Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Докембрий – Жердің палеозой эрасына дейінгі (кембрий кезеңіне дейінгі) 3,3 млрд жылдық тарихы кезінде қалыптасқан, яғни архей мен протерозойға тиесілі тау жыныстары жиынтығының жалпылама атауы.
Синонимі – криптозой. Радиоактивтік тәсілмен анықталған кейбір деректер бойынша жер қыртысының өте көне жыныстарының жасы 4-3,5 млрд. Жыл шамасында. Түрлі зерттеушілердің деректері арасында айырмашылықтар бар. Докембрийдің ұзақтығы жалпы алғанда 2900 млн жылдан артығырақ деп есептеледі.
Зерттеуші ғалымдар
Докембрий геологиясын зерттеуде тиянақты үлес қосқан көрнекті орыс ғалымдары А.А.Иностранцев, Ф.Ю.Левинцон – Лессинг, Е.С.Федоров, А.А.Полканов болды. Жеке докембрий қабаттарын зерттеуде украин қалқанында В.И.Лучицкий, Н.П.Семененко, Ю.И. Половинкина, Сібірде В.А. Обручев, Д.С. Коржинский, И.Д. Черский, Оралда Н.И. Гарань, Орта Азияда Н.И.Николаев, Орталық Қазақстанда Р.А.Борукаев, Е.Д. Шлыгин т.б. көптеген ғалымдар зор үлес қосты.
Құрамы
Докембрий жыныстарында организм қалдықтары өте сирек кездеседі. Дегенмен, ғалымдар бұл көне заманда тіршілік бай болған деген тұжырымды қолдайды және осыған организмдер қатынасы арқасында түзілетін шунгит, антрацит, қалың әктас, тау жыныстары, мәрәмәр қабаттары кездесетінін дәлелдейді. Сонымен қатар мұнда, яғни көміртекті жыныстарда органикалық заттың бар екендігі изотоптық әдіс арқылы дәлелденді.Рифей жүйесінен едәуір қарапайым жәндіктер мен балдырлардың қалдықтары. Кембрий кезеңінің басында организмдердің барлық түрлерінің қалдықтары кездесуі де мұның дәлеледемесі. Себебі, тіршілік пайда болып, оның эволюциялық жолмен ұзақ дамып, жіктеліп – топталуы үшін талай заман өтуі қажет. Докембрий шөгінділерінде барлық табиғи темір қорының 70%-ы, марганецтің 63%-ы, хромиттің 73%-ы, сульфитті никельдің 72%-ы, кобальттің 93%-ы, уранның 66%-ы шоғырланған. Оның қабаттары алтын, қалайы, күміске мол.
Дереккөздер
Геологическое строение КСРО, в 6 тт.т, 1,Стратиграфия, М., 1969: Наливкин Д. В., Геология КСРО, М.-Л., 1962: Семененко Н. П., О сравнении докембрия Восточно-Европейской и Северо-Американской платформ, «Советская геология», 1966, № 1; Атлас литолого –палеографических карт КСРО, [в 4 тт.], т. 1, М., 1968.
Дереккөздер
- Н. Сенатов, А. Абдулин. Геология терминдерінің сөздігі.– Алматы: Қазақстан, 1996, 368 бет. ISBN 5-615-01738-4
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Geohronologiya shәkiliEon Dәuir KezenF a n e r o z o j Kajnozoj TorttikNeogen kezeniPaleogen kezeniMezozoj Bor kezeniYura kezeniTrias kezeniPaleozoj Perm kezeniKarbon kezeniDevon kezeniSilur kezeniOrdovik kezeniKembrij kezeniD o k e m b r i j P r o t e r o z o j Neo proterozojMezo proterozojPaleo proterozojA r h e jKatarhejҚajnar Dokembrij Zherdin paleozoj erasyna dejingi kembrij kezenine dejingi 3 3 mlrd zhyldyk tarihy kezinde kalyptaskan yagni arhej men proterozojga tiesili tau zhynystary zhiyntygynyn zhalpylama atauy Sinonimi kriptozoj Radioaktivtik tәsilmen anyktalgan kejbir derekter bojynsha zher kyrtysynyn ote kone zhynystarynyn zhasy 4 3 5 mlrd Zhyl shamasynda Tүrli zertteushilerdin derekteri arasynda ajyrmashylyktar bar Dokembrijdin uzaktygy zhalpy alganda 2900 mln zhyldan artygyrak dep esepteledi Zertteushi galymdarDokembrij geologiyasyn zertteude tiyanakty үles koskan kornekti orys galymdary A A Inostrancev F Yu Levincon Lessing E S Fedorov A A Polkanov boldy Zheke dokembrij kabattaryn zertteude ukrain kalkanynda V I Luchickij N P Semenenko Yu I Polovinkina Sibirde V A Obruchev D S Korzhinskij I D Cherskij Oralda N I Garan Orta Aziyada N I Nikolaev Ortalyk Қazakstanda R A Borukaev E D Shlygin t b koptegen galymdar zor үles kosty ҚuramyDokembrij zhynystarynda organizm kaldyktary ote sirek kezdesedi Degenmen galymdar bul kone zamanda tirshilik baj bolgan degen tuzhyrymdy koldajdy zhәne osygan organizmder katynasy arkasynda tүziletin shungit antracit kalyn әktas tau zhynystary mәrәmәr kabattary kezdesetinin dәleldejdi Sonymen katar munda yagni komirtekti zhynystarda organikalyk zattyn bar ekendigi izotoptyk әdis arkyly dәleldendi Rifej zhүjesinen edәuir karapajym zhәndikter men baldyrlardyn kaldyktary Kembrij kezeninin basynda organizmderdin barlyk tүrlerinin kaldyktary kezdesui de munyn dәleledemesi Sebebi tirshilik pajda bolyp onyn evolyuciyalyk zholmen uzak damyp zhiktelip toptaluy үshin talaj zaman otui kazhet Dokembrij shogindilerinde barlyk tabigi temir korynyn 70 y marganectin 63 y hromittin 73 y sulfitti nikeldin 72 y kobalttin 93 y urannyn 66 y shogyrlangan Onyn kabattary altyn kalajy kүmiske mol DerekkozderGeologicheskoe stroenie KSRO v 6 tt t 1 Stratigrafiya M 1969 Nalivkin D V Geologiya KSRO M L 1962 Semenenko N P O sravnenii dokembriya Vostochno Evropejskoj i Severo Amerikanskoj platform Sovetskaya geologiya 1966 1 Atlas litologo paleograficheskih kart KSRO v 4 tt t 1 M 1968 DerekkozderN Senatov A Abdulin Geologiya terminderinin sozdigi Almaty Қazakstan 1996 368 bet ISBN 5 615 01738 4Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz