Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Коре́я — Құрамына Корей түбегі және жанасқан аралдар мен мәдени-тарихи тұрғыдан бірккен мұрасы кіретін географиялық территория.. Бұрында бір мемлекет болған. Солтүстігінде КХДР және Ресейі бар құрлықты шекара. Ал оңтүстігінде Жапон аралдары
| Корея | |||||
Координаттар: 38°08′27″ с. е. 127°11′06″ ш. б. / 38.1410056° с. е. 127.1850722° ш. б. (G) (O) (Я) | |||||
{{#if:1945 жыл| | |||||
| |||||
| Мемлекеттер |  КХДР,  Корея Республикасы | ||||
| Ресми тілі | корейше | ||||
| Астанасы | КХДР — Пхеньян Корея Республикасы — Сеул | ||||
| Ірі қалалары | Сеул | ||||
| Лидерлері | Корея Республикасы — Юн Сөк Йөл КХДР — Ким Чен Ын | ||||
| Мемлекеттік діні | буддизм, христиандық | ||||
| Жер аумағы • Барлығы • % су беті | 219,140 км² 2.8 | ||||
| Жұрты • Сарап (2010) • Тығыздығы | 74,000,000 адам 328.49 адам/км² | ||||
| Валютасы | Корей вонасы (₩) | ||||
| Интернет үйшігі | КХДР — .kp Корея Республикасы — .kr | ||||
| ISO коды | 3166-2:KR/KP | ||||
| Телефон коды | + КХДР — +850 Корея Республикасы— +82 | ||||
| Уақыт белдеуі | UTC:+9, +8.5 | ||||
1945 жылы Жапонияның Екінші дүниежүзілік соғыста жеңілгенінен кейін, сол кездері Японияның отары болған, Корея шекарасы екі ауқымды әскери жауапкершілікті аймаққа бөлінді:
КСРО–ның бақылауында — 38° паралелінен солтүстікке қарай.
АҚШ–тың бақылауында — 38° паралелінен оңтүстікке қарай. Осының нәтижесінде 1948 жылы осы екі аумақта қос мемлекет орнады:
- солтүстікте — Корей Халық Демократиялық Республикасы
- оңтүстікте — Корея Республикасы
Корея шекарасы — 220,8 мың.км². Қос мемлекеттің жалпы халық саны 70 млн. адамнан жоғары, халықтың 99 % корейлер. Негізінен діни нанымдары — буддизм және христиандық
Табиғаты — Корей түбегі, Маньчжурия -Корей таулары қараңыз.
Тарихы
Археологиялық зерттеулерге қарағанда Корея жерін палеолит заманынан бастап адамдар қоныстана бастаған. Б.з.б. 1-мыңжылдықта алғашқы мемлекеттер құрыла бастады. Олардың ішінде Чосон мемлекеті б.з.б. 2-1 ғасырларда аса күшті мемлекетке айналды. Б.з. басында Когуре (солтүстікте), Пэкче (оңтүстік-батыста), Силла (оңтүстік-шығыста) атты мемлекеттер құрылды. 4-6 ғасырларда елге будда діні тарай бастады. Силла, Пэкче, Когуре мемлекеттері өзара соғысып отырды. Осыны пайдаланған Қытайдағы Таң әулеті мемлекеті Когуре мен Пэкчені басып алды. Бірақ Силла мемлекеті 676 жылы қытайларға тойтарыс беріп, 8 ғасырда Кореяның көпшілік жерлерін біріктірген біртұтас мемлекет құрды. 9 ғасырда Силла ыдырап, 935 жыл. Коре мемлекетінің (елдің қазіргі еуропаша атауы осы Коре атауынан шыққан) негізін қалаушы Ван Гон елді қайта біріктірді. Жаңа мемлекет қидандардың шабуылына (993, 1010 — 11, 1018 — 19) төтеп беріп, елдің тұтастығын сақтап қалды. Шаруашылық өркендеп, сауда мен қолөнер дамыды, металл ақша пайда болды. 1231-1259 жылдары Коре мемлекеті Шыңғыс хан империясының қол астына өтіп, 14 ғасырдың орта тұсында ғана тәуелділіктен құтылды. 1352-1362 жылдары Қытай әскерлерінің шабуылын тойтарып, Чосон атауын (ежелгі Чосон мемлекеті құрметіне) қайтып алды. Елорда Кэчен қаласынан Хансонға (Сеул) көшірілді. 16 ғасырдың аяғында елге жапондар, 17 ғасырда маньчжурлар басып кірді. Корей халқы 1592-1598 жылдары жапон басқыншыларынан елді қорғап қалғанымен, маньчжур шапқыншылығына төтеп бере алмады. 1637 жылы Корея билеушісі маньчжур әулетіне бағынды. Дегенмен 17-18 ғасырларда ел әлеуметтік-эконономикалық жағынан біршама ілгері басты. Ірі қалалар көбейіп, сауда орталықтары құрылды. 18 ғасырдың аяқ кезінен бері экономикада нарықтық қатынастар пайда болды. 19 ғасырдың 2-жартысынан бастап дамыған елдер Кореяға күш көрсете бастады. 1876 жылы Жапония Кореяны тиімсіз Канхва шартына қол қоюға мәжбүр етті. Осындай шарттар 1882 жылы АҚШ, 1893 жылы Ұлыбритания, Германия, 1894 жылы Ресей, Франция мемлекеттерімен де жасалды. 1893-1894 жылдары елде болған халық толқуларын басуды сылтауратып, Кореяда Қытай мен Жапония әскерлері өздері таласқа түсті де, соның салдарынан жапон-қытай соғысы (1894-1895) болып өтті. Қытай Кореядан кетуге мәжбүр болды. 1904-1905 жылдардағы болған орыс-жапон соғысынан кейін Жапония елге біржолата орнықты, 1910 жылдан бастап Корея отарға айналды. Чосон мемлекеті жойылды. 1919-1945 жылдары елде жұмысшы-шаруа және оқушы жастардың отаршыларға қарсы ұйымдары құрылды.
Екінші дүниежүзілік соғыста Жапония жеңілгеннен кейін, 1945 жылғы Ялта конференциясы шешімдеріне сәйкес, Корея 38° ендікте екі бөлініп, солтүстік КСРО-ның, оңтүстік — АҚШ-тың бақылауына өтті. Соғыстан кейінгі жылдары КСРО мен АҚШ арасындағы "Қырғи Қабақ Соғысқа" байланысты ел жасанды түрде екіге бөлінді. 1948 жылдың 15 тамызда Сеулде ресми түрде Корея Республикасы, ал 9 қыркүйекте Пхеньянда Корей Халық Демократиялық Республикасы құрылды.
Екі ел арасында 1949 жылы қарулы қақтығыстар
- 1950-1953 жылдары корей соғысы болып өтті. 1953 жылдың 27 шілдесінде соғыс еш нәтижесіз аяқталып, шекарада ені 4 км созылатын демилитаризацияланған аймақ пайда болды.
- 1987 жылға дейін Кореяда әскери төңкерістер (1961, 1979) болып, билік басында әскерилер отырды. Дегенмен 20 ғасырдың 60-80-жылдары елде экономика қарқынды дамып, Корея кеме жасау мен электронды бұйымдар жасаудан жетекші орынға шықты. 1987 жылы демократиялық қозғалыстардың қысымымен елде либералдық реформалар жасалды, президент сайлауы өткізілді. 1988 жылы Сеулде 24-інші Олимпиада ойындары өтті. 1998 жылы тұңғыш рет оппозиция үкімет басына келді.
Оңтүстік Корея
Корея Республикасы (корейше 대한민국 [tɛːhanminɡuk̚] тэхан мингук) — Корей түбегінде орналасқан және де Шығыс Азия мемлекеті. Елдің бейресми, әсіресе, орыс тілді баспасөзде кеңінен қолданылатын атауы — Оңтүстік Корея
Астанасы: Сеул қ.
Ауданы — 99 617,38 шаршы км.
Халқы: 49 024 737 адам (2007 жылғы санақ бойынша)
Халқы: корейлер ел халқының негізгі көпшілігін құрайды. Кішігірім (100 мың) қытайлар тобы — негізінен Қытайдан, Гонконгтан және Макаодан тікелей келгендер емес, Жапониядан, Малайзиядан, Үндістаннан және Филиппиннен қоныс аударғандар.
Діні: Оңтүстік Кореядағы негізгі дін — дәстүрлі буддизм және қатысты түрде елге жақында енген христиандық.
Тілі: корей тілі. Ақша бірлігі: корей вонасы.
Мемлекеттік мерекелер: 1 қаңтар – Жаңа жыл, 1 наурыз – Корея тәуелсіздігі үшін қозғалыс күні, 5 мамыр - Оңтүстік Кореядағы балалар күні, 12 қыркүйек - Чхусок , 3 қазан – Оңтүстік Корея мемлекетінің негізі қаланған күн, 25 желтоқсан – Христиандардың «Рождество» мерекесі.
Аумағы: Корея Республикасы Азияның негізгі бөлігінен 1100 километрге шығып тұрған Корей түбегінің оңтүстік бөлігін алады. Батысынан түбек Сары теңізбен, шығысынан – Жапон теңізімен, ал оңтүстігінен Корей бұғазы мен Шығыс Қытай теңізімен шектеледі. Ландшафты негізінен таулы, жазықтар аумақтың тек 30% алады. Жағалаулардың 3000 жуық аралдары бар, олардың дені кішігірім және елсіз. Ең ірі арал - Чеджудо. Климаты муссондық, жазы ыстық және ылғал, қыс қатысты түрде суық және құрғақ.
Солтүстік Корея
Корей Халық Демократиялық Республикасы, (КХДР), корейше — Чосон минджуджуый иымин конхвачук — Шығыс Азиядағы Корей түбегінде орналасқан мемлекет. Жер көлемі — 121,2 мың км².
Халқы — 22,5 млн. адам (1999).
Негізгі халқы — корейлер. Бірнеше мың қытайлар да тұрады.
Ресми тілі — корей тілі.
Тұрғындарының көпшілігі будда дінін ұстанады, конфуцийшілдікті, христиан дінін ұстанатындар да бар.
Астанасы — Пхеньян қ. (2,3 млн.).
Конституция бойынша, КХДР “Чучхе идеясын басшылыққа алған егеменді социалистік мемлекет”.
Елді президент басқарады (2011 жылдан Ким Чен Ын).
Заң шығарушы органы — Жоғары халық жиналысы. Ким Чен Ир, сондай-ақ, елдегі жетекші партия Еңбек партиясының Бас хатшысы және КХДР Қорғаныс к-тінің төрағасы болып табылады. Ұлттық мерекелері: 9 қыркүйек — КХДР-дің құрылған күні, 15 сәуір — Ким Ир Сеннің туған күні (1912 ж., Күн мерекесі), 16 ақпан — Ким Чен Ирдің туған күні. Ақша бірлігі — вон. Ел аумағы әкімш. жағынан 9 провинцияға, 2 орталыққа бағынатын қалаға бөлінген.
Дереккөздер
- Корея // БРЭ. Т.15. М., 2010.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Kore ya Қuramyna Korej tүbegi zhәne zhanaskan araldar men mәdeni tarihi turgydan birkken murasy kiretin geografiyalyk territoriya Burynda bir memleket bolgan Soltүstiginde KHDR zhәne Reseji bar kurlykty shekara Al ontүstiginde Zhapon araldaryKoreya 한국 hangug Ontүstik Koreyanyn bajragy Koordinattar 38 08 27 s e 127 11 06 sh b 38 1410056 s e 127 1850722 sh b 38 1410056 127 1850722 G O Ya Ontүstik Koreya kartasy Soltүstik Koreya kartasy if 1945 zhyl 1945 zhyl Memleketter KHDR Koreya RespublikasyResmi tili korejsheAstanasy KHDR Phenyan Koreya Respublikasy SeulIri kalalary SeulLiderleri Koreya Respublikasy Yun Sok Jol KHDR Kim Chen YnMemlekettik dini buddizm hristiandykZher aumagy Barlygy su beti 219 140 km 2 8Zhurty Sarap 2010 Tygyzdygy 74 000 000 adam 328 49 adam km Valyutasy Korej vonasy Internet үjshigi KHDR kp Koreya Respublikasy krISO kody 3166 2 KR KPTelefon kody KHDR 850 Koreya Respublikasy 82Uakyt beldeui UTC 9 8 5 1945 zhyly Zhaponiyanyn Ekinshi dүniezhүzilik sogysta zhenilgeninen kejin sol kezderi Yaponiyanyn otary bolgan Koreya shekarasy eki aukymdy әskeri zhauapkershilikti ajmakka bolindi KSRO nyn bakylauynda 38 paralelinen soltүstikke karaj AҚSh tyn bakylauynda 38 paralelinen ontүstikke karaj Osynyn nәtizhesinde 1948 zhyly osy eki aumakta kos memleket ornady soltүstikte Korej Halyk Demokratiyalyk Respublikasy ontүstikte Koreya Respublikasy Koreya shekarasy 220 8 myn km Қos memlekettin zhalpy halyk sany 70 mln adamnan zhogary halyktyn 99 korejler Negizinen dini nanymdary buddizm zhәne hristiandyk Tabigaty Korej tүbegi Manchzhuriya Korej taulary karanyz TarihyArheologiyalyk zertteulerge karaganda Koreya zherin paleolit zamanynan bastap adamdar konystana bastagan B z b 1 mynzhyldykta algashky memleketter kuryla bastady Olardyn ishinde Choson memleketi b z b 2 1 gasyrlarda asa kүshti memleketke ajnaldy B z basynda Kogure soltүstikte Pekche ontүstik batysta Silla ontүstik shygysta atty memleketter kuryldy 4 6 gasyrlarda elge budda dini taraj bastady Silla Pekche Kogure memleketteri ozara sogysyp otyrdy Osyny pajdalangan Қytajdagy Tan әuleti memleketi Kogure men Pekcheni basyp aldy Birak Silla memleketi 676 zhyly kytajlarga tojtarys berip 8 gasyrda Koreyanyn kopshilik zherlerin biriktirgen birtutas memleket kurdy 9 gasyrda Silla ydyrap 935 zhyl Kore memleketinin eldin kazirgi europasha atauy osy Kore atauynan shykkan negizin kalaushy Van Gon eldi kajta biriktirdi Zhana memleket kidandardyn shabuylyna 993 1010 11 1018 19 totep berip eldin tutastygyn saktap kaldy Sharuashylyk orkendep sauda men koloner damydy metall aksha pajda boldy 1231 1259 zhyldary Kore memleketi Shyngys han imperiyasynyn kol astyna otip 14 gasyrdyn orta tusynda gana tәueldilikten kutyldy 1352 1362 zhyldary Қytaj әskerlerinin shabuylyn tojtaryp Choson atauyn ezhelgi Choson memleketi kurmetine kajtyp aldy Elorda Kechen kalasynan Hansonga Seul koshirildi 16 gasyrdyn ayagynda elge zhapondar 17 gasyrda manchzhurlar basyp kirdi Korej halky 1592 1598 zhyldary zhapon baskynshylarynan eldi korgap kalganymen manchzhur shapkynshylygyna totep bere almady 1637 zhyly Koreya bileushisi manchzhur әuletine bagyndy Degenmen 17 18 gasyrlarda el әleumettik ekononomikalyk zhagynan birshama ilgeri basty Iri kalalar kobejip sauda ortalyktary kuryldy 18 gasyrdyn ayak kezinen beri ekonomikada naryktyk katynastar pajda boldy 19 gasyrdyn 2 zhartysynan bastap damygan elder Koreyaga kүsh korsete bastady 1876 zhyly Zhaponiya Koreyany tiimsiz Kanhva shartyna kol koyuga mәzhbүr etti Osyndaj sharttar 1882 zhyly AҚSh 1893 zhyly Ұlybritaniya Germaniya 1894 zhyly Resej Franciya memleketterimen de zhasaldy 1893 1894 zhyldary elde bolgan halyk tolkularyn basudy syltauratyp Koreyada Қytaj men Zhaponiya әskerleri ozderi talaska tүsti de sonyn saldarynan zhapon kytaj sogysy 1894 1895 bolyp otti Қytaj Koreyadan ketuge mәzhbүr boldy 1904 1905 zhyldardagy bolgan orys zhapon sogysynan kejin Zhaponiya elge birzholata ornykty 1910 zhyldan bastap Koreya otarga ajnaldy Choson memleketi zhojyldy 1919 1945 zhyldary elde zhumysshy sharua zhәne okushy zhastardyn otarshylarga karsy ujymdary kuryldy Ekinshi dүniezhүzilik sogysta Zhaponiya zhenilgennen kejin 1945 zhylgy Yalta konferenciyasy sheshimderine sәjkes Koreya 38 endikte eki bolinip soltүstik KSRO nyn ontүstik AҚSh tyn bakylauyna otti Sogystan kejingi zhyldary KSRO men AҚSh arasyndagy Қyrgi Қabak Sogyska bajlanysty el zhasandy tүrde ekige bolindi 1948 zhyldyn 15 tamyzda Seulde resmi tүrde Koreya Respublikasy al 9 kyrkүjekte Phenyanda Korej Halyk Demokratiyalyk Respublikasy kuryldy Eki el arasynda 1949 zhyly karuly kaktygystar 1950 1953 zhyldary korej sogysy bolyp otti 1953 zhyldyn 27 shildesinde sogys esh nәtizhesiz ayaktalyp shekarada eni 4 km sozylatyn demilitarizaciyalangan ajmak pajda boldy 1987 zhylga dejin Koreyada әskeri tonkerister 1961 1979 bolyp bilik basynda әskeriler otyrdy Degenmen 20 gasyrdyn 60 80 zhyldary elde ekonomika karkyndy damyp Koreya keme zhasau men elektrondy bujymdar zhasaudan zhetekshi orynga shykty 1987 zhyly demokratiyalyk kozgalystardyn kysymymen elde liberaldyk reformalar zhasaldy prezident sajlauy otkizildi 1988 zhyly Seulde 24 inshi Olimpiada ojyndary otti 1998 zhyly tungysh ret oppoziciya үkimet basyna keldi Ontүstik KoreyaTolyk makalasy Koreya Respublikasy Ontүstik Koreyanyn memlekettik tuy Koreya Respublikasy korejshe 대한민국 tɛːhanminɡuk tehan minguk Korej tүbeginde ornalaskan zhәne de Shygys Aziya memleketi Eldin bejresmi әsirese orys tildi baspasozde keninen koldanylatyn atauy Ontүstik Koreya Astanasy Seul k Audany 99 617 38 sharshy km Halky 49 024 737 adam 2007 zhylgy sanak bojynsha Halky korejler el halkynyn negizgi kopshiligin kurajdy Kishigirim 100 myn kytajlar toby negizinen Қytajdan Gonkongtan zhәne Makaodan tikelej kelgender emes Zhaponiyadan Malajziyadan Үndistannan zhәne Filippinnen konys audargandar Dini Ontүstik Koreyadagy negizgi din dәstүrli buddizm zhәne katysty tүrde elge zhakynda engen hristiandyk Tili korej tili Aksha birligi korej vonasy Memlekettik merekeler 1 kantar Zhana zhyl 1 nauryz Koreya tәuelsizdigi үshin kozgalys kүni 5 mamyr Ontүstik Koreyadagy balalar kүni 12 kyrkүjek Chhusok 3 kazan Ontүstik Koreya memleketinin negizi kalangan kүn 25 zheltoksan Hristiandardyn Rozhdestvo merekesi Aumagy Koreya Respublikasy Aziyanyn negizgi boliginen 1100 kilometrge shygyp turgan Korej tүbeginin ontүstik boligin alady Batysynan tүbek Sary tenizben shygysynan Zhapon tenizimen al ontүstiginen Korej bugazy men Shygys Қytaj tenizimen shekteledi Landshafty negizinen tauly zhazyktar aumaktyn tek 30 alady Zhagalaulardyn 3000 zhuyk araldary bar olardyn deni kishigirim zhәne elsiz En iri aral Chedzhudo Klimaty mussondyk zhazy ystyk zhәne ylgal kys katysty tүrde suyk zhәne kurgak Soltүstik KoreyaTolyk makalasy KHDR Soltүstik Koreyanyn memlekettik tuy Korej Halyk Demokratiyalyk Respublikasy KHDR korejshe Choson mindzhudzhuyj iymin konhvachuk Shygys Aziyadagy Korej tүbeginde ornalaskan memleket Zher kolemi 121 2 myn km Halky 22 5 mln adam 1999 Negizgi halky korejler Birneshe myn kytajlar da turady Resmi tili korej tili Turgyndarynyn kopshiligi budda dinin ustanady konfucijshildikti hristian dinin ustanatyndar da bar Astanasy Phenyan k 2 3 mln Konstituciya bojynsha KHDR Chuchhe ideyasyn basshylykka algan egemendi socialistik memleket Eldi prezident baskarady 2011 zhyldan Kim Chen Yn Zan shygarushy organy Zhogary halyk zhinalysy Kim Chen Ir sondaj ak eldegi zhetekshi partiya Enbek partiyasynyn Bas hatshysy zhәne KHDR Қorganys k tinin toragasy bolyp tabylady Ұlttyk merekeleri 9 kyrkүjek KHDR din kurylgan kүni 15 sәuir Kim Ir Sennin tugan kүni 1912 zh Kүn merekesi 16 akpan Kim Chen Irdin tugan kүni Aksha birligi von El aumagy әkimsh zhagynan 9 provinciyaga 2 ortalykka bagynatyn kalaga bolingen DerekkozderKoreya BRE T 15 M 2010