Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қазақ хандығының жылнамасы
- 1456 — Қазақ хандығы құрылды. Ел бастаған Керей хан мен Әз-Жәнібек хан Шу, Талас алқабына ірге тепті.
- 1456—1473 шамасы — Керей хан билік құрды. Орда орнықты.
- 1460 — Керей хан мен Әз-Жәнібек хан Моғолстанның Есен-Бұға ханымен одақтаса отырып, ойрат шабуылының бетін қайырды.
- 1464 — Төре әулеті құрылды.
- 1465 — Керей ханның туы астындағы жұрттың саны екі жүз мыңға жетті.
- 1465 — Қазақ хандығы Моғолстанның құрамынан шығып өзін тәуелсіз деп жариялады.
- 1466 — Қазақ — Өзбек соғысы басталды.
- 1469 — Ноғай Ордасы және Сібір Хандығы, Қазақ Ордасымен одақтаса отырып. Өзбек хандығына соғыс ашады.
- 1470 — Керей хан мен Әз-Жәнібек хан Сыр бойына қайтып оралды. Түркістан өңірінің біраз аймағы Қазақ хандығының құрамына қосылды.
- 1471 — Ноғай Ордасы Қазақ Ордасының бодандығын қабылдады.
- 1473 — Өзбек хандығы түгелдей жеңіліске ұшырады.
- 1473—1480 шамасы — Әз-Жәнібек хан билік құрды. Орда іргеленді. Сыр бойындағы кенттер мен қалалар үшін күрес басталды.
- 1474 шамасы — Сығанақ уәлаятының әміршісі Махмұт, Ноғай Ордасының жерін соғысысз басып алды.
- 1474 — Қазақ —Шайбани мемлекетердің арасында соғыс болды.
- 1476 — Сығанақ уәлаятының әміршісі Махмұт, Шайбани ханнан шейіт болады.
- 1480—1511 — Бұрындық хан билік құрды. Орда нығайды. Сырдария алқабы, Түркістан өңірі үшін қантөгіс майдан ашылды.
- 1486 — Қазақтар Шайбани ханды ауыр жеңіліске ұшыратып, Хорезмге тықсырды.
- 1489 — Сауран уәлаятының әміршісі Ерінші Өзбек батырының қолынан шейіт болып, Сауран уәлаятынан айырылады.
- 1489 — Қазақ — Моғол соғыс басталды.
- 1491 — Қазақтар екі үлкен ұрыста моғолдарды жеңді.
- 1499 — Қазақ—Қалмақ соғысы басталды.
- 1502 — Әдік қолбасшы бастап барған әскер Қалмақ хандығына соққы береді.
- 1503 — Ұлытау уәлаятының әміршісі Әдік Қалмақтарға шапқанда, жеңіліп қашады. Бірақ соңында оны қинап өлтіреді.
- 1509 — Ноғай Ордасы Бұрындық ханның бодандығынан шығып кетіп тәуелсіз болды.
- 1509 — Тыныш сұлтан Шайбани ханнан қиралып жеңілді.
- 1510 — Бұхара-Сефевид соғысы басталды. Қасым сұлтан өз ұлын Бұхара хандығына көмек ретінде 10 мың әскер жібереді. Исмаил Орта Азияны басып және Шии ағымын таратпақшы болған, ақыры соңында жеңседе, Осман империясы Исмаилға бөгет болды.
- 1510 — Қазақ—Бұхара арасында соғыс басталады. Мұхаммед Шайбани шах Исмаилдан жеңілгенен соң, Қазақ Ордасына соғыс ашады.
- 1510 — Қасым сұлтан қысқы соғыста Шайбани ханды біржола талқандап, ұлыс шегінен асыра қуды. Түркістан уәлаятына қарасты қалалардың көпшілігі Қазақ Ордасының құрамына енді.
- 1511—1518 — Қасым хан билік құрды. Ежелгі Көк Орда жерінің басым бөлігі және Жетісу Қазақ Ордасының иелігіне айналды, халықтың саны бір миллионнан асып, әскер саны (Мұхаммед Хайдар Дулати мен Бабырдың деректеріне сүйенсек) үш жүз мыңға жетті.
• 1511 шамасы — Қасым хан Қазақ Ордасының «Қасқа Жол» аталатын ең алғашқы заң жүйесін қабылдады.
• 1512 — Қасым хан Сайрам қамалын алды, Ташкентке жорық жасады.
• 1513 — Тыныш сұлтан Моғолстанға елші ретінде келіп дипломатия құрды.
• 1513 — Қасым хан Ташкент жорығында жеңіліске ұшырайды.
• 1515 — Қасым хан Ноғай Ордасын қыспаққа алып, бодан ретінде ұстады.
• 1516 — Қасым хан Қазақ Ордасын 4 уәлаятқа бөлді. Олар:Сарайшық, Ұлытау, Жетісу, Түркістан.
• 1518 — Қасым хан Ноғай Ордасын және Бұхара хандығын қиратып салды.
• 1518 — Қасым хан шәйіт болды.
• 1518 — 1521 — Қазақ Ордасында Төре әулетін арасында таққа талас болды.
• 1520 — Сарайшық уәлаятының әміршісі Жәдік, Ноғай Мырзаларынан қаза табады. Мамаш хан Ноғай мырзаларын опасыздықтары үшін қарсы шығады.
• 1521—1523 — Мамаш хан билік құрды. Қазақ Ордасында біріншірет азаматтық соғыс кезең.
• 1521 — Қазақ— Ноғай соғысы басталды.
• 1522 — 1538 — .
• 1523—1533 — Тахир хан билік құрды. Қазақ Ордасының ең әлісіз кезеңінің бірі.
• 1524—1525 — Тахир хан Моғолстан елімен соғыс жүргізіп жеңіледі.
• 1525 шамасы — Екі жүз жылдық моңғол тілдік-қазақ соғысы басталды.
• 1526 — Қазақтар Ноғай Ордасынан жеңіліп, Ноғай Ордасы тәуелсіз болды.
• 1527 — 1529 — Қазақ — Бұхар соғысы басталды. Соңында жеңіліс табады.
• 1529 — Тахир ханды, халық Қырғыз Одағына қуып жібереді де. Феодалдық қырқыстар тым шектен асып кетті.
• 1529 — 1533 — Бауш хан билік құрды. Тахир хан елінен қуылғаннан кейін оның бауыры—Бауш, хан болады. Бауш өздерін хан деп санап жүрген сұлтандарды қиратып өлтірген. Бауш, Тахир ағасының айтқан бұйрықтарымен жүретін, бірақта Бауш Тахирдан әлде қайда жақсы билік құрды.
• 1533 —1535 - Ахмат хан билік құрды. Сығанақ уәлаятының ханы.
• 1533—1537 — Тоғым хан билік құрды. Түркістан уәлаяты "төрт халық соғысы"-на қатысты.
• 1533—1538 — Бұйдаш хан билік құрды. Орда оңалды. Ойратпен арадағы соғыс созылмалы, қатаң сипат алды.
• 1534 — 1535 — Қожа Махмұт хан билік құрды. 1535 жылы Ахмат ханның қолынан шейіт болады.
• 1535 — 1536 — Азиз сұлтан билік құрды. Азиз сұлтан Ахмат ханды тақтан құлатты. 1536 жылы Ахмат Азиз сұлтанды өлтіреді.
• 1536 көктем — Тоғым хан Моғолстанды жеңеді.
• 1536 жаз - Ахмат хан 15 сұлтанмен бірге Ноғай Ордасындағы Орақ батырдың қолынан қаза тапты.
• 1536 — Тоғым хан Моғолстаннан қиралады.
• 1537 шілде 27 — Сан-Таштағы төрт халықтың соғысында қазақ-қырғыз әскері түгелімен қырылды, Тоғым хан тоғыз ұлы және әскербасы отыз жеті сұлтанмен бірге шейіт болды.
• 1538—1580 — Хақназар хан билік құрды. Қазақ хандығы ежелгі қуатын қалпына келтірді
• 1541 — 1558 — Қазақ хандығымен және Бұхара хандығы арасында жиі жорықтар болды. Хақназар хан 8 рет жеңіп, 1 рет жеңілді.
• 1556 — Бұйдаш хан Ноғай Ордасының шығыс бөлігін Қазақ хандығына қосып алды.
• 1558 — Қазақ хандығы Бұқара хандығын тықсыра бастады.
• 1559 — Бұйдаш хан шейіт болды.
• 1563 — Хақназар хан Сібір хандығымен соғыс жүргізіп жеңеді.
• 1569 — Хақназар хан Ноғай Ордасын қиратып жеңді.
• 1570 — Қазақ Ордасы Ойраттардың бір бөлігін бодандыққа түсірді.
• 1574-Ресей патшалығы Третьяк Чебуков бастаған дипломатиялық миссияны Қазақ хандығына жіберді. Алайда Көшім ханның әскерін жол бойында кездестіріп қаза табады.
• 1577 — Хақназар хан Мәуернахр билеушісі Абдуллах 2 мен бірге Баба сұлтанға соғыс ашты.
• 1579 — Хақ-Назар хан Түркістан мен Сауранды, Оңтүстік өңірдегі тағы біраз қонысты қайтарып алды.
• 1580 сәуір 23 — Хақ-Назар хан шәйіт болды.
• 1580—1582 — Шығай хан билік құрды. Қазақ Ордасында үздіксіз соғыс болды.
• 1582 маусым — Тәуекел сұлтан Түркістан түбінде Ташкент уәлаятының әміршісі Баба сұлтанды талқандады.
• 1582—1598 — Тәуекел хан билік құрды. Қазақ Ордасы өзінің әскери, саяси қуатының шарықтау шегіне жетті.
• 1586 — Тауекел ханның Мәуреннахрға қарсы алғашқы шапқыны.
• 1594—1595 — Тәуекел хан Русияға Құлмұхаммед елші аттандырды; жауап елшілік.
• 1598 ақпан. Тәуекел хан Ташкент түбінде Абдуллах ханның негізгі күштерін талқандады.
• 1598 жаз — Тәуекел ханның Орта Азияға жеңісті жорығы.
• 1598 күз — Тәуекел хан шәйіт болды.
• 1598—1628 — Еңсегей бойлы Ер Есім хан билік құрды. Қазақ тарихының қаһармандық кезеңі.
• 1598 күз — Бұқар-Қазақ бітімі нәтижесінде бүкіл Оңтүстік Қазақстан және Ташкент уәлаяты Қазақ Ордасының құрамына қайта қосылды.
• 1598 — 1603 — Қарақалпақ көтерілісі.
• 1599 шамасы — Есім хан «Ескі жол» аталатын жаңа заң жүйесін орнықтырды. Қазақ Ордасының астанасын Түркістанға көшірді.
• 1603 — Екінші қазақ-бұқар соғысы басталды. Айғыр-жар ұрысында қазақтар жеңіске жетті.
• 1603 қараша— Есім хан Орта Азия мемлекеттерін бодандықтан босатты.
• 1604 — Есім хан ойраттарды күйретіп жеңді.
• 1613 — Есім хан Самарқан түбінде бұқар-ауған әскерін талқандады.
• 1619—1624 — Есім хан Шығыс Түркістан үшін күрес жүргізді.
• 1620 — Есім хан ойраттарды кезекті жеңіліске ұшыратты.
• 1624 — Есім хан Ферғанадағы майданда жеңіске жетіп, Екінші қазақ-бұқар соғысын аяқтады.
• 1627 — Есім хан бүкіл алаш жұрты түп көтерілген ұлы жорықта Ойрат Одағын қиратып, босқынға ұшыратты.
• 1627 — Ташкент уәлаятының әміршісі опасыз Тұрсын хан Қазақ Ордасындағы азамат соғысына жол ашты, Түркістанды шапты.
• 1627 — Сайрам түбінде Тұрсын хан бастаған екі сан қатаған қазақтар мен Есім хан бастаған үш сан алаш қазақтар арасында қантөгіс ұрыс болды, Есім хан басым түсті, Тұрсын хан әскерінен айрылып, Ташкентке келіп тығылды.
• 1627 — Есім хан Ташкентті алды, Тұрсын ханның басын шапты, қатаған руы жазаға тартылып, қырылғаннан қалғаны басқа рулар ішіне таратылды. Есім хан жазылмас дертке ұшырады.
• 1628 — Есім хан дүние салды.
• 1628—1643 Жәнібек 2 билік құрды.
• 1635—1639 — Қазақ—Жоңғар соғысы өте жиі болды.
• 1635, жаз — Жәнібек хан торғауыт Хо-өрлік тайшының ұлысын шапты, Жемнен өткеріп, батысқа қарай тықсырды.
• 1643—1652 — Салқам Жәңгір хан билік құрды.
• 1643 — 1755 — Қазақ—Жоңғар соғысы басталды.
• 1643 желтоқсан — Қоңтажы Батұр ойраттар, халхалар, торғауыттар — бүкіл моңғол жұртынан құралған қалың әскермен Қазақ Ордасы құрамындағы қырғыз жеріне басып кірді.
• 1644 қаңтар—мамыр — Кең көлемді қазақ-жоңғарсоғысы.
• 1644 маусым, шілде — Салқам Жәңгір хан екі үлкен ұрыста біріккен жоңғар-халха әскерін қиратып жеңді, соңғы шайқаста қазақ әскеріндегі жаңа шерік-мылтықпен қаруланған алты жүз мерген айрықша көзге түсті.
• 1644 күз — Салқам Жәңгір хан Ұлы Моғол империясы мен Бұқар хандығы араласындыға соғысқа араласты, Ауғанстандағы майданға жүз мың әскер жіберді; қазақ аламандары Балық қаласының түбіндегі елу күн бойғы қырғын шайқастан соң соғысты өзбек-бұқар хандығының пайдасына шешіп берді.
• 1652 қантар—ақпан — Хошауыттар қырғыз жеріне тұтқиыл шабуыл жасады. Салқам Жәңгір хан шәйт болды.
• 1652—1680 — Батыр хан билік құрды. Батыр хан Тәуке сұлтанды Кіші жүздің ханы қылып тағайындады.
• 1676—1680 — Қазақтар Бұқар хандығындағы тақ таласына араласты.
• 1680—1715 — әз-Тәуке хан билік құрды.
• 1681—1684 — Сайрам соғысы; Дұрбін-Жоңғар Қазақ Ордасын ауыр жеңіліске ұшыратты.
• 1690 шамасы — әз-Тәуке хан Қасым ханның «Қасқа жол», Есім ханның «Ескі жол» заң үлгілерін жаңғыртып, «Жеті жарғы» аталатын жаңа заң жүйесін еңгізді. Төрелерді іркіп, ел басқару ісін билерге жүктеді.
• 1698 — Дүрбін-Ойрат Шу, Талас бойына басып кіріп, Қазақ Ордасын шайқалтып кетті.
• 1710—1711 — Жоңғарлардың жаңа жорығы.
• 1712 — Қазақтардың жоңғар шапқыншылығын тоқтату әрекеті.
• 1711 — Абылай хан туды.
• 1714 — Қазақ Ордасының Дүрбін-Жоңғар кезекті ауыр жеңілісі.
• 1715 — 1718 — әз-Тәуке хан Орта жүздің ханы атанды.
• 1715—1718 — Қайып хан билік құрды.
• 1717 жаз — Қайып хан мен Әбілқайыр сұлтан бастаған Қазақ әскері Аягөз ұрысында жоңғарлардан қирап жеңілді. Және Қайып хан Осман сұлтаны Үшінші Ахмедке Орыс патшалығына қарсы одақ ұсынады, бірақ нәтижесіз.
• 1718 — Жоңғарлар қазақ жасақтарын Арыс, Бөген, Шаян озендерінің бойында бет қаратпай жеңіп, бүкіл Оңтүстікті шапқындап кетті.
• 1718—1729 — Болат хан билік құрды. Қазақ Хандығының ең әлсіз кезеңі.
• 1718 — 1730 — Қарт Әбілқайыр хан билік құрды. Ұлы жүз Болат ханның билігінен бағынбай Қазақ Ордасының құрамынан шығып кетті.
• 1718 — 1719 — Қайып хан өз елінен масқара болып қашқанан кейін. Болат хан таққа отырғанда, қайттан Қайып хан таққа отырады, бірақ Орта жүздің ханы болады, және тек Орта жүз Болат ханға бағынған.
• 1718 — 1748 — Әбілқайыр хан билік құрды. Әбілқайыр хан Қайып хан мен бірге қашқанда, Қайып хан қайттан таққа отырады. Болат ханның әлсіздігін көрген Әбілқайыр, Кіші жүздің ханы болып, Қазақ Ордасының құрамынан шығады.
• 1719 — 1734 — Сәмеке хан билік құрды. Қайып ханның билігінен кейін, Орта жүз ханы атанды.
• 1723—1725 — Жоңғарлардан түбегейлі жеңіліс, Түркістан, Сауран, Ташкенттен, бүкіл оңтүстіктен айрылу, Ақтабан шұбырынды.
• 1724 – Ұлы жүз ханы Әбілқайыр Қара–Қырғыздарды 6 мың әскер мен қирап жеңеді.
• 1728 — Буланты ұрысы, жоңғарлар Сары-Арқадан кері қайрылды.
• 1730 — Аңырақай ұрысы, жоңғар шабуылы тойтарылды, қазақтар ес жинай бастады.
• 1730 — 1740 — Жолбарыс хан билік құрды. Әбілқайыр ағасының өлімінің кейін, Ұлы жүздің ханы атанды.
• 1730 — Қазақ Ордасы дербес ұлыстарға бөлінді; ру, жүз ішінде билердің өкімі күшейді.
• 1731 — Кіші жүздің бір бөлігі мен Орта жүздің біраз руларын билеп отырған Әбілқайыр хан Ресей өкіметімен бодандық негізіндегі әскери және саяси қамқорлық туралы келіссөзге жол ашты.
• 1733 — Әбілмәмбет сұлтан бастаған қазақ әскері жоңғарларды ауыр жеңіліске ұшыратты; жиырма жасар Абылай сұлтан атаққа шықты.
• 1734 — 1771— Әбілмәмбет хан билік құрды. Қазақтар ес жинай бастады.
• 1735 — 1771 — Абылай сұлтан әскер басы болып тағайындалды.
• 1739 — Жолбарыс хан Жоңғар жасағын қирап жеңеді.
• 1740 — 1750 — Әбілфайз хан билік құрды. Жолбарыс әкесінің өлімінің кейін, Ұлы жүз ханы атанды. Және Әбілмәмбет Ұлы жүзді өз құрамына автономия ретінде кіруге шарт қойды.
• 1740 — Әбілмәмбет хан Әбілфайз ханның билігін тартып алып. Орта жүз және Ұлы жүз бірігіп, Қазақ Хандығы қайтадан құрылды.
• 1740 қыркүйек—желтоқсан — Жоңғарлардың Сары-Арқаға жорығы.
• 1741 қаңтар—наурыз — Жоңғарлардың кезекті жорығы қысқа соғысқа ұласып, одан ары жазға жетті.
• 1741 көктем, жаз — Абылай сұлтан жоңғар шабуылын тойтарды, өрісін ұзартып, Жоңғардің ішкі аймақтарына жортуылдар ұйымдастырды.
• 1743 — Әбілқайыр хан Қарақалпақтарды қиратып қырып салады.
• 1748 — 1786 — Нұралы хан билік құрды. Кіші жүздің Ресей империясының таңдаған ханы.
• 1750 — Ұлы жүз автономиясы жойылды.
• 1750 — 1752 — Нұралы хан Қарақалпақ ханы Тахирханды өлтіріп. Хиуа хандығында билік құрды.
• 1752 — Нұралы хан Қарақалпақ автаномиясын жойып, ұлы көш басталды. Хиуа хандығын Қарақалпақ және Қазақ хандары басқарды.
• 1752 қазан — Екі жүз жылдық қалмақ-қазақ соғысындағы бетбұрыс кезең: Абылай сұлтан Аягөз-Нарын ұрысында ойраттардың негізгі күшін талқандады.
• 1753 — Қабанбай, Жанатай, Мүйізді өтеген, Ер-Жәнібек, Бөгенбай батырлар бастаған қазақ қосындарының Жоңғарға қарсы түйдек-түйдек, жеңісті жорықтары.
• 1754 күз — Абылай сұлтан Дұрбін-Жоңғарды біржола талқандап, Екі жүз жылдық соғыста түпкілікті жеңіске жетті.
• 1755 көктем — Абылай сұлтанның Жоңғарды жуасыту жорығы. Жоңғар мемлекеті қиралды.
• 1756—1757 — Шүршіт-қазақ соғысы —
• 1756 — Абылай сұлтан Қалмақ-Толағай, Аягөз ұрыстарында шүршіт-цин әскерлеріне ауыр соққылар беріп, жазғы майданда, тактикалық және стратегиялық үлкен жеңіске жетті.
• 1757 — Цин патшалығының Қазақ Ордасына қарсы жаңа жорығы; ауыр шығынға ұшыраған Абылай сұлтан әскердің негізгі күштерін сақтай отырып, кері шегінді.
• 1757 мамыр 15 — Абылай сұлтанның сенімді өкілі Әбілпейіз сұлтан мен мәнжү-цин қолбасшысы Фу Дэ арасындағы ауқытша бітім туралы Айдын-Су мәмлесі.
• 1757 маусым 7 — Цин патшалығы өкілдері мен Абылай сұлтан арасындағы Аягөз бітімі.
• 1757 қыркүйек—қазан — Абылай сұлтан Бейжінге елшілік аттандырды. Тәуелсіз сыйластық туралы келісім.
• 1750 — 1770 — Хиуа хандығы Төре әулетінің қол астында болды.
• 1760 — Бірінші Қазақ-Қырғыз соғысы. Қазақтар Қырғыздарды талқандайды.
• 1760 соң — Қазақтар бейбіт жолмен ата жүрт Шығыс Түркістанға қайтадан қоныстана бастады.
• 1765 қазан—қараша. Абылай сұлтанның екіншірет қырғызға қарсы жеңісті жорығы.
• 1766—1768 — Абылай сұлтан Қоқан хандығына қарсы соғыс ашты, Ташкентті бағындырды.
• 1770 — Абылай сұлтан Қырғыз ұлысын талқандап, үшінші қазақ—қырғыз соғыста, қазақ-қырғыз шекарасын айқындады.
• 1771 — Абылай сұлтан «Шаңды жорық» соғысында торғауыт қалмақтарды біржола тоздырды.
• 1771 — Абылай хан Түркістанда бүкіл Қазақ Ордасының ханы ретінде ақ киізге көтерілді.
• 1771 — 1774 — Әбілпейіз Әбілмәмбетұлы. Ұлы жұздің ханы болды. Ол қайтыс болғаннан кейін Ұлы жүз түгелдей жойылады.
• 1774 — Төртінші Қазақ—Қырғыз соғысы. Абылай хан Қара—Балта жерін басып жеңеді.
• 1778 — Абылай хан Ресей патшайымы екінші Екатеринадан ағаш ұсталарын жіберуді сұрады. Нәтижесінде Көкше маңында ағаштан үй салдырып өмірінің соңына дейін сол жерде тұрады.
• 1779 — Абылай хан бесінші Қазақ—Қырғыз соғыс жүргізуге мәжбүр болды. Бұл соғыс Көкшетау қаласында бейбтішілкпен өтті. Қырғыздар ешқашан соғысуға уәде береді және бодан болады.
• 1781 мамырдың басы — Абылай хан дүниеден көшті.
• 1781 — 1819 — Уәли хан таққа отырды. Орта жүздің ханы атанды.
• 1781 — 1784 — Дайра хан Уәли ханды мойындамай. Орта жүзде екі хан болады.
• 1781 соң — Батыс және Орталық Қазақстанда Ресей ықпалы күшейе түсті, біртұтас Қазақ Ордасы жеке ұлыстарға бөлшектенді. Ресей патшалығы Орталық және Батыс Қазақстанды біржола отарлау ісін жүзеге асыра бастады.
• 1783 — 1826 — Қоқан хандығы Ұлы жүз Ордасын бодандыққа түсірді
• 1786 — 1791 — Жармұхаммед хан билік құрды. Кіші жүздің Ресей патшалығы таңдаған ханы.
• 1791 — 1794 — Ералы хан билік құрды. Екі жақтың ханы болды.
• 1796 — 1797 — Есім 3 билік құрды. Ресей патшалығы оны хан қылып тағайындаған соң тақтан құлатты.
• 1797 — 1806 — Айшуақ хан билік құрды. Ресей Патшалығы таңдаған ханы. Және Орта жүздегі біраз руларын бодандыққа түсірді.
• 1801 — 1815 — Бөкей хан билік құрды. Бөкей хан Ресей патшалығымен бейбіт келіссөздер жүргізу арқылы Еділ мен Жайық арасындағы ата жұртты қайтарып алды, бұл өңірде Бөкей Ордасы құрылды.
• 1801—1822 — Оңтүстік Қазақстан Қоқан хандығының теліміне түсті.
• 1806 — 1810 — Жантөре хан билік құрды. Ресей Патшалығы таңдаған ханы. Жантөре Орта жүздегі бодан руларын бестен төрт бөлігін жоғалтады.
• 1809 — 1826 — Тоқай хан билік құрды. Ұлы жүздің бодан ханы.
• 1812 — 1824 — Шерғазы хан билік құрды. Кіші жүзді Ресей Патшалығы қыспаққа алады.
• 1812 — Ресей Патшалығы Франция Патшалығы мен соғысы басталды. Ресей патшалығы Қазақ жүздерінен көмек сұрайды. Ұлы жүз:24 мың әскер, Орта жүз:29 мың әскер, Кіші жүз:39 мың әскер шығарды. Ал Бөкей Ордасы 10 мың әскер шығарады.
• 1815 — 1823 — Шығай 2 хан билік құрды. Бөкей Ордасында бейбітшілік болды.
• 1819 — 1822 — Ғұбайдолла хан билік құрды. Ғұбайдолла Орта жүздің ханы атанды.
• 1822 — Ресей патшасының жарлығымен Орта жүзде хандық билік жойылды деп жарияланды.
• 1822 —1824 — Ғұбайдолла хан көтеріліс бастап жеңіледі.
• 1823 — 1845 — Жәңгір 2 хан билік құрды. Бөкей Ордасында әскер қуаты күшейді.
• 1824 — Ресей патшалығы Шерғазы ханды Орынборда қастандық жасап, Кіші жүзде хандық билік жойылды деп жарияланды.
• 1826 — Ресей патшалығы Қоқан хандығың боданы Ұлы жүзде хандық билік жойылды деп жарияланды.
• 1835 — Абылай ханның шөбересі, болашақ ұлы ғалым Шоқан тұды.(1865 ж. өлді)
• 1837—1847 — Абылай ханның немересі Кенесары ханның Қазақ Ордасын сақтап қалу жолындағы күресі.
• 1841 — Кенесары үш алаштың ханы ретінде ақ киізге көтерілді. Сонымен қатар хан Кененің Көкшетаудан Созаққа бар-жоғы 5 күнде жетуі. Осы жорықта Кенесары көшпенді жасақтың жылдамдығын шебер пайдала біліп Қазақша Блицкриг дәлірек айтсақ Найзағайлы соғыс жүргізіп Қоқан хандығының ондаған бекінісін жаулап алды.
• 1845 — Қазақ халқының ұлы ақыны Абай туды. (1904 ж. дүниеден озды)
• 1845 — 1847 — Сахыб хан билік құрды. Бөкей Ордасы Ресей патшалығына қарсы шыға бастады.
• 1847 — Кенесары хан 15 мың әскермен Қырғыз хандығына басып кіреді. Рүстем мен Сыпатай сұлтандар 10 мың әскер алып опасыздық жасайды.
• 1847 — Кенесары хан шәйіт болды. Қазақ Ордасы құлады. Қазақ тарихындағы жүз қырық төрт жылға созылған отарлық заман басталды.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қazak handygynyn zhylnamasy 1456 Қazak handygy kuryldy El bastagan Kerej han men Әz Zhәnibek han Shu Talas alkabyna irge tepti 1456 1473 shamasy Kerej han bilik kurdy Orda ornykty 1460 Kerej han men Әz Zhәnibek han Mogolstannyn Esen Buga hanymen odaktasa otyryp ojrat shabuylynyn betin kajyrdy 1464 Tore әuleti kuryldy 1465 Kerej hannyn tuy astyndagy zhurttyn sany eki zhүz mynga zhetti 1465 Қazak handygy Mogolstannyn kuramynan shygyp ozin tәuelsiz dep zhariyalady 1466 Қazak Өzbek sogysy bastaldy 1469 Nogaj Ordasy zhәne Sibir Handygy Қazak Ordasymen odaktasa otyryp Өzbek handygyna sogys ashady 1470 Kerej han men Әz Zhәnibek han Syr bojyna kajtyp oraldy Tүrkistan onirinin biraz ajmagy Қazak handygynyn kuramyna kosyldy 1471 Nogaj Ordasy Қazak Ordasynyn bodandygyn kabyldady 1473 Өzbek handygy tүgeldej zheniliske ushyrady 1473 1480 shamasy Әz Zhәnibek han bilik kurdy Orda irgelendi Syr bojyndagy kentter men kalalar үshin kүres bastaldy 1474 shamasy Syganak uәlayatynyn әmirshisi Mahmut Nogaj Ordasynyn zherin sogysysz basyp aldy 1474 Қazak Shajbani memleketerdin arasynda sogys boldy 1476 Syganak uәlayatynyn әmirshisi Mahmut Shajbani hannan shejit bolady 1480 1511 Buryndyk han bilik kurdy Orda nygajdy Syrdariya alkaby Tүrkistan oniri үshin kantogis majdan ashyldy 1486 Қazaktar Shajbani handy auyr zheniliske ushyratyp Horezmge tyksyrdy 1489 Sauran uәlayatynyn әmirshisi Erinshi Өzbek batyrynyn kolynan shejit bolyp Sauran uәlayatynan ajyrylady 1489 Қazak Mogol sogys bastaldy 1491 Қazaktar eki үlken urysta mogoldardy zhendi 1499 Қazak Қalmak sogysy bastaldy 1502 Әdik kolbasshy bastap bargan әsker Қalmak handygyna sokky beredi 1503 Ұlytau uәlayatynyn әmirshisi Әdik Қalmaktarga shapkanda zhenilip kashady Birak sonynda ony kinap oltiredi 1509 Nogaj Ordasy Buryndyk hannyn bodandygynan shygyp ketip tәuelsiz boldy 1509 Tynysh sultan Shajbani hannan kiralyp zhenildi 1510 Buhara Sefevid sogysy bastaldy Қasym sultan oz ulyn Buhara handygyna komek retinde 10 myn әsker zhiberedi Ismail Orta Aziyany basyp zhәne Shii agymyn taratpakshy bolgan akyry sonynda zhensede Osman imperiyasy Ismailga boget boldy 1510 Қazak Buhara arasynda sogys bastalady Muhammed Shajbani shah Ismaildan zhenilgenen son Қazak Ordasyna sogys ashady 1510 Қasym sultan kysky sogysta Shajbani handy birzhola talkandap ulys sheginen asyra kudy Tүrkistan uәlayatyna karasty kalalardyn kopshiligi Қazak Ordasynyn kuramyna endi 1511 1518 Қasym han bilik kurdy Ezhelgi Kok Orda zherinin basym boligi zhәne Zhetisu Қazak Ordasynyn ieligine ajnaldy halyktyn sany bir millionnan asyp әsker sany Muhammed Hajdar Dulati men Babyrdyn derekterine sүjensek үsh zhүz mynga zhetti 1511 shamasy Қasym han Қazak Ordasynyn Қaska Zhol atalatyn en algashky zan zhүjesin kabyldady 1512 Қasym han Sajram kamalyn aldy Tashkentke zhoryk zhasady 1513 Tynysh sultan Mogolstanga elshi retinde kelip diplomatiya kurdy 1513 Қasym han Tashkent zhorygynda zheniliske ushyrajdy 1515 Қasym han Nogaj Ordasyn kyspakka alyp bodan retinde ustady 1516 Қasym han Қazak Ordasyn 4 uәlayatka boldi Olar Sarajshyk Ұlytau Zhetisu Tүrkistan 1518 Қasym han Nogaj Ordasyn zhәne Buhara handygyn kiratyp saldy 1518 Қasym han shәjit boldy 1518 1521 Қazak Ordasynda Tore әuletin arasynda takka talas boldy 1520 Sarajshyk uәlayatynyn әmirshisi Zhәdik Nogaj Myrzalarynan kaza tabady Mamash han Nogaj myrzalaryn opasyzdyktary үshin karsy shygady 1521 1523 Mamash han bilik kurdy Қazak Ordasynda birinshiret azamattyk sogys kezen 1521 Қazak Nogaj sogysy bastaldy 1522 1538 1523 1533 Tahir han bilik kurdy Қazak Ordasynyn en әlisiz kezeninin biri 1524 1525 Tahir han Mogolstan elimen sogys zhүrgizip zheniledi 1525 shamasy Eki zhүz zhyldyk mongol tildik kazak sogysy bastaldy 1526 Қazaktar Nogaj Ordasynan zhenilip Nogaj Ordasy tәuelsiz boldy 1527 1529 Қazak Buhar sogysy bastaldy Sonynda zhenilis tabady 1529 Tahir handy halyk Қyrgyz Odagyna kuyp zhiberedi de Feodaldyk kyrkystar tym shekten asyp ketti 1529 1533 Baush han bilik kurdy Tahir han elinen kuylgannan kejin onyn bauyry Baush han bolady Baush ozderin han dep sanap zhүrgen sultandardy kiratyp oltirgen Baush Tahir agasynyn ajtkan bujryktarymen zhүretin birakta Baush Tahirdan әlde kajda zhaksy bilik kurdy 1533 1535 Ahmat han bilik kurdy Syganak uәlayatynyn hany 1533 1537 Togym han bilik kurdy Tүrkistan uәlayaty tort halyk sogysy na katysty 1533 1538 Bujdash han bilik kurdy Orda onaldy Ojratpen aradagy sogys sozylmaly katan sipat aldy 1534 1535 Қozha Mahmut han bilik kurdy 1535 zhyly Ahmat hannyn kolynan shejit bolady 1535 1536 Aziz sultan bilik kurdy Aziz sultan Ahmat handy taktan kulatty 1536 zhyly Ahmat Aziz sultandy oltiredi 1536 koktem Togym han Mogolstandy zhenedi 1536 zhaz Ahmat han 15 sultanmen birge Nogaj Ordasyndagy Orak batyrdyn kolynan kaza tapty 1536 Togym han Mogolstannan kiralady 1537 shilde 27 San Tashtagy tort halyktyn sogysynda kazak kyrgyz әskeri tүgelimen kyryldy Togym han togyz uly zhәne әskerbasy otyz zheti sultanmen birge shejit boldy 1538 1580 Haknazar han bilik kurdy Қazak handygy ezhelgi kuatyn kalpyna keltirdi 1541 1558 Қazak handygymen zhәne Buhara handygy arasynda zhii zhoryktar boldy Haknazar han 8 ret zhenip 1 ret zhenildi 1556 Bujdash han Nogaj Ordasynyn shygys boligin Қazak handygyna kosyp aldy 1558 Қazak handygy Bukara handygyn tyksyra bastady 1559 Bujdash han shejit boldy 1563 Haknazar han Sibir handygymen sogys zhүrgizip zhenedi 1569 Haknazar han Nogaj Ordasyn kiratyp zhendi 1570 Қazak Ordasy Ojrattardyn bir boligin bodandykka tүsirdi 1574 Resej patshalygy Tretyak Chebukov bastagan diplomatiyalyk missiyany Қazak handygyna zhiberdi Alajda Koshim hannyn әskerin zhol bojynda kezdestirip kaza tabady 1577 Haknazar han Mәuernahr bileushisi Abdullah 2 men birge Baba sultanga sogys ashty 1579 Hak Nazar han Tүrkistan men Saurandy Ontүstik onirdegi tagy biraz konysty kajtaryp aldy 1580 sәuir 23 Hak Nazar han shәjit boldy 1580 1582 Shygaj han bilik kurdy Қazak Ordasynda үzdiksiz sogys boldy 1582 mausym Tәuekel sultan Tүrkistan tүbinde Tashkent uәlayatynyn әmirshisi Baba sultandy talkandady 1582 1598 Tәuekel han bilik kurdy Қazak Ordasy ozinin әskeri sayasi kuatynyn sharyktau shegine zhetti 1586 Tauekel hannyn Mәurennahrga karsy algashky shapkyny 1594 1595 Tәuekel han Rusiyaga Қulmuhammed elshi attandyrdy zhauap elshilik 1598 akpan Tәuekel han Tashkent tүbinde Abdullah hannyn negizgi kүshterin talkandady 1598 zhaz Tәuekel hannyn Orta Aziyaga zhenisti zhorygy 1598 kүz Tәuekel han shәjit boldy 1598 1628 Ensegej bojly Er Esim han bilik kurdy Қazak tarihynyn kaһarmandyk kezeni 1598 kүz Bukar Қazak bitimi nәtizhesinde bүkil Ontүstik Қazakstan zhәne Tashkent uәlayaty Қazak Ordasynyn kuramyna kajta kosyldy 1598 1603 Қarakalpak koterilisi 1599 shamasy Esim han Eski zhol atalatyn zhana zan zhүjesin ornyktyrdy Қazak Ordasynyn astanasyn Tүrkistanga koshirdi 1603 Ekinshi kazak bukar sogysy bastaldy Ajgyr zhar urysynda kazaktar zheniske zhetti 1603 karasha Esim han Orta Aziya memleketterin bodandyktan bosatty 1604 Esim han ojrattardy kүjretip zhendi 1613 Esim han Samarkan tүbinde bukar augan әskerin talkandady 1619 1624 Esim han Shygys Tүrkistan үshin kүres zhүrgizdi 1620 Esim han ojrattardy kezekti zheniliske ushyratty 1624 Esim han Ferganadagy majdanda zheniske zhetip Ekinshi kazak bukar sogysyn ayaktady 1627 Esim han bүkil alash zhurty tүp koterilgen uly zhorykta Ojrat Odagyn kiratyp boskynga ushyratty 1627 Tashkent uәlayatynyn әmirshisi opasyz Tursyn han Қazak Ordasyndagy azamat sogysyna zhol ashty Tүrkistandy shapty 1627 Sajram tүbinde Tursyn han bastagan eki san katagan kazaktar men Esim han bastagan үsh san alash kazaktar arasynda kantogis urys boldy Esim han basym tүsti Tursyn han әskerinen ajrylyp Tashkentke kelip tygyldy 1627 Esim han Tashkentti aldy Tursyn hannyn basyn shapty katagan ruy zhazaga tartylyp kyrylgannan kalgany baska rular ishine taratyldy Esim han zhazylmas dertke ushyrady 1628 Esim han dүnie saldy 1628 1643 Zhәnibek 2 bilik kurdy 1635 1639 Қazak Zhongar sogysy ote zhii boldy 1635 zhaz Zhәnibek han torgauyt Ho orlik tajshynyn ulysyn shapty Zhemnen otkerip batyska karaj tyksyrdy 1643 1652 Salkam Zhәngir han bilik kurdy 1643 1755 Қazak Zhongar sogysy bastaldy 1643 zheltoksan Қontazhy Batur ojrattar halhalar torgauyttar bүkil mongol zhurtynan kuralgan kalyn әskermen Қazak Ordasy kuramyndagy kyrgyz zherine basyp kirdi 1644 kantar mamyr Ken kolemdi kazak zhongarsogysy 1644 mausym shilde Salkam Zhәngir han eki үlken urysta birikken zhongar halha әskerin kiratyp zhendi songy shajkasta kazak әskerindegi zhana sherik myltykpen karulangan alty zhүz mergen ajryksha kozge tүsti 1644 kүz Salkam Zhәngir han Ұly Mogol imperiyasy men Bukar handygy aralasyndyga sogyska aralasty Auganstandagy majdanga zhүz myn әsker zhiberdi kazak alamandary Balyk kalasynyn tүbindegi elu kүn bojgy kyrgyn shajkastan son sogysty ozbek bukar handygynyn pajdasyna sheship berdi 1652 kantar akpan Hoshauyttar kyrgyz zherine tutkiyl shabuyl zhasady Salkam Zhәngir han shәjt boldy 1652 1680 Batyr han bilik kurdy Batyr han Tәuke sultandy Kishi zhүzdin hany kylyp tagajyndady 1676 1680 Қazaktar Bukar handygyndagy tak talasyna aralasty 1680 1715 әz Tәuke han bilik kurdy 1681 1684 Sajram sogysy Durbin Zhongar Қazak Ordasyn auyr zheniliske ushyratty 1690 shamasy әz Tәuke han Қasym hannyn Қaska zhol Esim hannyn Eski zhol zan үlgilerin zhangyrtyp Zheti zhargy atalatyn zhana zan zhүjesin engizdi Torelerdi irkip el baskaru isin bilerge zhүktedi 1698 Dүrbin Ojrat Shu Talas bojyna basyp kirip Қazak Ordasyn shajkaltyp ketti 1710 1711 Zhongarlardyn zhana zhorygy 1712 Қazaktardyn zhongar shapkynshylygyn toktatu әreketi 1711 Abylaj han tudy 1714 Қazak Ordasynyn Dүrbin Zhongar kezekti auyr zhenilisi 1715 1718 әz Tәuke han Orta zhүzdin hany atandy 1715 1718 Қajyp han bilik kurdy 1717 zhaz Қajyp han men Әbilkajyr sultan bastagan Қazak әskeri Ayagoz urysynda zhongarlardan kirap zhenildi Zhәne Қajyp han Osman sultany Үshinshi Ahmedke Orys patshalygyna karsy odak usynady birak nәtizhesiz 1718 Zhongarlar kazak zhasaktaryn Arys Bogen Shayan ozenderinin bojynda bet karatpaj zhenip bүkil Ontүstikti shapkyndap ketti 1718 1729 Bolat han bilik kurdy Қazak Handygynyn en әlsiz kezeni 1718 1730 Қart Әbilkajyr han bilik kurdy Ұly zhүz Bolat hannyn biliginen bagynbaj Қazak Ordasynyn kuramynan shygyp ketti 1718 1719 Қajyp han oz elinen maskara bolyp kashkanan kejin Bolat han takka otyrganda kajttan Қajyp han takka otyrady birak Orta zhүzdin hany bolady zhәne tek Orta zhүz Bolat hanga bagyngan 1718 1748 Әbilkajyr han bilik kurdy Әbilkajyr han Қajyp han men birge kashkanda Қajyp han kajttan takka otyrady Bolat hannyn әlsizdigin korgen Әbilkajyr Kishi zhүzdin hany bolyp Қazak Ordasynyn kuramynan shygady 1719 1734 Sәmeke han bilik kurdy Қajyp hannyn biliginen kejin Orta zhүz hany atandy 1723 1725 Zhongarlardan tүbegejli zhenilis Tүrkistan Sauran Tashkentten bүkil ontүstikten ajrylu Aktaban shubyryndy 1724 Ұly zhүz hany Әbilkajyr Қara Қyrgyzdardy 6 myn әsker men kirap zhenedi 1728 Bulanty urysy zhongarlar Sary Arkadan keri kajryldy 1730 Anyrakaj urysy zhongar shabuyly tojtaryldy kazaktar es zhinaj bastady 1730 1740 Zholbarys han bilik kurdy Әbilkajyr agasynyn oliminin kejin Ұly zhүzdin hany atandy 1730 Қazak Ordasy derbes ulystarga bolindi ru zhүz ishinde bilerdin okimi kүshejdi 1731 Kishi zhүzdin bir boligi men Orta zhүzdin biraz rularyn bilep otyrgan Әbilkajyr han Resej okimetimen bodandyk negizindegi әskeri zhәne sayasi kamkorlyk turaly kelissozge zhol ashty 1733 Әbilmәmbet sultan bastagan kazak әskeri zhongarlardy auyr zheniliske ushyratty zhiyrma zhasar Abylaj sultan atakka shykty 1734 1771 Әbilmәmbet han bilik kurdy Қazaktar es zhinaj bastady 1735 1771 Abylaj sultan әsker basy bolyp tagajyndaldy 1739 Zholbarys han Zhongar zhasagyn kirap zhenedi 1740 1750 Әbilfajz han bilik kurdy Zholbarys әkesinin oliminin kejin Ұly zhүz hany atandy Zhәne Әbilmәmbet Ұly zhүzdi oz kuramyna avtonomiya retinde kiruge shart kojdy 1740 Әbilmәmbet han Әbilfajz hannyn biligin tartyp alyp Orta zhүz zhәne Ұly zhүz birigip Қazak Handygy kajtadan kuryldy 1740 kyrkүjek zheltoksan Zhongarlardyn Sary Arkaga zhorygy 1741 kantar nauryz Zhongarlardyn kezekti zhorygy kyska sogyska ulasyp odan ary zhazga zhetti 1741 koktem zhaz Abylaj sultan zhongar shabuylyn tojtardy orisin uzartyp Zhongardin ishki ajmaktaryna zhortuyldar ujymdastyrdy 1743 Әbilkajyr han Қarakalpaktardy kiratyp kyryp salady 1748 1786 Nuraly han bilik kurdy Kishi zhүzdin Resej imperiyasynyn tandagan hany 1750 Ұly zhүz avtonomiyasy zhojyldy 1750 1752 Nuraly han Қarakalpak hany Tahirhandy oltirip Hiua handygynda bilik kurdy 1752 Nuraly han Қarakalpak avtanomiyasyn zhojyp uly kosh bastaldy Hiua handygyn Қarakalpak zhәne Қazak handary baskardy 1752 kazan Eki zhүz zhyldyk kalmak kazak sogysyndagy betburys kezen Abylaj sultan Ayagoz Naryn urysynda ojrattardyn negizgi kүshin talkandady 1753 Қabanbaj Zhanataj Mүjizdi otegen Er Zhәnibek Bogenbaj batyrlar bastagan kazak kosyndarynyn Zhongarga karsy tүjdek tүjdek zhenisti zhoryktary 1754 kүz Abylaj sultan Durbin Zhongardy birzhola talkandap Eki zhүz zhyldyk sogysta tүpkilikti zheniske zhetti 1755 koktem Abylaj sultannyn Zhongardy zhuasytu zhorygy Zhongar memleketi kiraldy 1756 1757 Shүrshit kazak sogysy 1756 Abylaj sultan Қalmak Tolagaj Ayagoz urystarynda shүrshit cin әskerlerine auyr sokkylar berip zhazgy majdanda taktikalyk zhәne strategiyalyk үlken zheniske zhetti 1757 Cin patshalygynyn Қazak Ordasyna karsy zhana zhorygy auyr shygynga ushyragan Abylaj sultan әskerdin negizgi kүshterin saktaj otyryp keri shegindi 1757 mamyr 15 Abylaj sultannyn senimdi okili Әbilpejiz sultan men mәnzhү cin kolbasshysy Fu De arasyndagy aukytsha bitim turaly Ajdyn Su mәmlesi 1757 mausym 7 Cin patshalygy okilderi men Abylaj sultan arasyndagy Ayagoz bitimi 1757 kyrkүjek kazan Abylaj sultan Bejzhinge elshilik attandyrdy Tәuelsiz syjlastyk turaly kelisim 1750 1770 Hiua handygy Tore әuletinin kol astynda boldy 1760 Birinshi Қazak Қyrgyz sogysy Қazaktar Қyrgyzdardy talkandajdy 1760 son Қazaktar bejbit zholmen ata zhүrt Shygys Tүrkistanga kajtadan konystana bastady 1765 kazan karasha Abylaj sultannyn ekinshiret kyrgyzga karsy zhenisti zhorygy 1766 1768 Abylaj sultan Қokan handygyna karsy sogys ashty Tashkentti bagyndyrdy 1770 Abylaj sultan Қyrgyz ulysyn talkandap үshinshi kazak kyrgyz sogysta kazak kyrgyz shekarasyn ajkyndady 1771 Abylaj sultan Shandy zhoryk sogysynda torgauyt kalmaktardy birzhola tozdyrdy 1771 Abylaj han Tүrkistanda bүkil Қazak Ordasynyn hany retinde ak kiizge koterildi 1771 1774 Әbilpejiz Әbilmәmbetuly Ұly zhuzdin hany boldy Ol kajtys bolgannan kejin Ұly zhүz tүgeldej zhojylady 1774 Tortinshi Қazak Қyrgyz sogysy Abylaj han Қara Balta zherin basyp zhenedi 1778 Abylaj han Resej patshajymy ekinshi Ekaterinadan agash ustalaryn zhiberudi surady Nәtizhesinde Kokshe manynda agashtan үj saldyryp omirinin sonyna dejin sol zherde turady 1779 Abylaj han besinshi Қazak Қyrgyz sogys zhүrgizuge mәzhbүr boldy Bul sogys Kokshetau kalasynda bejbtishilkpen otti Қyrgyzdar eshkashan sogysuga uәde beredi zhәne bodan bolady 1781 mamyrdyn basy Abylaj han dүnieden koshti 1781 1819 Uәli han takka otyrdy Orta zhүzdin hany atandy 1781 1784 Dajra han Uәli handy mojyndamaj Orta zhүzde eki han bolady 1781 son Batys zhәne Ortalyk Қazakstanda Resej ykpaly kүsheje tүsti birtutas Қazak Ordasy zheke ulystarga bolshektendi Resej patshalygy Ortalyk zhәne Batys Қazakstandy birzhola otarlau isin zhүzege asyra bastady 1783 1826 Қokan handygy Ұly zhүz Ordasyn bodandykka tүsirdi 1786 1791 Zharmuhammed han bilik kurdy Kishi zhүzdin Resej patshalygy tandagan hany 1791 1794 Eraly han bilik kurdy Eki zhaktyn hany boldy 1796 1797 Esim 3 bilik kurdy Resej patshalygy ony han kylyp tagajyndagan son taktan kulatty 1797 1806 Ajshuak han bilik kurdy Resej Patshalygy tandagan hany Zhәne Orta zhүzdegi biraz rularyn bodandykka tүsirdi 1801 1815 Bokej han bilik kurdy Bokej han Resej patshalygymen bejbit kelissozder zhүrgizu arkyly Edil men Zhajyk arasyndagy ata zhurtty kajtaryp aldy bul onirde Bokej Ordasy kuryldy 1801 1822 Ontүstik Қazakstan Қokan handygynyn telimine tүsti 1806 1810 Zhantore han bilik kurdy Resej Patshalygy tandagan hany Zhantore Orta zhүzdegi bodan rularyn besten tort boligin zhogaltady 1809 1826 Tokaj han bilik kurdy Ұly zhүzdin bodan hany 1812 1824 Shergazy han bilik kurdy Kishi zhүzdi Resej Patshalygy kyspakka alady 1812 Resej Patshalygy Franciya Patshalygy men sogysy bastaldy Resej patshalygy Қazak zhүzderinen komek surajdy Ұly zhүz 24 myn әsker Orta zhүz 29 myn әsker Kishi zhүz 39 myn әsker shygardy Al Bokej Ordasy 10 myn әsker shygarady 1815 1823 Shygaj 2 han bilik kurdy Bokej Ordasynda bejbitshilik boldy 1819 1822 Ғubajdolla han bilik kurdy Ғubajdolla Orta zhүzdin hany atandy 1822 Resej patshasynyn zharlygymen Orta zhүzde handyk bilik zhojyldy dep zhariyalandy 1822 1824 Ғubajdolla han koterilis bastap zheniledi 1823 1845 Zhәngir 2 han bilik kurdy Bokej Ordasynda әsker kuaty kүshejdi 1824 Resej patshalygy Shergazy handy Orynborda kastandyk zhasap Kishi zhүzde handyk bilik zhojyldy dep zhariyalandy 1826 Resej patshalygy Қokan handygyn bodany Ұly zhүzde handyk bilik zhojyldy dep zhariyalandy 1835 Abylaj hannyn shoberesi bolashak uly galym Shokan tudy 1865 zh oldi 1837 1847 Abylaj hannyn nemeresi Kenesary hannyn Қazak Ordasyn saktap kalu zholyndagy kүresi 1841 Kenesary үsh alashtyn hany retinde ak kiizge koterildi Sonymen katar han Kenenin Kokshetaudan Sozakka bar zhogy 5 kүnde zhetui Osy zhorykta Kenesary koshpendi zhasaktyn zhyldamdygyn sheber pajdala bilip Қazaksha Blickrig dәlirek ajtsak Najzagajly sogys zhүrgizip Қokan handygynyn ondagan bekinisin zhaulap aldy 1845 Қazak halkynyn uly akyny Abaj tudy 1904 zh dүnieden ozdy 1845 1847 Sahyb han bilik kurdy Bokej Ordasy Resej patshalygyna karsy shyga bastady 1847 Kenesary han 15 myn әskermen Қyrgyz handygyna basyp kiredi Rүstem men Sypataj sultandar 10 myn әsker alyp opasyzdyk zhasajdy 1847 Kenesary han shәjit boldy Қazak Ordasy kulady Қazak tarihyndagy zhүz kyryk tort zhylga sozylgan otarlyk zaman bastaldy