Геохронология шәкіліЭон Дәуір КезеңФ а н е р о з о й Кайнозой ТөрттікНеоген кезеңіПалеоген кезеңіМезозой Бор кезеңіЮра к

Геохронология шәкілі
Эон		Дәуір	Кезең
Ф а н е р о з о й		Кайнозой	Төрттік
			Неоген кезеңі
			Палеоген кезеңі
		Мезозой	Бор кезеңі
			Юра кезеңі
			Триас кезеңі
		Палеозой	Пермь кезеңі
			Карбон кезеңі
			Девон кезеңі
			Силур кезеңі
			Ордовик кезеңі
			Кембрий кезеңі
Д о к е м б р и й	П р о т е р о з о й	Нео- протерозой


		Мезо- протерозой


		Палео- протерозой



	А р х е й



	Катархей
Қайнар

Палеозой заманы
542—251 млн ж. бұрын

Палеозой оқиғалары

-550 —

–

-500 —

–

-450 —

–

-400 —

–

-350 —

–

-300 —

–

-250 —

–

Неопротерозой

Мезозой

П
а
л
е
о
з
о
й

Палеозой басты оқиғаларының шамаланған шәкілі.
Тік білік: бірнеше миллион жыл бұрын.

"Палеозой тобы "және "палеозой эрасы "терминдерінін қысқаша атауы.

Палеозой тобы (эратемасы).

Жер қыртысына тиесілі тау жынысы қабаттарының фанерозой эонотемасына қарасты, яғни протерозой эонотемасынан(кембрийге дейінгі эонотемадан) есептегендегі алғашқы тобы; алты жүйеге жіктеледі, олар (төменнен жоғары қарай):

жүйелері.

Палеозой эрасы. Жер дамуының фанерозой эонына қарасты, яғни протерозой эоны (кембрыйге дейінгі эон) аяқталғаннан кейінгі алғашқы эра; 540 — 250 млн жылдар аралығын қамтыған, жалпы ұзақтығы шамамен 290 млн жыл шамасында деп есептеледі; алты кезеңге жіктеледі, олар:

кембрий кезеңі,
ордовик кезеңі,
силур кезеңі,
девон кезеңі,
таскөмір (карбон) кезеңі
перм кезеңі.

Палеозой

Палеозой (көне грекше: παλαιο — «көне» және көне грекше: ζοιον — «жәндік», бірге «көне тіршілік» мағынасында) — фанерозой эоны замандарының алғашқысы (542—251 млн жыл).

Кембрий, ордовик және силур кезеңдері астыңғы палеозой субзаманын, ал девон, карбон және перм кезеңі үстіңгі палеозой субзаманын құрайды. Палеозой кезінде екі үлкен орогенез орын алған: астыңғы палеозой кезіндегі Каледон және соңғы палеозой кезіндегі Варискан.

Соңғы Палеозой заманында өркендеген Перм кезеңінде жойылған Трилобиттердін бірі

Палеозой фауналары көптеген ағзалардың болғанымен белгіленеді, оның ішінде трилобиттер (Trilobita), (Grabtolithina), иінаяқтылар (Brachiopoda), (Cephalopoda) және маржандар. Заманның соңында амфибия мен рептилиялар әр-түрлі биологиялық топтаныстардың зор компоненті болды, ал алып талды циатея (Cyathea arborea), атқұйрық (Equisetum) және цикадалар ормандардың кең таралуына себепші болды.

Палеозой терминін алғаш 1838 ж. ағылшын геологы А. (1785 – 1873) ұсынған. Палеозой осыдан 540 – 250 млн. жыл бұрын басталып, ұзақтығы 290 млн. жылға созылған эра. Құрамына кембрий, ордовик, силур, девон, таскөмір (карбон), дәуірлері енеді. Бұл дәуірлер геологиялық картада төменгі Палеозой (кембрий, ордовик), ортаңғы Палеозой (силур, девон), жоғарғы Палеозой (таскөмір, ) деп бөлінеді. Палеозойдың басында Гондвана мен солтүстік құрлықтардың (Солтүстік Америка, Шығыс Еуропа, Сібір, Қытай, Корея) және оларды бөлетін мұхиттардың (, , ) нобайы айқындалған. Бұл мұхиттардың ені мыңдаған км-ге, ал тереңдігі мыңдаған м-ге жеткен. Олардың өмір сүру ұзақтығы да әр түрлі. Ең бірінші () девонның басында жабылып, карбонның ортасына дейін өмір сүрген, ал палеозойдың соңында Лавразия алып құрлығын жасап барып жабылған.

Тіршілік әлемі

Мұндағы айқын өзгеріс венд пен кембрий шебінде болды, қаңқалы организмдер – трилобиттер, моллюскілер, т.б. өмірге келген. Бұл өзгеріс протерозой мен фанерозойды жіктеуге негіз болды. Алғаш кең таралған бақалшақтылар карбонатты емес, фосфатты болған. Ордовик-силурда алғашқы омыртқалылар – балықтар, карбонда қосмекенділер (амфибиялар), яғни құрлыққа шыққан жануарлар пайда болды. Силур-девонда алғашқы құрлық өсімдіктері өсіп, соңғы девон-карбонда қалың өсімдік жабыны пайда болған, нәтижесінде көміржаралу кеңінен таралған.

Пайдалы қазбалары

Орал, Сарыарқа, , Тянь-Шань, т.б. қатпарлықтарында және интруз. тау жыныстарымен тектес көптеген металл кендері бар. Шөгінді тау жыныстармен қоса мұнай-газ, ірі көмір алаптары (Қарағанды, Екібастұз, , Ертіс маңы, , Гондвана, т.б.), жанғыш тақтатас ( маңы), мысты құмтастар мен тақтатастар (Жезқазған, Орал бөктері, Маңғыстау, Атбасар, т.б.) кендері жаралды. Одан басқа (Қаратау, АҚШ), боксит (Орал, ), шөгінді темір-марганец кентастары (Атасу, Жезді, Рейн алабы, , т.б.), тұз кендері (, Иран-, т.б.) де Палеозой тау жыныстарымен қатарлас. Қоры мол, қолайлы жағдайларда орналасқан әр текті құрылыс тастары, цементтік шикізат, асыл, әшекей, қаптама тастар да көп кездеседі.

Дереккөздер

В.Ф., Геологические строение Казахской ССР, А.-А., 1971;
В.Е., Н.В., Н.А., Историческая геология, М., 1997;
Байбатша Ә.Б., геология, А., 2004.

Дереккөздер

Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық терминдерінің түсіндірме сөздігі. Анықтамалық басылым.- Алматы: 2003. ISBN 9965-472-27-0

Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: Paleozoic

Фанерозой эоны
Палеозой заманы	Мезозой заманы	Кайнозой заманы

Палеозой заманы
Кембрий	Ордовик	Силур	Девон	Карбон	Перм

Бұл — геология бойынша мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.

[1] Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық терминдерінің түсіндірме сөздігі. Анықтамалық басылым.- Алматы: 2003. ISBN 9965-472-27-0