Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Еділ Ерғожаұлы Ерғожин (7 қараша 1941 жылы Талдықорған облысы, Талдықорған ауданы, Екпінді — 9 шілде 2020) — ғалым, Химия ғылымының докторы, профессор. Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясының академигі, Қазақстанға еңбегі сіңген ғылым қайраткері. Қазақстанның мемлекеттік сыйлығының иегері. Алматы облысының Құрметті азаматы.
| Еділ Ерғожаұлы Ерғожин | |||||||||
| Туған күні | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Туған жері | |||||||||
| Қайтыс болған күні | |||||||||
| Азаматтығы | |||||||||
| Ғылыми аясы | |||||||||
| Ғылыми дәрежесі | Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясының Академигі. Химия ғылымдарының докторы, профессор | ||||||||
| Альма-матер | |||||||||
| Марапаттары |
| ||||||||
Жалпы мәліметтер
Әкесі - Қаптағаев Ерғожа (1892-1946), кеңшар жұмысшысы болған. Анасы - Қаптағаева Тәтім Жапарқұлқызы (1897-1980), кеңшар жұмысшысы болған. С.М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің химия факультетін үздік бітірген (1963), химик. Шыққан руы жалайыр.
Ғылыми еңбектері
- Докторлық диссертациясының тақырыбы: «Жаңа ионалмастырғыштар мен тотығып-тотықсызданатын полимерлердің синтезі мен түзілу заңдылықтарын зерттеу». Нью-Йорк академиясының академигі (1994). Қазақстандағы ионалмасу химиясы мен мембраналық технологияның негізін қалаушы. Ионалмастырғыштар мен гетерогенді, гомогенді және интерполимерлі мембраналардың синтезін, өтімділігі мен селективтілігін реттеудің жаңа бірегей әдістерін әзірлеп шығарды. Олардың негізінде жаңа электрдиализдік тұщыландырғыш қондырғылар мен концентраторлардың сериялық ендірісін құрып, енгізді. Табиғи және краун-қосылыстарының негізінде селективті сорбенттерді синтездеудің жаңа ғылыми бағытын ашты.
- 20 іргелі монографияның және 2 оқулықтың («Жоғары өтімділікті иониттер» (1979), «Редоксиониттер» (1983), «Полифункционалды ионалмастырғыштар» (1986), «Ерігіш полиэлектролиттер» (1991), «Краун-қосылыстарының негізіндегі полимерлер» (1994), «Ионалмастырғыш және жартылай өткізгіш мембраналар» (2004), (2010), «Нанотехнология. Экономика. Геосаясат» (2010), «Полиэлектроліттер мен комплексондар» (2010) және т.б.), 200-ден астам авторлық куәліктер мен патенттердің, 1300 астам республикалық және халықаралық мәртебелі баспаларда шыққан ғылыми еңбектердің авторы.
- 13 химия ғылымдарының докторларын және 87 ғылым кандидатарын дайындады.
Халықаралық ғылыми жетістіктері
Братислава (1968), Будапешт (1969), Лондон (1971), Хельсинки (1972), Прага (1971, 1980, 2004), Баку (1981), (1978, 1985), Ташкент (1978, 2007), Алматы (1987, 1990), Майндағы-Франкфурт (1989), Тбилиси (2003, 2006), Кишинев (2005, 2007), Мәскеу (1965, 1968, 1970, 1975, 1980, 1985, 1990, 2004, 2005, 2007, 2010), Ленинград (Санкт-Петербург ) (1978, 1982, 1984, 1988, 2004, 2007), (2006), Уфа (1970, 1974, 1979, 1983, 1989, 2008), Қазан (2010) қалаларында; Францияда (Париж, 1989, 1991, 1993, Ренн, 1993, Монпелье, 2005, 2008), АҚШ-та (Сан-Диего, 1995, Колледж Стейшн и Туссон, 1997, Вашингтон, 1999), Бельгияда (Брюссель, 2000), Жапонияда (Киото, 2005), ҚХР (Үрумші, 1989, 1993, Пекин, 2005), Швейцарияда (Висп, Базел, 1993), Египетте (Шарм-эль-шейх, 2007), Индонезияда (Сингапур-Бали, 2009), және т.б. елдерде өткен жоғары молекулалық химия мен ион алмасу саласындағы халықаралық симпозиумдарда ғылыми баяндамалар жасаған, химия және химия технологиясы саласындағы бірлескен ғылыми зерттеулер бойынша халықаралық келіссездерге қатысқан.
Жеке қасиеттері
- Қазақ, орыс, ағылшын және неміс тілдерін біледі. *КОКП мүшесі (1965-1990).
- Үйленген. Жұбайы - Ерғожина Зеннат Мәмбетқызы, экономика ғылымдарының кандидаты, доцент, «Дәулет» менеджер-экономисттер институтының ректоры. 3 қызы, ұлы мен 10 немересі бар.
Еңбек жолы
- 1957 жылдан - Талдықорған облысының Талдықорған ауданындағы Абай атындағы кеңшарында шопанның көмекшісі.
- 1958-1963 жылдары - С.М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің студенті.
- 1962 жылдан - ҚазКСР ҒА Химия ғылымдары институтының кіші, аға зертханашысы, аспиранты, кіші ғылыми қызметкері, ғылыми қызметкері, ионалмасу шәйірлер зертханасының меңгерушісі.
- 1980-1988 жылдары - С.М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің жоғарымолекулапық қосылыстар химиясы кафедрасының меңгерушісі, химия факультетінің деканы (1980-1983), бірінші проректоры (1983-1986), ректоры (1986-1988).
- 1988 жылдан бері - ҚазКСР ҒА Ә.Б. Бектұров атындағы Химия ғылымдары институтының директоры,
- 1994-1995 жылдары - ҚР ҰҒА вице-президенті.
- 1999-2002 жылдары - ҚР ғылым және жоғары білім вице-минисірі. Қайта құрғаннан кейін - ҚР білім және ғылым вице-министірі ҚазКСР Жоғарғы Кеңесінің 11-ші шақырылым депутаты, ғылым және техника жөніндегі тұрақты комиссияның төрағасы (1986-1990);
- 2009 жылдан «Ә.Б. Бектұров атындағы Химия ғылымдары институты" АҚ президенті.
Жетіктері
Халықаралық тендерді ұтып (1996), Қазақстанның әр аймағында орналасқан континентаралық баллистикалық СС-18 ракеталарының жерасты қондырғыларын талдау жобасы негізінде жерасты суларының және топырақтың химиялық залалдануын бағалау туралы зерттеулерді уақытынан бурын еткізген. Институт АҚШ Қорғаныс министрлігінің Қауіпсіздікті төмендету агенттігінің алғыс грамотасымен және 270 мың тұратын құрылғылары бар химия-экологиялық лабораториямен марапатталған.
Марапаттары
- 1971 жылы ҚазКСР Жоғарғы Кеңесінің грамотасымен марапатталған.
- 1976 жылы ҚазКСР Алтын Құрмет Кітабына енгізілген.
- 1980 жылы «Қажырлы еңбегі үшін» медалі;
- 1982 жылы Қазақ КСР мемлекеттік сыйлығының лауреаты;
- 1984 жылы "Қазақ КСР Еңбек сіңірген ғылым қайраткері" құрметті атағы;
- 1991 жылы академик С.И. Вавилов атындағы медалі;
- 1995 жылы VIII Халықаралық ғылым байқауындағы әл-Хорезми Тегеран;
- 1998 жылы "Астана" медалі;
- 2000 жылы «Ғылым қайраткері» номинациясындағы "Жыл адамы"
- 2000 жылы «Ғылым» номинациясындағы «Платина Тарлан» ең жоғары сыйлығының тұңғыш иегері.
- 2001 жылы ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың алғысымен, «Аптын барыс» белгісімен ескерілген.
- 2002 жылы Өндіріске қолдау көрсету ассоциациясының медалі (Франция;
- 2002 жылы РФ Президенті жанындағы Ресей мемлекеттік қызметкерлер академиясының «Ғылымға және ғылыми серіктестікке сіңірген еңбегі үшін» алтын медалі;
- 2003 жылы Өндіріске қолдау көрсету ассоциациясының медалімен (Франция);
- 2003 жылы "Парасат" ордені; (ҚР)
- 2005 жылы «Қазақстан Конституциясына 10 жыл»
- 2005 жылы «Қазақстан Парламентіне 10 жыл»
- 2006 жылы академик С.П. Королев атындағы алтын медалі;
- Ғылым маршалының кұрметті атағын алған.
- Алматы облысы Ескелді ауданының және Апматы облысының Құрметті азаматты.
Дереккөздер
- https://pp.userapi.com/c845324/v845324615/1d36c9/Synk1FE1UNs.jpg
- Жалайыр. Он екі ата. Шежіре. Тарақ , Толқымбекұлы Р. Алматы, Дәуір, 2000, 112 (733) б
- Қазақстан Республикасында кімнің кім екені - 2011 жыл. Екі томдық анықтамалық. Алматы, 2011 ІSВN 978-601-278-473-2
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Edil Ergozhauly Ergozhin 7 karasha 1941 zhyly Taldykorgan oblysy Taldykorgan audany Ekpindi 9 shilde 2020 galym Himiya gylymynyn doktory professor Қazakstan Respublikasynyn Ұlttyk gylym akademiyasynyn akademigi Қazakstanga enbegi singen gylym kajratkeri Қazakstannyn memlekettik syjlygynyn iegeri Almaty oblysynyn Қurmetti azamaty Edil Ergozhauly ErgozhinTugan kүni7 karasha 1941 1941 11 07 Tugan zheriTaldykorgan oblysyҚajtys bolgan kүni9 shilde 2020 2020 07 09 78 zhas Azamattygy KSRO Қazak KSR ҚazakstanҒylymi ayasyHimiyaҒylymi dәrezhesiҚazakstan Respublikasynyn Ұlttyk gylym akademiyasynyn Akademigi Himiya gylymdarynyn doktory professorAlma materӘl Farabi atyndagy Қazak ulttyk universitetiMarapattaryZhalpy mәlimetterӘkesi Қaptagaev Ergozha 1892 1946 kenshar zhumysshysy bolgan Anasy Қaptagaeva Tәtim Zhaparkulkyzy 1897 1980 kenshar zhumysshysy bolgan S M Kirov atyndagy Қazak memlekettik universitetinin himiya fakultetin үzdik bitirgen 1963 himik Shykkan ruy zhalajyr Ғylymi enbekteriDoktorlyk dissertaciyasynyn takyryby Zhana ionalmastyrgyshtar men totygyp totyksyzdanatyn polimerlerdin sintezi men tүzilu zandylyktaryn zertteu Nyu Jork akademiyasynyn akademigi 1994 Қazakstandagy ionalmasu himiyasy men membranalyk tehnologiyanyn negizin kalaushy Ionalmastyrgyshtar men geterogendi gomogendi zhәne interpolimerli membranalardyn sintezin otimdiligi men selektivtiligin retteudin zhana biregej әdisterin әzirlep shygardy Olardyn negizinde zhana elektrdializdik tushylandyrgysh kondyrgylar men koncentratorlardyn seriyalyk endirisin kuryp engizdi Tabigi zhәne kraun kosylystarynyn negizinde selektivti sorbentterdi sintezdeudin zhana gylymi bagytyn ashty 20 irgeli monografiyanyn zhәne 2 okulyktyn Zhogary otimdilikti ionitter 1979 Redoksionitter 1983 Polifunkcionaldy ionalmastyrgyshtar 1986 Erigish polielektrolitter 1991 Kraun kosylystarynyn negizindegi polimerler 1994 Ionalmastyrgysh zhәne zhartylaj otkizgish membranalar 2004 2010 Nanotehnologiya Ekonomika Geosayasat 2010 Polielektrolitter men kompleksondar 2010 zhәne t b 200 den astam avtorlyk kuәlikter men patentterdin 1300 astam respublikalyk zhәne halykaralyk mәrtebeli baspalarda shykkan gylymi enbekterdin avtory 13 himiya gylymdarynyn doktorlaryn zhәne 87 gylym kandidataryn dajyndady Halykaralyk gylymi zhetistikteriBratislava 1968 Budapesht 1969 London 1971 Helsinki 1972 Praga 1971 1980 2004 Baku 1981 1978 1985 Tashkent 1978 2007 Almaty 1987 1990 Majndagy Frankfurt 1989 Tbilisi 2003 2006 Kishinev 2005 2007 Mәskeu 1965 1968 1970 1975 1980 1985 1990 2004 2005 2007 2010 Leningrad Sankt Peterburg 1978 1982 1984 1988 2004 2007 2006 Ufa 1970 1974 1979 1983 1989 2008 Қazan 2010 kalalarynda Franciyada Parizh 1989 1991 1993 Renn 1993 Monpele 2005 2008 AҚSh ta San Diego 1995 Kolledzh Stejshn i Tusson 1997 Vashington 1999 Belgiyada Bryussel 2000 Zhaponiyada Kioto 2005 ҚHR Үrumshi 1989 1993 Pekin 2005 Shvejcariyada Visp Bazel 1993 Egipette Sharm el shejh 2007 Indoneziyada Singapur Bali 2009 zhәne t b elderde otken zhogary molekulalyk himiya men ion almasu salasyndagy halykaralyk simpoziumdarda gylymi bayandamalar zhasagan himiya zhәne himiya tehnologiyasy salasyndagy birlesken gylymi zertteuler bojynsha halykaralyk kelissezderge katyskan Zheke kasietteriҚazak orys agylshyn zhәne nemis tilderin biledi KOKP mүshesi 1965 1990 Үjlengen Zhubajy Ergozhina Zennat Mәmbetkyzy ekonomika gylymdarynyn kandidaty docent Dәulet menedzher ekonomistter institutynyn rektory 3 kyzy uly men 10 nemeresi bar Enbek zholy1957 zhyldan Taldykorgan oblysynyn Taldykorgan audanyndagy Abaj atyndagy kensharynda shopannyn komekshisi 1958 1963 zhyldary S M Kirov atyndagy Қazak memlekettik universitetinin studenti 1962 zhyldan ҚazKSR ҒA Himiya gylymdary institutynyn kishi aga zerthanashysy aspiranty kishi gylymi kyzmetkeri gylymi kyzmetkeri ionalmasu shәjirler zerthanasynyn mengerushisi 1980 1988 zhyldary S M Kirov atyndagy Қazak memlekettik universitetinin zhogarymolekulapyk kosylystar himiyasy kafedrasynyn mengerushisi himiya fakultetinin dekany 1980 1983 birinshi prorektory 1983 1986 rektory 1986 1988 1988 zhyldan beri ҚazKSR ҒA Ә B Bekturov atyndagy Himiya gylymdary institutynyn direktory 1994 1995 zhyldary ҚR ҰҒA vice prezidenti 1999 2002 zhyldary ҚR gylym zhәne zhogary bilim vice minisiri Қajta kurgannan kejin ҚR bilim zhәne gylym vice ministiri ҚazKSR Zhogargy Kenesinin 11 shi shakyrylym deputaty gylym zhәne tehnika zhonindegi turakty komissiyanyn toragasy 1986 1990 2009 zhyldan Ә B Bekturov atyndagy Himiya gylymdary instituty AҚ prezidenti ZhetikteriHalykaralyk tenderdi utyp 1996 Қazakstannyn әr ajmagynda ornalaskan kontinentaralyk ballistikalyk SS 18 raketalarynyn zherasty kondyrgylaryn taldau zhobasy negizinde zherasty sularynyn zhәne topyraktyn himiyalyk zalaldanuyn bagalau turaly zertteulerdi uakytynan buryn etkizgen Institut AҚSh Қorganys ministrliginin Қauipsizdikti tomendetu agenttiginin algys gramotasymen zhәne 270 myn turatyn kurylgylary bar himiya ekologiyalyk laboratoriyamen marapattalgan Marapattary1971 zhyly ҚazKSR Zhogargy Kenesinin gramotasymen marapattalgan 1976 zhyly ҚazKSR Altyn Қurmet Kitabyna engizilgen 1980 zhyly Қazhyrly enbegi үshin medali 1982 zhyly Қazak KSR memlekettik syjlygynyn laureaty 1984 zhyly Қazak KSR Enbek sinirgen gylym kajratkeri kurmetti atagy 1991 zhyly akademik S I Vavilov atyndagy medali 1995 zhyly VIII Halykaralyk gylym bajkauyndagy әl Horezmi Tegeran 1998 zhyly Astana medali 2000 zhyly Ғylym kajratkeri nominaciyasyndagy Zhyl adamy 2000 zhyly Ғylym nominaciyasyndagy Platina Tarlan en zhogary syjlygynyn tungysh iegeri 2001 zhyly ҚR Prezidenti N Ә Nazarbaevtyn algysymen Aptyn barys belgisimen eskerilgen 2002 zhyly Өndiriske koldau korsetu associaciyasynyn medali Franciya 2002 zhyly RF Prezidenti zhanyndagy Resej memlekettik kyzmetkerler akademiyasynyn Ғylymga zhәne gylymi seriktestikke sinirgen enbegi үshin altyn medali 2003 zhyly Өndiriske koldau korsetu associaciyasynyn medalimen Franciya 2003 zhyly Parasat ordeni ҚR 2005 zhyly Қazakstan Konstituciyasyna 10 zhyl 2005 zhyly Қazakstan Parlamentine 10 zhyl 2006 zhyly akademik S P Korolev atyndagy altyn medali Ғylym marshalynyn kurmetti atagyn algan Almaty oblysy Eskeldi audanynyn zhәne Apmaty oblysynyn Қurmetti azamatty Derekkozderhttps pp userapi com c845324 v845324615 1d36c9 Synk1FE1UNs jpg Zhalajyr On eki ata Shezhire Tarak Tolkymbekuly R Almaty Dәuir 2000 112 733 b Қazakstan Respublikasynda kimnin kim ekeni 2011 zhyl Eki tomdyk anyktamalyk Almaty 2011 ISVN 978 601 278 473 2 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet