Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Пенджаби немесе шығыс панджаби (pañjabī; пандж. ਪੰਜਾਬੀ, پنجابی; қазақтілді әдебиетте пенджаби, пенджаби тілі, пенджаб тілі) — пенджаби және джат халықтарының тілі. Үнді-еуропалық тілдер семьясының үнді-арий тілдеріне жатады. Үндістанның ресми тілдерінің бірі.
| Панджаби | ||
|---|---|---|
| Елдер |  Пәкістан,  Үндістан , , Дели | |
| Сөйлеушілер саны | Үндістанда 28-ден астам миллион адам (28 163 600 ; 29 102 477 ); Пәкістанда 60-тан астам миллион сөйлеуші (60 600 000 (); 76 335 300 человек (44.15 % населения) | |
| Санаты | (категориясы) | |
| Әліпбиі | , ( негізделген), деванагари | |
| Ресми мәртебе | ||
| Ресми тіл | штаты | |
| Тілдер коды | ||
| ISO 639-1: | pa | |
| ISO 639-2: | pan | |
| ISO 639-3: | pan | |
Сөйлеушілердің таралуы және көптігі
Пәкістанның шығыс бөлігінде, сондай-ақ Үндістанның солтүстік-батыс және басқа аймақтарында (негізінен Пенджаб штатында, сонымен қатар көршілес Харьяна және Химачал-Прадеш штаттарында) таралған. Үндістанда шамамен 28—29 миллион адам сөйлейді. Пенджаби тілінде сөйлейтін ең ірі қалалар: Амритсар, Чандигарх, Джаландхар, Патиала .
Пәкістанда 2008 жылғы халық санағы бойынша 76 миллионға жуық адам пенджаби тілінде сөйлейді. Атап айтқанда, Пенджаби тілінде Лахор тұрғындарының 86% және Исламабад тұрғындарының 71% сөйлейді.
Сонымен қатар, панджаб тілінде сөйлейтін шетелдіктер Үндістан мен Пәкістаннан тыс жерде тұрады.
Пенджаби тілінде сөйлейтіндердің жалпы саны өзгеруі мүмкін, өйткені кейбір ғалымдар оған тәуелсіз тілдер ретінде танылған Сираики, Догри және (Патиаладағы ) қосады.
Панджаби сөйлеушілер санының кемуі тәртібімен елдер тізімі
| Орны | Ел | Сөйлеушілер саны |
|---|---|---|
| 1 |  Пәкістан | 80 540 000 |
| 2 |  Үндістан | 28 200 000 |
| 3 |  Ұлыбритания | 2,300,000 |
| 4 |  Канада | 1,100,000 |
| 5 |  БАӘ | 720,000 |
| 6 |  АҚШ | 640,000 |
| 7 |  Сауд Арабиясы | 620,000 |
| 8 |  Гонконг | 260,000 |
| 9 |  Малайзия | 185,000 |
| 10 |  ОАР | 140,000 |
| 11 |  Мьянма | 120,000 |
| 12 |  Франция | 90,000 |
| 13 |  Италия | 80,000 |
| 14 |  Тайланд | 75,000 |
| 15 |  Жапония | 75,000 |
| 16 |  Маврикий | 70,000 |
| 17 |  Оман | 68,000 |
| 18 |  Ливия | 65,000 |
| 19 |  Бахрейн | 60,000 |
| 20 |  Аустралия | 50,000 |
| 21 |  Танзания | 45,000 |
| 22 |  Кувейт | 40,000 |
| 23 |  Германия | 35,000 |
| 24 |  Кения | 10 000 |
| 25 |  Сингапур | 5670 |
Күйі
Пенджаби тілі — Пенджаб штатының ресми тілі.
Диалектілер
Пенджаби тілі бірнеше стандартты диалектілерге бөлінеді.
- Маджи диалектісі (mājhī) әдеби пенджаби тілінің негізі. Маджи диалектілеріне амритсари (Амритсар қаласының ауданы), лахаури (Лахор, Сиалкот, Шакаргарх аудандары және ішінара Гужранвала аумағында), гурдаспури кіреді.
- Джалландари, хошиарпури және капуртали диалектілері бар Доаби диалектісі (dōābī).
- Малваи немесе мальваи диалектісі (mālwāī; Фирозпура, Лудхианы, Тава, Данаула ауданы).
Сонымен қатар, Ю. А. Смирнов дәстүрлі классификациядағы стандартты диалекттермен бірге қарастырылатын өтпелі (панжаби және батыс пенжаби тілдері арасындағы) диалектілерді анықтайды.
- Повади немесе пуади диалектісі (pōwādhī; Банджара, Сархинда, Евама, Раджпура, Кхарара, Рупара, Курали аудандары).
- Ратхи диалектісі (rāthhi).
- Бхаттиани диалектісі (bhatthiāni; Фирозпур ауданы).
Жазуы
Бастапқыда пенджаб тілінде арнайы ланда жазуы қолданылды. XVI ғасырда жазудың жаңа түрі пайда болды — гурмухи, бастапқыда сикх культінің мүдделеріне арналған. Гурмухи тонды білдіретін және әріпті буындық сипатқа ие және Үндістанда кең таралған. Пәкістанда — шахмухи жазуы.
Тілдік ерекшелігі
Фонетика
Оның төрт реңктері бар: тегіс, жоғарылау, жұтқыншақ түсу және таза түсу, семантикалық және грамматикалық рөл атқарады. Тондар тілге тән емес және басқа арий тілдеріне тән емес; олар дауысты дыбыстардың әртүрлі дауыссыз дыбыстармен тіркесіп айтылуын қайта қарастыру нәтижесінде пайда болды. Пенджаб тілі флекционды-аналитикалық.
| Бұрын. | Кернеусіз алды. | Орта. | Кернеусіз артқ. | Артқы | |
|---|---|---|---|---|---|
| Жоғарғы. | ਈ ī /iː/ | ਊ ū /u/ | |||
| Орташа жоғарғы. | ਐ ē /eː/ | ਇ i /ɪ/ | ਉu /ʊ/ | ਔ ō /oː/ | |
| Орт. | ਅ a /ə/ | ||||
| Орташа төмен | ਏ e /ɛː/ | ਓ o /ɔː/ | |||
| Төмен | ਆ ā /aː/ |
| Еріндік | Еріндік-езулік | Езулік | Альвеолярлы | Ретрофлексті | Постальвеолярлы, /Палатальды | Велярлы | Жұтқыш | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Жарылғыш | ਪp /p/ ਫ ph /pʰ/ | ਬ b /b/ | ਤt /t̪/ ਥ /t̪ʰ/ | ਦ d /d̪/ | ਟṭ /ʈ/ ਠṭh /ʈʰ/ | ਡḍ /ɖ/ | ਕk /k/ ਖkh /kʰ/ | ਗ g /g/ | ||||||||
| Африкаттар | ਚ c /tʃ/ ਛ ch /tʃʰ/ | ਜ j /dʒ/ | ||||||||||||||
| Мұрын | ਮм /м/ | ਨ n /n/ | ਣṇ /ɳ/ | ਙ ñ /ɲ/ | ਞ ṅ /ŋ/ | |||||||||||
| Фрикативтер | ਫ਼ f /f/ | ਸ s /s/ | ਜ਼ z /z/ | ਸ਼ ś /ʃ/ | ਖ਼ x /x/ | ਗ਼ ġ /ɣ/ | ਹ h /h/ | |||||||||
| Жалғыз соққылы | ਰ r /ɾ/ | ੜ ṛ /ɽ/ | ||||||||||||||
| Аппроксиманттар | ਵv /ʋ/ | ਯ y /j/ | ||||||||||||||
| Бүйірлік аппроксиманттар | ਲ l /l/ | ਲ਼ḷ /ɭ/ | ||||||||||||||
Морфология
Грамматикалық белгілері: дамыған жағдай жүйесі, кейбір сын есімдерді тек предикат қызметінде ғана өзгертетін, субъективті, жанама-объективті және қатынастық жағдайлардың болуы. Пенджабидің ең көне ескерткіші —сикхтердің қасиетті кітабы «Адигрант» (немесе «Грант Сахиб») XII —XVII ғасырлардағы шығармалар сериясы.
Синтаксис
Пенджаби тіліндегі стандартты сөз тәртібі — SOV (Subject-Object-Verb). Пікірлер сөздер арасындағы қатынасты білдіру үшін қолданылады .
Дереккөздер
- Census of India (2001)
- Population by mother tongue (2008)
- Gill, Harjeet Singh and Gleason Jr, Henry A. (1969). A Reference Grammar of Panjabi. Patiala: Department of Linguistics, Punjabi University
- Wals.info. Басты дереккөзінен мұрағатталған 19 қыркүйек 2016.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 11 шілде 2016.
Сілтемелер
- Интенсивті панджаб тілі курсы Мұрағатталған көшірме (ағыл.))
- Пунжаби тілі бойынша оқу құралы —жазу Мұрағатталған көшірме, грамматикасы Мұрағатталған көшірме және тілашарлар Мұрағатталған көшірме . (жап.))
- Пунжаби-ағылшын сөздігі Мұрағатталған көшірме (панж.) (ағыл.))
- Punjabipedia —Пенджаби тіліндегі әмбебап энциклопедия Мұрағатталған көшірме (панж.)
Әдебиет
- Смирнов Ю.А. Грамматика языка панджаби — М., 1976.
- Смирнов Ю.А. Язык ленди — М., 1970.
- Смирнов Ю. А., Обнаружение четвёртого тона в языке панджаби и фарингализованного характера другого, известного тона, «Уч. зап. Гос. института международных отношений», 1971, в. 7.
- Gill Н. S., Gleason Н. A. A reference grammar of Panjabi — Hartford, 1963.
- Duni Chandra Pañjãbï bhãshã dã wiãkarana — Chandigarth, 1964.
- Smirnov U. A. The composite sentence Main problems — Chandigarh, 1966.
- Smirnov U. A. Panjabi Kosh. v. 1—4 — Patiala, 1955—67.
Сілтемелер
шығыс панджаб тілінде тілінде «Уикипедия» бөлімі бар
«ਮੁੱਖ ਸਫ਼ਾ»
- Punjab and Punjabi Мұрағатталған 15 шілденің 2011 жылы. (панджабише)
- Panjabi learning resources
- Грамматика, сөздіктер, алфавит Мұрағатталған 10 шілденің 2009 жылы.
- Панджаби сабақтары (ағылш. тіл.)
Сөздіктер
- English to Punjabi Dictionary Мұрағатталған 22 ақпанның 2012 жылы.
- Конвертация с панджаби на английский Мұрағатталған 22 ақпанның 2012 жылы.
- Online translator English to Punjabi, or vice-versa Мұрағатталған 15 наурыздың 2009 жылы.
- Punjabi Dictionary (Gurmukhi)
- Free Windows based Punjabi->English->Punjabi dictionary Мұрағатталған 1 мамырдың 2009 жылы.
- Он-лайн-словарь Мұрағатталған 8 шілденің 2009 жылы.
Софт
- Транслитерациялық көмек Мұрағатталған 11 қаңтардың 2006 жылы.
- Үнді тілдерінде әріп теру үшін бағдарлама
- Виртуалды пернетақта
- Punjabi Software, Punjabi Language DVD, Punjabi Keyboard, Punjabi Magnetic, Alphabets, Punjabi Language and Grammar Books Мұрағатталған 4 қарашаның 2016 жылы.
Әр түрлі
- yahoo панджаби тілінде
- Жаңалықтар, тарихы, және т.б.
- Пенджаб фольк-музыкасы — жүктеу Мұрағатталған 25 маусымның 2014 жылы.
- Punjab radio
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Pendzhabi nemese shygys pandzhabi panjabi pandzh ਪ ਜ ਬ پنجابی kazaktildi әdebiette pendzhabi pendzhabi tili pendzhab tili pendzhabi zhәne dzhat halyktarynyn tili Үndi europalyk tilder semyasynyn үndi arij tilderine zhatady Үndistannyn resmi tilderinin biri PandzhabiElder Pәkistan Үndistan DeliSojleushiler sany Үndistanda 28 den astam million adam 28 163 600 29 102 477 Pәkistanda 60 tan astam million sojleushi 60 600 000 76 335 300 chelovek 44 15 naseleniya Sanaty kategoriyasy Әlipbii negizdelgen devanagariResmi mәrtebeResmi til shtatyTilder kodyISO 639 1 paISO 639 2 panISO 639 3 panShygys pandzhabi zhәne taralu kartasy Sojleushilerdin taraluy zhәne koptigiPәkistannyn shygys boliginde sondaj ak Үndistannyn soltүstik batys zhәne baska ajmaktarynda negizinen Pendzhab shtatynda sonymen katar korshiles Haryana zhәne Himachal Pradesh shtattarynda taralgan Үndistanda shamamen 28 29 million adam sojlejdi Pendzhabi tilinde sojlejtin en iri kalalar Amritsar Chandigarh Dzhalandhar Patiala Pәkistanda 2008 zhylgy halyk sanagy bojynsha 76 millionga zhuyk adam pendzhabi tilinde sojlejdi Atap ajtkanda Pendzhabi tilinde Lahor turgyndarynyn 86 zhәne Islamabad turgyndarynyn 71 sojlejdi Sonymen katar pandzhab tilinde sojlejtin sheteldikter Үndistan men Pәkistannan tys zherde turady Pendzhabi tilinde sojlejtinderdin zhalpy sany ozgerui mүmkin ojtkeni kejbir galymdar ogan tәuelsiz tilder retinde tanylgan Siraiki Dogri zhәne Patialadagy kosady Pandzhabi sojleushiler sanynyn kemui tәrtibimen elder tizimi Orny El Sojleushiler sany1 Pәkistan 80 540 0002 Үndistan 28 200 0003 Ұlybritaniya 2 300 0004 Kanada 1 100 0005 BAӘ 720 0006 AҚSh 640 0007 Saud Arabiyasy 620 0008 Gonkong 260 0009 Malajziya 185 00010 OAR 140 00011 Myanma 120 00012 Franciya 90 00013 Italiya 80 00014 Tajland 75 00015 Zhaponiya 75 00016 Mavrikij 70 00017 Oman 68 00018 Liviya 65 00019 Bahrejn 60 00020 Australiya 50 00021 Tanzaniya 45 00022 Kuvejt 40 00023 Germaniya 35 00024 Keniya 10 00025 Singapur 5670KүjiPendzhabi tili Pendzhab shtatynyn resmi tili DialektilerPendzhabi tili birneshe standartty dialektilerge bolinedi Madzhi dialektisi majhi әdebi pendzhabi tilinin negizi Madzhi dialektilerine amritsari Amritsar kalasynyn audany lahauri Lahor Sialkot Shakargarh audandary zhәne ishinara Guzhranvala aumagynda gurdaspuri kiredi Dzhallandari hoshiarpuri zhәne kapurtali dialektileri bar Doabi dialektisi dōabi Malvai nemese malvai dialektisi malwai Firozpura Ludhiany Tava Danaula audany Sonymen katar Yu A Smirnov dәstүrli klassifikaciyadagy standartty dialekttermen birge karastyrylatyn otpeli panzhabi zhәne batys penzhabi tilderi arasyndagy dialektilerdi anyktajdy Povadi nemese puadi dialektisi pōwadhi Bandzhara Sarhinda Evama Radzhpura Kharara Rupara Kurali audandary Rathi dialektisi rathhi Bhattiani dialektisi bhatthiani Firozpur audany ZhazuyBastapkyda pendzhab tilinde arnajy landa zhazuy koldanyldy XVI gasyrda zhazudyn zhana tүri pajda boldy gurmuhi bastapkyda sikh kultinin mүddelerine arnalgan Gurmuhi tondy bildiretin zhәne әripti buyndyk sipatka ie zhәne Үndistanda ken taralgan Pәkistanda shahmuhi zhazuy Tildik ereksheligiFonetika Onyn tort renkteri bar tegis zhogarylau zhutkynshak tүsu zhәne taza tүsu semantikalyk zhәne grammatikalyk rol atkarady Tondar tilge tәn emes zhәne baska arij tilderine tәn emes olar dauysty dybystardyn әrtүrli dauyssyz dybystarmen tirkesip ajtyluyn kajta karastyru nәtizhesinde pajda boldy Pendzhab tili flekciondy analitikalyk Dauysty dybystar Buryn Kerneusiz aldy Orta Kerneusiz artk ArtkyZhogargy ਈ i iː ਊ u u Ortasha zhogargy ਐ e eː ਇ i ɪ ਉu ʊ ਔ ō oː Ort ਅ a e Ortasha tomen ਏ e ɛː ਓ o ɔː Tomen ਆ a aː Dauyssyz dybystar Erindik Erindik ezulik Ezulik Alveolyarly Retrofleksti Postalveolyarly Palataldy Velyarly ZhutkyshZharylgysh ਪp p ਫ ph pʰ ਬ b b ਤt t ਥ t ʰ ਦ d d ਟṭ ʈ ਠṭh ʈʰ ਡḍ ɖ ਕk k ਖkh kʰ ਗ g g Afrikattar ਚ c tʃ ਛ ch tʃʰ ਜ j dʒ Muryn ਮm m ਨ n n ਣṇ ɳ ਙ n ɲ ਞ ṅ ŋ Frikativter ਫ f f ਸ s s ਜ z z ਸ s ʃ ਖ x x ਗ ġ ɣ ਹ h h Zhalgyz sokkyly ਰ r ɾ ੜ ṛ ɽ Approksimanttar ਵv ʋ ਯ y j Bүjirlik approksimanttar ਲ l l ਲ ḷ ɭ Morfologiya Grammatikalyk belgileri damygan zhagdaj zhүjesi kejbir syn esimderdi tek predikat kyzmetinde gana ozgertetin subektivti zhanama obektivti zhәne katynastyk zhagdajlardyn boluy Pendzhabidin en kone eskertkishi sikhterdin kasietti kitaby Adigrant nemese Grant Sahib XII XVII gasyrlardagy shygarmalar seriyasy Sintaksis Pendzhabi tilindegi standartty soz tәrtibi SOV Subject Object Verb Pikirler sozder arasyndagy katynasty bildiru үshin koldanylady DerekkozderCensus of India 2001 Population by mother tongue 2008 Gill Harjeet Singh and Gleason Jr Henry A 1969 A Reference Grammar of Panjabi Patiala Department of Linguistics Punjabi University Wals info Basty derekkozinen muragattalgan 19 kyrkүjek 2016 kolzhetpejtin silteme Tekserildi 11 shilde 2016 SiltemelerIntensivti pandzhab tili kursy Muragattalgan koshirme agyl Punzhabi tili bojynsha oku kuraly zhazu Muragattalgan koshirme grammatikasy Muragattalgan koshirme zhәne tilasharlar Muragattalgan koshirme zhap Punzhabi agylshyn sozdigi Muragattalgan koshirme panzh agyl Punjabipedia Pendzhabi tilindegi әmbebap enciklopediya Muragattalgan koshirme panzh ӘdebietSmirnov Yu A Grammatika yazyka pandzhabi M 1976 Smirnov Yu A Yazyk lendi M 1970 Smirnov Yu A Obnaruzhenie chetvyortogo tona v yazyke pandzhabi i faringalizovannogo haraktera drugogo izvestnogo tona Uch zap Gos instituta mezhdunarodnyh otnoshenij 1971 v 7 Gill N S Gleason N A A reference grammar of Panjabi Hartford 1963 Duni Chandra Panjabi bhasha da wiakarana Chandigarth 1964 Smirnov U A The composite sentence Main problems Chandigarh 1966 Smirnov U A Panjabi Kosh v 1 4 Patiala 1955 67 Siltemeler Uikipediya logotibi shygys pandzhab tilinde tilinde Uikipediya bolimi bar ਮ ਖ ਸਫ Punjab and Punjabi Muragattalgan 15 shildenin 2011 zhyly pandzhabishe Panjabi learning resources Grammatika sozdikter alfavit Muragattalgan 10 shildenin 2009 zhyly Pandzhabi sabaktary agylsh til Sozdikter English to Punjabi Dictionary Muragattalgan 22 akpannyn 2012 zhyly Konvertaciya s pandzhabi na anglijskij Muragattalgan 22 akpannyn 2012 zhyly Online translator English to Punjabi or vice versa Muragattalgan 15 nauryzdyn 2009 zhyly Punjabi Dictionary Gurmukhi Free Windows based Punjabi gt English gt Punjabi dictionary Muragattalgan 1 mamyrdyn 2009 zhyly On lajn slovar Muragattalgan 8 shildenin 2009 zhyly Soft Transliteraciyalyk komek Muragattalgan 11 kantardyn 2006 zhyly Үndi tilderinde әrip teru үshin bagdarlama Virtualdy pernetakta Punjabi Software Punjabi Language DVD Punjabi Keyboard Punjabi Magnetic Alphabets Punjabi Language and Grammar Books Muragattalgan 4 karashanyn 2016 zhyly Әr tүrli yahoo pandzhabi tilinde Zhanalyktar tarihy zhәne t b Pendzhab folk muzykasy zhүkteu Muragattalgan 25 mausymnyn 2014 zhyly Punjab radio