Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Хар Гобинд Кора́на (Кхора́на; ағылш. Har Gobind Khorana, хинди हर गोबिन्द खोराना, шығ.-пандж. ਹਰਿ ਗੋਬਿੰਦ ਖੁਰਾਨਾ ; 9 қаңтар 1922 жылы, — 9 қараша 2011 жылы, Конкорд) — үнділік және американдық молекулалық биолог, «генетикалық кодты ашқаны және ақуыз синтезі оның рөлі үшін» физиология немесе медицина саласындағы Нобель сыйлығына 1968 жылғы лауреаты (Роберт Холлимен және Маршалл Ниренбергпен бірге).
| Хар Гобинд Корана | |
| ағылш. Har Gobind Khorana, хинди हर गोबिन्द खोराना, шығ.-пандж. ਹਰਿ ਗੋਬਿੰਦ ਖੁਰਾਨਾ | |
 | |
| Туған күні | Lua error Module:Wikidata ішіндегі 39 жолында: attempt to concatenate field '?' (a nil value). |
|---|---|
| Туған жері | (, ) |
| Қайтыс болған күні | Lua error Module:Wikidata ішіндегі 39 жолында: attempt to concatenate field '?' (a nil value). |
| Қайтыс болған жері | (Массачусетс, АҚШ) |
| Ғылыми аясы |
|
| Жұмыс орны | Массачусетс технологиялық институты |
| Ғылыми жетекші | Владимир Прелог |
| Несімен белгілі | генетикалық кодты ашуға үлес қосты |
| Марапаттары |
|
Гобинд 1950 жылдардың ортасындағы нуклеотидтердің және коферменттердің бірінші тәжірибелік синтезі сияқты оның ішінде көптеген тамаша жетістіктер болған, шығармашыл және терең химик болды. Ол бірнеше ғылымдарының қиылысында жұмыс істей бастаған алғашқы ғалымдардың бірі болды (физика, химия және биология) сияқты, және бірінші рет «химиялық биология» терминін енгізді. 1972 жылы Гобинд функционалдық гендерінің толық химиялық синтезін сипаттаған, ол химиялық биология саласындағы теңдесіз және әлі күнге дейін теңдесі жоқ жетістік. Сондай-ақ, Корана олигонуклеотидтерді синтездеген бірінші ғалым болды . Корана 1966 жылы АҚШ Азаматтығын алды, содан кейін марапатталды. Ол Массачусетс технологиялық институтында биология және химия құрметті профессоры болды және Басқарма мүшесі болды.
Ерте жылдары және білім алуы
Хар Гобинд Корана өмірге индуистік отбасында Батыс Пенджабтағы Райпур аулында келген, сол уақытта ол Үндістанның бөлігі болған, ал қазір ол Пәкістанға тиесілі. Оның әкесі Ауылдық салық инспекторы болған. Жоғары мектеп алдында Хар Гобинда және оның бауырларын әкесі үйреткен, және олар ауылда жалғыз сауатты балалар болған. Жүйелі білім жоқтығына қарамастан, Корана орта мектепті сәтті бітірді. 1943 жылы, ол мамандығы бойынша бакалавр дәрежесін алды, және 1945 жылы, Лахор химиядан магистрі деңгейін алды.
1945 жылы Корана Ливерпуль университетіне(Ұлыбритания) ауысты, Үндістан мемлекеттік стипендиясының қолдауымен. Ол инсектицидтер мен фунгицидтерді оқиды деп болжанған, бірақ орын жетіспеушілігінен, ол органикалық химия бойынша зерттеулерге қатысуға сұрады. Ол, сол жерде меланиндер туралы жұмысы үшін 1948 жылы Роджер Бирмен бірге химиядан докторлық алды.
Ересек жылдары
Ливерпуль университетінің Роджер Бир зертханасында жұмыс істеп жүріп, Корана кітапханада сағат бойы органикалық химия пәні бойынша неміс әдебиетін оқитын, және бір күні аз танымал синтетикалық реагент, кезікті, ол сол уақытта ұмыт қалған және ешқашан ағылшын әдебиетінде аталмаған еді. Дегенмен карбодиимид сол кезде Корананың жұмысына өзінің қолдануын таба алмады, ол, көп жыл өткен соң реагентті еске алды, және биохимияда төңкеріс жасау үшін оны пайдаланды.
Корана неміс ғылыми әдебиеттер санын көп оқығандықтан оның докторантураны неміс тілді елде өткізуге шешім қабылдады, және содан кейін, Цюрихтегі Швейцария жоғары техникалық мектебіне барды. Ол ұсыныс хат немесе бағытсыз Цюрихке келіп, жай ғана Прелогтың кабинетіне келді. Гобинд Ливерпуль қаласындағы Роджер Бир зертханасынан Алкалоидтар мен синтезделуі диссертациясының қысқаша шолуы негізінде көрсеткен соң, Прелог оны докторантураға қабылдады, бірақ ешқандай қаржыландыру берген жоқ. Келесі 11 ай ішінде Гобинд зертханада өмір сүрген және күріш пен пастерленбеген сүт жеп өмір сүрген. Қиындықтарға қарамастан, Корана бірден ғалым ретінде өзінің дамытуына әсер еткені үшін кейінірек қайта-қайта алғыс айтқан оның аты аңызға айналған тәлімгері, Прелогпен ұзақ және берік қарым-қатынас орнатты.
1949 жылы Гобинд алдыңғы стипендиясын, міндетін орындауға Үндістанға оралуы керек еді, бірақ Үндістан бөлінгеннен кейін, өзінің туған ауылы Пәкістанда болып шықты, ал отбасы түрлі қалаларында тарап кеткен. Гобинд Нью-Делиде жұмыс таба алмады және оның ағасының қызметшілер үйінде тұрды, шын мәнінде, академиялық босқынға айналған және уақытын жұмыс іздеуге жұмсаған. Өкінішке орай, Үкімет оның стипендиялық борышын жойған, және оған Александр Р. Тоддпен жұмыс істеуге қаржылық қолдау көрсетілді, Кембридж университеті профессоры Г. В. Кеннердің көмегімен, онымен Гобинд Цюрихте кездескен. Осылайша, жасы 27-де, Гобинд Англияға оралды, ол үшін үлкен отбасы бірлесіп кемегімен билет үшін төлеген. Кеннер және Корана карбоксил соңы соңдарын пептидтердің әсерiне ұшыраған активтендіру реакциясын зерттеді. Қысқа уақыттың ішінде Гордон М. Шрум, Британдық Колумбия Зерттеу кеңесінің (Канада) басшысы, барып, және А. Тоддтан оған, бірақ іс-қимыл абсолютті бос, ешқандай техникалық шарттар мен жабдықтарсыз жаңа академиялық емес ғылыми-зерттеу лабораториясын құру үшін Ванкуверге көшуге дайын химик ұсынуды сұрады. Тодд Гобиндты ұсынды.
Осылайша, 1952 жылы, ол Ванкувердегі жұмысқа тұрады, ал 1960 жылы ауысады, ол ондагенетикалық код бойынша жұмыс істеді, онда, гендерді -мен химиялық синтездеуге тырысты. 1970 жылы Корана Массачусетс технологиялық институтында химия профессоры атанды, бұл оның жұмысының тақырыбын өзгерту — ол енді мембрананы және сигнал берілуді зерттей бастады. Корана МТИ-де 2007 жылы шыққанға дейін жұмыс істеді.
Ғылыми-зерттеу жұмысы
Корана Ванкувердегі бірінші жылының көп бөлігін ақуыз құрылымын анықтауға шолу жазумен өткізді, содан кейін кенеттен нуклеин қышқылы тақырыбына ауысты. 1954 жылы Корана карбодиимида арқылы реакциясымен және АТФ синтезін сипаттайтын жұмысын жариялаған. Кейінірек, ол сондай-ақ бейсимметриялық нуклеотидтік тізбегімен циклдік нуклеотидтер, динуклеотидтер және басқа да биологиялық молекулаларды синтездеген. Жаз кезінде «демалыста» көрнекті ғалымдар, атап айтқанда, , А. Корнберг, Юджин Кеннеди және басқа да көптеген ғалымдар, карбодиимидті реагенттерді дайындау және пайдалану жолын білу үшін Корана зертханасына барып қайтты.
Біраз уақыттан кейін, бірнеше әріптестерімен (Гордон В. Тенер, Джон Г. Моффат, М. Смит және т.б.), ол белгілі барлық нуклеотидтерді және кофакторларды синтездеген, және 1960 жылы, ол -ны, ең күрделі нуклеотидті кофакторды синтездеді.
Бірақ оның табысқа жету шыңында Корана осы саладағы оның жұмысының аяқталғанын мәлімдеп, көшіп келді, ол гендерді синтездеуге келеді: ставкасын көтерді. Және бұл оның қолынан келді және бірінші рет гендер 1970 жылы химиялық синтезделді, содан кейін Корана біріншісіне байланысты генді синтездеген және 1979 жылы бұлар бактериялармен жұмыс істейтінін көрсетті. Гендік синтездеу үшін полимераза ферменттері және лигаза, фрагменттері бірге бекітілген ДНҚ, сондай-ақ өнертабысын болжаған әдістері сияқты пайдаланылды. Бұл, әрине, генетикадағы бетбұрыс болды. Бұл жұмыс рекомбинантты ДНҚ технологиясы дәуірінің басталғанының және қысқажіпті ДНҚдан толық геномдарды көп құрастыру әдістерін негізі болып табылады. Өнертабысы өндіріске алып келінді, сондықтан көптеген компаниялар енді кез-келген синтетикалық генге тапсырыс беру мүмкіндігі бар.
Сондай-ақ, Корана және оның әріптестері барлық тірі организмдердің ортақ биологиялық тілі, үш әріп сөздер жиынтығынан тұрады, үш нуклеотидтерден тұратын әр жиынтық нақты амин қышқылын кодтайды деп тапты. Олар Нобель сыйлығын 12 желтоқсанда 1968 жылыалды . Сонымен қатар, Корана Нобель сыйлығының сыйлығын хабарландыру күні ол бұл туралы білген университеттегі соңғы адам еді. Ол күні мақала жазу үшін, не телефон не радио жоқ, Мэдисоннан сыртындағы жалдамалы коттеджде болатын. Оған бұл хабарды естірту үшін оның әйелі Эстер сол жерге барған.
Отбасы
1952 жылы Хар Гобинд, 1947 жылы ол Прагада кездестірген швейцариялық Эстер Элизабет Сильбергке үйленіп, онымен бірге Ванкуверге көшіп барды. Олардың үш баласы болды: Джулия Элизабет (4 мамырда 1953 жылы туылғ.), Эмили Энн (18 қазанда 1954 жылы туылғ., 1979 жылы қ.б.), және Дэйв Рой (өмірге 26 шілдеде, 1958 жылы келген). Эстер Гобинд үшін тірек және қолдау бола білді және онымен бірге шамамен 50 жыл өмір сүрген.
Қайтыс болуы
Корана табиғи өліммен 9 қарашада 2011 жылы Конкордте, Массачусетс штатында, 89 жасында дүниеден өтті. Жалғызбасты кісі, ол өзінен соң балалары Джулия мен Дэйвті қалдырды.
Асыл мұра
Висконсин-Мэдисон университеті, Үндістан үкіметі (DBT биотехнология бөлімі), және Үнді-Америка Ғылым және технология форумы 2007 жылы «Корана бағдарламасын» құрды. Корана Бағдарламасының миссиясы АҚШ және Үндістан ғалымдары, өнеркәсіпшілері, кәсіпкерлері мен әлеуметтанушылары қоғамдастығын құру болып табылады.
Бағдарлама үш мақсаттарға бағытталған: аспиранттар мен студенттердің зерттеудегі әр түрлі мүмкіндіктерін, ауылдық аумақтарды дамытуға және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін серіктестер тарту, сондай-ақ АҚШ пен Үндістан арасындағы мемлекеттік-жеке меншік әріптестікті алға бастыруды қамтамасыз ету.
Марапаттары мен сый-құрметтері
Жүлделер мен марапаттаулар
- 1967 —
- 1968 — генетикалық кодты ашқаны және ақуыз синтезі оның рөлі үшін физиология мен медицина саласында (Маршалл Уоррен Ниренбергпен және Роберт У. Холлимен бірге) алды;
- 1968 — ;
- 1968 — ;
- 1969 — Үндістандық екінші ірі мемлекеттік награда ;
- 1971 — Golden Plate award (АҚШ);
- 1974 — Уиллард Гиббс атындағы медаль;
- 1980 — ;
- 1987 — ;
Құрметті атақтары
- 1968 — «Леопольдина» жаратылыстану ғалымдары герман академиясының мүшесі
- 1971 — КСРО ғылым академиясының шетелдік мүшесі
- 1972 — Үндістан Ұлттық ғылым академиясының шетелдік мүшесі (INSA)
Қайнар көзі
- Caruthers, M.; Wells, R. тақырыбы=Har Gobind Khorana (1922-2011) [doi:10.1126/science.1217138. PMID 22174242 {{{тақырыбы}}}] // Science. — 2011. — № 334. — б. 1511.
- Rajbhandary, U. L. [doi:10.1038/480322 Har Gobind Khorana (1922–2011)] // Nature. — 2011. — № 480. — б. 332.
- The Official Site of Louisa Gross Horwitz Prize.
- Khorana, H. G. [doi:10.1126/science.366749. PMID 366749издание=Science Total synthesis of a gene]. — 1979. — № 203. — б. 614-625.
- HG Khorana Britannica.
- MIT HG Khorana MIT laboratory.
- Nobel Lectures Physiology or Medicine // Elsevier Publishing Company, Amsterdam. — 1972. — № 480.
- Khorana H. G. Carbodiimides. Part V. A novel synthesis of adenosine di- and triphosphate and P1, P2 diadenosine-5′-pyrophosphate // . J Am Chem Soc. — 1954. — № 76. — б. 3517–3522.
- HG Khorana Nobel Lecture.
- Gobind Khorana, MIT professor emeritus, dies at 89 – MIT News Office. Web.mit.edu (7 қараша 2011). Тексерілді, 12 қараша 2011.
- Chandigarh mourns death of Nobel laureate Hargobind Khorana Мұрағатталған 12 қарашаның 2011 жылы.
- The Lasker Foundation: H. Gobind Khorana and Marshall Nirenberg — For their contributions toward deciphering the genetic code. Мұрағатталған 20 қарашаның 2011 жылы.
- The forgotten scientist, (22 наурыз 2010). Тексерілді 12 қыркүйектің 2014.
- Canada Gairdner International Awardees: H. Gobind Khorana.
- The President’s National Medal of Science: Har Gobind Khorana.
Әдебиет
- Caruthers M, Wells R. Retrospective. Har Gobind Khorana (1922-2011). Science. 2011 Dec 16;334(6062):1511. doi: 10.1126/science.1217138.
- Өмірбаян Хара Кораны Нобель комитетінің сайтындағы өмірбаяны
- Thomas P. Sakmar. Har Gobind Khorana (1922–2011): Pioneering Spirit. PLoS Biol 10(2): e1001273. doi:10.1371/journal.pbio.1001273
Сілтемелер
- Хара Корананың Нобель комитетінің сайтындағы өмірбаяны (ағыл.).
- Хара Корананың Нобельдік дәрісі (ағыл.).
- Корана Хар Гобинд.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Har Gobind Kora na Khora na agylsh Har Gobind Khorana hindi हर ग ब न द ख र न shyg pandzh ਹਰ ਗ ਬ ਦ ਖ ਰ ਨ 9 kantar 1922 zhyly 9 karasha 2011 zhyly Konkord үndilik zhәne amerikandyk molekulalyk biolog genetikalyk kodty ashkany zhәne akuyz sintezi onyn roli үshin fiziologiya nemese medicina salasyndagy Nobel syjlygyna 1968 zhylgy laureaty Robert Hollimen zhәne Marshall Nirenbergpen birge Har Gobind Koranaagylsh Har Gobind Khorana hindi हर ग ब न द ख र न shyg pandzh ਹਰ ਗ ਬ ਦ ਖ ਰ ਨ Tugan kүniLua error Module Wikidata ishindegi 39 zholynda attempt to concatenate field a nil value Tugan zheri Қajtys bolgan kүniLua error Module Wikidata ishindegi 39 zholynda attempt to concatenate field a nil value Қajtys bolgan zheri Massachusets AҚSh Ғylymi ayasyZhumys ornyMassachusets tehnologiyalyk instituty Kembridzh universiteti Cyurih Shvejcariya zhogargy tehnikalyk mektebiҒylymi zhetekshiVladimir PrelogNesimen belgiligenetikalyk kodty ashuga үles kostyMarapattaryFiziologiya nemese medicina salasyndagy Nobel syjlygy 1968 1987 Gobind 1950 zhyldardyn ortasyndagy nukleotidterdin zhәne kofermentterdin birinshi tәzhiribelik sintezi siyakty onyn ishinde koptegen tamasha zhetistikter bolgan shygarmashyl zhәne teren himik boldy Ol birneshe gylymdarynyn kiylysynda zhumys istej bastagan algashky galymdardyn biri boldy fizika himiya zhәne biologiya siyakty zhәne birinshi ret himiyalyk biologiya terminin engizdi 1972 zhyly Gobind funkcionaldyk genderinin tolyk himiyalyk sintezin sipattagan ol himiyalyk biologiya salasyndagy tendesiz zhәne әli kүnge dejin tendesi zhok zhetistik Sondaj ak Korana oligonukleotidterdi sintezdegen birinshi galym boldy Korana 1966 zhyly AҚSh Azamattygyn aldy sodan kejin marapattaldy Ol Massachusets tehnologiyalyk institutynda biologiya zhәne himiya kurmetti professory boldy zhәne Baskarma mүshesi boldy Erte zhyldary zhәne bilim aluyHar Gobind Korana omirge induistik otbasynda Batys Pendzhabtagy Rajpur aulynda kelgen sol uakytta ol Үndistannyn boligi bolgan al kazir ol Pәkistanga tiesili Onyn әkesi Auyldyk salyk inspektory bolgan Zhogary mektep aldynda Har Gobinda zhәne onyn bauyrlaryn әkesi үjretken zhәne olar auylda zhalgyz sauatty balalar bolgan Zhүjeli bilim zhoktygyna karamastan Korana orta mektepti sәtti bitirdi 1943 zhyly ol mamandygy bojynsha bakalavr dәrezhesin aldy zhәne 1945 zhyly Lahor himiyadan magistri dengejin aldy 1945 zhyly Korana Liverpul universitetine Ұlybritaniya auysty Үndistan memlekettik stipendiyasynyn koldauymen Ol insekticidter men fungicidterdi okidy dep bolzhangan birak oryn zhetispeushiliginen ol organikalyk himiya bojynsha zertteulerge katysuga surady Ol sol zherde melaninder turaly zhumysy үshin 1948 zhyly Rodzher Birmen birge himiyadan doktorlyk aldy Eresek zhyldaryLiverpul universitetinin Rodzher Bir zerthanasynda zhumys istep zhүrip Korana kitaphanada sagat bojy organikalyk himiya pәni bojynsha nemis әdebietin okityn zhәne bir kүni az tanymal sintetikalyk reagent kezikti ol sol uakytta umyt kalgan zhәne eshkashan agylshyn әdebietinde atalmagan edi Degenmen karbodiimid sol kezde Korananyn zhumysyna ozinin koldanuyn taba almady ol kop zhyl otken son reagentti eske aldy zhәne biohimiyada tonkeris zhasau үshin ony pajdalandy Korana nemis gylymi әdebietter sanyn kop okygandyktan onyn doktoranturany nemis tildi elde otkizuge sheshim kabyldady zhәne sodan kejin Cyurihtegi Shvejcariya zhogary tehnikalyk mektebine bardy Ol usynys hat nemese bagytsyz Cyurihke kelip zhaj gana Prelogtyn kabinetine keldi Gobind Liverpul kalasyndagy Rodzher Bir zerthanasynan Alkaloidtar men sintezdelui dissertaciyasynyn kyskasha sholuy negizinde korsetken son Prelog ony doktoranturaga kabyldady birak eshkandaj karzhylandyru bergen zhok Kelesi 11 aj ishinde Gobind zerthanada omir sүrgen zhәne kүrish pen pasterlenbegen sүt zhep omir sүrgen Қiyndyktarga karamastan Korana birden galym retinde ozinin damytuyna әser etkeni үshin kejinirek kajta kajta algys ajtkan onyn aty anyzga ajnalgan tәlimgeri Prelogpen uzak zhәne berik karym katynas ornatty 1949 zhyly Gobind aldyngy stipendiyasyn mindetin oryndauga Үndistanga oraluy kerek edi birak Үndistan bolingennen kejin ozinin tugan auyly Pәkistanda bolyp shykty al otbasy tүrli kalalarynda tarap ketken Gobind Nyu Delide zhumys taba almady zhәne onyn agasynyn kyzmetshiler үjinde turdy shyn mәninde akademiyalyk boskynga ajnalgan zhәne uakytyn zhumys izdeuge zhumsagan Өkinishke oraj Үkimet onyn stipendiyalyk boryshyn zhojgan zhәne ogan Aleksandr R Toddpen zhumys isteuge karzhylyk koldau korsetildi Kembridzh universiteti professory G V Kennerdin komegimen onymen Gobind Cyurihte kezdesken Osylajsha zhasy 27 de Gobind Angliyaga oraldy ol үshin үlken otbasy birlesip kemegimen bilet үshin tolegen Kenner zhәne Korana karboksil sony sondaryn peptidterdin әserine ushyragan aktivtendiru reakciyasyn zerttedi Қyska uakyttyn ishinde Gordon M Shrum Britandyk Kolumbiya Zertteu kenesinin Kanada basshysy baryp zhәne A Toddtan ogan birak is kimyl absolyutti bos eshkandaj tehnikalyk sharttar men zhabdyktarsyz zhana akademiyalyk emes gylymi zertteu laboratoriyasyn kuru үshin Vankuverge koshuge dajyn himik usynudy surady Todd Gobindty usyndy Osylajsha 1952 zhyly ol Vankuverdegi zhumyska turady al 1960 zhyly auysady ol ondagenetikalyk kod bojynsha zhumys istedi onda genderdi men himiyalyk sintezdeuge tyrysty 1970 zhyly Korana Massachusets tehnologiyalyk institutynda himiya professory atandy bul onyn zhumysynyn takyrybyn ozgertu ol endi membranany zhәne signal beriludi zerttej bastady Korana MTI de 2007 zhyly shykkanga dejin zhumys istedi Ғylymi zertteu zhumysyKorana Vankuverdegi birinshi zhylynyn kop boligin akuyz kurylymyn anyktauga sholu zhazumen otkizdi sodan kejin kenetten nuklein kyshkyly takyrybyna auysty 1954 zhyly Korana karbodiimida arkyly reakciyasymen zhәne ATF sintezin sipattajtyn zhumysyn zhariyalagan Kejinirek ol sondaj ak bejsimmetriyalyk nukleotidtik tizbegimen cikldik nukleotidter dinukleotidter zhәne baska da biologiyalyk molekulalardy sintezdegen Zhaz kezinde demalysta kornekti galymdar atap ajtkanda A Kornberg Yudzhin Kennedi zhәne baska da koptegen galymdar karbodiimidti reagentterdi dajyndau zhәne pajdalanu zholyn bilu үshin Korana zerthanasyna baryp kajtty Biraz uakyttan kejin birneshe әriptesterimen Gordon V Tener Dzhon G Moffat M Smit zhәne t b ol belgili barlyk nukleotidterdi zhәne kofaktorlardy sintezdegen zhәne 1960 zhyly ol ny en kүrdeli nukleotidti kofaktordy sintezdedi Birak onyn tabyska zhetu shynynda Korana osy saladagy onyn zhumysynyn ayaktalganyn mәlimdep koship keldi ol genderdi sintezdeuge keledi stavkasyn koterdi Zhәne bul onyn kolynan keldi zhәne birinshi ret gender 1970 zhyly himiyalyk sintezdeldi sodan kejin Korana birinshisine bajlanysty gendi sintezdegen zhәne 1979 zhyly bular bakteriyalarmen zhumys istejtinin korsetti Gendik sintezdeu үshin polimeraza fermentteri zhәne ligaza fragmentteri birge bekitilgen DNҚ sondaj ak onertabysyn bolzhagan әdisteri siyakty pajdalanyldy Bul әrine genetikadagy betburys boldy Bul zhumys rekombinantty DNҚ tehnologiyasy dәuirinin bastalganynyn zhәne kyskazhipti DNҚdan tolyk genomdardy kop kurastyru әdisterin negizi bolyp tabylady Өnertabysy ondiriske alyp kelindi sondyktan koptegen kompaniyalar endi kez kelgen sintetikalyk genge tapsyrys beru mүmkindigi bar Sondaj ak Korana zhәne onyn әriptesteri barlyk tiri organizmderdin ortak biologiyalyk tili үsh әrip sozder zhiyntygynan turady үsh nukleotidterden turatyn әr zhiyntyk nakty amin kyshkylyn kodtajdy dep tapty Olar Nobel syjlygyn 12 zheltoksanda 1968 zhylyaldy Sonymen katar Korana Nobel syjlygynyn syjlygyn habarlandyru kүni ol bul turaly bilgen universitettegi songy adam edi Ol kүni makala zhazu үshin ne telefon ne radio zhok Medisonnan syrtyndagy zhaldamaly kottedzhde bolatyn Ogan bul habardy estirtu үshin onyn әjeli Ester sol zherge bargan Otbasy1952 zhyly Har Gobind 1947 zhyly ol Pragada kezdestirgen shvejcariyalyk Ester Elizabet Silbergke үjlenip onymen birge Vankuverge koship bardy Olardyn үsh balasy boldy Dzhuliya Elizabet 4 mamyrda 1953 zhyly tuylg Emili Enn 18 kazanda 1954 zhyly tuylg 1979 zhyly k b zhәne Dejv Roj omirge 26 shildede 1958 zhyly kelgen Ester Gobind үshin tirek zhәne koldau bola bildi zhәne onymen birge shamamen 50 zhyl omir sүrgen Қajtys boluyKorana tabigi olimmen 9 karashada 2011 zhyly Konkordte Massachusets shtatynda 89 zhasynda dүnieden otti Zhalgyzbasty kisi ol ozinen son balalary Dzhuliya men Dejvti kaldyrdy Asyl muraViskonsin Medison universiteti Үndistan үkimeti DBT biotehnologiya bolimi zhәne Үndi Amerika Ғylym zhәne tehnologiya forumy 2007 zhyly Korana bagdarlamasyn kurdy Korana Bagdarlamasynyn missiyasy AҚSh zhәne Үndistan galymdary onerkәsipshileri kәsipkerleri men әleumettanushylary kogamdastygyn kuru bolyp tabylady Bagdarlama үsh maksattarga bagyttalgan aspiranttar men studentterdin zertteudegi әr tүrli mүmkindikterin auyldyk aumaktardy damytuga zhәne azyk tүlik kauipsizdigin kamtamasyz etu үshin seriktester tartu sondaj ak AҚSh pen Үndistan arasyndagy memlekettik zheke menshik әriptestikti alga bastyrudy kamtamasyz etu Marapattary men syj kurmetteriZhүldeler men marapattaular 1967 1968 genetikalyk kodty ashkany zhәne akuyz sintezi onyn roli үshin fiziologiya men medicina salasynda Marshall Uorren Nirenbergpen zhәne Robert U Hollimen birge aldy 1968 1968 1969 Үndistandyk ekinshi iri memlekettik nagrada 1971 Golden Plate award AҚSh 1974 Uillard Gibbs atyndagy medal 1980 1987 Қurmetti ataktary 1968 Leopoldina zharatylystanu galymdary german akademiyasynyn mүshesi 1971 KSRO gylym akademiyasynyn sheteldik mүshesi 1972 Үndistan Ұlttyk gylym akademiyasynyn sheteldik mүshesi INSA Қajnar koziCaruthers M Wells R takyryby Har Gobind Khorana 1922 2011 doi 10 1126 science 1217138 PMID 22174242 takyryby Science 2011 334 b 1511 Rajbhandary U L doi 10 1038 480322 Har Gobind Khorana 1922 2011 Nature 2011 480 b 332 The Official Site of Louisa Gross Horwitz Prize Khorana H G doi 10 1126 science 366749 PMID 366749izdanie Science Total synthesis of a gene 1979 203 b 614 625 HG Khorana Britannica MIT HG Khorana MIT laboratory Nobel Lectures Physiology or Medicine Elsevier Publishing Company Amsterdam 1972 480 Khorana H G Carbodiimides Part V A novel synthesis of adenosine di and triphosphate and P1 P2 diadenosine 5 pyrophosphate J Am Chem Soc 1954 76 b 3517 3522 HG Khorana Nobel Lecture Gobind Khorana MIT professor emeritus dies at 89 MIT News Office Web mit edu 7 karasha 2011 Tekserildi 12 karasha 2011 Chandigarh mourns death of Nobel laureate Hargobind Khorana Muragattalgan 12 karashanyn 2011 zhyly The Lasker Foundation H Gobind Khorana and Marshall Nirenberg For their contributions toward deciphering the genetic code Muragattalgan 20 karashanyn 2011 zhyly The forgotten scientist 22 nauryz 2010 Tekserildi 12 kyrkүjektin 2014 Canada Gairdner International Awardees H Gobind Khorana The President s National Medal of Science Har Gobind Khorana ӘdebietCaruthers M Wells R Retrospective Har Gobind Khorana 1922 2011 Science 2011 Dec 16 334 6062 1511 doi 10 1126 science 1217138 Өmirbayan Hara Korany Nobel komitetinin sajtyndagy omirbayany Thomas P Sakmar Har Gobind Khorana 1922 2011 Pioneering Spirit PLoS Biol 10 2 e1001273 doi 10 1371 journal pbio 1001273SiltemelerHara Korananyn Nobel komitetinin sajtyndagy omirbayany agyl Hara Korananyn Nobeldik dәrisi agyl Korana Har Gobind