Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Түркістан Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы (басқа аттары Түркістан АКСР, Түркістан Кеңестік Республикасы (ТКР), Автономиялық Түркістан Социалистік Кеңестік Республикасы АТСКР, бастапқыда Түркістан Социалистік Федеративтік Республикасы) — 1918 жылғы 30 сәуірден 1924 жылғы 27 қазанға дейін өмір сүрген РКФСР құрамындағы автономиялы республика.
| Түркістан АКСР РКФСР құрамында болған республика (1918–1924) | |||||||||
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
 1922 жылғы Кеңестік Орта Азия | |||||||||
| Астанасы | Ташкент | ||||||||
| Кіреді |  РКФСР | ||||||||
| Халқы | 5,221,963 | ||||||||
| Басқару формасы | Федерациялы бірпартиялық социалистік республиканың құрамындағы автономия | ||||||||
| Орталық Атқару Комитетінің төрағасы | |||||||||
| - 1918 | (тұңғыш) | ||||||||
| Халық Комиссарлары Кеңесінің төрағасы | |||||||||
| - ??? – 1924 | (соңғы) | ||||||||
| Ұлттық құрамы (1920) | өзбектер (39,3 %), қазақтар (20,8 %), қырғыздар (10,0 %), тәжіктер (7,7 %), түрікмендер (5,1 %), қарақалпақтар (1,4 %), сондай-ақ орыстар, татарлар және басқалары | ||||||||
Халық саны 5 миллионнан асқан. Астанасы — Ташкент қаласы. Басқарушы партиясы — . Башқұрт АКСР-мен қатар РКФСР құрамындағы алғашқы автономиялы республика болып саналады.
Тарихы
1918 жылы Ташкентте 20 сәуір мен 1 мамыр аралығында болып өткен кеңестердің Бүкілтүркістандық 5-съезінде жарияланды. Онда "Түркістан Кеңестік Республикасы туралы ереже" бекітілді. Съезде: "Түркістан Кеңестік Федеративтік республикасы автономиялы түрде басқарылып, Ресей Кеңестік Федерациясының орталық үкіметін мойындайды және оның бағытын ұстанады" деп жазылды. Оған Каспий өңірін, Самарқан және Ферғана облыстарын қамтитын Түркістан өлкесі кірді. Астанасы Ташкент қаласында болды. Мұның құрылуына Ташкентте Кеңес үкіметі орнағаннан кейінгі басталған табан тірескен қиян-кескі күрес себеп болды. Бұл Федерация өз аттас өңірдің бір бөлігінде құрылды. 1918-1920 жж. азамат соғысы кезінде Түркістан Республикасының Орталық Ресеймен байланысы болмады. 1924 жылы 16 қыркүйекте Түркістан Орталық Атқару Комитетінің төтенше сессиясы ұлттық-мемлекеттік шекара бөлу туралы қаулы қабылдады. 1924 жылы 14 қазанда Бүкілресейлік ОАК-нің 2-сессиясы Түркістан Федерациясын жеке автономиялы бірліктерге бөлу туралы шешім қабылдады. 1924 жылы 27 қазанда БОАК (ВЦИК) осы шешімге заң күшін бере отырып бекітті. 1924-1925 жылдары ұлттық мемлекеттік бөлу нәтижесінде ТАКСР аумағында Өзбек КСР, Түрікмен КСР, Өзбек КСР құрамында Қарақалпақ автономиялы облысы, Қарақалпақ автономиялы облысы мен ТАКСР-дың қазақтар мекендеген аудандары, Сырдария және Жетісу облыстары кірген ҚазАКСР (1925 жылы сәуіріне дейін Қырғыз АКСР, ал 1936 жылы Қазақ КСР-ы деп аталды) құрылды.
Дереккөздер
- Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tүrkistan Avtonomiyaly Kenestik Socialistik Respublikasy baska attary Tүrkistan AKSR Tүrkistan Kenestik Respublikasy TKR Avtonomiyalyk Tүrkistan Socialistik Kenestik Respublikasy ATSKR bastapkyda Tүrkistan Socialistik Federativtik Respublikasy 1918 zhylgy 30 sәuirden 1924 zhylgy 27 kazanga dejin omir sүrgen RKFSR kuramyndagy avtonomiyaly respublika Tүrkistan AKSR RKFSR kuramynda bolgan respublika 1918 1924 30 sәuir 1918 zhyl 27 kazan 1924 zhyl Bajragy Eltanbasy1922 zhylgy Kenestik Orta AziyaAstanasy TashkentKiredi RKFSRHalky 5 221 963Baskaru formasy Federaciyaly birpartiyalyk socialistik respublikanyn kuramyndagy avtonomiyaOrtalyk Atkaru Komitetinin toragasy 1918 tungysh Halyk Komissarlary Kenesinin toragasy 1924 songy Ұlttyk kuramy 1920 ozbekter 39 3 kazaktar 20 8 kyrgyzdar 10 0 tәzhikter 7 7 tүrikmender 5 1 karakalpaktar 1 4 sondaj ak orystar tatarlar zhәne baskalary Halyk sany 5 millionnan askan Astanasy Tashkent kalasy Baskarushy partiyasy Bashkurt AKSR men katar RKFSR kuramyndagy algashky avtonomiyaly respublika bolyp sanalady Tarihy1918 zhyly Tashkentte 20 sәuir men 1 mamyr aralygynda bolyp otken kenesterdin Bүkiltүrkistandyk 5 sezinde zhariyalandy Onda Tүrkistan Kenestik Respublikasy turaly erezhe bekitildi Sezde Tүrkistan Kenestik Federativtik respublikasy avtonomiyaly tүrde baskarylyp Resej Kenestik Federaciyasynyn ortalyk үkimetin mojyndajdy zhәne onyn bagytyn ustanady dep zhazyldy Ogan Kaspij onirin Samarkan zhәne Fergana oblystaryn kamtityn Tүrkistan olkesi kirdi Astanasy Tashkent kalasynda boldy Munyn kuryluyna Tashkentte Kenes үkimeti ornagannan kejingi bastalgan taban tiresken kiyan keski kүres sebep boldy Bul Federaciya oz attas onirdin bir boliginde kuryldy 1918 1920 zhzh azamat sogysy kezinde Tүrkistan Respublikasynyn Ortalyk Resejmen bajlanysy bolmady 1924 zhyly 16 kyrkүjekte Tүrkistan Ortalyk Atkaru Komitetinin totenshe sessiyasy ulttyk memlekettik shekara bolu turaly kauly kabyldady 1924 zhyly 14 kazanda Bүkilresejlik OAK nin 2 sessiyasy Tүrkistan Federaciyasyn zheke avtonomiyaly birlikterge bolu turaly sheshim kabyldady 1924 zhyly 27 kazanda BOAK VCIK osy sheshimge zan kүshin bere otyryp bekitti 1924 1925 zhyldary ulttyk memlekettik bolu nәtizhesinde TAKSR aumagynda Өzbek KSR Tүrikmen KSR Өzbek KSR kuramynda Қarakalpak avtonomiyaly oblysy Қarakalpak avtonomiyaly oblysy men TAKSR dyn kazaktar mekendegen audandary Syrdariya zhәne Zhetisu oblystary kirgen ҚazAKSR 1925 zhyly sәuirine dejin Қyrgyz AKSR al 1936 zhyly Қazak KSR y dep ataldy kuryldy DerekkozderSayasi tүsindirme sozdik Almaty 2007 ISBN 9965 32 491 3 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet