Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ұйымдастырылу құрылымы Қазақ Республикасының Ұлттық Банкі орталық банк ретінде ақша-несие және валюта саясатын анықтайды. Оның қызметінің басты мақсаты пайда табу емес, тек ақша-несие саясатын жүргізуге және еліміздің банк жүйесіне жетекшілік етуге бағытталады.
Ұлттық Банк - бұл бұрынғы қарапайым клиенттерге қызмет көрсетумен айналысқан, қарапайым мемлекеттік банктен орталық, эмиссиялық банкке ауысқан, банктердің банкісі болып табылады. Іс жүзінде Ұлттық Банкте барлық кассалық резервтердің шоғырлануы және олардың шаруашылық айналымына түсуі Ұлттық банктер мекемелерінің коммерциялық банктер кассасын толтыру арқылы жүзеге асырылады. Барлық банктер қолма-қолсыз есеп айырысуларды Ұлттық Банк мекемелері арқылы жүргізе отырып, қажет жағдайларда Ұлттық Банктен несие ала алады.
Ұлттық Банк — бұл ақшалай резервтерді құрайтын, оған қоса меншікті алтын-валюта резервтерден, басқа даматериалдық бағалықтардан тұратын мүліктерге ие болып табылатын заңды тұлға.
Әлемдік тәжірибеде орталық банктің қызметін ұйымдастырудың әртүрлі келесідей құқылық нысандары кездеседі:
- мемлекеттің 100% қатысуымен капиталын құрайтын біртұтас банк нысанында (мысалға: Ұлыбритания, ГФР, Франция, Канада, Ресей, Қазақстан);
- акцияның бір бөлігі мемлекетке тиесілі немесе мемлекеттің қатысынсыз акционерлік қоғам нысанында (Жапония, Бельгияда);
- орталық банктің функцияларын біртұтас атқаратын тәуелсіз банктер жүйесі (АҚШ-та).
АҚШ-та-орталық банктердін, мүлкіне мемлекет қатынаспайды, олардың капиталы Федеральды резервтік жүйеге мүлік иесі болып келетін коммерциялық банктердін қосқан жарнасынан тұрады.
Ұлттық Банк өзінің атқаратын мәні жағынан біртұтас ұйым болып табылады, ал мемлекет тек оның жарғылық қорының иесі. Бүгінгі жарғылық қордың мөлшері — 20 млрд. теңгені құрайды. Негізгі қорлары ғимараттардан, құрылғылардан, құрал-жабдықтардан, көліктік кұралдар мен басқа бағалылықтардан, ал айналым қорлары банкке тиселі болып табылатын меншікті ақшалай қаражаттардан тұрады.
Ұлттық Банк резервтік және басқа да корларды құрайды. Резервтік қор жарғылық кор көлемінде құрылып, меншікті пайда есебімен толықтырады және жүргізген операцияларға байланысты зияндар мен шығындардың орнын жабуға арналады.
Ұлттық Банктің қаржылық жылдағы таза табысы, сол қаржылық жылға қатысты, накты табыстар мен шығыстар арасындағы айналысқа шығарылған, оған қоса активтердің амортизациясын, оның ішінде банкнот пен монеталарды қоса алғандағы шығыстардын, айырмасы негізінде анықталады.
Ұлттық Банктің таза табысы жарғылық қорды және резервтік қорды абсолюттік сомада құрауға бағытталады. Таза табыстың қалған бөлігі келесі қаржы жылындағы республикалық бюджетке аударылады. Ұлттық Банк және оның мекемелері барлық салықтар мен алымдар төлеуден босатылады.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банктін бастым індеті ішкі баға тұрақтылығың қамтамасыз ету.
Сол сияқты, Ұлттық Банкке мынадай қосымша міндеттер жүктеледі:
- ақша айналысы, несие, банктік есеп-айырысулар мен валюталық қатынастар төңірегінде мемлекетіміздін, экономикалық даму мақсатына жетуге және оның әлемдік экономикаға интеграциялануына жағдай жасайтын мемлекетгің акша-несие саясатын жасау және жүргізу;
- ақша, несие және банктік жүйенің тұрақтылығын қамтамасыз ету;
- банктік қызметті реттейтін нормативтік құқылық актілерді қолдану арқылы қарыз берушілер мен клиенттер мүддесін қорғау және олардың орындалуына бақылауды жүзеге асыру.
Ұлттық Банктің несиелік ресурсы төмендегідей көздерден құрамады:
- меншікті қаражат есебінен;
- басқа банктерден тартылған және Ұлттық Банкте шартты негізде орналастырылған ақшалай қаражаттар есебінен;
- Қазақстан Республикасы төңірегінде тартылған қаражаттардан;
- арнайы мемлекеттік қорлар мен бюджеттің уақытша бос жатқан қаражаттар есебінен.
Ұлттық банктің басқару құрылымы.
Қазақстанның Ұлттық Банкі — тігінен басқарылатын жүйедегі біртұтас орталықтандырылған құрылымды білдіреді. Ұлттық Банктің басқару органына: Басқарма және Директорлар кеңесі (Директорат) жатады.
ҚҰБ-нің жоғары басқару органы Басқарма болып табылады және басқармаға келесідей негізгі қызметтер жүктеледі:
- мемлекеттің ақша-несие саясатын дайындау;
- банк қызметтіне катысы бар ҚҰБ-нің нормативтік құқықтық актілерін ;
- Ұлттық Банктің банктермен операциялары бойынша ресми қайта қаржыландыру мөлшерлемесін белгілеу;
- банктердің ашылуына рұксат беру және оларды қайтарып алу туралы шешім қабылдау;
- жекелеген банктік операциялар түрлерің жүргізуге лицензиялар беру туралы шешім қабылдау;
- банктер үшін резервтік талаптар нормасын бекіту;
- алтын-валюта активтерін басқарудың негізгі қағидаларын анықтау;
- Қазақстан Республикасы валютасының айырбас бағамын тәртібін бекіту;
- ҚҰБ жұмыс туралы жылдық есепті қарау, қабылдау және Президенттің бекітуіне беру;
- ҚҰБ-нің жылдық балансын жәңе табысы мен зияны туралы есебін қарау және бекіту;
- ҚҰБ туралы нұсқауды, оның жарғылық капиталы мен резервтік қордың қалыптасу тәртібі, негізгі құралдарды және өзге де мүліктерді пайдалану, ақылы қызмет көрсету, ҚҰБ-нің құрылымы және бюджеті, департамент директорларын, филиалдардың, өкілеттіліктердің және ұйымдардың жетекшілерін тағайындау туралы нормативтік құқықтық актілерді бекіту;
- банктер үшін пруденциалдық нормативтер мен басқа да міндетгі нормаларды және шектерді бекіту;
- еңбек жағдайын, оған ақы төлеу жүйесі мен мөлшерін анықгау және бекіту;
- ҚҰБ-нің халықаралық және басқа да ұйымдарда қатысуы туралы шешіп қабылдау;
- Директорлар кеңесінің (Директораттың) құрамын бекіту;
- бухгалтерлік есептің қазақстандық стандартын ескере отырып, ҚҰБ-не арналған бухгалтерлік есептің саясатын және әдістерін ;
Ұлттық Банктің Басқармасы тоғыз адамнан тұрады.
Басқармасының құрамына:
- ҚҰБ Төрағасы және бес лауазымды тұлғалары,
- Қазақстан Республикасы Президентінен бір өкіл;
- Қазақстан Республикасы Үкіметінен екі өкіл кіреді.
Ұлттық Банктің оперативтік басқару органы — Директорлар кеңесі болып табылады. Директорлар кеңесі құрамына Ұлттық Банк төрағасы, оның орынбасарлары және құрылымдық бөлімшелердің жетекшілері кіреді.
Ұлттық Банк тек кана Қазақстан Республикасы Президентінің алдында есеп береді.
Есеп беру мыналарды білдіреді:
- Парламенттің келісімімен Қазақстан Республикасы Президенті ҚҰБ-нің Төрағасын 6 жылға сайлайды және қызметінен босатады;
- ҚҰБ Төрағасының орынбасарларын да ҚҰБ Төрағасының ұсынуымен Қазақстан Республикасы Президенті 6 жылға сайлайды және қызметінен босатады.
- ҚҰБ-нің жылдық есебін Қазақстан Республикасы Президенті бекітеді;
- Үлттық валютаның — теңгенің айшығының тұжырымын Қазақстан Республикасы Президенті бекітеді;
- ҚҰБ-нің Қазақстан Республикасы Президентінің сұрауы бойынша өзінің қызметіне байланысты ақпараттарды беріп отыруы.
ҚҰБ филиалдары мен өкілеттіліктері өз қызметтерін ҚҰБ бекіткен құзыреттері шегінде ғана жүзеге асырады. Қазақстан Ұлттық Банкінің функционалдық құрылымына департаменттермен басқада бөлімшелерден тұратын орталық аппараты, филиалдары, өкілеттіліктері мен ұйымдары кіреді.
Дереккөздер
- Ақша, несие, банктер теориясы: Оқулық. — Алматы: «Жеті жарғы», 2011. — 368 бет. ISBN 978-601-288-026-7
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қazakstan Respublikasy Ұlttyk Bankinin ujymdastyrylu kurylymy Қazak Respublikasynyn Ұlttyk Banki ortalyk bank retinde aksha nesie zhәne valyuta sayasatyn anyktajdy Onyn kyzmetinin basty maksaty pajda tabu emes tek aksha nesie sayasatyn zhүrgizuge zhәne elimizdin bank zhүjesine zhetekshilik etuge bagyttalady Ұlttyk Bank bul buryngy karapajym klientterge kyzmet korsetumen ajnalyskan karapajym memlekettik bankten ortalyk emissiyalyk bankke auyskan bankterdin bankisi bolyp tabylady Is zhүzinde Ұlttyk Bankte barlyk kassalyk rezervterdin shogyrlanuy zhәne olardyn sharuashylyk ajnalymyna tүsui Ұlttyk bankter mekemelerinin kommerciyalyk bankter kassasyn toltyru arkyly zhүzege asyrylady Barlyk bankter kolma kolsyz esep ajyrysulardy Ұlttyk Bank mekemeleri arkyly zhүrgize otyryp kazhet zhagdajlarda Ұlttyk Bankten nesie ala alady Ұlttyk Bank bul akshalaj rezervterdi kurajtyn ogan kosa menshikti altyn valyuta rezervterden baska damaterialdyk bagalyktardan turatyn mүlikterge ie bolyp tabylatyn zandy tulga Әlemdik tәzhiribede ortalyk banktin kyzmetin ujymdastyrudyn әrtүrli kelesidej kukylyk nysandary kezdesedi memlekettin 100 katysuymen kapitalyn kurajtyn birtutas bank nysanynda mysalga Ұlybritaniya GFR Franciya Kanada Resej Қazakstan akciyanyn bir boligi memleketke tiesili nemese memlekettin katysynsyz akcionerlik kogam nysanynda Zhaponiya Belgiyada ortalyk banktin funkciyalaryn birtutas atkaratyn tәuelsiz bankter zhүjesi AҚSh ta AҚSh ta ortalyk bankterdin mүlkine memleket katynaspajdy olardyn kapitaly Federaldy rezervtik zhүjege mүlik iesi bolyp keletin kommerciyalyk bankterdin koskan zharnasynan turady Ұlttyk Bank ozinin atkaratyn mәni zhagynan birtutas ujym bolyp tabylady al memleket tek onyn zhargylyk korynyn iesi Bүgingi zhargylyk kordyn molsheri 20 mlrd tengeni kurajdy Negizgi korlary gimarattardan kurylgylardan kural zhabdyktardan koliktik kuraldar men baska bagalylyktardan al ajnalym korlary bankke tiseli bolyp tabylatyn menshikti akshalaj karazhattardan turady Ұlttyk Bank rezervtik zhәne baska da korlardy kurajdy Rezervtik kor zhargylyk kor koleminde kurylyp menshikti pajda esebimen tolyktyrady zhәne zhүrgizgen operaciyalarga bajlanysty ziyandar men shygyndardyn ornyn zhabuga arnalady Ұlttyk Banktin karzhylyk zhyldagy taza tabysy sol karzhylyk zhylga katysty nakty tabystar men shygystar arasyndagy ajnalyska shygarylgan ogan kosa aktivterdin amortizaciyasyn onyn ishinde banknot pen monetalardy kosa algandagy shygystardyn ajyrmasy negizinde anyktalady Ұlttyk Banktin taza tabysy zhargylyk kordy zhәne rezervtik kordy absolyuttik somada kurauga bagyttalady Taza tabystyn kalgan boligi kelesi karzhy zhylyndagy respublikalyk byudzhetke audarylady Ұlttyk Bank zhәne onyn mekemeleri barlyk salyktar men alymdar toleuden bosatylady Қazakstan Respublikasy Ұlttyk Banktin bastym indeti ishki baga turaktylygyn kamtamasyz etu Sol siyakty Ұlttyk Bankke mynadaj kosymsha mindetter zhүkteledi aksha ajnalysy nesie banktik esep ajyrysular men valyutalyk katynastar tonireginde memleketimizdin ekonomikalyk damu maksatyna zhetuge zhәne onyn әlemdik ekonomikaga integraciyalanuyna zhagdaj zhasajtyn memleketgin aksha nesie sayasatyn zhasau zhәne zhүrgizu aksha nesie zhәne banktik zhүjenin turaktylygyn kamtamasyz etu banktik kyzmetti rettejtin normativtik kukylyk aktilerdi koldanu arkyly karyz berushiler men klientter mүddesin korgau zhәne olardyn oryndaluyna bakylaudy zhүzege asyru Ұlttyk Banktin nesielik resursy tomendegidej kozderden kuramady menshikti karazhat esebinen baska bankterden tartylgan zhәne Ұlttyk Bankte shartty negizde ornalastyrylgan akshalaj karazhattar esebinen Қazakstan Respublikasy tonireginde tartylgan karazhattardan arnajy memlekettik korlar men byudzhettin uakytsha bos zhatkan karazhattar esebinen Ұlttyk banktin baskaru kurylymy Қazakstannyn Ұlttyk Banki tiginen baskarylatyn zhүjedegi birtutas ortalyktandyrylgan kurylymdy bildiredi Ұlttyk Banktin baskaru organyna Baskarma zhәne Direktorlar kenesi Direktorat zhatady ҚҰB nin zhogary baskaru organy Baskarma bolyp tabylady zhәne baskarmaga kelesidej negizgi kyzmetter zhүkteledi memlekettin aksha nesie sayasatyn dajyndau bank kyzmettine katysy bar ҚҰB nin normativtik kukyktyk aktilerin Ұlttyk Banktin banktermen operaciyalary bojynsha resmi kajta karzhylandyru molsherlemesin belgileu bankterdin ashyluyna ruksat beru zhәne olardy kajtaryp alu turaly sheshim kabyldau zhekelegen banktik operaciyalar tүrlerin zhүrgizuge licenziyalar beru turaly sheshim kabyldau bankter үshin rezervtik talaptar normasyn bekitu altyn valyuta aktivterin baskarudyn negizgi kagidalaryn anyktau Қazakstan Respublikasy valyutasynyn ajyrbas bagamyn tәrtibin bekitu ҚҰB zhumys turaly zhyldyk esepti karau kabyldau zhәne Prezidenttin bekituine beru ҚҰB nin zhyldyk balansyn zhәne tabysy men ziyany turaly esebin karau zhәne bekitu ҚҰB turaly nuskaudy onyn zhargylyk kapitaly men rezervtik kordyn kalyptasu tәrtibi negizgi kuraldardy zhәne ozge de mүlikterdi pajdalanu akyly kyzmet korsetu ҚҰB nin kurylymy zhәne byudzheti departament direktorlaryn filialdardyn okilettilikterdin zhәne ujymdardyn zhetekshilerin tagajyndau turaly normativtik kukyktyk aktilerdi bekitu bankter үshin prudencialdyk normativter men baska da mindetgi normalardy zhәne shekterdi bekitu enbek zhagdajyn ogan aky toleu zhүjesi men molsherin anykgau zhәne bekitu ҚҰB nin halykaralyk zhәne baska da ujymdarda katysuy turaly sheship kabyldau Direktorlar kenesinin Direktorattyn kuramyn bekitu buhgalterlik eseptin kazakstandyk standartyn eskere otyryp ҚҰB ne arnalgan buhgalterlik eseptin sayasatyn zhәne әdisterin Ұlttyk Banktin Baskarmasy togyz adamnan turady Baskarmasynyn kuramyna ҚҰB Toragasy zhәne bes lauazymdy tulgalary Қazakstan Respublikasy Prezidentinen bir okil Қazakstan Respublikasy Үkimetinen eki okil kiredi Ұlttyk Banktin operativtik baskaru organy Direktorlar kenesi bolyp tabylady Direktorlar kenesi kuramyna Ұlttyk Bank toragasy onyn orynbasarlary zhәne kurylymdyk bolimshelerdin zhetekshileri kiredi Ұlttyk Bank tek kana Қazakstan Respublikasy Prezidentinin aldynda esep beredi Esep beru mynalardy bildiredi Parlamenttin kelisimimen Қazakstan Respublikasy Prezidenti ҚҰB nin Toragasyn 6 zhylga sajlajdy zhәne kyzmetinen bosatady ҚҰB Toragasynyn orynbasarlaryn da ҚҰB Toragasynyn usynuymen Қazakstan Respublikasy Prezidenti 6 zhylga sajlajdy zhәne kyzmetinen bosatady ҚҰB nin zhyldyk esebin Қazakstan Respublikasy Prezidenti bekitedi Үlttyk valyutanyn tengenin ajshygynyn tuzhyrymyn Қazakstan Respublikasy Prezidenti bekitedi ҚҰB nin Қazakstan Respublikasy Prezidentinin surauy bojynsha ozinin kyzmetine bajlanysty akparattardy berip otyruy ҚҰB filialdary men okilettilikteri oz kyzmetterin ҚҰB bekitken kuzyretteri sheginde gana zhүzege asyrady Қazakstan Ұlttyk Bankinin funkcionaldyk kurylymyna departamenttermen baskada bolimshelerden turatyn ortalyk apparaty filialdary okilettilikteri men ujymdary kiredi DerekkozderAksha nesie bankter teoriyasy Okulyk Almaty Zheti zhargy 2011 368 bet ISBN 978 601 288 026 7Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet