Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қырымтатар тілі, қъырым тілі — түркі тілдерінің қыпшақ тобына жатады, Қырым татарларының тілі.
| Қырым татар тілі Қъырым тілі | |
| Өз атауы: | qırımtatar tili, qırım tili, къырымтатар тили, къырым тили |
|---|---|
| Елдер: | |
| Аймақтар: | Қырым АР және |
| Ресми күйі: | |
| Сөйлеушілер саны: | 541 000 адам |
| : | елеулі қауып |
| Санаты: | Еуразия тілдері |
| Алтай әулеті (даулы)
| |
| Жазуы: | |
| : | кры 347 |
| ISO 639-1: | — |
| : | crh |
| : | crh |
| Тағы қараңыз: | |
Солтүстік, оңтүстік, орталық аталатын 3 диалектіге бөлінеді. Құман тілінен өрбіген орта (аралық) диалекті қазіргі әдеби тілін қалыптастырған. Қырым татарлары 1929 жылға дейін араб, 1938 жылға дейін латын жазуларын қолданды, ал 1938 жылдан кирилл әліпбиіне ауысты, 1992 ж. қайтадан латын әліпбиіне көшті. Қырым татарларының тілінде сөз басындағы кей дауыссыздар мен сөз ішінде келетін қысаң дауыстылар түсіп қалады. Етістіктің болымсыз түрі — мам, -маз қосымшалары арқылы жасалады: алмам, алмазмыз. І жақ жіктеу есімдігінің ілік септігі меним, бизиң болып айтылады. Қырым татарларының тілінде 8 дауысты, 23 дауыссыз фонема бар, фонетикасына үндестік заңы тән, лексикалық құрамын түркі тілдеріне ортақ сөздер құрайды, морфологиялық құрылымы жағынан жалғамалы тілге жатады. Өзге тілден енген сөздер көп кездеседі. Алғашқы жазба мұралары: Жанмұхаммедтің “Исләмгерейдің Польшаға шабуылы” (17 ғ.), Сейд Мұхаммед Ризаның “Ассеб-сейярі” (17 ғ.), т.б.
Қырым татарларының тілі Қырым түбегін мекендейтін халықтың ұлттық, әдеби тілі. Ресей патшалығының отарлау саясатының зардабынан қырым татарларының басым көпшілігі алыс шетелге ауа көшіп, бас сауғалаған. Қырым татарлары тілінің қалыптасуы Алтын Орда ыдыраған дәуірмен (XV ғ.) тұстас. Қырым татарларының қазіргі әдеби тілінің негізгі ұйтқысы әуелде құман тілінен өрбіген орталық диалект.
Дереккөздер
- Қазақстан Энциклопедиясы
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қyrymtatar tili kyrym tili tүrki tilderinin kypshak tobyna zhatady Қyrym tatarlarynyn tili Қyrym tatar tili Қyrym tiliӨz atauy qirimtatar tili qirim tili kyrymtatar tili kyrym tiliElder Resej Ukraina Өzbekstan Tүrkiya Rumyniya BolgariyaAjmaktar Қyrym AR zhәneResmi kүji Resej Ukraina Қyrym ARSojleushiler sany 541 000 adam eleuli kauypSanaty Euraziya tilderiAltaj әuleti dauly Tүrki tarmagyҚypshak toby orta dialekt zhәne әdebi standart dala dialekti dd Ogyz tobyTүrik top tarmagy ontүstik zhagalau dialekti dd dd Zhazuy kirillica latyn 1920 zh dejin arabsha kry 347ISO 639 1 crh crhTagy karanyz Soltүstik ontүstik ortalyk atalatyn 3 dialektige bolinedi Қuman tilinen orbigen orta aralyk dialekti kazirgi әdebi tilin kalyptastyrgan Қyrym tatarlary 1929 zhylga dejin arab 1938 zhylga dejin latyn zhazularyn koldandy al 1938 zhyldan kirill әlipbiine auysty 1992 zh kajtadan latyn әlipbiine koshti Қyrym tatarlarynyn tilinde soz basyndagy kej dauyssyzdar men soz ishinde keletin kysan dauystylar tүsip kalady Etistiktin bolymsyz tүri mam maz kosymshalary arkyly zhasalady almam almazmyz I zhak zhikteu esimdiginin ilik septigi menim bizin bolyp ajtylady Қyrym tatarlarynyn tilinde 8 dauysty 23 dauyssyz fonema bar fonetikasyna үndestik zany tәn leksikalyk kuramyn tүrki tilderine ortak sozder kurajdy morfologiyalyk kurylymy zhagynan zhalgamaly tilge zhatady Өzge tilden engen sozder kop kezdesedi Algashky zhazba muralary Zhanmuhammedtin Islәmgerejdin Polshaga shabuyly 17 g Sejd Muhammed Rizanyn Asseb sejyari 17 g t b Қyrym tatarlarynyn tili Қyrym tүbegin mekendejtin halyktyn ulttyk әdebi tili Resej patshalygynyn otarlau sayasatynyn zardabynan kyrym tatarlarynyn basym kopshiligi alys shetelge aua koship bas saugalagan Қyrym tatarlary tilinin kalyptasuy Altyn Orda ydyragan dәuirmen XV g tustas Қyrym tatarlarynyn kazirgi әdebi tilinin negizgi ujtkysy әuelde kuman tilinen orbigen ortalyk dialekt source source source source source source Қyrymtatar tiliDerekkozderҚazakstan EnciklopediyasyBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz