Ташкент хандығы Орта Азиядағы ортағасырлық қазақ мемлекеті Хандықтың тарихын бірнеше кезеңге бөлуге болады Бұхар хандығы

Ташкент хандығы — Орта Азиядағы ортағасырлық қазақ мемлекеті. Хандықтың тарихын бірнеше кезеңге бөлуге болады:

Бұхар хандығы құрамында.
Қазақ хандығының вассалы.
Тұрсын Мұхаммед ханның тәуелсіз билігі.

Ежелгі Қазақстан тарихы
Қазақстан тарихы

Тас дәуірі Қола дәуірі Темір дәуірі Сақтар • Үйсіндер • Қаңлылар • Ғұндар
Қазақстанның ерте орта ғасырлардағы мемлекеттері
Түркі қағанаты (552—603) Батыс Түрік қағанаты (603—704) Шығыс Түрік қағанаты (682—744) Түргеш қағанаты (704—756) Қарлұқ қағанаты (756—940) • Қимақ мемлекеті ІХ ғ.соңы -ХІ ғ.басы • Оғыз мемлекеті ІХ ғ.соңы -ХІ ғ.басы

Қарахан мемлекеті (942-1212) жж. • Қарақытай мемлекеті (1128-1213) жж. • Қыпшақ хандығы Моңғол империясы (1206—1291) Жошы ұлысы (1224—1481) Шағатай қағанаты (1222—1370) Орда-Ежен ұлысы (1242—1446) Шайбани ұлысы (1243 — ?) Ақ Орда (XIII—XV ғғ.) Көк Орда • Әбілқайыр хандығы (1428—1468) Ноғай ордасы (1440—1634) Моғолстан (1348—1514) Ташкент хандығы (1501—1627)
Қазақ хандығы дәуірі
Қазақ хандығы (1465—1847) Ұлы жүз (1715—1822) Орта жүз (1715—1822) Кіші жүз (1715—1824)
Ресей империясы құрамындағы Қазақстан
Бөкей Ордасы (1801—1872)

Алаш автономиясы (1917—1920) Түркістан автономиясы (1917—1918) Қырғыз (Қазақ) АКСР-і (1920—1925) Қазақ АКСР-і (1925—1936) Қазақ КСР-і (1936—1991)
Тәуелсіз Қазақстан тарихы
Қазақстан (1991—қазір)
к • т • ө Портал «Қазақстан» Санат «Қазақстан тарихы»

Ташкент хандығы
Хандық

1501 — 1627

Астанасы

Ташкент

Тіл(дер)і

Қазақша

Аумағы

Орта Азия, Оңтүстік Қазақстан

Халқы

қазақтар, сарттар

Династиясы

Шыңғыс әулеті

Хандықтың құлдырау себебі

Тұрсын Мұхаммед хан (Жалым сұлтанның ұлы) - өзінің жеңімпаз соғыстарынан кейін өзін хан жариялады да, өз атынан теңге соқтырды. Ол Есім ханға екі рет адал болуға серт берген. Оның ең басты серігі айбынды қатаған руы болды. Қаны бір халықтың арасында қантөгіс болғанын қаламаған Есім хан Тұрсын Мұхаммедті тең дәрежелі билеуші ретінде мойындады. 1627 жылы Есім хан қалмақтарға қарсы жорыққа аттанды. Иеліктерін кеңейтуді көздеген Тұрсын хан Есімнің ордасы орналасқан Түркістан қамалын басып алды. Есім ханның отбасын тұтқындады. Шешуші шайқас Ташкент төңірегінде болып өтті. Тұрсын хан жеңіліс тапты. Есім хан қатаған руын бүтіндей қырғынға ұшыратты. Қалған қатағандардың бірі өзбектердің, бірі ұйғырлардың және бір бөлігі қазақтардың құрамына шанышқылы деген атпен кірді. Тұрсын ханның бүлігі тарихта «Қатаған қырғыны» деген атпен қалды. Мұхамеджан Тынышпаев «Қазақтар XVII және XVIII ғасырларда» атты еңбегінде былай дейді:

1627 жылы тарихшы Әбілғазы Баһадүр Хиуадағы ағасы Асфендиардан қашып Түркістандағы Есім ханға келеді. Үш айдан кейін Ташкент билеушісі қазақтың Тұрсын ханы келеді. Ал Есім құрметті қонағын Тұрсын Мұхаммедке тапсырды. Әбілғазы осылайша Ташкентке қоныс аударды. Әбілғазының хабарлауынша кейіннен Тұрсынды өлтіріп, қатағандарды қырғынға ұшыратқан. Осы жорықтан соң Есім хан Ташкент хандығын жойып Қазақ хандығының құрамына қосты.

Дереккөздер

Ташкент хандығы қазақ мемлекеті,

[1] Ташкент хандығы қазақ мемлекеті,