Маршалл Уоррен Ниренберг (ағылш. Marshall Warren Nirenberg; 10 сәуір 1927, Нью-Йорк — 15 қаңтар 2010, Нью-Йорк) — американдық биохимик және генетик, «Генетикалық кодты декодтағаны үшін және ақуыз синтезіндегі оның рөлі үшін» Физиология немесе медицина саласындағы Нобель сыйлығының 1968 жылғы лауреаты (Роберт Холли және Хар Гобинд Кораномен бірге). АҚШ Ұлттық ғылым академиясының(мүшесі1967). философия докторы дәрежесін алған. Барлық триплеттер мүмкіндігі үш нәрсені қоспағанда, 4 әртүрлі азотты негізде ДНҚ-да (кейбір вирустар) және РНҚ-да белокқа белгілі амино қышқылдардың қосылуын қамтамасыз ететінін дәлелдеді. Ниренберг жұмысында тұтқындардың жасуша ядросында гинетикалық нұсқаумен белок құрамы басқарады.
Маршалл Уоррен Ниренберг | |
ағылш. Marshall Warren Nirenberg | |
Туған күні | |
---|---|
Туған жері | |
Қайтыс болған күні | |
Қайтыс болған жері | |
Азаматтығы | АҚШ |
Ғылыми аясы | |
Жұмыс орны | |
Альма-матер | |
Несімен белгілі | Генетикалық кодты дешифрлеген |
Марапаттары |
|
Биографиясы
1927ж. 10 сәуірде Ресей империясынан шыққан Харри Эдвард Ниренберг және Минерва Быковскаялардың жанұясында Бруклинде дүниеге келдi. 1937 жылы оның әкесi Орландоға (Флорида штаты) сүт фермасын басқаратын және либералды иудаизмның (қауымды) конгрегациясын негiздеген. 1952ж. Флорида университетiне түсіп, 1944 жылы жануартануды магистрдiң дәрежесi, 1948 жылы ғылымдардың бакалавр дәрежесiн алған. 1957 жылда Мичиган университетiнiң биохимиясының факультетiндегi ғылым докторының дәрежесiнiң талаптарына сай диссертацияны қорғап қалды. 1957ж.-1962жылдары Бетесдеге денсаулықтың Ұлттық институтында жұмыс iстедi. 1962 жылы (жүректiң Ұлттық институты, өкпе және қанның аурулары) жүректiң Ұлттық институтындағы биохимиялық генетиканың бөлiмiн басқарды, дегенмен 1966 жылы денсаулықтың Ұлттық институтына қайтып келдi. 1961жылы Рио-Де-Жанейро университетiнiң түлегіне химик Пероле Зальцманға үйлендi. 2005жылы эпидемиология профессорі және Колумбия университетiнiң психиатриясы Мирн Вайссманға үйленді. 2010 жылдың 15 қаңтарында Нью-Йоркте қатерлі ісік ауруынан қайтыс болды.
Ғылыми жұмыстары
Негiзгi жұмыстары биохимияға арналған. 1960ж. басында (пирамидин негiзiнде бiр-ақ нуклеотид болатын ДНҚ молекуласы) қышқылды полиурацилді синтез жасады және ол матрицалық ДНҚ ретiнде қолданды. Бұл УУУ кодон фенилаланиналардың амин қышқылын анықтағанын дәлелдеуге мүмкiндiк бердi. Тағы басқа кодондар кейiннен шифрды шешкен. Тектiк кодтың әмбебаптығының маңызды куәлiк қағаздарын алды.
Ғылыми табыстары
- 1965 —
- 1965 — Американдық академиясының өнерл және ғылым мүшелерімен сайланған
- 1968 —
- 1968 — National Medal of Honor
- 1968 — Америка химиялық қоғамының
- 1968 —
- 1968 — Louisa Gross Horwitz Prize
- 1968 —
- 2001 — қоғамымен таңдалған
- біршама университеттердің құрметтi дәрежелерінің иегері - Мичигана, Чикаго, Виндзора, Йельск, Джорджа Вашингтон атындағы университета , Вейцмановск институті (Израиль) және тағы басқа.
Дереккөздер
- Орландо еврейлік қоғамның тарихы
- Yahoo! Search - Web Search
- www.lenta.ru—Генетикалық кодын негіздеген ғалым қайтыс болды
Сілтемелер
- Маршалл Ниренбергтың Нобель комитетінің сайтындағы өмірбаяны (ағыл.).
- Маршалл Ниренбергтың Нобельдік дәрісі (ағыл.).
- Маршалл Ниренбергпен сұхбат (ағыл.).
- Маршалл Нюрнберг туралы ақпарат (ағыл.) АҚШ Медицина Ұлттық кітапханасының веб-сайтында.
- «Биохимия түлегі генетикалық кодты дешифрледі» Мұрағатталған 22 маусымның 2007 жылы. (ағыл.). сайтындағы мақала.
- «Генетикалық код дешифрлеу» (ағыл.). сайтында Маршалл Нюрнберг туралы.
- peoples.ru Маршалл Уоррен Ниренберг сайтында
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Marshall Uorren Nirenberg agylsh Marshall Warren Nirenberg 10 sәuir 1927 Nyu Jork 15 kantar 2010 Nyu Jork amerikandyk biohimik zhәne genetik Genetikalyk kodty dekodtagany үshin zhәne akuyz sintezindegi onyn roli үshin Fiziologiya nemese medicina salasyndagy Nobel syjlygynyn 1968 zhylgy laureaty Robert Holli zhәne Har Gobind Koranomen birge AҚSh Ұlttyk gylym akademiyasynyn mүshesi1967 filosofiya doktory dәrezhesin algan Barlyk tripletter mүmkindigi үsh nәrseni kospaganda 4 әrtүrli azotty negizde DNҚ da kejbir virustar zhәne RNҚ da belokka belgili amino kyshkyldardyn kosyluyn kamtamasyz etetinin dәleldedi Nirenberg zhumysynda tutkyndardyn zhasusha yadrosynda ginetikalyk nuskaumen belok kuramy baskarady Marshall Uorren Nirenbergagylsh Marshall Warren NirenbergTugan kүni10 sәuir 1927 1927 04 10 Tugan zheriBruklin shtat Nyu Jork AҚShҚajtys bolgan kүni15 kantar 2010 2010 01 15 82 zhas Қajtys bolgan zheriNyu Jork shtat Nyu Jork AҚShAzamattygyAҚShҒylymi ayasybiohimiya genetikaZhumys ornyAlma materNesimen belgiliGenetikalyk kodty deshifrlegenMarapattary 1965 Fiziologiya nemese medicina salasyndagy Nobel syjlygy 1968 Biografiyasy1927zh 10 sәuirde Resej imperiyasynan shykkan Harri Edvard Nirenberg zhәne Minerva Bykovskayalardyn zhanuyasynda Bruklinde dүniege keldi 1937 zhyly onyn әkesi Orlandoga Florida shtaty sүt fermasyn baskaratyn zhәne liberaldy iudaizmnyn kauymdy kongregaciyasyn negizdegen 1952zh Florida universitetine tүsip 1944 zhyly zhanuartanudy magistrdin dәrezhesi 1948 zhyly gylymdardyn bakalavr dәrezhesin algan 1957 zhylda Michigan universitetinin biohimiyasynyn fakultetindegi gylym doktorynyn dәrezhesinin talaptaryna saj dissertaciyany korgap kaldy 1957zh 1962zhyldary Betesdege densaulyktyn Ұlttyk institutynda zhumys istedi 1962 zhyly zhүrektin Ұlttyk instituty okpe zhәne kannyn aurulary zhүrektin Ұlttyk institutyndagy biohimiyalyk genetikanyn bolimin baskardy degenmen 1966 zhyly densaulyktyn Ұlttyk institutyna kajtyp keldi 1961zhyly Rio De Zhanejro universitetinin tүlegine himik Perole Zalcmanga үjlendi 2005zhyly epidemiologiya professori zhәne Kolumbiya universitetinin psihiatriyasy Mirn Vajssmanga үjlendi 2010 zhyldyn 15 kantarynda Nyu Jorkte katerli isik auruynan kajtys boldy Ғylymi zhumystaryNegizgi zhumystary biohimiyaga arnalgan 1960zh basynda piramidin negizinde bir ak nukleotid bolatyn DNҚ molekulasy kyshkyldy poliuracildi sintez zhasady zhәne ol matricalyk DNҚ retinde koldandy Bul UUU kodon fenilalaninalardyn amin kyshkylyn anyktaganyn dәleldeuge mүmkindik berdi Tagy baska kodondar kejinnen shifrdy sheshken Tektik kodtyn әmbebaptygynyn manyzdy kuәlik kagazdaryn aldy Ғylymi tabystary1965 1965 Amerikandyk akademiyasynyn onerl zhәne gylym mүshelerimen sajlangan 1968 1968 National Medal of Honor 1968 Amerika himiyalyk kogamynyn 1968 1968 Louisa Gross Horwitz Prize 1968 2001 kogamymen tandalgan birshama universitetterdin kurmetti dәrezhelerinin iegeri Michigana Chikago Vindzora Jelsk Dzhordzha Vashington atyndagy universiteta Vejcmanovsk instituti Izrail zhәne tagy baska DerekkozderOrlando evrejlik kogamnyn tarihy Yahoo Search Web Search www lenta ru Genetikalyk kodyn negizdegen galym kajtys boldySiltemelerMarshall Nirenbergtyn Nobel komitetinin sajtyndagy omirbayany agyl Marshall Nirenbergtyn Nobeldik dәrisi agyl Marshall Nirenbergpen suhbat agyl Marshall Nyurnberg turaly akparat agyl AҚSh Medicina Ұlttyk kitaphanasynyn veb sajtynda Biohimiya tүlegi genetikalyk kodty deshifrledi Muragattalgan 22 mausymnyn 2007 zhyly agyl sajtyndagy makala Genetikalyk kod deshifrleu agyl sajtynda Marshall Nyurnberg turaly peoples ru Marshall Uorren Nirenberg sajtynda