegi kalkan Ol zhasyl zhagalaularmen zhiektelgen Үlbi zhәne Ertis ozenderin bejnelejdi Eltanbanyn zhogargy boliginde kalanyn ataluy tomengi boliginde kamaldyn ornalakan zhyly zhazylgan lentamen oralgan kүzettik munara Eltanbanyn tүsi sary bajlyk pen kүshti kok sululyk pen ulylykty zhasyl tabigi bajlykty bildiredi Eltanbanyn eni men uzyndygynyn katynasy 4 3 Gimni Zhasa Өskemen Sozin zhazgandar V Yurkina S Apasova Әnin zhazgan S Apasova 1 V samom serdce Rudnogo Altaya Nad rekoj u kamennyh vysot Ty stoish kak krepost vekovaya Mira i spokojstviya oplot Podruzhilis Levyj s Pravym Dve sudby v odnu obediniv Vsem narodom trudovym i slavnym Krepost v gorod skazku prevrativ PRIPEV Slavsya Ust Kamenogorsk Vstanem ryadom i spoem drug drugu My toboj gordimsya Ust Kamenogorsk Gorod kazahstanskih metallurgov 2 Tvoj metall izvesten vsej planete V Atomprome net tebya silnej Zdes v hokkej igrayut nashi deti V Vysshej Lige znayut tvoj hokkej Zhasaj ber kiyndyk kormesten Әr kүni dәuletin orletken Zhasaj ber zhyldarmen zhasaryp Ұl kyzyn besiktej terbet sen PRIPEV Zhasa Өskemen Zhasa Әsem әnmen әsem zhyrmen orilip Maktanamyz ozinmen Sүjemiz seni Ottaj ystyk sezimmenen Slavsya Ust Kamenogorsk Vstanem ryadom i spoem drug drugu My toboj gordimsya Ust Kamenogorsk Gorod kazahstanskih metallurgov My toboj gordimsya Ust Kamenogorsk Gorod kazahstanskih metallurgov Gorod kazahstanskih metallurgEkologiyaBүgingi kүni ekologiya mәselesi Өskemen kalasy үshin en ozektilerdin biri bolyp tabylady ojtkeni Өskemen kalasy biregej urbanizaciyalangan zhүjeni korsetetin Қazakstannyn ote iri onerkәsiptik ortalyktarynyn biri bolyp tabylady Қalada kalyptaskan ekologiyalyk ahualdy eskere otyryp zhergilikti atkarushy bilikpen ekologiya mәselelerine zhәne korshagan tabigat ortasyn zhaksartu men turaktandyruga bagyttalgan tabigatty korgau is sharalarynyn oryndaluyna kop konil bolinedi olar oblystyk zhәne zhergilikti byudzhet esebi karazhatyndagydaj tabigat pajdalanushy kәsiporyndardyn zheke karazhaty esebinen de zhosparlanuda zhәne zhүzege asyryluda 2008 2010 zhyldarga arnalgan ShҚO korshagan ortany korgau onirlik bagdarlamasynyn ayasynda Өskemen kalasyna shart bojynsha zhos parga sәjkes 2010 zhyly oblystyk byudzhet karazhatynan 54 6 mln tenge bolindi olar zhyl korytyndysy bojynsha 100 molsherinde igerildi 2010 zhylga arnalgan shart bojynsha naktylangan zhosparga sәjkes Өskemen kalasyn koriktendiru bojynsha tabigatty korgau is sharalaryn zhүzege asyruga zhergilikti byudzhet karazhaty esebinen 12 1 mln tenge bolindi olar 100 molsherinde igerildi Өskemen kalasynyn tabigatty pajdalanushy iri kәsiporyndarymen Қazmyrysh ZhShS ҮMZ AҚ TMK AҚ Өskemen ZhEO zhәne Sogralyk ZhEO ZhShS 2010 zhyly zhosparlangan tabigatty korgau is sharalary zhyl korytyndysy bojynsha zhosparlangannyn 108 igerildi Өskemen kalasy әkiminin toragalygymen ekologiya mәselesi bojynsha zhumys toby kuryldy onyn kuramyna oblys zhurtshylygy Kenesinin saraptamalyk komissiya okilderi kiredi 2010 zhyly zhumys tobynyn 12 otyrysy otkizilip onyn zhumys barysynda kala үshin birinshi kezektegi kelesi ekologiyalyk mәseleler zerdelenip karastyryldy 1 2005 2009 zhyldar aralygyndagy kala atmosferasynyn lastanuyna taldau zhүrgizildi 2 Қalanyn ortalyk boliginde kolik kuraldaryn dogarudy shekteu arkyly kalanyn ortalyk kosheleri bosatyldy zhәne svetoforlar zhumysynyn merzimdiligi retteldi 3 Қalanyn zholaushylar tasymaldaushy kәsiporyndarynyn zhylzhy maly kuramy shygyndylar normasyna sәjkes tekserildi 4 Su dengejinin tomendegeni үshin Ertis alabyn egzhej tegzhejli zerdeleu bojynsha zhumys zhүrgizildi onyn korytyndysynda Ertis alaby su dengejinin tomendeui tabigatty klimattyk ozgeristerge bajlanysty bolatyndygy anyktaldy 5 Atmosfera auasynyn ahualyn monitoringteu ziyandy zattardy bejtaraptau zhәne su agysyn tazalau bojynsha baska elderdin tәzhiribesi zerdelendi zhәne olardy Өskemen kalasyna engizu mүmkindikteri karastyryldy Klimaty shugyl kontinentaldyk Қantardagy ortasha temperatura 17 ten 26 graduska shilde ajynda 19 6 ten 23 graduska dejin koteriledi Aua rajynyn absalyuttik korsetkishi kysta 55 zhazda 41 gradus Zhauyn shashynnyn tүsu molsheri әrkelki negizinen zhylyna 1000mm 2004 zhyldyn 1 kazanyna dejingi mәlmet bojynsha kala halkynyn sany 302 9 myn adam sonyn ishinde 292 2 myny kala 10 7 myny auyl turgyndary Қala territoriyasyna Menovnoj auyldyk okrugyna kiretin Ahmer Zhana Ahmer Novo Yavlenka Samsonovka Menovnoj Novo Troick Prudhoz auyldary kosylgan Zhergilikti memlekettik baskaru okilettik zhәne atkaru organdary arkyly zhүrgiziledi Atkaru biligin kala әkimi zhүzege asyrady Zhergilikti memlekettik baskaru kyzmetinin ekonomikalyk zhәne karzhylaj negizin kalalyk kommunaldyk menshik kuzyryndagy zhergilikti byudzhet pen mүlik kurajdy Ekonomikalyk kurylymda onerkәsip 57 sauda 29 kurlys 10 kolik zhәne bajlanys 2 auyl sharuashylygy 1 alady Өskemen kalasynyn oblystyk zhalpy ishki onimdegi үlesi onerkәsipte 49 7 negizgi kapitalga investiciya saluda 46 2 zholaushylardy tasymaldauda 50 4 syrtky sauda ajnalymynda 72 1 saudada 51 7 auyl sharuashylygynda 1 2 kurajdy Өskemen kalasynyn kurmetti azamattary 1898zh t Birinshi atty әsker armiyasynyn komissary bolgan Mәskeu tүsti metaldar institutyn bitirgennen kejin Ordzhonikidze kalasynda zauytynyn direktory kyzmetin atkargan mashinazhasau ministri kezinde Өskemen kalasyn damytuga enbek sinirdi 1915 zh t 1969 1984 zhyldar aralygynda Shygys Қazakstan obkomynyn birinshi hatshysy bolgan Osy zhyldary Zhana Sograda teplica sol siyakty kus fabrikasy kinotetrlar mәdeniet үjleri turgyzyldy Chistyakov Mihail Ivanovich 1917 2006 majdanger akyn Қazakstan zhazushylar Odagynyn mүshesi Kүlenov Ahat Sәlemhatuly 1932 2007 UK SCK AҚ buryngy prezidenti Onyn bastamasymen kombinatta altyn zhәne kүmis ondirildi Ahat Sәlemhatovich Ertistin sol zhagalauyna turgyn үj kottedzhderi kurylysyn ujymdastyrdy halyktyn ajtuynsha Kulenov nemese Metallurgter poselkasy dep atalady 1928 zhazushy Teni ischezayut v polden romandarynyn avtory D Serikbaev atyndagy Shygys Қazakstan tehnikalyk universitetinin rektory Yu V Batalovtyn tusynda Өskemen kurlys zhol instituty Қazakstannyn en iri oku ornynyn birine ajnaldy Mәmbetkaziev Erezhep Әlhajyruly 1937 zh t S Amanzholov atyndagy Қazakstan universitetinin rektory Erezhep Әlhajyrulynyn ujymdastyruymen bul oku orny Қazakstanda birinshi bolyp klassikalyk universitet statusyn aldy Shayahmetov Bagdat Muhametuly 1946 2013 karapajym zhumysshydan Өskemen titan magnij kombinatynyn direktorlygyna dejingi zholdan otti Kombinatty 90 zhyldardagy ekonomikalyk kysymnan shygardy 1936 zh t Ertis kurlys baskarmasyn baskargan Onyn basshylygymen Өskemende Sport sarajy Ortalyk Mәdeniet үji Ertis zhagalauy men Қyzyl kyrandar zhagalauy alty mektep balalar bakshasy uchilisheler Ұly Otan sogysynda kaza tapkandarga arnalgan eskertkish turgyzyldy 1927zh t bas hirurg zhedel zhәrdem auruhanasy bas dәrigerinin orynbasary oz omirin densaulyk saktau isine arnagan zhan ӨnerkәsipҚalanyn ekonomikalyk ahualy sogy zhyldary turakty damu үstinde Ogan zhyldan zhylga osip kele zhatkan onerkәsip korsetkishteri ykpal etip otyr 2000zh 12 2 2001zh 116 3 2002zh 102 3 2003zh 105 8 2004zh 105 9 Ekonomikanyn basty tutkasy tүsti metalurgiya Bul sala obylys sol sekildi kala ekonomiasynyn barometri bolyp tabylady Қala onerkәsibi zhalpy respublika shenberinde tanymal kәsiporyndarmen atakty olar Үlbi metalurgiyalyk zauyty AҚ Қazmyrysh ҰҚ Өskemen titan magnij zauyty AҚ zhәne t b Mashina zhasau kesheninde Shygysmashzauyt AҚ Aziya Avto AҚ Өskemen armatura zavody AҚ Өskemen kondensator zavody AҚ baska da kәsiporyndarzhumys istep negizinen tau ken zhәne ondeu zhabdyktaryn munaj gaz kubyry armaturasy avtomobil kondensator zhasaumen ajnalysady Қalada iri tamak onerkәsipteri de ornalaskan atap ajtsak Maj AAҚ Emil ZhShS Үlbi Kompleks ZhShS Әdil AAҚ Өndiris oryndary et zhәne sүt ondeu osimdik zhәne sary maj konditer liker onimderin zhәne t b auyl sharuashylyk onimderin ondiruge bagyttalgan MәdenietMuzej Oblystyk zhergilikti tarih murazhajy Shygys Қazakstan Oblystyk sәulet etnografiyalyk zhәne tabigi landshaftyk murazhaj korygy Shygys Қazakstan oner murazhajyAbajdyn mүsiniKitaphanalar A S Pushkin atyndagy oblystyk kitaphana Өskemen kalasy әkimdiginin Oralhan Bokej atyndagy ortalyktandyrylgan kitaphanalar zhүjesi Shygys Қazakstan Oblystyk balalar men zhasospirimder kitaphanasy Shygys Қazakstandagy respublikalyk gylymi tehnikalyk kitaphana filialy Shygys Қazakstan oblystyk zagiptar men kozi nashar koretin azamattardyn arnauly kitaphanasy ShҚO da zhalgyz Zhambyl atyndagy Shygys Қazakstandyk drama teatryTeatrlar men zaldarZhambyl atyndagy Shygys Қazakstandyk drama teatry Shygys Қazakstan oblystyk filarmoniyasy Oblystyk halyktar dostygy үji Metallurgter mәdeniet sarajy Boris Aleksandrov atyndagy sport sarajyKinoteatrlar Yubilejnyj 6 kinozal Hollywood 2 kinozal EHO 3 kinozal 5D kinoteatryDini gimarattarӨskemennin dini2017 zhylga kalada 28 dini birlestik zhumys istejdi Onyn ishinde bes meshit Pravoslavie prihodtary 7 Protestanttyk birlestikter 13 Rim katolik shirkeui Қasietti Rozaridin Әulie Mariya Mәriyam Өskemendegi Krishna sanasy kogamy ShҚO evrej kauymy Zhogaryda atalgan dini birlestikterde 25 gibadat orny bar Bukaralyk akparat kuraldaryTelearnalar Altaj telearnasy Atameken telearnasyRadiostanciya Radio NS 107 0 MGc Russkoe radio 100 5 MGc Europa Plyus Қazakstan 101 8 MGc TENGRI FM 103 5 MGc Radio MIX 107 9 MGc Avtoradio Қazakstan 104 7 MGc Gakku FM 106 0 MGc Radio Dacha 102 3 MGc Қazak radiosy 104 0 MGc Shalkar radiosy 105 6 MGcGazetter Ustinka plyus aptalyk akparattyk gazeti Menin kalam aptalyk gazeti Rudnyj Altaj әleumettik sayasi aptalygy Didar sayasi aptalygy 7 kүn oblystyk gazeti Zan zan turaly gazet Өskemen zhylzhymajtyn mүlik gazeti Flash gazeti Stimul gazeti Moya usadba gazeti Region Press gazeti Vestnik kompanii gazeti Iz ruk v ruki zheke habarlandyrular gazeti 1000 obyavlenij zheke habarlandyrular gazeti Vsyo dlya vas zheke habarlandyrular gazeti Avto Info zharnamalyk zhәne akparattyk gazeti Reklam gazetiBilim men gylym2017 zhyldyn 1 shildedegi zhagdaj bojynsha kalada 44 mektep zhasyna dejingi balalar mekemeleri zhәne 48 mektep zhumys istedi onyn ishinde 2 zheke Orta kәsiptik bilim beru S Amanzholov at ShҚU Zhogargy kolledzhi D Serikbaev at ShҚTU Zhogargy tehnikalyk kolledzhi Shygys Қazakstan menedzhment pen tehnologiya kolledzhi Өskemen medicinalyk kolledzhi Tehnika ekonomikalyk kolledzhi Қumash Nurgaliev atyndagy kolledzhi Shygys Қazakstan zan kolledzhi Shygys Қazakstan tehnika ekonomikalyk kolledzhi Shygys tehnikalyk gumanitarlyk kolledzhi ShTGK Өskemen kurylys kolledzhi Өskemen tehnikalyk kolledzhi Өskemen kyzmet korsetu salasy kolledzhi Қazakstan Korej Kvanson kolledzhi Kolik zhәne omir kauipsizdigi kolledzhi Kәsiptik okytu zhәne servis kolledzhi Stomatologiyalyk kolledzh Biznes pen kukyk kolledzhi Abdullin bauyrlarynyn atyndagy Shygys Қazakstan oner kolledzhi ҚAEU kolledzhi Өskemen politehnikalyk kolledzhiZhogargy oku oryndary Dәulet Serikbaev atyndagy Shygys Қazakstan tehnikalyk universiteti Sәrsen Amanzholov atyndagy Shygys Қazakstan Universiteti Қazakstan Amerikandyk erkin universiteti ҚAEU Shygys Қazakstan ajmaktyk universiteti ShҚAU Almaty Ekonomika zhәne Statistika Akademiyasy AESA filialdar Өskemendegi G V Plehanov atyndagy Resej ekonomikalyk universiteti filialy Өskemen filialy Akparattyk tehnologiyalar zheke mekemesi Қalada KSRO ministirliginin Kenesimen sheshimimen Bүkilodaktyk gylymi zertteu zhәne tau ken metallurgiya instituty retinde kurylgan 1950 zhyldan bastap Shygys gylymi zertteu tau ken metallurgiya tүsti metaldar instituty zhumys istejdi Өskemen mәdenietteҚala Nikolaj Anovtyn Propavshij brat zhәne Ogni na Irtyshe kitaptarynda Semireche romanynda teleserialda i Tagdyr tәlkegi filminde ajtylady Pavel Vasilevtin Serafim Dageev kalasy zhәne Mihail Chistyakovtyn Ust Kamen olenderi Өskemenge arnalgan Viktor Dyakovtyn Doroga v nikuda romanynda Puteshestvie na Buhtarmu әngimede kezdesedi Қala basshylaryӘkimder 1992 1995 1995 1997 16 mamyr 1997 1999 kyrkүjek 1999 kantar 2003 kantar 2003 kantar 2004 15 kantar 2004 kantar 2005 kantar 2005 30 mamyr 2005 30 05 2005 2006 14 09 2006 2007 Shәkәrim Sabyruly Buktygutov nauryz 2007 tamyz 2008 tamyz 2008 2009 nauryz 2009 akpan 2012 Serik Shәuenuly Tәukebaev 3 akpan 2012 25 mamyr 2013 25 mamyr 2013 20 sәuir 2016 Erlan Қaparuly Ajmukashev 20 sәuir 2016 3 mamyr 2017 30 mamyr 2017 16 tamyz 2018 Zhaksylyk Mukashuly Omar 20 tamyz 2018 bүgingi kүnderi Tuystas kalalar Ontүstik Koreya 2011 zhyldan bastap Bursa Tүrkiya 2011 zhyldan bastap Belarus Izrail 2012 zhyldan bastap Barnauyl Resej 2012 zhyldan bastap Өlke Mongoliya 2018 zhyl 1 akpannan bastap SuretterMetallurgter mәdeniet sarajyBәjterekҚalanyn tiptik shagyn audanyDerekkozderӨskemen kalasynyn әkiminin resmi sajty Tekserildi 14 kyrkүjektin 2018 Қazakstan Respublikasy halkynyn zhynysy zhәne zhergilikti zherdin tipine karaj sany 2023 zhylgy 1 kantarga Қazakstan Respublikasy halkynyn zhekelegen etnostary bojynsha sany 2022 zhyl basyna Қazakstan Respublikasy halkynyn oblystar zhәne astana kalalar audandar audan ortalyktary zhәne kentter bolinisindegi zhynysy bojynsha sany Muragattalgan 26 kyrkүjektin 2020 zhyly http www oskemen kz Muragattalgan 30 shildenin 2008 zhyly City amp town of Kazakhstan agyl pop stat mashke org Tekserildi 29 nauryz 2016 2021 zhylgy ulttyk halyk sanagynyn korytyndylary