Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қарақалпақ автономиялы облысы — 1925-1929 жылдары РКФСР құрамындағы Қазақ АКСР-нің әкімшілік-аумақтық бірлігі және 1930-1932 жылдары РКФСР-ге тікелей бағынышты автономиялы облыс. Қарақалпақ автономиялы облысының әкімшілік орталығы әрі ең ірі қаласы - Төрткөл қаласы болды. Екінші ірі қала Нүкіс болды. 1926 жылғы Бүкілодақтық санақ бойынша АО халқы 304 мың адамды құрады.
| Автономиялы облыс | |||
| Қарақалпақ автономиялы облысы | |||
| қарақ. قاراقالپاق موختار آبلسی қаз. قارا قالپاق اپتانومىيالى وبلىسى өзб. قاراقالپاق موختار ویلایاتی | |||
 1925 жылғы РКФСР құрамындағы Қазақ АКСР-нің картасы. Қарақалпақ автономиялы облысының аумағы қоңыр түспен көрсетілген. | |||
| |||
| Әкімшілігі | |||
|---|---|---|---|
| Ел | |||
| Кіреді | |||
| Әкімшілік орталығы | |||
| Тарихы мен географиясы | |||
| Құрылған уақыты | |||
| Таратылған уақыты | |||
| Жер аумағы | АО өмір сүрген кездері әр түрлі. 124,0 мыңнан басталады. км² | ||
| Ірі қалалары | |||
| Тұрғындары | |||
| Тұрғыны | 304 500 адам (1926) | ||
| Ұлттық құрамы | Негізінен қарақалпақтар, қазақтар және өзбектер, сондай-ақ, түрікмендер, орыстар және басқалар | ||
| Ресми тілдері | Қарақалпақ, қазақ, өзбек және орыс | ||
Тарихы
Қарақалпақ автономиялы облысының құрылуына дейін Хорезм ОАК қарамағындағы Қазақ-Қарақалпақ бөлімшесі ұйымдастырылды. Қазақ-Қарақалпақ бөлімі 1920 жылы Хорезм Республикасы Кеңестерінің 1-съезінің шешімімен қазақ және қарақалпақ халықтарының ортақ мәселелерін шешу мақсатында құрылды. 1923 жылы қазанда Хорезм Республикасы Кеңестерінің 3-съезінде Қазақ-Қарақалпақ автономиялы округін құру және Қожалы қаласын оның орталығына айналдыру туралы қаулы қабылданды. 1924 жылы мамырда Республика кеңестерінің 4-съезі автономия құру туралы шешім қабылдады.
Қарақалпақ АО 1925 жылы 16 ақпанда (іс жүзінде 1924 жылы) Түркістан АКСР Әмудария облысының аумағынан, сондай-ақ Хорезм Социалистік Кеңестік Республикасының бұрынғы Қырғыз-Қарақалпақ автономиялы облысының бір бөлігінен құрылды.
Ресми мәртебе алғанға дейін Түркістан АКСР мен Хорезм СКР жерлерінің біраз бөлігін ғана алып жатты. 1929 жылы жойылған Адай уезі аумағының бірқатар бөлігі автономиялы облыстың құрамына кірді. Бастапқыда Қырғыз (1925 жылдың наурызынан бастап Қазақ АКСР-і деп аталды) құрамына кірді, ал 1930 жылы РКФСР-дің тікелей қарамағына өтті.
1932 жылы 20 наурызда Қарақалпақ АКСР болып өзгертілді. 1936 жылы 5 желтоқсанда Өзбек КСР-ның құрамына қосылды.
Тұрғындары
бойынша Қарақалпақ АО халқының этникалық құрамы.
| Ұлт | адам | % |
|---|---|---|
| Барлығы | 304539 | 100,00 % |
| қарақалпақтар | 116125 | 38,13 % |
| қазақтар | 85782 | 28,17 % |
| өзбектер | 84099 | 27,62 % |
| түрікмендер | 9686 | 3,18 % |
| орыстар | 4924 | 1,62 % |
| татарлар | 884 | 0,29 % |
| парсылар | 756 | 0,25 % |
| украиндар | 621 | 0,20 % |
| 489 | 0,16 % | |
| қырғыздар | 277 | 0,09 % |
| тәжіктер | 67 | 0,02 % |
| яһудилер | 62 | 0,02 % |
| басқалары | 767 | 0,25 % |
Дереккөздер
- Қазақ-Қарақалпақ бөлімшесі // — Қазақстан. Ұлттық энциклопедия. — Алматы, 2005 Т. 3. — ISBN 9965-9746-4-0.
- 1926 жылғы Бүкілодақтық халық санағы. РКФСР аймақтары бойынша халықтың ұлттық құрамы (Қазақ АКСР, Қарақалпақ АО) Демоскоп
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қarakalpak avtonomiyaly oblysy 1925 1929 zhyldary RKFSR kuramyndagy Қazak AKSR nin әkimshilik aumaktyk birligi zhәne 1930 1932 zhyldary RKFSR ge tikelej bagynyshty avtonomiyaly oblys Қarakalpak avtonomiyaly oblysynyn әkimshilik ortalygy әri en iri kalasy Tortkol kalasy boldy Ekinshi iri kala Nүkis boldy 1926 zhylgy Bүkilodaktyk sanak bojynsha AO halky 304 myn adamdy kurady Avtonomiyaly oblysҚarakalpak avtonomiyaly oblysykarak قاراقالپاق موختار آبلسی kaz قارا قالپاق اپتانومىيالى وبلىسى ozb قاراقالپاق موختار ویلایاتی1925 zhylgy RKFSR kuramyndagy Қazak AKSR nin kartasy Қarakalpak avtonomiyaly oblysynyn aumagy konyr tүspen korsetilgen TuӘkimshiligiEl KSROKirediҚazak AKSRӘkimshilik ortalygyTortkolTarihy men geografiyasyҚurylgan uakyty16 akpan 1925 zhylyTaratylgan uakyty20 nauryz 1932 zhylyZher aumagyAO omir sүrgen kezderi әr tүrli 124 0 mynnan bastalady km Iri kalalaryNүkis ҚozhalyTurgyndaryTurgyny304 500 adam 1926 Ұlttyk kuramyNegizinen karakalpaktar kazaktar zhәne ozbekter sondaj ak tүrikmender orystar zhәne baskalarResmi tilderiҚarakalpak kazak ozbek zhәne orysTarihyҚarakalpak avtonomiyaly oblysynyn kuryluyna dejin Horezm OAK karamagyndagy Қazak Қarakalpak bolimshesi ujymdastyryldy Қazak Қarakalpak bolimi 1920 zhyly Horezm Respublikasy Kenesterinin 1 sezinin sheshimimen kazak zhәne karakalpak halyktarynyn ortak mәselelerin sheshu maksatynda kuryldy 1923 zhyly kazanda Horezm Respublikasy Kenesterinin 3 sezinde Қazak Қarakalpak avtonomiyaly okrugin kuru zhәne Қozhaly kalasyn onyn ortalygyna ajnaldyru turaly kauly kabyldandy 1924 zhyly mamyrda Respublika kenesterinin 4 sezi avtonomiya kuru turaly sheshim kabyldady Қarakalpak AO 1925 zhyly 16 akpanda is zhүzinde 1924 zhyly Tүrkistan AKSR Әmudariya oblysynyn aumagynan sondaj ak Horezm Socialistik Kenestik Respublikasynyn buryngy Қyrgyz Қarakalpak avtonomiyaly oblysynyn bir boliginen kuryldy Resmi mәrtebe alganga dejin Tүrkistan AKSR men Horezm SKR zherlerinin biraz boligin gana alyp zhatty 1929 zhyly zhojylgan Adaj uezi aumagynyn birkatar boligi avtonomiyaly oblystyn kuramyna kirdi Bastapkyda Қyrgyz 1925 zhyldyn nauryzynan bastap Қazak AKSR i dep ataldy kuramyna kirdi al 1930 zhyly RKFSR din tikelej karamagyna otti 1932 zhyly 20 nauryzda Қarakalpak AKSR bolyp ozgertildi 1936 zhyly 5 zheltoksanda Өzbek KSR nyn kuramyna kosyldy Turgyndarybojynsha Қarakalpak AO halkynyn etnikalyk kuramy Ұlt adam Barlygy 304539 100 00 karakalpaktar 116125 38 13 kazaktar 85782 28 17 ozbekter 84099 27 62 tүrikmender 9686 3 18 orystar 4924 1 62 tatarlar 884 0 29 parsylar 756 0 25 ukraindar 621 0 20 489 0 16 kyrgyzdar 277 0 09 tәzhikter 67 0 02 yaһudiler 62 0 02 baskalary 767 0 25 DerekkozderҚazak Қarakalpak bolimshesi Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Almaty 2005 T 3 ISBN 9965 9746 4 0 1926 zhylgy Bүkilodaktyk halyk sanagy RKFSR ajmaktary bojynsha halyktyn ulttyk kuramy Қazak AKSR Қarakalpak AO Demoskop