Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Қолдау
www.wp1.kk-kz.nina.az

Адамның иммунтапшылық вирусы инфекциясы және жұқтырылған иммунтапшылығының синдромы АИВ ЖИТС адамның иммунтапшылық вирус

ЖИТС

ЖИТС

Адамның иммунтапшылық вирусы инфекциясы және жұқтырылған иммунтапшылығының синдромы (АИВ/ЖИТС) — адамның иммунтапшылық вирусы (АИВ) қоздырған инфекцияның организмге әсерінен дамитын дертті жағдай. Инфекция жұқтырған адамда ешбір ауру белгілері байқалмауы не қысқа мерзімді тұмау тәрізді синдром белгілері пайда болуы мүмкін. Әдетте, инфекцияның симптомсыз кезеңі ұзаққа созылады. Ауру үдеген жағдайда адамның иммунды жүйесі әлсіреп, туберкулез секілді көп кездесетін, сондай-ақ иммунитет қызметі қалыпты адамдарда бола бермейтін оппортунис инфекциялар мен ісіктер пайда болуы мүмкін. Инфекцияның аталған кеш белгілерінің жиынтығын жүре пайда болған иммунитет тапшылығы синдромы (ЖИТС) деп атайды. Әдетте, бұл саты адамның өте қатты жүдеуімен қатар жүреді.image

АИВ/ЖИТС
Басқа атаулары АИВ ауруы, АИВ инфекциясы, АИТВ инфекциясы, АҚТҚ/ЖҚТБ
image

Қызыл бау АИВ-оң және ЖИТС-пен өмір сүретін адамдарға ниеттестік білдіру нышаны.
Сала Инфекциялық ауру
Симптомдары Ерте: Тұмау тәрізді синдром
Кештеу: лимфа түйіндерінің ұлғаюы, қызба, салмақ тастау
Асқынулары Оппортунистік инфекциялар, өспе
Ұзақтығы Өмір бойы
Себептері Адамның иммунтапшылық вирусы (АИВ)
Қауіп факторлары Вирус қан, ана сүті, қорғаусыз жыныстық қатынас арқылы беріледі
Диагностика әдісі Қан талдамасы
Алдын алу қорғаулы жыныстық қатынас, ине алмасу, сүндеттеу, жұқтыруға дейінгі және кейінгі профилактика
Емі Антивирусты дәрілер
Болжамы Ем жүргізілсе, қалыпты өмір сүреді, ал жүргізілмеген жағдайда 11 жыл
Жиілігі 1.7 млн жаңа жағдай (2018)
37.9 млн адам АИВ-пен өмір сүруде (2018)
Өлім 770,000 (2018)
өңдеу image

АИВ бірінші кезекте қорғаусыз секс (анал және орал сексі кезінде де қан, былазық, шәует, қынап шырышы арқылы), жұқтырылған қан құю, теріасты инъекцияға арналған ине арқылы, сондай-ақ жүктілік, босану не емізу кезінде анадан балаға беріле алады. Вирус сілекей, тер, жас секілді дене сұйықтығы арқылы адамнан адамға берілмейді.image

Алдын алу шаралары: , ине алмасу бастамасы (қолданылған инені жаңасына тегін алмастыру), жұқтырғандарды емдеу, жұқтыруға дейінгі және кейінгі профилактика және ерлерді сүндеттеу.image Аурудан толық айықтыратын дәрі не вакцина жоқ; десе де, антиретровирусты терапия ауру ағымын баяулатып, өмір сүрудің әдеттегі ұзақтығына әкелуі мүмкін.image Диагноз қойылған сәттен бастап, емдеуді бастау ұсынылады. Ауру жұқтырған адам емделмесе, шамамен 11 жыл өмір сүреді. Анасына да, балаға да антиретровирусты терапия жүргізу арқылы нәрестеде аурудың дамуын алдын алуға болады.image

2018 жылы әлемде шамамен 37,9 миллион адамның статусы — АИВ – оң болып, оның 770 000 қайтыс болған.image Жұқтырғандардың 20,6 миллионға жуығы Африканың шығысы мен оңтүстігінде тұрады. ЖИТС анықталғаннан бастап (XX ғасырдың 80 жылдары), 2018 жылға дейін бұл аурудан 32 миллион адам көз жұмды. 2019 жылғы дерек бойынша Қазақстанда (орыс.) 24 мыңнан астам адам АИВ жұқтырған. АИВ/ЖИТС — пандемия, яғни өте ауқымды аймаққа белсенді түрде таралуда. АИВ алғаш рет XIX ғасыр соңында не XX ғасыр басында, Орталық-батыс Африкада пайда болған деген болжам бар. ЖИТСті алғашқы болып, 1981 жылы АҚШ Ауруды бақылау және болдырмау орталықтары (ағылш. Centers for Disease Control and Prevention, CDC) анықтаған, ал оның себебі — АИВ жұқпасы екені онжылдықтың басында мәлім болған.image

АИВ/ЖИТС қоғамға дерт ретінде де, дискриминация түрі ретінде де үлкен ықпалын тигізді.image Сондай-ақ аурудың экономикаға да ықпалы аз емес.image АИВ/ЖИТС жайлы "ауру күнделікті тұрмыстық қарым-қатынаста берілуі мүмкін" деген секілді жаңсақ түсініктер де өте көп.imageКатолик шіркеуі үрпекқапты аурудан сақтану үшін пайдалануды қолдамайтыны белгілі, сондықтан бұл ауру осы секілді көптеген дінге қатысты дау-дамайға да арқау болып отыр.image 1980 жылдары анықталғаннан бері АИВ/ЖИТС әлем медицинасы мен саясатының назарын өзіне аударып, үлкен қаржыландыруды талап етуде.

Белгілері мен симптомдары

АИВ инфекцияның үш негізгі сатысы бар:

  1. жіті инфекция
  2. жасырын саты
  3. ЖИТС.

Жіті инфекция

image
Жіті АИВ инфекциясының негізгі симптомдары

АИВ жұқтырғаннан кейінгі алғашқы кезең — жіті АИВ, бастапқы АИВ немесе жедел ретровирустық синдром деп аталады. Көбіне жұқтырғаннан 2-4 апта өткеннен кейін адамда тұмау тәрізді не мононуклеоз тәрізді синдром дамуы мүмкін, ал кейбірінде еш симптом байқалмайды. Барлық жағдайдың тек 40–90% симптомдар көрініс беруі мүмкін. Жиі кездесетіндері: қызба, лимфа түйіндерінің ұлғайып, ауырсынуы, тамақ қабынуы, бөртпелер, бас ауырсынуы, шаршағыштық және/не ауыз бен жыныс мүшелеріндегі жаралар. Бөртпе 20–50% жағдайда кездесуі мүмкін. Әдетте, ол кеудеге дақ не көпіршік түрінде шығады. Кей адамдарда осы сатының өзінде оппортунис инфекциялар (иммунитеті қалыпты жұмыс істейтін адамдарда ауру туғызбайтын шартты патогенді флора қоздыратын инфекциялар) дамиды. Бұдан бөлек лоқсу не диарея сынды асқазан-ішек белгілері көрініс беруі мүмкін. Жүйке жүйесі тарапынан шеткері нейропатиялар мен Гийен–Барре синдромы дамуы мүмкін.Симптомдардың ұзақтығы әртүрлі болады, бірақ, әдетте, бір не екі аптаға созылады.

Аталған симптомдар тек осы ауруға тән болмағандықтан (бейспецификалық симптомдар), көп жағдайда АИВ инфекциясының белгілері деп қарастырылмайды. Отбасы дәрігері не аурухана дәрігері аталған симптомдарды көрсе де, көбіне жиі кездесетін инфекциялық аурулардың бірін диагноз ретінде қате қойып жатады. Сондықтан инфекция жұқтыру қаупі бар адамда себебі белгісіз қызба анықталса, АИВ инфекциясын да ескерген дұрыс.

Жасырын саты

Бастапқы симптомдар көрініс бергеннен кейін жасырын саты, симптомсыз АИВ не созылмалы АИВ деп аталатын кезең басталады. Ем жүргізілмесе аталған саты АИВ инфекциясына тән ағыммен 3 жылдан 20 жылға дейін созылуы мүмкін (орта есеппен, 8 жыл). Әдетте, бастапқы кезде симптомдар аз не мүлдем болмағанымен, осы сатының соңында көбі қызбаға, жүдеуге, асқазан-ішек аурулары мен бұлшықет аурысынуына шағынады. АИВ жұқтырған адамдардың 50–70% бірнеше топ лимфа түйіндерінің себебі белгісіз, ауырсынусыз ұлғаюымен сипатталатын тұрақты генерализацияланған лимфаденопатиясы дамиды. Әдетте ол үш айдан алты айға дейін созылуы мүмкін.

Вирус титрі жоғары әрі ем қабылдамайтын АИВ-1 жұқтырған адамдарда көбіне ЖИТС дамығанмен, кей бөлігінде (шамамен 5%) антиретровирусты терапия жүргізбегеннің өзінде CD4+ T жасушаларының (Т-хелперлер) қалыпты деңгейі бес жылдан да көп сақталуы мүмкін. Бұндай адамдарды "АИВ бақылаушылары" не ұзақ мерзімді нонпрогессорлар деп атайды (ағылш. Long-term nonprogressor, LTPN). Ал антиретровирусты терапия жүргізбегеннің өзінде вирус титрі төмен не мүлде анықталмайтын адамдар тобын "дегдар бақылаушылар" не "дегдар супрессорлар" деп атайды. Шамамен АИВ жұқтырған 300 адамның біреуі осы топқа жатады.

Жүре пайда болған иммунтапшылық синдромы

image
ЖИТСтің негізгі симптомдары
image
Капоши саркомасы

Жүре пайда болған иммунтапшылық синдромы (ЖИТС) деп бір микролитр қандағы CD4+ T жасушаларының саны 200-ден төмен болуынан немесе АИВ инфекциясына тән аурулардың дамуынан пайда болған жағдайды айтамыз. Ем жүргізілмесе, АИВ жұқтырған адамдардың жартысына жуығы он жыл ішінде ЖИТСке шалдығады. Адамда ЖИТС бар екенін айқындайтын ең жиі кездесетін жағдайлар: пневмоцист қоздырған пневмония (40%), АИВ кезіндегі жүдеу синдромы түріндегі кахексия (20%) және өңеш кандидозы. Сондай-ақ тыныс алу жолдарының инфекциясы да күдік туғызуға негіз бола алады.

Оппортунис инфекциялар — қалыпты жағдайда иммунды жүйе тарапынан бақыланатын бактериялар, вирустар, саңырауқұлақтар мен паразиттер қоздыратын жұқпалы аурулар тобы. Дамуы мүмкін инфекция түрі адамның қоршаған ортасында кездесетін қоздырғышқа байланысты Бұл жұқпалар кез келген мүшелер жүйесін зақымдауы мүмкін.

ЖИТСке шалдыққан адамда Капоши саркомасы, Бөркит лимфомасы, орталық жүйке жүйесінің біріншілік лимфомасы және жатыр мойны обыры секілді вирусты обыр ауруларының даму қаупі артады. Капоши саркомасы АИВ жұқтырған адамдардың 10-20%-да дамитын, ең жиі кездесетін обыр түрі. Ең жиі кездесетін екінші обыр түрі — лимфома; ЖИТСке шалдыққандардың 16% осы обырдан қайтыс болған, сондай-ақ ол 3-4% жағдайда ЖИТСтің алғашқы көрінісі болады. Аталған екі обыр да адам герпесвирусының 8-түрімен (HHV-8) бірлесе дамиды. Жатыр мойны обыры да адам папиломавирусымен бірлесе дамуына байланысты ЖИТСі бар адамдар осы дертке жиі шалдығады. Бұл адамдарда конъюнктива обыры да айтарлықтай жиі кездеседі.

Сондай-ақ ЖИТСі бар адамдарда қызба, тершеңдік (әсіресе түнде), лимфа түйіндерінің ұлғаюы, қалтырау, әлсіздік және еріксіз салмақ жоғалту секілді жүйелі симптомдар да анықталады. ЖИТСтің келесі жиі кездесетін симптомы – диарея, ол 90% жағдайда көрініс береді. Бұдан бөлек бұл адамдарда оппортунис инфекциялар мен обырға қатысы жоқ психикалық және неврологиялық белгілер де анықталуы мүмкін

Трансмиссия

Инфекция көзімен жұқтыру жолы бола алатын әрекетке бару кезінде АИВ жұқтыру қаупінің орташа деңгейі
Жұғу жолы Жұқтыру қаупі
Қан трансфузиясы 90%
Босану (балаға) 25%
Ортақ ине қолдану 0.67%
Қолданылған инеден жарақат алу 0.30%
Анал секс (қабылдаушы)** 0.04–3.0%
Анал секс (енгізуші)** 0.03%
Қынаптық секс (қабылдаушы)* 0.05–0.30%
Қынаптық секс (енгізуші)* 0.01–0.38%
Орал секс (қабылдаушы)*§ 0–0.04%
Орал секс (енгізуші)*§ 0–0.005%
* жыныстық қатынасқа мүшеқапсыз түскенде
§ Деректер қабылдаушы да енгізуші де ер
болғандағы статистиканы көрсетеді

АИВ берілуінің үш негізі жолы белгілі: жыныстық қатынас, дене сұйықтығы не тіндері арқылы, сондай-ақ жүктілік, босану немесе емізу кезінде анадан балаға (тікесінен берілу). Егер қан араласпаса, нәжіс, мұрын секрециясы, сілекей, қақырық, тер, көз жасы, зәр немесе құсық арқылы АИВ жұқтыру қаупі болмайды. Адам АИВтың бірнеше штаммын қатар жұқтыруы мүмкін, бұл жағдай АИВ суперинфекциясы деп аталады.

Жыныстық қатынас

АИВтың ең жиі жұғу жолы — инфекция жұқтырған адаммен жыныстық қатынасқа түсу. Алайда, ұзақ уақыт емделудің нәтижесінде вирус титрі анықталмайтын деңгейге жеткен адам АИВты жыныстық жолмен өзгеге жұқтырмайды. Әлемде АИВ таралуының ең жиі жолы — әр жынысты адамдар арасындағы жыныстық қатынас; дегенмен, негізгі берілу жолдары әр мемлекетте әр түрлі. Мысалы, Қазақстанда бірінші орынға инфекцияның гетеросексуалдар арасындағы жыныстық қатынас жолымен берілуі шығып отыр. 2017 жылы АҚШтағы АИВ жұқтыру жағдайларының көбі – ерлермен жыныстық қатынасқа түсетін ерлер арасында болғаны анықталған (жаңадан АИВ жұқтырған 13 жастан асқан ер адамдардың 82% және жалпы жаңадан жұқтырғандардың 70%). АҚШ-та 13-24 жастағы гейлер мен бисексуалдар сол жас тобындағы жаңадан АИВ жұқпасын жұқтырған ер адамдардың 92%-ын, ал барлық гей мен бисексуал ерлердің 27%-ын құрайды. АҚШта гейлер мен бисексуалдардың шамамен 15%, ал трансгендер әйелдердің 28% АИВ статусы – оң.

Қорғаусыз қатынасқа келер болсақ, жыныстық акт кезінде АИВтың берілу қаупі табысы төмен елдерде 4-10 есе жоғары. Аталған елдерде вирустың әйелден ер адамға берілу қаупі — әр актте 0,38%, ал ерден әйелге берілу қаупі — әр актте 0,30% құрайды; табысы жоғары елдер үшін әйелден ерге берілуі 0,04%, ал ерден әйелге берілуі 0,08% құрайды. Әсіресе, анал сексі арқылы берілу қаупі жоғары: гетеросексуал болсын, гомосексуал болсын, анал сексі кезінде әр актте берілу қаупі 1,4-1,7% құрайды.Орал секс жолымен берілу қаупі салыстырмалы түрде төмен болғанымен, жоғалып кетпейді. Ауыз арқылы жыныстық қатынасқа түсуде инфекция жұқтыру қаупі «шамамен нөл» деп бағаланады; дегенмен, осы уақытқа дейін бұл секс түрімен жұғу жайлы бірнеше жағдай хабарланған. Орал сексте қабылдаушы үшін қауіп 0–0,04% деңгейінде бағаланады. Табысы аз елдердегі жезөкшелік деңгейіне қарай вирустың әйелден ерге берілу қаупі — әр актте 2,4%, ал ерден әйелге берілу қаупі — әр актте 0,05% деп бағаланады.

Трансмиссия қаупі адамда жыныстық жолмен берілетін инфекциялар мен жыныс мүшесінде жара болған кезде жоғарылайды. Жыныс мүшелеріндегі жара қауіпті шамамен бес есе арттырады.Гонорея, хламидиоз, трихомониаз және бактериялық вагиноз сияқты жыныстық жолмен берілетін басқа да инфекциялар берілу қаупін аздап жоғарылатады деп есептеледі.

Жұқтырған адамның вирус титрі жыныстық жолмен қатар, анадан балаға берілу кезінде де маңызды қауіп факторы боп саналады. АИВ инфекциясының алғашқы 2,5 айында жіті АИВ салдарынан қандағы вирус титрінің жоғары болуына байланысты жұққыштығы он екі есе, ал инфекцияның соңғы сатыларында шамамен сегіз есе артады.

Коммерциялық секс-қызметкерлерінің (порнографияны қоса алғанда) АИВ жұқтыру ықтималдығы жоғары. Дөрекі жыныстық қатынас та жұқтыру қаупін жоғарлататын фактор болуы мүмкін. Сондай-ақ АИВ жұқтыру қаупінің жоғарылауына алып келеді, үйткені зорлау кезінде мүшеқап сирек қолданылады, қынапты не тік ішекті жарақаттау қаупі де жоғары, сонымен қатар жыныстық жолмен берілетін басқа да инфекцияларды жұқтыру қаупі артады.

Дене сұйықтығы

image
Есірткі қабылдауда ЖИТС жұқтыру қаупін көрсететін постер

АИВты жұқтырудың екінші бір жолы — қан және оның компоненттерін енгізу не құю. Есірткіні тамырға енгізу үшін ортақ ине қолдану, қолданылған инеден жарақаттану, қан немесе қан компоненттерін құю кезінде, не залалсыздандырылмаған құрал-жабдықпен медициналық инъекция жүргізу кезінде АИВ берілуі мүмкін. Ортақ қолданылған инеден жұғу ықтималдығы – бір қолданғанда 0.63-2.4%, ал орташа есеппен 0.8%-ды құрайды. АИВ–оң адам қолданған инеден жарақат алған кезде, АИВпен инфекциялану қаупі – шамамен 0.3% (333 жағдайда 1), ал шырышты қабық арқылы инфекцияланған қаннан жұғу қаупі – 0.09% (1000 жағдайда 1). Дегенмен, қандағы вирус титрі жоғары не жарақат терең болса, қауіп 5%-ға дейін артуы мүмкін. АҚШ-та 2009 жылдағы жаңа инфекциялану жағдайларының 12% тамырішілік есірткі егетіндер құрады, ал кей аймақтарда есірткі қабылдайтындардың 80% көбі АИВ жұқпасын жұқтырған.

Инфекцияланған қанды құю кезінде жұғу қаупі – 93%. Дегенмен, дамыған мемлекеттерде қан құюдан жұқтыру қаупі өте төмен (500,000 жағдайдан біреу), себебі донорлардың барлығы АИВқа тексеріледі; мысалы, Ұлыбританияда гемотрансфузия арқылы АИВ жұқтыру қаупі – бес миллионнан бір, ал 2009 жылы АҚШта бұл көрсеткіш 1.5 миллионнан бір болды. 2008 жылғы мәліметтер бойынша, табысы төмен елдерде тек донорлардың жартысы ғана АИВқа тексеріледі және бұл аймақтарда АИВ жұқтыру жағдайларының 15% қан мен қан компоненттерін құю кезінде жұқтырған. Бұл әлемдегі инфекцияланудың 5-10% құрайды. АИВ ағза тіндері мен мүшелер трансплантациясы кезінде де жұғуы мүмкін, дегенмен барлық донорлар АИВқа тексерілуіне байланысты, жұғу қаупі өте төмен.

Сақтанусыз инъекция жүргізу – Африкадағы АИВтың таралуында үлкен рөл атқарады. 2007 жылы осы аймақтағы барлық туындаған инфекциялардың 12-17% медициналық шприцтерді бұрыс қолдану себеп болған.Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметінше Африкадағы медициналық инъекция жасауда инфекцияның берілу қаупі – 1,2%. Бұл аймақта жүргізілетін инвазиялы процедуралар, босандыру жұмыстары және тіс емдеуде де санитария талаптары дұрыс орындалмағандықтан, вирустың таралу қаупін арттырып отыр.

Тату, пирсинг, тыртық жасаушы және жасатушы теория жүзінде АИВ жұқтыруы мүмкін, бірақ ондай жағдайлар әлі тіркелмеген. Маса не басқа жәндіктер АИВ тасымалдай алмайды.

Анадан балаға

АИВ жүктілік, босану, емізу кезінде анадан балаға жұғуы мүмкін. 2008 жылғы мәлімет бойынша тікесінен берілу (анадан балаға) балалардағы АИВ инфекциясының 90% себеп болған. Егер емдеу жүргізілмесе, босану не жүктілік кезінде вирустың берілу қаупі – 20% шамасында, ал емізу арқылы берілу қаупі – 35%. Емдеу бұл қауіпті 5%-дан төмен көрсеткішке дейін төмендетеді.

Антиретровирусты препараттарды ананың не баланың қабылдауы емізу кезіндегі берілу қаупін төмендетеді. Балаға тамақты шайнап беру кезінде тамаққа қан түсетін болса, вирус балаға жұғуы мүмкін. Әйел адам емделмесе, екі жыл емізу АИВ/ЖИТСтың нәрестеге жұғу қаупін 17%-ға жоғарлатады. Дамушы елдердің көптеген аймақтарында ана сүтін ембегендер өлімінің жоғарылауына байланысты дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы нәрестеге тек ана сүтін не құрамы қауіпсіз қоспалар беруді ұсынады. Сондықтан, бала сүйгісі келетін әрбір АИВ–оң әйел өмір бойы антиретровирусты препараттар қабылдауы тиіс.

Вирусология

Толық мақаласы: АИВ
image
АИВ вирионының құрылысы
image
Дақылдандырылған лимфоциттен алынып, жасыл түске боялған АИВ-1 микросуреті

Адамның иммунтапшылық вирусы АИВ/ЖИТС деп аталатын дертті жағдайды қоздырады. АИВ CD4+ T жасушалары, макрофагтар мен дендрит жасушалары секілді иммунды жүйе компоненттерін зақымдайтын ретровирус. Ол CD4+ T жасушаларын тікелей және жанама түрде зақымдап, жояды.

АИВ Retroviridae тұқымдасының Lentivirus тегіне жатады. Лентивирустардың бірнеше морфологиялық және биологиялық ерекшеліктері бар. Әдетте олар көптеген сүтқоректілерде ұзаққа созылатын және инкубация кезеңі ұзақ болатын инфекция тудырады Лентивирустар бір жіпшелі, оң–мәнді, РНҚ құрамды вирус түрінде таралады. Нысана жасушаға енгеннен кейін РНҚ геномы вирион құрамында болатын, вирустың өзі кодтайтын кері транскриптаза көмегімен қос жіпшелі ДНҚға айналады (кері транскрипция). Нәтижесінде жаңа түзілген вирусты ДНҚ жасуша ядросына еніп, вирустың өзі кодтайтын интеграза ферменті және ко-фактор көмегімен қожайын ДНҚсына интеграцияланады. Интеграцияланған вирус жасырынып қала алады, осылайша оны иммунды жүйе жасушалары анықтай алмайды. Не болмаса вирус бірден транскрипцияланып, жаңа РНҚ геномы мен вирус нәруызы синтезделіп шығады. Олар өз кезегінде топтасып, жаңа вирион түрінде жасушадан шығып, репликация айналымын жаңадан бастайды.

АИВ CD4+ T жасушасынан келесісіне екі түрлі жолмен беріледі: жасушасыз берілу және жасушааралық берілу, яғни олар аралас берілу механизмін қолданады. Жасушасыз берілу түрінде вирион жұқпаланған Т жасушадан қанға не жасушадан тыс сұйықтыққа шығып, келесі Т жасушамен кездейсоқ соқтығысқанда беріледі. АИВ сонымен қатар бір жасушадан екінші жасушаға жасушааралық берілу арқылы да таралуы мүмкін. Аралас берілу механизмі вирустың әрдайым репликацияланып отыруына септігін тигізеді, сол себепті антиретровирусты терапия өмір бойы жүргізіледі.

Әзірге АИВтің екі түрі сипаталған: АИВ-1 және АИВ-2. Алғашқы болып АИВ-1 сипатталған (бастапқыда лимфаденопатия тудыратын вирус (LAV) және адамның Т-лимфотропты вирусының III түрі (HTLV-III) деп аталған). Бұл вирустың вируленттігі мен жұқпалығы жоғары, сондай-ақ әлемдегі анықталған АИВ жұқпасының көбін дәл осы вирус қоздырған. Қоздырғышы АИВ-2 деп расталған жағдайлар саны аз болуына байланысты АИВ-2 жұқпалығы АИВ-1-ден төмен деп саналады, сол себепті ол тек Батыс Африка аймағында ғана таралған

Патофизиология

АИВ/ЖИТС жайлы жеңіл түсініктеме (қазақша субтитрмен)
image
АИВ инфекциясының патогенез сызбасы

Вирус организмге енгеннен кейін өте жылдам көбейіп, шеткері қандағы вирус титрі артады. Инфекцияның бастапқы сатысында бір миллилитр қанның өзінде бірнеше миллион вирион болады. Осы кезде CD4+ T жасушаларының мөлшері күрт кемиді. Жедел виремия АИВ зақымдаған жасушаларды өлтіретін CD8+ T жасушаларының белсенуін және антиденелердің түзілуін (сероконверсия) шақырады. Бірінші шарықтап, кейін CD4+ T жасушаларының қайта қалпына келуіне қарай төмендейтін вирус деңгейін (титр) бақылауда CD8+ T жасушаларының белсенуі маңызды рөл атқаратыны белгілі. CD8+ T жасушаларының жақсы жауабы вирусты жоймаса да, аурудың ағымын баяулатып, болжамды қолайлы етеді.

Соңында АИВ CD4+ T жасушаларының санын өте қатты азайтып, ЖИТСтің туындауына алып келеді. Бұл иммунды жүйенің әлсіреуіне әкеліп, адамда оппортунис инфекциялар дамиды. Т-жасушалары иммунды жауап үшін өте маңызды; оларсыз организм не инфекцияға, не қатерлі ісік жасушаларына қарсы күрес жүргізе алмайды. CD4+ T жасушаларының сарқылуы – инфекцияның жіті және созылмалы сатыларында ерекше байқалады. Жіті саты кезінде АИВ зақымдаған жасушалар лизисі мен CD8+ T жасушаларының жұқпаланған жасушаларды өлтіруі – CD4+ T жасушаларының сарқылуына алып келеді, сондай-ақ бұл жерде апоптоздың да маңызы бар. Созылмалы саты кезінде жалпыланған иммунды белсену мен иммунды жүйенің Т жасушаларын синтездеу қабілетінің біртіндеп төмендеуінің салдарынан CD4+ T жасушаларының саны баяу кемиді.

ЖИТСке тән иммунтапшылық симптомдары вирус жұқтырған адамда бастапқы жылдарда көрініс бермегенімен, CD4+ T жасушаларының негізгі бөлігі инфекцияның алғашқы апталарда жойылады. Әсіресе лимфоциттері көп болатын ішек шырышындағы жасушалар көптеп жойылады. Шырыштағы CD4+ T жасушаларының басымырақ жойылуына себеп – шырыштағы CD4+ T жасушаларының CCR5 нәруызын экспрессиялауы. АИВ осы нәруызды жасушамен байланыс орнату үшін ко-рецептер етіп қолданады. Ал қандағы CD4+ T жасушаларында бұл нәруыз болмағындықтан, оларды қолдана алмайды. CCR5 нәруызын кодтайтын генге арнайы өзгерістер енгізу арқылы АИВ-1 инфекциясының алдын алуға болады.

Жіті инфекция кезінде АИВ CCR5 экспрессиялаушы CD4+ T жасушаларын іздеп, жояды. Белсенді имунды жауап ақырында инфекцияны басқарып, клиникалық жасырын сатының басталуын мүмкін етеді. Жоғарыда айтылғандай, нысанаға көбіне шырышты қабатта болатын CD4+ T жасушалары алынады. АИВтің тұрақты репликациясы созылмалы сатады да сақталатын иммунды жүйенің жалпыланған белсенуіне әкеледі.Иммунды жасушалардың белсенуі мен қабынуалды цитокиндерінің босап шығуы арқылы көрінетін иммунды белсену АИВ генінің белсенділігі мен АИВ репликациясына қарсы иммунды жауап нәтижесінде туындайды. Сондай-ақ бұған аурудың жіті сатысы кезінде шырыштағы CD4+ T жасушаларының сарқылуы салдарынан асқазан-ішек жолдарының иммунды тосқауылының бұзылуы да әсер етеді.

Диагностика

image
Инфекция жұқтырғаннан соңғы сатыға дейін вирус титрі мен CD4+ T жасушаларының санының өзгеруін көрсететін график.
 
CD4+ T лимфоциттерінің саны (жасуша/мкм)
 
1 мл қан плазмасындағы АИВ РНҚ көшірмесі
Сынақтың дәл болуы үшін жұқтырғаннан кейін өтуі керек күндер
Қан талдау Күн
Антиденеге тест (жедел тест, 3-буын ИФТ) 23–90
Антидене және p24 антигеніне тест (4-буын ИФТ) 18–45
ПТР 10–33

АИВ/ЖИТС диагнозы зерханалық зерттеу нәтижесіне және арнайы симптомдар мен белгілерге сүйеніп қойылады. 15 жастан 65 жасқа дейінгі адамдар мен барлық жүкті әйелдер АИВке скринингтен өтіп тұрғаны дұрыс. Сондай-ақ инфекция жұқтыру қаупі бар топтар (оларға жыныс жолдары арқылы берілетін кез келген ауруға шалдыққандарды да жатқызады) тексерістен өтуге тиіс. Әлемнің көптеген аймақтарында АИВ–оң адамдар өзінде вирустың барын тек ЖИТС не ауыр иммунтапшылық белгілері көрініс беріп үлгерген кезде, инфекцияның соңғы сатысында аңғарады.

АИВ диагностикасын шартты түрде екі кезеңге бөлуге болады:

  • 4-буынға жататын тест-жүйелер арқылы скриниг жүргізу: Иммунферментті (ИФТ) не иммунхемилюминесценттті талдау (ИХЛТ) әдістерімен вирус антигендерін және АИВке қарсы түзілген антиденелерді анықтау. Бұл әдіс сезімталдығы (99%) мен арнайылығы (99,5%) өте жоғары деп саналады.
  • Иммоноблоттинг жүргізіп, диагнозды нақтылау: Бұл әдіс скрининг-тест нәтижесі оң болған адамдарға жүргізіледі. Әдіс мақсаты — статусы күдікті адамның қанындағы антиденелердің нақты қай АИВ антигеніне түзілгенін анықтау. Дүниежүзілік Денсаулық сақтау ұйымының талабы бойынша вирустың үш беткей антигенінің кем дегенде екеуіне қарсы түзілген антидене анықталған жағдайда ғана тексерілуші статусы "оң" деп бағаланады.

АИВ тест

АИВ–оң адамдардың көбінде жұқтырғаннан кейін үш не он екі аптадан кейін арнайы антиденелер (сероконверт) түзіледі. Оған дейінгі кезеңді "терезе кезеңі" деп атайды. Бастапқы инфекцияны сероконверсияға дейін қандағы АИВ РНҚсын не p24 антигенін тексеру арқылы да анықтауға болады. Антиденеге тест не ПТР оң болған жағдайда, қанда басқа антиденелерге тексеріп не қайталап ПТР жасау арқылы нақтылайды.

18 айдан кіші балаларда анасынан алған антиденелердің болуына байланысты антидене тесті дұрыс көрсетпейді. Осылайша АИВ диагнозы тек АИВ РНҚсына не кДНҚсына ПТР, не болмаса p24 антигенін анықтау арқылы қойылады. Көптеген елдерде нәтижесі сенімді ПТР әдісі жасалмайды, сол себепті ауру белгілерінің көрініс беруін не қандағы АИВке түзілген антиденелерді анықтау үшін баланың өсуін күтуге мәжбүр болады.

Шұғыл тест

Шұғыл тест әдістеріне: агглютинация реакциясы, полимерлі мембранадағы ИФТ, иммунологиялық фильтрациялы талдау және иммунхроматография жатады. Тест нәтижесін 15—30 минут ішінде білуге болады. Бұл әдіс, нәтижені дереу білу керек кезде, мысалы: шұғыл түрде операция алдында статус анықтау керек болған кезде өте тиімді әрі ыңғайлы. Қазақстанда сілекей арқылы АИВ анықтауға арналған шұғыл тест (AmanBol) қолданылады.

Жіктелуі

Әлемде АИВ пен АИВ қатысты ауруларды жіктеудің екі жүйесі белгілі: ДДСҰ ұсынған АИВ жұқпасын және ауруларын сатылап жіктеу жүйесі және Ауруды бақылау және болдырмауу орталықтары (ағылш. CDC) ұсынған АИВ жұқпасын жіктеу жүйесі. CDC жіктеу жүйесі көбіне дамыған елдерде қолданылады. Дамушы елдерде зертханалық зерттеу жүргізу мүмкіндігі төмен болғандықтан, ДДСҰ ұсынған лабораторлы мәліметтерлі қажет етпейтін жіктеу жүйесін қолдану ыңғайлы. Екі жүйенің айырмашылығы болғанымен, статистика жүргізуде кедергі келтірмейді.

ДДСҰ жіктемесі

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы алғаш рет 1986 жылы ЖИТС анықтамасы мен жіктемесін ұсынды. Содан бері ДДСҰ жіктемесі бірнеше рет жаңартылып, толықтырылған, ең соңғы нұсқасы 2007 жылы жарық көрген:

  • Бастапқы (біріншілік) АИВ инфекциясы: симптомсыз не жіті ретровирусты синдроммен бірлесуі мүмкін.
  • I саты: АИВ инфекциясы симптомсыз жүреді; қандағы CD4+ T жасушаларының саны (CD4 саны деп те аталады) – 1 микролитрде 500 жоғары болады. Бірнеше топ лимфа түйіндері ұлғаю мүмкін (Тұрақты жайылған лимфаденопатия).
  • II саты: Тері мен шырыш қабаттарындағы өзгерістер секілді әлсіз симптомдар мен жоғары тыныс жолдарының қайталамалы инфекциялары. CD4 саны – 500/µl төмен.
  • III саты: бір айдан көп болатын себебі белгісіз созылмалы диарея, өкпе туберкулезі секілді ауыр бактериялық инфекциялар мен CD4 санының 350/µl төмен болуы.
  • IV саты не ЖИТС: ми токсоплазмозы, өңеш, кеңірдек, бронх не өкпе кандидозы, Капоши саркомасы. CD4 саны – 200/µl.

CDC жіктемесі

1993 жылы АҚШ Ауруды бақылау және болдырмау орталықтары клиникалық көрініспен қатар лабораторлы көреткіштерді бағалайтын жіктеу жүйесін әзірлеп шыққан, ол 2008 және 2014 жылдары жаңартылған., CDC жіктемесіне сәйкес адамға не АИВ инфекциясы, не ЖИТСтің соңғы сатысы деген диагноз қойылады, А3, В3, С1, С2 және С3 санатына жатқызылғандар ЖИТСі бар деп есепке алынады.

CD4 саны (/мкл, %) Клиникалық санаттар
А — симптомсыз жіті (біріншілік) не ТЖЛП (тұрақты жайылған лимфаденопатия) В — Айқын С — ЖИТС бірлескен аурулар
1. > 500 (> 29 %) А1 В1 С1
2. 200—499 (> 14—28 %) А2 В2 С2
3. < 200 (< 14 %) А3 В3 С3

Әр клиникалық санатқа тән симптомдар:

А: жіті ретровирусты синдром: жайылған (ТЖЛП), симптомсыз ағым;
В: ЖИТСтен туындаған кешен синдромы: ауыз қуысы кандидозы, жатыр мойны дисплазиясы, ағза бұзылыстары, белдеме теміреткі, идиопатиялық тромбоцитопения, листериоз, лейкоплакия, шеткі нейропатия;
С: ЖИТС: өкпе не өңеш кандидозы, жатыр мойны обыры, кокцидиоидоз, криптоспоридиоз, цитомегаловирус инфекциясы, герпес қоздырған эзофагит, АИВ-энцефалопатия, гистоплазмоз, изоспороз, Капоши саркомасы, лимфома, микобактериоз, пневмоцистоз, бактериядан болған пневмония, үдемелі көп ошақты лейкоэнцефалопатия, сальмонеллёз.

Алдын алу

Жыныстық қатынас

Үрпекқапты тұрақты пайдалану – АИВ жұқтыру қаупін шамамен 80% төмендетеді. Егер ерлі-зайыптылардың біреуі инфекция жұқтырған болып, бірақ тұрақты түрде үрпекқап қолданса, жұғу қаупі – жылына 1% төмен болады. Әйел үрпекқаптары да дәл осындай көрсеткіш көрсетеді деген растама бар. Африкада жүргізілген зерттеу нәтижесінде қатынасқа түсер алдында құрамында теновир болатын қынаптық гель инфекция жұқтыру қаупін 40% төмендететіні анықталған. Ал ноноксинол-9 спермицидін қолдану керісінше қынап пен тік ішекті тітіркендіретіндіктен, жұқтыру қаупін көбейтеді

Сахара оңтүстігіндегі Африкада гетеросексуал ерлерді сүндеттеу 24 ай ішінде АИВтен сақтау дәрежесін 38%-дан 66%-ға дейін жоғарлатқан. Осы зерттеу сүйеніп, 2007 жылы ДДСҰ мен UNAIDS АИВ деңгейі жоғары аймақтарда инфекцияның әйелден ерге берілуінің алдын алу әдісі ретінде еркектерді сүндетке отырғызуды ұсынды. Әйтсе де бұл әдіс инфекцияның ерден әйелге берілуінен қорғайтыны әлі де дауға арқау болып отыр, сондай-ақ дамыған елдерде және ермен жыныстық қатынасқа түсетін ерлерде аталған әдістің тиімділігі анықталмаған. Дегенмен Халықаралық вирусқа қарсы қоғам (ағылш. The International Antiviral Society) жыныстық қатынасқа түсетін барлық гетеросексуал ерлерді сүндеттеуді ұсынады, сондай-ақ ермен жыныстық қатынасқа түсетін ерлерді де сүндеттеу мәселесін көтеріп жір. Кей сарапшылар сүндеттелген ерлер инфекция жұқтыру қаупі төмен дегенге қатты сеніп, ретсіз әрі қорғаусыз жыныстық қатынасқа түсіп, әдістің тиімділігін жоққа шығарады деп қорқады.

Секстен тартынуды қолдайтын бағдарламалар АИВтің кейінгі қаупіне әсер етпеуі мүмкін. Құрдастардан білім алу да профилактикада мардымсыз екені анықталған. Ал мектептегі кешенді жыныстық сауаттандыру қорғанусыз жүрісті төмендетуі мүмкін. Жастардың кей бөлігі АИВ/ЖИТС туралы білсе де, АИВ жұқтыру қаупін елемей, қорғаусыз қатынасқа түсіп жатады. Ерікті кеңес беру және АИВке тегін тексеру – нәтижесі теріс болғандардың өмір салтын өзгертуге әсер етпейді, бірақ статусы – оң болғандардың алдағы уақытта үрпекқап қолдануын арттырады. Отбасын жоспарлаудың жетілдірілген қызметтері қарапайым қызметтермен салыстырғанда АИВ бар әйелдердің контрацепция қолдануын ынталандырады. Жыныстық жолмен берілетін басқа да жұқпаларды емдеу АИВтің алдын алудағы тиімділігі әзірге белгісіз.

Жұқтыруға дейінгі

CD4 саны ≤ 550 жасуша/µL адамдарда антиретровирусты терапия жүргізу — серіктесіне АИВ жұқтырудың алдын алады (болдырмас үшін емдеу (БЕ) страдегиясы). БЕ жұқтыру қаупін 10-20 есе төмендетеді. Ермен жыныс қатынасына түсетін ерлер, жұбайы АИВ–оң және Африкадағы гетеросексуалдар секілді жұқтыру қаупі жоғары адамдарға жұқтыруға дейінгі профилактика (ЖдП) ретінде теновофирдің тәуліктік дозасын эмтрицитабинмен не бөлек беру – айтарлықтай тиімді екені анықталған. Бұл сондай-ақ есірткіні көктамырға егетіндер үшін де тиімді болуы мүмкін. Зерттеу нәтижесі бойынша аталған топта жұқтыру қаупі 100 адамға шаққанда жылына 0.7-ден 0.4-ке дейін төмендеген. 2019 жылы USPSTF жұқтыру қаупі жоғары барлық топтарға ЖдП жүргізуді ұсынған.

Денсаулық сақтау саласындағы әмбебап сақтық шаралары АИВ жұқтыру қаупін төмендетуде тиімді деп саналады. Есірткіні көктамырына енгізетіндерде жұқтыру қаупі жоғары екені белгілі. Ине алмастыру бастамасы мен опиоидты алмастырушы терапияның да осы қауіпті төмендетуде тиімді екені анықталған.

Жұқтырудан кейінгі

АИВ–оң адамның қаны не жыныс мүшелерінен бөлінген секрециямен контакт болғаннан кейін 48–72 сағат ішінде антиретровирусты терапия жүргізу жұқтырудан кейінгі профилактика (ЖкП) деп аталады. Зидовудиннің бір агентін қолдану инемен жарақаттануда АИВ инфекциясын жұқтыру қаупін бес есе азайтады.Америка Құрама Штаттарында АИВтің алдын алу үшін тенофовир, эмтрицитабин және ральтегавир беріледі, бұл қауіпті айтарлықтай төмендетеді

Зорлаушы статусы оң не белгісіз болса да, зорланған адамға ЖкП жүргізу ұсынылады. Әдетте, терапия төрт аптаға созылады. Бұған себеп: зидовудин ішкендердің 70% пайда болатын жанама әсер, олар: лоқсу (24%), шаршағыштық (22%), қажу (13%) бас ауырсынуы (9%).

Анадан балаға

АИВтың тікесінен берілуін болдырмау бағдарламалары жұқтыру қаупін 92-99% төмендетуі мүмкін. Бұл бағдарламаға сәйкес антиретровирусты терапия жүктілік барысында анасына және босанғаннан кейін баласына жүргізіліп, нәресте ана сүтін емес, шөлмектен тамақтанады. Шөлмектен (жасанды) тамақтандыру қолжетімді, қолайлы әрі қауіпсіз болса, барынша ана сүтін бермеген абзал, ал олай болмаса, алғашқы айда тек емшек сүтін беруге болады. Егер нәресте тек ана сүтін емсе, кеңейтілген антиретровирусты профилактика жүргізу қажет, сол арқылы балаға АИВ берілуін төмендетуге болады. 2015 жылы Куба АИВтің анадан балаға берілуін түпкілікті жойған алғашқы ел атанды.

Вакцинация

Қазіргі таңда АИВ не ЖИТСке қарсы лицензия алған вакцина жоқ. Әзірге ең нәтижелі вакцина сынағы 2009 жылы Тайландта жарияланған RV 144 вакцинасы; ол инфекцияның берілуін шамамен 30% төмендеткені белгілі. Бұл көрсеткіш келешекте бұдан да тиімді вакцина ойлап табуға болатынына үміт сыйлайды. RV 144 вакцинасының сынағы әлі де жалғасып жатыр.

Емі

Әзірге АИВ инфекциясынан толықтай айықтыратын ем де, оған қарсы вакцина да жоқ. Алайда Жоғары белсенді антиретровирусты терапия (ЖБАРТ) жүргізу ауру ағымын баяулатады. 2010 жылғы мәлемет бойынша табысы орташа және төмен елдерде бұл терапияны 6,6 млн адам жүргізген АРТ оппортунис инфекциялардың алдын алуда, сондай-ақ белсенді емдеуде де тиімді. 2020 жылғы наурыз айында белгілі болған мәлімет бойынша әлемде екі адам АИВ жұқпасынан толықтай айыққан.

Вирусқа қарсы ем

Қазіргі таңда ЖБАРТтың комбинацияланған варианты ("коктейл") қолданылады: оның құрамына кем дегенде антиретровирусты агенттің екі типіне не санатына жататын, екі не одан да көп препарат болады. Бастапқы кезеңде кері транскриптазаның нуклеозид емес ингибиторы (КТНЕИ) және кері транскриптазаның нуклеозид тәрізді ингибиторының (КТНИ) екі препараты тағайындалады. Қазақстанда қолданылатын КТНИ: абакавир (ABC), зидовудин (ZDV не AZT), ламивудин (3TC) немесе тенофовир (TDF). 2019 жылы Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы ересектерге арналған бірінші қатарлы препараттар тізіміне долутегравир / ламивудин / тенофовир, ал балама ретінде тенофовир / ламивудин / эфавиренц комбинациясын қосты. Жоғарыда айтылған тәсіл тиімсіз болған кезде, емге протеаза ингибиторлары (ПИ) қосылады.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының ұсынысы бойынша Қазақстан Республикасында аурудың ағымы мен клиникалық сатысына, CD4 санына қарамастан (жүктілерге де) антиретровирусты терапия диагноз қойылған сәттен бастап жүргізіледі. Бір басталған ем үзіліссіз және ешбір "демалыссыз" жүруі ұсынылады. Көптеген адамдарға емдеу басталғаннан кейін ғана диагноз қойылады. Емнен күтілетін нәтиже – ұзақ уақыт бойы АИВ РНҚсының санын 1 мл қанда 50 көшірмеден төмен көрсеткіште ұстап тұру. Әдетте, ем тиімділігін терапия басталғаннан кейін төрт аптадан кейін аталған көрсеткішті анықтау арқылы бағалайды, егер 50 көшірме/мл деңгейіне жетсе, 3-6 ай сайын тексеріліп отырады. Бұл көрсеткіш 400 көшірме/мл болса, емнің тиімсіз екенін дәлелдейді Зерттеулерге сүйенсек, осыған дейін ем қабылдағандардың 95% аталған критерийлер орындалған.

Ем артықшылығы — ЖИТС дамуы мен өлім қаупінің төмендеуі. Дамушы елдерде ем физикалық және психикалық денсаулықты жақсартады. Ем жүргізетіндерде туберкулезге шалдығу қаупі 70% төмендейді. Сондай-ақ емнің тағы бір артықшылығы — инфекцияның серіктесіне және анадан балаға берілуінің алдын алады Емнің тиімді болуы тікелей қабылдаудың тұрақтылығы мен дұрыс болуына байланысты. Ем режимін сақтамау себептеріне медициналық көмек көрсету төмендігі, әлеуметтік көмектің жоғы, психика бұзылыстар мен нашақорлық жатады. Ем тәсімінің күрделі (таблетка саны мен қабылдау жиілігі) әрі жанама әсердің болуынан адамдар ем жүргізуден бас тартып жатады.

Таңдалған препаратқа қатысты арнайы жанама әсер болуы мүмкін. Олардың ішінде ең жиі кездесетіндері: липодистрофия синдромы, дислипедемия, қант диабеті (әсіресе протеаза ингибиторларын қолданғанда). Бұдан бөлек диарея және жүрек-тамыр жүйесінің ауруларының жиілеуін жатқызуға болады. Жаңадан ұсынылған препараттардың жанама әсері аз боп келеді Кей дәрілердің тератогенді әсері болуы мүмкін, сол себепті бала жоспарлайтын әйелдер үшін ұсынылмайды.

Балаларға арналған ем ұсыныстары ересектерге қарағанда біршама ерекшеленеді. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы 5 жасқа дейінгі барлық балаларды емдеуді ұсынады; 5 жастан асқан балаларға ересектер сияқты қарайды. Қазақстанда АИВ жұқтырған балалардың бәрін клиникалық сатысына, CD4 санына қарамастан емдеу ұсынылады.

Оппортунис инфекциялар

АИВ/ЖИТСке шалдыққан адамдардың көбінде оппортунис инфекциялардың алдын алу шараларын жүргізу нәтижелі болады. Антиретровирусты терапия негізгі ауруды емдеумен қатар, қосымша оппортунис инфекциялардың пайда болу қаупін де азайтады. Туберкулезге шалдығу қаупі жоғары аймақта тұратын АИВ бар ересектер мен жасөспірімдер (АРТ қабылдаса да) белсенді туберкулез белгілері болмаса да, профилактика ретінде изониазидті тепария (ПИТ) жүргізгені дұрыс; ПИТ қажеттілігін туберкулинге терілік сынама жасап білуге болады. АИВ жұқтыру қаупі жоғары адамдарға А және В вирусты гепатиттеріне қарсы вакцинаны жұқтырмас бұрын егу ұсынылады; инфекция жұқтырып қойғаннан кейін де берілсе болады. Анасы АИВ–оң болған 4-6 апталық және ана сүтін ембейтін нәрестелерге профилактика ретінде ко-тримоксазол беру ұсынылады. Сондай-ақ пневмоцист қоздыратын пневомнияның алдын алу шараларын ұйымдастыру ұсынылады. Ол CD4 саны 200 жасуша/uL деңгейінен төмен немесе осыған дейін осы ауруға шалдыққан адамдарда жүргізіледі. Айқын иммунтапшылық анықталған адамдарда токсоплазмоздың алдын алу керек. Аталған профилактика шараларын жүргізу – 1992 мен 1997 жылдар аралығында осы инфекциялардың даму қаупін 50% төмендеткен Сонымен қатар АИВ анықталған адамдарға тұмауға қарсы және Пневмо–23 вакциналарын егу ұсынылады.

Емдем

ДДСҰ АИВ/ЖИТС бар адамдардың тамақтануына қойылатын талаптарға қатысты ұсыныстар жариялаған. Салауатты тамақтануға басымдылық беріледі. ДДСҰ АИВ анықталған ересектерге микроэлементттердің барлығына ортақ ұсынылған тәуліктік мөлшерін тұтынуды ұсынады; A витамині, мырыш пен темір АИВ бар ересектерде жанама әсер туғызатындықтан, аталған элементтердің тапшылығы расталмаса, тұтынбаған дұрыс. Дұрыс тамақтанбайтын немесе толыққұнды диета ұстанбайтын АИВ жұқтырған адамдарға нутрициялық саплементация жүргізу иммунды жүйені нығайтуға және инфекциядан оңалуға көмектеседі; алайда жұқтырудың не өлімнің азаюына әсері анықталмаған.

АИВ бар жүктілер мен емізуші әйелдердің диетасына мультивитаминдерді қосу анаға да балаға да бірдей оң әсер көрсетеді. Бірақ тағам рационына мультивитаминдерді қосу – антиретровирусты терапия орнын баса алмайды АИВ инфекциясы бар балаларда А дәрумені бар қоспалар өлім-жітімді азайтып, өсуді жақсартады деген бірнеше дәлелдемелер бар.

Балама медицина

АҚШ-та АИВ бар адамдардың шамамен 60% ем тиімділігі дәленденбеген болса да, әртүрлі қосымша немесе балама медицина көмегіне жүгінеді, Ем ретінде шөп дәрілерді қолдануды растайтын дәлелдер жеткіліксіз Тәбет ашу мен саламақ қосуда медициналық каннабистің тиімділігі дәлелденбегендіктен, оны ұсыну және тұтынуды қолдау негізсіз.

Болжам

image
2012 жылы миллионға шаққанда АИВ/ЖИТСтен өлгендер саны
     дерексіз     0     1–4     5–12     13–34     35–61     62–134     135–215     216–458     459–1,402     1,403–5,828

Көптеген елдерде АИВ/ЖИТС бұрыңғыдай бірден өлімге әкелмейтін, созылмалы сипатқа ие ауру болды. Ауру болжамы CD4 саны мен вирус титріне қарай әртүрлі болуы мүмкін. Емсіз АИВ жұқтырған адам вирус түріне қарай шамамен 9-дан 11 жылға дейін өмір сүруі мүмкін. ЖИТС диагнозы қойылғаннан кейін де ем жүргізілмесе, адам 6-19 ай ғана жасауы мүмкін. ЖБАРТ және оппортунис инфекциялардың алдын алу – өлім-жітімді 80% төмендетеді және диагнозы жаңа қойылған жас адамның өмір сүру ұзақтығын 20-50 жасқа дейін арттырады. Ем инфекцияның соңғы сатыларында басталса, болжам айтарлықтай жақсы болмайды: мысалы, ем ЖИТС диагнозынан кейін басталса, өмір сүру ұзақтығы ~ 10–40 жыл. Ем қабылдамаған нәрестелердің жартысы 2 жасқа толмастан қайтыс болады.

image
2004 жылы 100 000 адамға шаққанда АИВ пен ЖИТСке қатысты мүгедектік алғандар саны
     дерексіз      ≤ 10      10–25      25–50      50–100      100–500      500–1000      1,000–2,500      2,500–5,000      5,000–7500      7,500–10,000      10,000–50,000      ≥ 50,000

АИВ/ЖИТСтен өлімнің басты себебі — оппортунис инфекциялар мен қатерлі ісік. Екеуі де иммунды жүйенің әлсіреуінен дамиды. Қатерлі ісікке шалдығу қаупі CD4 саны 500/μL–ден төмен болғанда артады. Клиникалық аурудың үдеу жылдамдығы әр адамда әр түрлі болатыны және оған адамның сезімталдығы мен иммунды жүйе қызметі; медициналық көмекке қол жеткізе алуы, бірлескен инфекцияның болуы; қоздырған вирустың штамы (не штамдары) сияқты бірқатар факторлардың әсер ететіні дәлелденген.

Туберкулезбен бірлесе дамуы (ко-инфекция) АИВ/ЖИТСпен ауыратындар өлімінің негізгі себептерінің бірі, ол АИВ жұқтырған адамдардың үштен бірінде кездеседі және АИВқа қатысты өлімнің 25%-ын құрайды. Сонымен қатар АИВ – туберкулез дамуына әкелетін маңызды қауіп факторларының бірі. C гепатиті де ең жиі кездесетін ко-инфекциялардың бірі, олардың бірі екіншісінің дамуын үдетіп отырады. АИВ/ЖИТСтен болған ең жиі кездесетін екі қатерлі ісік: Капоши саркомасы және Ходжкиндік емес лимфома. Бұдан бөлек тік ішек обыры, Бөркит лимфомасы, орталық жүйке жүйесінің бастапқы лимфомасы мен жатыр мойны обыры да кездеседі.

Ұзақ уақыт антиретровирусты терапия жүргізгеннің өзінде АИВ жұқтырған адамдарда нейрокогнитив бұзылыстар,остеопороз,нейропатия, ісік,нефропатия мен жүрек-тамыр аурулары дамуы мүмкін.Липодистрофия АИВ өзінен де АРТ нәтижесінде де дамуы мүмкін.

Эпидемиология

image
     АИВ жұқтырып, өмір сүріп жатқандар саны     Жаңадан АИВ жұқтырғандар саны     АИВ/ЖИТСтен өлгендер саны

АИВ/ЖИТС — жаһандық пандемия. 2016 жыл дерегі бойынша әлемде шамамен 36.7 миллион адам АИВке шалдыққан, сол жылы жаңадан инфекция жұқтырғандар саны – 1.8 миллионға жуық. 2001 жылы бұл көрсеткіш 3.1 миллион болған. Жұқтырғандардың жартысынан сәл көбі – әйелдер, ал 2.1 миллионы – балалар. 2016 жылы бұл сырқаттан 1 миллион адам қаза тапса, 2005 жылы бұл көрсеткіш 1.9 миллион болған.

Ең көп инфекция жұқтырғандар Сахараның оңтүстігіндегі Африкада тұрады. 2010 жылы барлық АИВ жұқтырғандардың 68% (22.9 миллион) және барлық өлімнің 66% (1.2 миллион) осы аймақтан шыққан. Бұл дегеніміз аймақтағы ересектердің шамамен 5%-ы АИВ жұқтырған және бала өлімі себептерінің 10% осы ауруға тиесілі. Басқа аймақтармен салыстырғанда бұл жердегі жұқтырғандардың 60% – әйел.

Келесі ең көп жұқтырғандар тұратын аймақ – Оңтүстік және оңтүстік-шығыс Азияда; 2010 жылы бұл аймақта шамамен 4 миллион адам (барлық жұқтырғандардың 12%) АИВ жұқтырған, оның 250 000 қайтыс болған. Шамамен 2.4 миллоны – Үндістаннан шыққан.

Қазақстан

2019 жылғы қыркүйекте белгілі болған мәлімет бойынша Қазақстанда (орыс.) 24 289 (0,14%) адамның статусы оң деп анықталған (60% – ерлер), олардың 70%-ға жуығы (416 бала) ретровирустарға қарсы терапия қабылдайды. АИВ жұқтырғандардың басым бөлігі (71%) 20-39 жас аралығындағы еңбекке жарамды адамдар. Негізігі жұқтыру жолы – гетеросексуалдар арасындағы жыныстық қатынас (53,1%).

Тарихы

Ашылуы

image
1981 жылы Morbidity and Mortality Weekly Report жинағында кейін "ЖИТС" деген атауға ие болатын дерт жайлы жарияланған.

ЖИТС алғаш рет 1981 жылғы 5 маусымда Құрама Штаттарда бес адамнан анықталған. Олар Pneumocystis carinii қоздырған пневмонияға (ПП) және оппортунис инфекцияларына шалдыққан, көктамырына есірткі егетін, гомосексуал ерлер болған. Кейін 28 гомосексуал ерде әдетте сирек кездесетін тері обыры – Капоши саркомасы (КС) анықталған. Осыдан кейін де бірнеше адамда ПП мен КС анықталып, АҚШтың Ауруды бақылау және алдын алу орталықтары (CDC) аталған бұрқетпені зерттеп, бақылау үшін жұмыс тобын құрады.

Алғашқы күндері бұл аурудың ресми атауы болмады, тек осы жағдайда дамитын ауру атауымен аталып жүрді, мәселен: лимфаденопатия, Капоши саркомасы және оппортунис инфекция; Алғашқыда АИВ ашқан ғалымдар вирусты да лимфаденопатия тудыратын вирус деп атаған еді. Кейінірек CDC бұл жағдайды "4Г дерті" (ағылш. the 4H disease) деп атай бастады, себебі бұл ауруға шалдыққандар Гаитиден шыққан, героин егетін, гомосексуал, гемофиликтер еді (ағылш. Haiti, homosexual, hemophilia, heroine) Ал прессада гейлердегі иммунтапшылық (ағылш. Gay-related immune deficiency, GRID) терминін қолданылды. Алайда кейінірек ЖИТСтің тек гей бірлестігінің өкілдерінде болмайтыны анықталып, GRID термині елді жаңылыстырмас үшін 1982 жылғы шілдеде болған жиында ЖИТС деп өзгертілді. Сол жылы, қыркүйекте CDC бұл ауруды ресми түрде ЖИТС деп жариялады.

1983 жылы америкалық вирусолог Роберт Галло және француз тергеушілері – Франсуаза Барре-Синусси мен Люк Монтанье басқарған екі зерттеушілер тобы бір-бірінен тәуелсіз ЖИТСті ретровирустың жаңа түрі қоздыруы мүмкін деген мәлімдеме жасады. Зерттеу нәтижесі сол жылы журналының 20 мамыр күні шыққан санында жарияланды. Галло ЖИТСке шалдыққан адамнан алынған вирустың осыған дейін өзі басқаратын зерттеушілер тоб ашқан адамның Т-лимфотропты вирусына (ағылш. Human T-lymphotropic viruses, HTLVs) қатты ұқсайтынын мәлімдеген. Сол себепті оның тобы өздері ашқан вирусты HTLV-III деп атады. Дәл осы уақытта Монтанье тобы мойын лимфа түйіндерінің ұлғаюына және әлсіздікке (ЖИТСке тән екі белгі) шағымданып келген адамнан вирус бөліп алады. Галло тобының мәлімдемесіне қарамастан, Монтанье мен оның әріптестері бұл вирустың негізгі нәруыздары HTLV-I ақуыздарынан иммунологиялық жағынан ерекшеленетінін басып айтты. Монтанье тобы бөліп алған вирусын лимфаденопатия тудыратын вирус (ағылш. lymphadenopathy-associated virus, LAV) деп атады. Кейін бұл екі вирус бірдей болғандықтан, 1986 жылы LAV пен HTLV-III атауы АИВ деп өзгертілді.

Шығу тегі

image
Солдан оңға: Африкалық жасыл маймыл – МИВ көзі, ысты мангобей – АИВ-2 көзі және шимпанзе – АИВ-1 көзі.

АИВ-1 мен АИВ-2 де Батыс-орталық Африканы мекендейтін адамтәрізді приматтарда пайда болып, алғаш рет адамға XX ғасырдың басында берілген деген болжам бар. АИВ-1 жабайы шимпанзелерге жұғатын маймылдың иммунтапшылық вирусының (SIV(cpz)) эволюциялануынан Камерунның оңтүстігінде пайда болуы мүмкін. Ал АИВ-2 жақын туысы – Батыс Африка жағалауын (Сенегал оңтүстігінен Кот-д’Ивуар батысына дейін) мекендейтін ысты мангобейлерде (Cercocebus atys atys) болатын SIV(smm). Үкі маймыл секілді кеңтанаулы маймылдардың геномында вирусқа резисентті екі түрлі ген болыды, сол екеуінің қосылып кетуіне байланысты аталған маймылдар АИВ-1 инфекциясына резистентті боп келеді. АИВ-1 бірнеше рет түрленіп вирустың M, N және O типтеріне бастау берген.

Жабайы аң айлайтындар не етін жеткізушілер МИВ жұқтырып алуы мүмкін деген дәлелдер бар. Алайда МИВ әлсіз вирус болғандықтан, адамның иммунды жүйесі бірнеше апта ішінде жойып тастайды. Вирус АИВке айналуы үшін бір адамнан келесі бір адамға бірнеше рет берілуі тиіс. Оның үстіне, адамнан адамға таралуы салыстырмалы түрде төмен болуына байланысты МИВ популяцияға тек бір не бірнеше жоғары қауіпті трансмиссия арналары болған кезде ғана тарала алады, ал XX ғасырға дейін Африкада бұндай арналар болмаған.

Қоғам мен мәдениет

Стигматизация

image
Райан Уайт – инфекция жұқтырғаны үшін мектептен қуылып, АИВке қарсы күрес символына айналған жасөспірім.

ЖИТС стигмасы қоғамда әртүрлі түрде кездеседі: АИВ жұқтырған адамдарды қуғындау, шеттету, дискриминациялау, олардан қашқақтау; алдын ала келісімсіз АИВқа тексеру және құпиялық сақтамау; АИВ-инфекцияланған не солай деп санаған адамдарға қарсы зорлық-зомбылық; АИВ жұқтырған адамдарды карантинге жабу. Көптеген адамдар стигмамен байланысты қатыгездік не зорлық-зомбылыққа ұшыраудан қорқып, АИВқа тексерілмейді, не нәтижесін білгісі келмейді, не ем қабылдамайды. Осының салдарынан олар басқаруға келетін созылмалы ауруды өлім жазасына айналдырып, АИВ-тың одан әрі таралуына жол ашады.

ЖИТСке қатысты стигмаларды келесі үш топқа бөлуге болады:

  • Құрал стигмасы – кез-келген өлім не жұқпалы ауру алдындағы қорқыныштан туатын стигма.
  • Символ стигмасы – осы ауруға жиі шалдығады деп санап, кей әлеуметтік топтар мен өмір салтына (гомосексуалдылық, секс-қызметкерлер, т.б.) деген көзқарасын білдіру үшін АИВ/ЖИТСті қолдану.
  • Әдеп стигмасы – АИВ/ЖИТС мәселесі не АИВ–оң адамдармен жұмыс істейтін не қандай да бір қатысы бар тұлғаларды стигмалау.

Көбіне ЖИТС-стигмасы басқа да стигма түрлерімен қатар жүреді, атап айтқанда: гомосексуалдық, бисексуалдық, промискуитет, жезөкшелік, тамырішілік есірткі қолдану – ЖИТСпен байланыстырылады.

Көптеген дамыған елдерде, ЖИТС пен гомосексуалдық не бисексуалдық арасында жақындық байқалады, бұл, әрине, аталған топтарға қарсы теріс пікірлердің көп болуына байланысты. Оған қоса, ЖИТС көп жағдайда, кез келген, тіпті сау ер мен ер арасындағы секспен байланыстырылады. Дегенмен, АИВтың әлем бойынша негізі таралу жолы гетеросексуал секс болып табылады.

2003 жылы неке мен халық заңнамасын толық реформалау аясында Қытайда ЖИТСпен ауыратын адамдарға неке қиюға рұқсат етілді.

2013 жылы АҚШ Ұлттық Медицина Кітапханасы Төзу мен өркендеу: ЖИТС, саясат пен мәдениет атты жылжымалы көрме өткізді; онда жаңа ғылыми зерттеу нәтижелері, АҚШ билігінің жауабы, ЖИТСпен ауыратын адамдардың, күтушілердің, белсенділердің жеке басынан өткен оқиғалары айтылды.

Экономикаға ықпалы

image
Кей Африка елдеріндегі өмір сүру ұзақтығының өзгеруі, 1960–2012

АИВ/ЖИТС тек жеке тұлғалардың емес, мемлекеттердің де экономикасына әсер етуде. Ең көп зардап шеккен елдердің жалпы ішкі өнімі адами капитал жетіспеуіне байланысты төмендеді. Дұрыс тамақтанудың және медицина мен дәрі дәрімектердің жетіспеушілігінен көптеген адамдар ЖИТС асқынауынан көз жұмады. Өлім алдында, олар жұмыс істеуге қабілетсіз, әрі айтарлықтай медициналық көмекті қажет етеді. 2007 жылға қарай ЖИТС салдарынан 12 миллион адам жетім қалған (ЖИТС жетімдері). Олардың көбі қарт ата-әжелерінің қолында өседі.

АИВ/ЖИТС емін бастағаннан кейін жұмысқа қайтып оралу қиын және науқастар көп жағдайда басқа жұмысшыларға қарағанда азырақ жұмыс істейді. АИВ/ЖИТСі бар жұмыссыз адамдардың көбінде суицид жасау ойы, есте сақтау қабілетінің төмендеуі, қоғамнан шеттетілу секілді психикалық ауытқулар болады. Жұмыспен қамтылу АИВ/ЖИТСке шалдыққан адамдардың өзін-өзі бағалауын, ар-намысын, сенімділігі мен тұрмыс сапасын арттырады. Антиретровирусты терапия да АИВ/ЖИТСпен ауыратын адамдардың көбірек жұмыс істеуіне септесіп, олардың жұмысқа тұру ықтималдығын арттырады (дәлелділік деңгейі төмен).

ЖИТСке негізінен жас ересектер шалдығатындықтан, салық төлейтін халық саны кемиді, бұл өз кезегінде ЖИТСқа қатысы жоқ білім және денсаулық сақтау аясындағы мемлекеттік шығынды өтейтін ресурстың азаюына алып келеді. Осылайша мемлекет қаржысына қысым күшейіп, экономика өсімі баяулайды. Бұл салық базасының өсуінің баяулауына әкеліп соғады, ал науқас еміне, жаңа жұмыскерлерді үйретуге (науқастардың орнына алу үшін), сырқат төлемақысына және ЖИТС жетімдерін асырауға кететін шығындардың өсуі – бұл әсерді одан әрі күшейтеді. Бұл әсіресе ересектер өлімі күрт артып, жетім балалар үкімет қамқорлығына алынғанда айқын көрінеді.

Бір үй ішінде де ЖИТС табыстың азаюына және емге кететін шығынның өсуіне әкеледі. Кот-д'Ивуардағы зерттеу көрсеткендей, АИВ/ЖИТСке шалдыққан науқасы бар отбасылар басқа отбасылармен салыстырғанда дәрі-дәрімекке екі есе көп ақша жұмсайды. Бұл шығын білім алуға және басқа да жеке немесе отбасылық инвестицияларға жұмсалатын қаржы мөлшерін азайтады.

Дін мен ЖИТС

Соңғы жиырма жыл ішінде дін мен ЖИТС тақырыбы өте даулы мәселеге айналды, бұның басты себебі — кей діни бірлестіктердің қорғану үшін мүшеқап қолдануға қарсы екенін ашық айтуында. Америкалық денсаулық сақтау саласының маманы Мэтью Хэнлидің «Католик шіркеуі мен ЖИТСтің жаһандық дағдарысы» атты баяндамасында діндегі ЖИТСке қарсы күрестің басты тәсілі — мәдениет пен қоғам санасын өзгерту, әсіресе неке мен жыныстық қатынастағы адалдыққа баса назар аудару.

Кейбір діни ұйымдар құдайға сиынып, дұға қылу АИВ/ЖИТСті емдей алады деп мәлімдеген. 2011 жылы BBC Лондондағы кейбір шіркеулердің дұға ЖИТСті емдейді деген мәлімдемесін жариялаған, ал Хакниде орналасқан Жыныстық денсаулық пен АИВ зерттеу орталығы бірнеше адамның пастор кеңесіне еріп, дәрі-дәрмек ішуден бас тартқанын, салдарынан бірнеше адамның қайтыс болғанын мәлімдеді. «Күллі Ұлттың Шіркеуі – Синагога» деп аталатын ұйым құдайдан келген емді насихаттау үшін «сылауға арналған суды» жарнамалады. Дегенмен бұл ұйым адамдарға дәрі-дәрмек ішуді доғаруға кеңес бермегенін айтады.

Медиадағы көрінісі

image
ЖИТС салдарынан әл үстінде жатқан Девид Көрбидің ең танымал суреті, жанында әкесі, анасы мен жиен қарындасы.

Алғашқылардың бірі боп Рок Хадсонның ЖИТСке шалдыққаны жайлы жаңалық медиада біраз шу шығарды. Рок кезінде отбасын құрып, бірақ көп ұзамай ажырасқан, Америкалық гей актер еді. Ол 1985 жылғы 25 шілдеде АИВ жұқтырғанын көпшілікке жариялап, сол жылы, 2 қазанда көз жұмған. Актерге ЖИТС диагнозы 1984 жылы қойылған еді. Дәл сол жылы марқұм Энтони Иденнің ұлы, гей саясаткер Николас Иден де Британияның танымал ЖИТС құрбанына айналды. 1991 жылғы 24 қарашад вирус британ рок жұлдызы, Queen тобының жетекші әншісі Фредди Меркьюридің өмірін үзді, ол өлер алдында ғана анықталған ЖИТСтен болған аурудан қайтыс болды. Дегенмен оның АИВ статусы оң екені 1987 жылы белгілі болған еді. Алғаш вирус жұқтырған танымал гетеросексуалдардың бірі – америкалық теннисші Артур Эш болды. Оған АИВ–оң диагнозы 1988 жылғы 31 тамызда қойылған. Кейін 1980 жылдар басында жүрекке жасалған операцияда қан құйылғанда вирус жұқтырғаны белгілі болды. Диагноз қойылғаннан кейінгі жүргізілген зерттеу нәтижесінде оның ЖИТСке шалдыққаны белгілі болды, алайда ол бұл туралы көпшілікке тек 1992 жылғы сәуірде жариялады. Ол 1993 жылғы 6 ақпанда, 49 жасында қайтыс болды.

1990 жылғы сәуірде Тереза Фрар отбасысының жанында, ЖИТС салдарынан әл үстінде жатқан гей белсенді Девид Көрбидің суретін түсіреді. Кейін бұл суретті Life журналы "АИВ/ЖИТС эпидемиясының ең шынайы келбетін сипаттайды" деп жариялайды.

Жаңсақ түсініктер

АИВ пен ЖИТС жайлы жаңсақ түсініктер өте көп. Ең жиі кездесетіндері: ЖИТС күнделікті қарым-қатынаста беріледі, пәк қызбен жыныстық қатынасқа түсу ЖИТСті емдейді, және АИВ тек гейлер мен нашақорларға жұғады. 2014 жылғы зерттеулерге сүйенсек кей британ бірлестіктері АИВ өбіскенде (16%), ортақ ыдыс қолданғанда (5%), түкірік арқылы (16%), қоғамдық дәретханаға отырғанда (4%) және түшкіргенде не жөтелгенде (5%) таралады деп ойлайды екен. Бұдан бөлек вирус жұқтырмаған кез келген екі гей анал сексімен айналысса, АИВ жұқтыруы мүмкін немесе мектепте АИВ және гомосексуалдық жайлы ашық талқыланатын болса, ЖИТСке шалдығу көрсеткіші артады деген жаңасақ түсініктер де бар.

Кей адамдар АИВ пен ЖИТС арасындағы байланыстың жоқ екенін, тіпті тіршілікте АИВтің болмайтынан немесе АИВ анықтау және емдеу тәсілдерінің негізсіз екен алға тартады. Бұл пікірлерді ғалымдар ЖИТС дениализм деп атап, тұжырымдарын жоққа шығарған. Дегенмен АИВ диссиденттердің айтарлықтай саяси ықпалға ие болды, мәселен, 1999–2005 аралығында Оңтүстік Африка үкіметі ЖИТС дениализм бағытын насихаттаған, осылайша елде өлім-жітім көрсеткіші атып, халық үкіметті кінәлады.

Кей конспирологияларға сәйкес АИВті ғалымдар әдейі не абайсызда қолдан жасаған деп тұжырымдалады. Кеңес Одағы жүргізген «Инфекция» операциясының мақсаты "АИВ/ЖИТСті америка ғалымдары ойлап тапқан" деген дезинформацияны тарату болған. Сауалнамалар нәтижесіне сенсек, көптеген адамдар осы сыңды пікірлерге сенген әрі сеніп келеді.

Зерттеу

АИВ/ЖИТС зерттеулері деп АИВ/ЖИТС алдын алуға, емдеуге және жазып шығуға бағытталған барлық медициналық зерттеулер мен инфекция қоздырушы агент ретінде АИВ табиғатын жене АИВ қоздыратын ЖИТС дерті жайлы іргелі зерттеулерді айтамыз.

Көптеген елдер мен зерттеу институттары АИВ/ЖИТС зерттеулеріне өз үлесін қосуда. Мысалы, жыныстық сауатты арттыру, дәрілік заттар жасап шығару, жыныс жолдары арқылы берілетін ауру қоздырғышына қарсы микробицидтер шығару, АИВ вакцинасын жасау және жаңа антиретровирусты дәрі ойлап табу. Басқа зерттеу жұмыстары жұқтыруға дейінгі және кейінгі профилактикаға және сүндеттеудің АИВ жұқпасындағы маңызын анықтауға бағытталған

Дереккөздер

  1. What Are HIV and AIDS? | HIV.gov  (ағыл.). U.S. Department of Health and Human Services (HHS) (15 May 2017).
  2. HIV Classification: CDC and WHO Staging Systems | AIDS Education and Training Centers National Coordinating Resource Center (AETC NCRC)  (ағыл.). AIDS Education and Training Center Program.
  3. Wear your red ribbon this World AIDS Day | UNAIDS. UNAIDS Secretariat.
  4. HIV/AIDS Fact sheet N°360. (November 2015).
  5. , World Health Organization 2007 AIDS epidemic update (December 2007).
  6. Global HIV & AIDS statistics — 2019 fact sheet  (ағыл.). UNAIDS.
  7. "AIDS – the first 20 years". 344 (23): 1764–72. June 2001. :10.1056/NEJM200106073442306.  0028-4793.  11396444. 
  8. Modern infectious disease epidemiology concepts, methods, mathematical models, and public health — Online-Ausg.. — New York: Springer. — P. 88. — ISBN 978-0-387-93835-6.
  9. Kirch Wilhelm Encyclopedia of Public Health — New York: Springer. — P. 676–77. — ISBN 978-1-4020-5613-0.
  10. About HIV/AIDS (December 6, 2015).
  11. Environmental and occupational medicine — 4th. — Philadelphia: /Lippincott Williams & Wilkins, 2007. — P. 745. — ISBN 978-0-7817-6299-1.
  12. HIV and Its Transmission. (2003).
  13. UNAIDS. The quest for an HIV vaccine (May 18, 2012).
  14. Guideline on when to start antiretroviral therapy and on pre-exposure prophylaxis for HIV — World Health Organization. — P. 13. — ISBN 978-92-4-150956-5.
  15. Fact Sheet - World AIDS Day 2019.
  16. Қазақстандағы АИВ жұқтырғандар бойынша статистика Мұрағатталған 2 наурыздың 2020 жылы.
  17. "The first postmodern pandemic: 25 years of HIV/AIDS". Journal of Internal Medicine 263 (3): 218–43. March 2008. :10.1111/j.1365-2796.2007.01910.x.  18205765. (subscription required)
  18. "Origins of HIV and the AIDS pandemic". Cold Spring Harbor Perspectives in Medicine 1 (1): a006841. September 2011. :10.1101/cshperspect.a006841.  3234451.  22229120. 
  19. "A reflection on HIV/AIDS research after 25 years". 3 (1): 72. October 2006. :10.1186/1742-4690-3-72.  1629027.  17054781. 
  20. The impact of AIDS on people and societies // 2006 Report on the global AIDS epidemic — , 2006. — ISBN 978-92-9173-479-5.
  21. Endersby, Jim (2016). "Myth Busters". 351 (6268): 35. Bibcode 2016Sci...351...35E. :10.1126/science.aad2891. http://austintexas.gov/page/myth-busters. Retrieved 14 February 2016. 
  22. An African Pope Won't Change the Vatican's Views on Condoms and AIDS (26 February 2013).
  23. Harden, Victoria Angela AIDS at 30: A History — Potomac Books Inc, 2012. — P. 324. — ISBN 978-1-59797-294-9.
  24. Mandell, Bennett, and Dolan (2010). Chapter 121.
  25. WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children — Geneva: World Health Organization, 2007. — P. 6–16. — ISBN 978-92-4-159562-9.
  26. Diseases and disorders — Tarrytown, NY: Marshall Cavendish, 2008. — P. 25. — ISBN 978-0-7614-7771-6.
  27. Mandell, Bennett, and Dolan (2010). Chapter 118.
  28. "The treatment of patients with HIV". Deutsches Arzteblatt International 107 (28–29): 507–15; quiz 516. July 2010. :10.3238/arztebl.2010.0507.  2915483.  20703338. 
  29. Evian Clive Primary HIV/AIDS care: a practical guide for primary health care personnel in a clinical and supportive setting — Updated 4th. — Houghton [South Africa]: Jacana, 2006. — P. 29. — ISBN 978-1-77009-198-6.
  30. Charles B. Hicks, MD Radiology of AIDS / Jacques W.A.J. Reeders & Philip Charles Goodman — Berlin [u.a.]: Springer, 2001. — P. 19. — ISBN 978-3-540-66510-6.
  31. Elliott Tom Lecture Notes: Medical Microbiology and Infection — , 2012. — P. 273. — ISBN 978-1-118-37226-5.
  32. "Control of HIV-1 replication in elite suppressors". Discovery Medicine 9 (46): 261–66. March 2010.  20350494. 
  33. "Elite control of HIV Infection: implications for vaccines and treatment". Topics in HIV Medicine 15 (4): 134–36. August–September 2007.  17720999. 
  34. "Review of human immunodeficiency virus type 1-related opportunistic infections in sub-Saharan Africa". 36 (5): 652–62. March 2003. :10.1086/367655.  12594648. 
  35. "Complications of HIV infection: a systems-based approach". American Family Physician 83 (4): 395–406. February 2011.  21322514. 
  36. Mandell, Bennett, and Dolan (2010). Chapter 169.
  37. "Ocular surface squamous neoplasia – Review of etio-pathogenesis and an update on clinico-pathological diagnosis". Saudi Journal of Ophthalmology 27 (3): 177–86. July 2013. :10.1016/j.sjopt.2013.07.002.  3770226.  24227983. 
  38. AIDS. A.D.A.M..
  39. "Chronic diarrhea and AIDS: insights into studies with non-human primates". Current HIV Research 3 (3): 199–205. July 2005. :10.2174/1570162054368084.  16022653. 
  40. Depression and Psychosis in Neurological Practice // Bradley's Neurology in Clinical Practice: Expert Consult – Online and Print, 6e (Bradley, Neurology in Clinical Practice e-dition 2v Set) — 6th. — Philadelphia: Elsevier/Saunders, 2012. — Vol. 1. — P. 101. — ISBN 978-1-4377-0434-1.
  41. "Antiretroviral postexposure prophylaxis after sexual, injection-drug use, or other nonoccupational exposure to HIV in the United States: recommendations from the U.S. Department of Health and Human Services.". MMWR. Recommendations and reports : Morbidity and mortality weekly report. Recommendations and reports / Centers for Disease Control 54 (RR-2): 1–20. 21 January 2005.  15660015. 
  42. Coovadia H (2004). "Antiretroviral agents—how best to protect infants from HIV and save their mothers from AIDS". N. Engl. J. Med. 351 (3): 289–292. :10.1056/NEJMe048128.  15247337. 
  43. Kripke C (1 August 2007). "Antiretroviral prophylaxis for occupational exposure to HIV.". American Family Physician 76 (3): 375–6.  17708137. 
  44. "An overview of the relative risks of different sexual behaviours on HIV transmission.". Current Opinion in HIV and AIDS 5 (4): 291–7. July 2010. :10.1097/COH.0b013e32833a88a3.  20543603. 
  45. Cunha Burke Antibiotic Essentials 2012 — 11. — Jones & Bartlett Publishers, 2012. — P. 303. — ISBN 9781449693831.
  46. "Heterosexual risk of HIV-1 infection per sexual act: systematic review and meta-analysis of observational studies.". The Lancet Infectious Diseases 9 (2): 118–29. February 2009. :10.1016/S1473-3099(09)70021-0.  4467783.  19179227. 
  47. "Systematic review of orogenital HIV-1 transmission probabilities.". International Journal of Epidemiology 37 (6): 1255–65. December 2008. :10.1093/ije/dyn151.  2638872.  18664564. 
  48. "Antiretroviral prophylaxis for occupational exposure to HIV". American Family Physician 76 (3): 375–76. August 2007.  17708137. 
  49. "Identifying HIV-1 dual infections". Retrovirology 4: 67. September 2007. :10.1186/1742-4690-4-67.  2045676.  17892568. 
  50. McCray, Eugene Dear Colleague: September 27, 2017. Centers for Disease Control and Prevention (September 27, 2017).
  51. LeMessurier, J; Traversy, G; Varsaneux, O; Weekes, M; Avey, MT; Niragira, O; Gervais, R; Guyatt, G et al. (November 19, 2018). "Risk of sexual transmission of human immunodeficiency virus with antiretroviral therapy, suppressed viral load and condom use: a systematic review". 190 (46): E1350–E1360. :10.1503/cmaj.180311.  6239917.  30455270. 
  52. HIV and Men. U.S. Department of Health & Human Services. Тексерілді, 3 қараша 2019.
  53. HIV and Gay and Bisexual Men. U.S. Department of Health & Human Services. Тексерілді, 3 қараша 2019.
  54. HIV Among Gay and Bisexual Men.
  55. Today's HIV/AIDS Epidemic Factsheet.
  56. "Heterosexual risk of HIV-1 infection per sexual act: systematic review and meta-analysis of observational studies". The Lancet. Infectious Diseases 9 (2): 118–29. February 2009. :10.1016/S1473-3099(09)70021-0.  4467783.  19179227. 
  57. "Global epidemiology of HIV infection in men who have sex with men". The Lancet 380 (9839): 367–77. July 2012. :10.1016/S0140-6736(12)60821-6.  3805037.  22819660. 
  58. "Mucosal HIV transmission and vaccination strategies through oral compared with vaginal and rectal routes". 10 (8): 1181–95. August 2010. :10.1517/14712598.2010.496776.  2904634.  20624114. 
  59. Stürchler Dieter A. Exposure a guide to sources of infections — Washington, DC: ASM Press, 2006. — P. 544. — ISBN 978-1-55581-376-5.
  60. Oxford handbook of genitourinary medicine, HIV, and sexual health — 2nd. — Oxford: , 2010. — P. 95. — ISBN 978-0-19-957166-6.
  61. "An overview of the relative risks of different sexual behaviours on HIV transmission". 5 (4): 291–97. July 2010. :10.1097/COH.0b013e32833a88a3.  20543603. 
  62. Butler, Lisa M, ed (March 2011). "Population-based biomedical sexually transmitted infection control interventions for reducing HIV infection". (3): CD001220. :10.1002/14651858.CD001220.pub3.  21412869. 
  63. "Women and HIV: motherhood and more". Current Opinion in Infectious Diseases 25 (1): 58–65. February 2012. :10.1097/QCO.0b013e32834ef514.  22156896. 
  64. Kerrigan Deanna The Global HIV Epidemics among Sex Workers — World Bank Publications, 2012. — P. 1–5. — ISBN 978-0-8213-9775-6.
  65. Aral Sevgi The New Public Health and STD/HIV Prevention: Personal, Public and Health Systems Approaches — Springer, 2013. — P. 120. — ISBN 978-1-4614-4526-5.
  66. "Overview of HIV". Psychosomatic Medicine 70 (5): 523–30. June 2008. :10.1097/PSY.0b013e31817ae69f.  18541903. https://semanticscholar.org/paper/493cf033aacdf6bf8c89e2b9f42b05e8c30908dd. 
  67. "Nonoccupational postexposure prophylaxis following sexual assault in industrialized low-HIV-prevalence countries: a review". Psychology, Health & Medicine 17 (2): 235–54. 2012. :10.1080/13548506.2011.579984.  22372741. 
  68. "Risk of HIV-1 transmission for parenteral exposure and blood transfusion: a systematic review and meta-analysis". AIDS 20 (6): 805–12. April 2006. :10.1097/01.aids.0000218543.46963.6d.  16549963. 
  69. Needlestick Prevention Guide 5–6 (2002). Тексерілді, 10 қараша 2019.
  70. HIV in the United States: An Overview (March 2012).
  71. Will I need a blood transfusion?. National Health Services (2011).
  72. Centers for Disease Control Prevention (CDC) (October 2010). "HIV transmission through transfusion – Missouri and Colorado, 2008". 59 (41): 1335–39.  20966896. 
  73. UNAIDS 2011 pg. 60–70
  74. Blood safety ... for too few. World Health Organization (2001).
  75. "HIV transmission by organ and tissue transplantation". 7 Suppl 2: S35–38. November 1993. :10.1097/00002030-199311002-00008.  8161444. https://zenodo.org/record/1234768. 
  76. "Injection drug use, unsafe medical injections, and HIV in Africa: a systematic review". 6: 24. August 2009. :10.1186/1477-7517-6-24.  2741434.  19715601. 
  77. Basic Information about HIV and AIDS (April 2012).
  78. Crans, Wayne J. Why Mosquitoes Cannot Transmit AIDS. (June 1, 2010).
  79. Preventing Mother-to-Child Transmission of HIV  (ағыл.).
  80. "Prevention of vertical transmission of HIV-1 in resource-limited settings". Expert Review of Anti-Infective Therapy 8 (10): 1163–75. October 2010. :10.1586/eri.10.94.  20954881. 
  81. WHO | Mother-to-child transmission of HIV. Тексерілді, 27 желтоқсан 2019.
  82. "Antiretroviral interventions for preventing breast milk transmission of HIV". The Cochrane Database of Systematic Reviews 10 (10): CD011323. October 2014. :10.1002/14651858.CD011323.  25280769. 
  83. Infant feeding in the context of HIV (April 2011).
  84. "Mechanisms of CD4+ T lymphocyte cell death in human immunodeficiency virus infection and AIDS". The Journal of General Virology 84 (Pt 7): 1649–61. July 2003. :10.1099/vir.0.19110-0.  12810858. 
  85. International Committee on Taxonomy of Viruses 61. Retroviridae. National Institutes of Health (2002).
  86. International Committee on Taxonomy of Viruses 61.0.6. Lentivirus. (2002).
  87. "HIV pathogenesis and long-term survival". AIDS 7 (11): 1401–10. November 1993. :10.1097/00002030-199311000-00001.  8280406. 
  88. "Following the path of the virus: the exploitation of host DNA repair mechanisms by retroviruses". ACS Chemical Biology 1 (4): 217–26. May 2006. :10.1021/cb600131q.  17163676. 
  89. RNA interference and viruses : current innovations and future trends — Norfolk: Caister Academic Press, 2010. — P. 73. — ISBN 978-1-904455-56-1.
  90. Immunology, infection, and immunity / Gerald B. Pier — Washington, DC: ASM Press, 2004. — P. 550. — ISBN 978-1-55581-246-1.
  91. "Hybrid spreading mechanisms and T cell activation shape the dynamics of HIV-1 infection". PLoS Computational Biology 11 (4): e1004179. April 2015. :1503.08992. Bibcode 2015PLSCB..11E4179Z. :10.1371/journal.pcbi.1004179.  4383537.  25837979. 
  92. "HIV-1 cell to cell transfer across an Env-induced, actin-dependent synapse". 199 (2): 283–93. January 2004. :10.1084/jem.20030648.  2211771.  14734528. 
  93. "Avoiding the void: cell-to-cell spread of human viruses". Nature Reviews. Microbiology 6 (11): 815–26. November 2008. :10.1038/nrmicro1972.  18923409. 
  94. "Cell-to-cell spread of HIV permits ongoing replication despite antiretroviral therapy". 477 (7362): 95–98. August 2011. Bibcode 2011Natur.477...95S. :10.1038/nature10347.  21849975. 
  95. "Comparison of HIV-1 and HIV-2 infectivity from a prospective cohort study in Senegal". Statistics in Medicine 22 (4): 573–93. February 2003. :10.1002/sim.1342.  12590415. 
  96. "Human immunodeficiency virus type 2". The Journal of General Virology 83 (Pt 6): 1253–65. June 2002. :10.1099/0022-1317-83-6-1253.  12029140. 
  97. "High levels of HIV-1 in plasma during all stages of infection determined by competitive PCR". Science 259 (5102): 1749–54. March 1993. Bibcode 1993Sci...259.1749P. :10.1126/science.8096089.  8096089. https://semanticscholar.org/paper/357fd5f488550f380ac3c828b6c524fefe90013f. 
  98. "The qualitative nature of the primary immune response to HIV infection is a prognosticator of disease progression independent of the initial level of plasma viremia". 94 (1): 254–58. January 1997. Bibcode 1997PNAS...94..254P. :10.1073/pnas.94.1.254.  19306.  8990195. 
  99. "HIV infection: first battle decides the war". Trends in Immunology 27 (6): 274–81. June 2006. :10.1016/j.it.2006.04.007.  16679064. 
  100. Pillay Deenan Human Immunodeficiency Viruses // Principles and practice of clinical virology — 6th. — Hoboken, NJ: Wiley, 2007. — P. 905. — ISBN 978-0-470-51799-4.
  101. "Primary HIV-1 infection is associated with preferential depletion of CD4+ T lymphocytes from effector sites in the gastrointestinal tract". The Journal of Experimental Medicine 200 (6): 761–70. September 2004. :10.1084/jem.20041196.  2211967.  15365095. 
  102. "CD4+ T cell depletion during all stages of HIV disease occurs predominantly in the gastrointestinal tract". The Journal of Experimental Medicine 200 (6): 749–59. September 2004. :10.1084/jem.20040874.  2211962.  15365096. 
  103. "CCR5 monoclonal antibodies for HIV-1 therapy". Current Opinion in HIV and AIDS 4 (2): 104–11. March 2009. :10.1097/COH.0b013e3283224015.  2760828.  19339948. 
  104. editor Julio Aliberti Control of Innate and Adaptive Immune Responses During Infectious Diseases — New York: Springer Verlag, 2011. — P. 145. — ISBN 978-1-4614-0483-5.
  105. "Immune activation and inflammation in HIV-1 infection: causes and consequences". The Journal of Pathology 214 (2): 231–41. January 2008. :10.1002/path.2276.  18161758. 
  106. "Microbial translocation is a cause of systemic immune activation in chronic HIV infection". Nature Medicine 12 (12): 1365–71. December 2006. :10.1038/nm1511.  1717013.  17115046. 
  107. HIV/AIDS Testing (16 March 2018).
  108. US Preventive Services Task, Force.; Owens, DK; Davidson, KW; Krist, AH; Barry, MJ; Cabana, M; Caughey, AB; Curry, SJ et al. (18 June 2019). "Screening for HIV Infection: US Preventive Services Task Force Recommendation Statement.". JAMA 321 (23): 2326–2336. :10.1001/jama.2019.6587.  31184701. 
  109. "HIV testing for children in resource-limited settings: what are we waiting for?". 7 (7): e1000285. July 2010. :10.1371/journal.pmed.1000285.  2907270.  20652012. 
  111. Home Tests. CDC. Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 шілде 2014.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 28 шілде 2014.
  112. "Revised surveillance case definitions for HIV infection among adults, adolescents, and children aged <18 months and for HIV infection and AIDS among children aged 18 months to <13 years – United States, 2008". MMWR. Recommendations and Reports 57 (RR-10): 1–12. December 2008.  19052530. 
  113. Возианова, 2001
  114. HIV Classification: CDC and WHO Staging Systems  (ағыл.). сайт www.aids-ed.org. Басты дереккөзінен мұрағатталған 3 ақпан 2012. Тексерілді, 29 желтоқсан 2011.
  115. "Condom effectiveness: where are we now?". Sexual Health 9 (1): 10–17. March 2012. :10.1071/SH11036.  22348628. 
  116. Condom Facts and Figures. World Health Organization (August 2003).
  117. "A review of the effectiveness and acceptability of the female condom for dual protection". Sexual Health 9 (1): 18–26. March 2012. :10.1071/SH11037.  22348629. 
  118. "Tenofovir-based pre-exposure prophylaxis for HIV prevention: evolving evidence". Current Opinion in Infectious Diseases 25 (1): 51–57. February 2012. :10.1097/QCO.0b013e32834ef5ef.  3266126.  22156901. 
  119. "Spermicides, microbicides and antiviral agents: recent advances in the development of novel multi-functional compounds". Mini Reviews in Medicinal Chemistry 9 (13): 1556–67. November 2009. :10.2174/138955709790361548.  20205637. 
  120. Siegfried, Nandi, ed (April 2009). "Male circumcision for prevention of heterosexual acquisition of HIV in men". The Cochrane Database of Systematic Reviews (2): CD003362. :10.1002/14651858.CD003362.pub2.  19370585. 
  121. WHO and UNAIDS announce recommendations from expert consultation on male circumcision for HIV prevention. World Health Organization (March 28, 2007).
  122. "Male circumcision, HIV and sexually transmitted infections: a review". British Journal of Nursing 19 (10): 629–34. May 27, 2010. :10.12968/bjon.2010.19.10.48201.  3836228.  20622758. 
  123. "Behavioral aspects of male circumcision for the prevention of HIV infection". Current HIV/AIDS Reports 6 (4): 187–93. November 2009. :10.1007/s11904-009-0025-9.  3557929.  19849961. (subscription required)
  124. "Male circumcision: Africa and beyond?". Current Opinion in Urology 20 (6): 515–19. November 2010. :10.1097/MOU.0b013e32833f1b21.  20844437. https://semanticscholar.org/paper/20d5bffb5f576016fc87e72877f40dc7e231c209. 
  125. "Male circumcision to reduce the risk of HIV and sexually transmitted infections among men who have sex with men". Current Opinion in Infectious Diseases 23 (1): 45–52. February 2010. :10.1097/QCO.0b013e328334e54d.  19935420. 
  126. Wiysonge, Charles Shey, ed (June 2011). "Male circumcision for prevention of homosexual acquisition of HIV in men". The Cochrane Database of Systematic Reviews (6): CD007496. :10.1002/14651858.CD007496.pub2.  21678366. 
  127. "HIV prevention in clinical care settings: 2014 recommendations of the International Antiviral Society–USA Panel". JAMA 312 (4): 390–409. July 23–30, 2014. :10.1001/jama.2014.7999.  6309682.  25038358. 
  128. "Risk compensation in HIV prevention: implications for vaccines, microbicides, and other biomedical HIV prevention technologies". Current HIV/AIDS Reports 4 (4): 165–72. December 2007. :10.1007/s11904-007-0024-7.  2937204.  18366947. 
  129. Operario, Don, ed (October 2007). "Abstinence-only programs for HIV infection prevention in high-income countries". The Cochrane Database of Systematic Reviews (4): CD005421. :10.1002/14651858.CD005421.pub2.  17943855. http://onlinelibrary.wiley.com/o/cochrane/clsysrev/articles/CD005421/frame.html. Retrieved May 31, 2012. 
  130. "Effectiveness of peer education interventions for HIV prevention, adolescent pregnancy prevention and sexual health promotion for young people: a systematic review of European studies". 27 (5): 904–13. October 2012. :10.1093/her/cys055.  22641791. 
  131. "Sexually transmitted infections and adolescence". Acta Dermatovenerologica Croatica 18 (4): 305–10. 2010.  21251451. 
  132. International technical guidance on sexuality education: an evidence-informed approach — Paris: UNESCO, 2018. — P. 12. — ISBN 978-92-3-100259-5.
  133. "Discerning patterns of human immunodeficiency virus risk in healthy young adults". 121 (9): 758–64. September 2008. :10.1016/j.amjmed.2008.04.022.  2597652.  18724961. 
  134. "Voluntary counseling and testing (VCT) for changing HIV-related risk behavior in developing countries". The Cochrane Database of Systematic Reviews 9 (9): CD001224. September 2012. :10.1002/14651858.CD001224.pub4.  3931252.  22972050. 
  135. Lopez, LM; Grey, TW; Chen, M; Denison, J; Stuart, G (9 August 2016). "Behavioral interventions for improving contraceptive use among women living with HIV.". The Cochrane Database of Systematic Reviews (8): CD010243. :10.1002/14651858.CD010243.pub3.  27505053. 
  136. "Antiretroviral therapy for prevention of HIV transmission in HIV-discordant couples". The Cochrane Database of Systematic Reviews 4 (4): CD009153. April 2013. :10.1002/14651858.CD009153.pub3.  4026368.  23633367. 
  137. "Screening for HIV: systematic review to update the 2005 U.S. Preventive Services Task Force recommendation". Annals of Internal Medicine 157 (10): 706–18. November 2012. :10.7326/0003-4819-157-10-201211200-00007.  23165662. https://semanticscholar.org/paper/2984fe0942403b9e983e12f9f54986bb4d6d7e89. 
  138. Owens, Douglas K.; Davidson, Karina W.; Krist, Alex H.; Barry, Michael J.; Cabana, Michael; Caughey, Aaron B.; Curry, Susan J.; Doubeni, Chyke A. et al. (11 June 2019). "Preexposure Prophylaxis for the Prevention of HIV Infection". JAMA 321 (22): 2203–2213. :10.1001/jama.2019.6390.  31184747. 
  139. "Antiretroviral prophylaxis for HIV infection in injecting drug users in Bangkok, Thailand (the Bangkok Tenofovir Study): a randomised, double-blind, placebo-controlled phase 3 trial". The Lancet 381 (9883): 2083–90. June 2013. :10.1016/S0140-6736(13)61127-7.  23769234. 
  140. US Preventive Services Task, Force.; Owens, DK; Davidson, KW; Krist, AH; Barry, MJ; Cabana, M; Caughey, AB; Curry, SJ et al. (11 June 2019). "Preexposure Prophylaxis for the Prevention of HIV Infection: US Preventive Services Task Force Recommendation Statement.". JAMA 321 (22): 2203–2213. :10.1001/jama.2019.6390.  31184747. 
  141. Centers for Disease Control (CDC) (August 1987). "Recommendations for prevention of HIV transmission in health-care settings". MMWR Supplements 36 (2): 1S–18S.  3112554. https://www.cdc.gov/MMWR/PREVIEW/MMWRHTML/00023587.htm. 
  142. "Combination HIV prevention: significance, challenges, and opportunities". Current HIV/AIDS Reports 8 (1): 62–72. March 2011. :10.1007/s11904-010-0063-3.  3036787.  20941553. 
  143. "Opiate substitution treatment and HIV transmission in people who inject drugs: systematic review and meta-analysis". BMJ 345 (oct03 3): e5945. October 2012. :10.1136/bmj.e5945.  3489107.  23038795. 
  144. "HIV exposure through contact with body fluids". Prescrire International 21 (126): 100–01, 103–05. April 2012.  22515138. 
  145. "Updated US Public Health Service guidelines for the management of occupational exposures to human immunodeficiency virus and recommendations for postexposure prophylaxis". 34 (9): 875–92. September 2013. :10.1086/672271.  23917901. https://semanticscholar.org/paper/5ce62af625f29039b16271733be5044a935d997a. 
  146. "Clinical practice. Care of the adult patient after sexual assault". The New England Journal of Medicine 365 (9): 834–41. September 2011. :10.1056/NEJMcp1102869.  21879901. https://semanticscholar.org/paper/bf568cabfb1fe97f7fb9512abd2641c31629ea89. 
  147. Young, Taryn, ed (January 2007). "Antiretroviral post-exposure prophylaxis (PEP) for occupational HIV exposure". The Cochrane Database of Systematic Reviews (1): CD002835. :10.1002/14651858.CD002835.pub3.  17253483. 
  148. Siegfried, Nandi, ed (July 2011). "Antiretrovirals for reducing the risk of mother-to-child transmission of HIV infection". The Cochrane Database of Systematic Reviews (7): CD003510. :10.1002/14651858.CD003510.pub3.  21735394. 
  149. WHO HIV and Infant Feeding Technical Consultation Held on behalf of the Inter-agency Task Team (IATT) on Prevention of HIV – Infections in Pregnant Women, Mothers and their Infants – Consensus statement (October 25–27, 2006).
  150. Horvath, Tara, ed (January 2009). "Interventions for preventing late postnatal mother-to-child transmission of HIV". The Cochrane Database of Systematic Reviews (1): CD006734. :10.1002/14651858.CD006734.pub2.  19160297. 
  151. WHO validates elimination of mother-to-child transmission of HIV and syphilis in Cuba. World Health Organization (June 30, 2015).
  152. "HIV vaccines: an attainable goal?". Swiss Medical Weekly 142: w13535. March 2012. :10.4414/smw.2012.13535.  22389197. 
  153. U.S. Army Office of the Surgeon General HIV Vaccine Trial in Thai Adults (March 21, 2011).
  154. U.S. Army Office of the Surgeon General Follow up of Thai Adult Volunteers With Breakthrough HIV Infection After Participation in a Preventive HIV Vaccine Trial (June 2, 2010).
  155. "Life expectancy of HIV-positive adults: a review". Sexual Health 8 (4): 526–33. December 2011. :10.1071/SH11046.  22127039. 
  156. UNAIDS 2011 pg. 1–10
  157. Davis, Nicola Second Person Ever to Be Cleared of HIV Reveals Identity. The Guardian (March 8, 2020). Тексерілді, 8 наурыз 2020.
  158. Antiretroviral therapy for HIV infection in adults and adolescents: recommendations for a public health approach — World Health Organization, 2010. — P. 19–20. — ISBN 978-92-4-159976-4.
  159. Consolidated guidelines on the use of antiretroviral drugs for treating and preventing HIV infection — World Health Organization, 2013. — P. 28–30. — ISBN 978-92-4-150572-7.
  160. UPDATE OF RECOMMENDATIONS ON FIRST- AND SECOND-LINE ANTIRETROVIRAL REGIMENS. World Health Organization (July 2019). Тексерілді, 16 қараша 2019.
  161. Guidelines for the Use of Antiretroviral Agents in HIV-1-Infected Adults and Adolescents (February 12, 2013).
  162. "Timing of initiation of antiretroviral therapy in AIDS-free HIV-1-infected patients: a collaborative analysis of 18 HIV cohort studies". The Lancet 373 (9672): 1352–63. April 2009. :10.1016/S0140-6736(09)60612-7.  2670965.  19361855. 
  163. "Economic and quality of life outcomes of antiretroviral therapy for HIV/AIDS in developing countries: a systematic literature review". 21 (11): 1343–56. November 2009. :10.1080/09540120902889926.  20024710. 
  164. "Sexual transmission of HIV according to viral load and antiretroviral therapy: systematic review and meta-analysis". AIDS 23 (11): 1397–404. July 2009. :10.1097/QAD.0b013e32832b7dca.  19381076. https://semanticscholar.org/paper/2c9cbaa1a5829e12f21d389df5f920c0af83895f. 
  165. "Antiretroviral adherence in a resource-poor setting". Current HIV/AIDS Reports 2 (4): 171–76. November 2005. :10.1007/s11904-005-0012-8.  16343374. 
  166. "Adherence to antiretroviral therapy for human immunodeficiency virus/acquired immune deficiency syndrome among drug users: a systematic review". Addiction 103 (8): 1242–57. August 2008. :10.1111/j.1360-0443.2008.02269.x.  18855813. 
  167. "HIV treatment adherence, drug resistance, virologic failure: evolving concepts". Infectious Disorders Drug Targets 11 (2): 167–74. April 2011. :10.2174/187152611795589663.  5072419.  21406048. 
  168. "Adverse effects of antiretroviral therapy for HIV infection". Canadian Medical Association Journal 170 (2): 229–38. January 2004.  315530.  14734438. 
  169. "Prolongation and quality of life for HIV-infected adults treated with highly active antiretroviral therapy (HAART): a balancing act". 61 (3): 469–73. March 2008. :10.1093/jac/dkm499.  18174196. 
  170. "Human immunodeficiency virus & cardiovascular risk". The Indian Journal of Medical Research 134 (6): 898–903. December 2011. :10.4103/0971-5916.92634.  3284097.  22310821. 
  171. Summary of recommendations on when to start ART in children (PDF) (June 2013).
  172. Guidelines for intensified tuberculosis case-finding and isoniazid preventive therapy for people living with HIV in resource-constrained settings (PDF) (2011).
  173. "Hepatitis A and B virus immunization in HIV-infected persons". The AIDS Reader 16 (1): 15–17. January 2006.  16433468. 
  174. UNAIDS 2011 pg. 150–160
  175. "HIV-associated Pneumocystis pneumonia". Proceedings of the American Thoracic Society 8 (3): 294–300. June 2011. :10.1513/pats.201009-062WR.  3132788.  21653531. 
  176. Treating opportunistic infections among HIV-infected adults and adolescents. Recommendations from CDC, the National Institutes of Health, and the HIV Medicine Association/Infectious Diseases Society of America. (February 2, 2007). Тексерілді, 26 шілде 2018.
  177. Concepts in immunology and immunotherapeutics — 4th. — Bethesda, MD: American Society of Health-System Pharmacists, 2008. — P. 143. — ISBN 978-1-58528-127-5.
  178. "Influenza vaccination for immunocompromised patients: summary of a systematic review and meta-analysis". Influenza and Other Respiratory Viruses 7 Suppl 2: 72–75. September 2013. :10.1111/irv.12084.  5909396.  24034488. 
  179. "Pneumococcal vaccination among HIV-infected adult patients in the era of combination antiretroviral therapy". 10 (12): 3700–10. 2014. :10.4161/hv.32247.  4514044.  25483681. 
  180. World Health Organization Nutrient requirements for people living with HIV/AIDS: Report of a technical consultation — Geneva.
  181. "Micronutrients in HIV/AIDS: is there evidence to change the WHO 2003 recommendations?". 94 (6): 1683S–1689S. December 2011. :10.3945/ajcn.111.011999.  3226021.  22089440. 
  182. "The role of micronutrients in the diet of HIV-1-infected individuals". 4 (7): 2442–56. June 2012. :10.2741/e556.  22652651. https://www.bioscience.org/2012/v4e/af/556/fulltext.htm. 
  183. "Efficacy and safety of zinc supplementation for adults, children and pregnant women with HIV infection: systematic review". Tropical Medicine & International Health 16 (12): 1474–82. December 2011. :10.1111/j.1365-3156.2011.02871.x.  21895892. 
  184. "Micronutrient supplementation in adults with HIV infection". The Cochrane Database of Systematic Reviews 5: CD003650. May 2017. :10.1002/14651858.CD003650.pub4.  5458097.  28518221. 
  185. "Micronutrient supplementation in pregnant women with HIV infection". The Cochrane Database of Systematic Reviews (3): CD009755. March 2012. :10.1002/14651858.CD009755.  22419344. 
  186. "Micronutrient supplementation for children with HIV infection". The Cochrane Database of Systematic Reviews (10): CD010666. October 2013. :10.1002/14651858.CD010666.  24114375. 
  187. "Complementary therapies for the treatment of HIV: in search of the evidence". International Journal of STD & AIDS 16 (6): 395–403. June 2005. :10.1258/0956462054093962.  15969772. 
  188. "Complementary and alternative medicine use among HIV-positive people: research synthesis and implications for HIV care". AIDS Care 20 (8): 1002–18. September 2008. :10.1080/09540120701767216.  2570227.  18608078. 
  189. Liu, Jian Ping, ed (July 2005). "Herbal medicines for treating HIV infection and AIDS". The Cochrane Database of Systematic Reviews (3): CD003937. :10.1002/14651858.CD003937.pub2.  16034917. 
  190. "The medical use of cannabis for reducing morbidity and mortality in patients with HIV/AIDS". The Cochrane Database of Systematic Reviews 4 (4): CD005175. April 2013. :10.1002/14651858.CD005175.pub3.  23633327. 
  191. "Current status of HIV infection: a review for non-HIV-treating physicians". International Journal of Dermatology 46 (12): 1219–28. December 2007. :10.1111/j.1365-4632.2007.03520.x.  18173512. 
  192. "HIV-1 infection in rural Africa: is there a difference in median time to AIDS and survival compared with that in industrialized countries?". AIDS 16 (4): 597–603. March 2002. :10.1097/00002030-200203080-00011.  11873003. https://semanticscholar.org/paper/907a72ac4e604b3d529c1f38e2cb68aebc1d1da3. 
  193. Progression and mortality of untreated HIV-positive individuals living in resource-limited settings: update of literature review and evidence synthesis. UNAIDS Obligation HQ/05/422204. 2006. http://data.unaids.org/pub/Periodical/2006/zwahlen_unaids_hq_05_422204_2007_en.pdf. Retrieved March 19, 2008. 
  194. Antiretroviral Therapy Cohort Collaboration (July 2008). "Life expectancy of individuals on combination antiretroviral therapy in high-income countries: a collaborative analysis of 14 cohort studies". The Lancet 372 (9635): 293–99. :10.1016/S0140-6736(08)61113-7.  3130543.  18657708. 
  195. "The lifetime cost of current human immunodeficiency virus care in the United States". Medical Care 44 (11): 990–97. November 2006. :10.1097/01.mlr.0000228021.89490.2a.  17063130. 
  196. "AIDS-related malignancies: emerging challenges in the era of highly active antiretroviral therapy". The Oncologist 10 (6): 412–26. Jun–Jul 2005. :10.1634/theoncologist.10-6-412.  15967835. 
  197. "The impact of host genetics on HIV infection and disease progression in the era of highly active antiretroviral therapy". AIDS 17 Suppl 4 (Suppl 4): S51–60. 2003. :10.1097/00002030-200317004-00006.  15080180. 
  198. "AIDS in Africa: the impact of coinfections on the pathogenesis of HIV-1 infection". The Journal of Infection 48 (1): 1–12. January 2004. :10.1016/j.jinf.2003.09.001.  14667787. 
  199. "The glutamine-rich region of the HIV-1 Tat protein is involved in T-cell apoptosis". The Journal of Biological Chemistry 279 (46): 48197–204. November 2004. :10.1074/jbc.M406195200.  15331610. 
  200. "The C terminus of HIV-1 Tat modulates the extent of CD178-mediated apoptosis of T cells". The Journal of Biological Chemistry 280 (46): 38376–82. November 2005. :10.1074/jbc.M506630200.  16155003. 
  201. Tuberculosis. World Health Organization (March 2012).
  202. World Health Organization Global tuberculosis control 2011 — 2011. — ISBN 978-92-4-156438-0.
  203. Rubin's pathology: clinicopathologic foundations of medicine — Sixth. — Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins, 2011. — P. 154. — ISBN 978-1-60547-968-2.
  204. "Epidemiology of Anal Canal Cancer". Surgical Oncology Clinics of North America 26 (1): 9–15. January 2017. :10.1016/j.soc.2016.07.001.  27889039. 
  205. "Cognitive neuropsychology of HIV-associated neurocognitive disorders". 19 (2): 152–68. June 2009. :10.1007/s11065-009-9102-5.  2690857.  19462243. 
  206. "Antiretroviral therapy and the prevalence of osteopenia and osteoporosis: a meta-analytic review". AIDS 20 (17): 2165–74. November 2006. :10.1097/QAD.0b013e32801022eb.  17086056. 
  207. "Symptom management and self-care for peripheral neuropathy in HIV/AIDS". AIDS Care 19 (2): 179–89. February 2007. :10.1080/09540120600971083.  17364396. 
  208. "AIDS-related malignancies". Nature Reviews. Cancer 2 (5): 373–82. May 2002. :10.1038/nrc797.  12044013. 
  209. "Therapy insight: AIDS-related malignancies – the influence of antiviral therapy on pathogenesis and management". Nature Clinical Practice Oncology 2 (8): 406–15; quiz 423. August 2005. :10.1038/ncponc0253.  16130937. https://zenodo.org/record/1233371. 
  210. "Recent developments in HIV and the kidney". Current Opinion in Infectious Diseases 22 (1): 43–48. February 2009. :10.1097/QCO.0b013e328320ffec.  19106702. https://semanticscholar.org/paper/b1b8b4411d2d269fe447d820d50b0bba68e4e6f4. 
  211. Дереккөз қатесі: Жарамсыз <ref> тегі; no text was provided for refs named auto
  212. "The spread, treatment, and prevention of HIV-1: evolution of a global pandemic". The Journal of Clinical Investigation 118 (4): 1244–54. April 2008. :10.1172/JCI34706.  2276790.  18382737. 
  213. Fact sheet – Latest statistics on the status of the AIDS epidemic | UNAIDS.
  214. UNAIDS reports a 52% reduction in new HIV infections among children and a combined 33% reduction among adults and children since 2001.
  215. UNAIDS 2011 pg. 20–30
  216. UNAIDS 2011 pp. 40–50
  217. Mandell, Bennett, and Dolan (2010). Chapter 117.
  218. Қазақ дерматология және инфекциялық аурулар ғылыми орталығы жүргізген статистика Мұрағатталған 2 наурыздың 2020 жылы.
  219. How I told the world about Aids, BBC News (June 5, 2006). Тексерілді 12 ақпанның 2019.
  220. "Pneumocystis pneumonia – Los Angeles. 1981". 96 (6): 980–81; discussion 982–83. June 2006. :10.2105/AJPH.96.6.980.  1470612.  16714472. https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/june_5.htm. 
  221. "Disseminated Kaposi's sarcoma syndrome in young homosexual men". 5 (4): 468–71. October 1981. :10.1016/S0190-9622(81)80010-2.  7287964. 
  222. "Kaposi's sarcoma in homosexual men-a report of eight cases". The Lancet 2 (8247): 598–600. September 1981. :10.1016/S0140-6736(81)92740-9.  6116083. 
  223. "Reverse transcription of the HIV-1 pandemic". FASEB Journal 21 (14): 3795–808. December 2007. :10.1096/fj.07-8697rev.  17639073. 
  224. Centers for Disease Control (CDC) (July 1982). "Opportunistic infections and Kaposi's sarcoma among Haitians in the United States". Morbidity and Mortality Weekly Report 31 (26): 353–54, 360–61.  6811853. https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/00001123.htm. 
  225. Centers for Disease Control (CDC) (May 1982). "Persistent, generalized lymphadenopathy among homosexual males". Morbidity and Mortality Weekly Report 31 (19): 249–51.  6808340. https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/00001096.htm. 
  226. "Isolation of a T-lymphotropic retrovirus from a patient at risk for acquired immune deficiency syndrome (AIDS)". Science 220 (4599): 868–71. May 1983. Bibcode 1983Sci...220..868B. :10.1126/science.6189183.  6189183. https://semanticscholar.org/paper/7872732fd9c2e2bc5102408b477a8fd7adbe633f. 
  227. Gilman, Sander L (1987). Gilman, Sander L.. ed. "AIDS and Syphilis: The Iconography of Disease". October 43: 87–107. :10.2307/3397566.  3397566. 
  228. Making Headway Under Hellacious Circumstances. (July 28, 2006).
  229. Altman LK. New homosexual disorder worries health officials, The New York Times (May 11, 1982).
  230. Kher U. A Name for the Plague, Time (July 27, 1982).
  231. Centers for Disease Control (CDC) (September 1982). "Update on acquired immune deficiency syndrome (AIDS) – United States". Morbidity and Mortality Weekly Report 31 (37): 507–08, 513–14.  6815471. 
  232. "Isolation of human T-cell leukemia virus in acquired immune deficiency syndrome (AIDS)". Science 220 (4599): 865–67. May 1983. Bibcode 1983Sci...220..865G. :10.1126/science.6601823.  6601823. 
  233. "Isolation of a T-lymphotropic retrovirus from a patient at risk for acquired immune deficiency syndrome (AIDS)". Science 220 (4599): 868–71. May 1983. Bibcode 1983Sci...220..868B. :10.1126/science.6189183.  6189183. https://semanticscholar.org/paper/7872732fd9c2e2bc5102408b477a8fd7adbe633f. 
  234. Who's who in gay and lesbian history — London: Routledge, 2001. — P. 154. — ISBN 978-0-415-22974-6.
  235. "Origin of HIV-1 in the chimpanzee Pan troglodytes troglodytes". Nature 397 (6718): 436–41. February 1999. Bibcode 1999Natur.397..436G. :10.1038/17130.  9989410.

уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер

Adamnyn immuntapshylyk virusy infekciyasy zhәne zhuktyrylgan immuntapshylygynyn sindromy AIV ZhITS adamnyn immuntapshylyk virusy AIV kozdyrgan infekciyanyn organizmge әserinen damityn dertti zhagdaj Infekciya zhuktyrgan adamda eshbir auru belgileri bajkalmauy ne kyska merzimdi tumau tәrizdi sindrom belgileri pajda boluy mүmkin Әdette infekciyanyn simptomsyz kezeni uzakka sozylady Auru үdegen zhagdajda adamnyn immundy zhүjesi әlsirep tuberkulez sekildi kop kezdesetin sondaj ak immunitet kyzmeti kalypty adamdarda bola bermejtin opportunis infekciyalar men isikter pajda boluy mүmkin Infekciyanyn atalgan kesh belgilerinin zhiyntygyn zhүre pajda bolgan immunitet tapshylygy sindromy ZhITS dep atajdy Әdette bul saty adamnyn ote katty zhүdeuimen katar zhүredi AIV ZhITSBaska ataulary AIV auruy AIV infekciyasy AITV infekciyasy AҚTҚ ZhҚTBҚyzyl bau AIV on zhәne ZhITS pen omir sүretin adamdarga niettestik bildiru nyshany Sala Infekciyalyk auruSimptomdary Erte Tumau tәrizdi sindrom Keshteu limfa tүjinderinin ulgayuy kyzba salmak tastauAskynulary Opportunistik infekciyalar ospeҰzaktygy Өmir bojySebepteri Adamnyn immuntapshylyk virusy AIV Қauip faktorlary Virus kan ana sүti korgausyz zhynystyk katynas arkyly berilediDiagnostika әdisi Қan taldamasyAldyn alu korgauly zhynystyk katynas ine almasu sүndetteu zhuktyruga dejingi zhәne kejingi profilaktikaEmi Antivirusty dәrilerBolzhamy Em zhүrgizilse kalypty omir sүredi al zhүrgizilmegen zhagdajda 11 zhylZhiiligi 1 7 mln zhana zhagdaj 2018 37 9 mln adam AIV pen omir sүrude 2018 Өlim 770 000 2018 ondeu AIV birinshi kezekte korgausyz seks anal zhәne oral seksi kezinde de kan bylazyk shәuet kynap shyryshy arkyly zhuktyrylgan kan kuyu teriasty inekciyaga arnalgan ine arkyly sondaj ak zhүktilik bosanu ne emizu kezinde anadan balaga berile alady Virus silekej ter zhas sekildi dene sujyktygy arkyly adamnan adamga berilmejdi Aldyn alu sharalary ine almasu bastamasy koldanylgan ineni zhanasyna tegin almastyru zhuktyrgandardy emdeu zhuktyruga dejingi zhәne kejingi profilaktika zhәne erlerdi sүndetteu Aurudan tolyk ajyktyratyn dәri ne vakcina zhok dese de antiretrovirusty terapiya auru agymyn bayaulatyp omir sүrudin әdettegi uzaktygyna әkelui mүmkin Diagnoz kojylgan sәtten bastap emdeudi bastau usynylady Auru zhuktyrgan adam emdelmese shamamen 11 zhyl omir sүredi Anasyna da balaga da antiretrovirusty terapiya zhүrgizu arkyly nәrestede aurudyn damuyn aldyn aluga bolady 2018 zhyly әlemde shamamen 37 9 million adamnyn statusy AIV on bolyp onyn 770 000 kajtys bolgan Zhuktyrgandardyn 20 6 millionga zhuygy Afrikanyn shygysy men ontүstiginde turady ZhITS anyktalgannan bastap XX gasyrdyn 80 zhyldary 2018 zhylga dejin bul aurudan 32 million adam koz zhumdy 2019 zhylgy derek bojynsha Қazakstanda orys 24 mynnan astam adam AIV zhuktyrgan AIV ZhITS pandemiya yagni ote aukymdy ajmakka belsendi tүrde taraluda AIV algash ret XIX gasyr sonynda ne XX gasyr basynda Ortalyk batys Afrikada pajda bolgan degen bolzham bar ZhITSti algashky bolyp 1981 zhyly AҚSh Aurudy bakylau zhәne boldyrmau ortalyktary agylsh Centers for Disease Control and Prevention CDC anyktagan al onyn sebebi AIV zhukpasy ekeni onzhyldyktyn basynda mәlim bolgan AIV ZhITS kogamga dert retinde de diskriminaciya tүri retinde de үlken ykpalyn tigizdi Sondaj ak aurudyn ekonomikaga da ykpaly az emes AIV ZhITS zhajly auru kүndelikti turmystyk karym katynasta berilui mүmkin degen sekildi zhansak tүsinikter de ote kop Katolik shirkeui үrpekkapty aurudan saktanu үshin pajdalanudy koldamajtyny belgili sondyktan bul auru osy sekildi koptegen dinge katysty dau damajga da arkau bolyp otyr 1980 zhyldary anyktalgannan beri AIV ZhITS әlem medicinasy men sayasatynyn nazaryn ozine audaryp үlken karzhylandyrudy talap etude Belgileri men simptomdaryAIV infekciyanyn үsh negizgi satysy bar zhiti infekciya zhasyryn saty ZhITS Zhiti infekciya Zhiti AIV infekciyasynyn negizgi simptomdary AIV zhuktyrgannan kejingi algashky kezen zhiti AIV bastapky AIV nemese zhedel retrovirustyk sindrom dep atalady Kobine zhuktyrgannan 2 4 apta otkennen kejin adamda tumau tәrizdi ne mononukleoz tәrizdi sindrom damuy mүmkin al kejbirinde esh simptom bajkalmajdy Barlyk zhagdajdyn tek 40 90 simptomdar korinis berui mүmkin Zhii kezdesetinderi kyzba limfa tүjinderinin ulgajyp auyrsynuy tamak kabynuy bortpeler bas auyrsynuy sharshagyshtyk zhәne ne auyz ben zhynys mүshelerindegi zharalar Bortpe 20 50 zhagdajda kezdesui mүmkin Әdette ol keudege dak ne kopirshik tүrinde shygady Kej adamdarda osy satynyn ozinde opportunis infekciyalar immuniteti kalypty zhumys istejtin adamdarda auru tugyzbajtyn shartty patogendi flora kozdyratyn infekciyalar damidy Budan bolek loksu ne diareya syndy askazan ishek belgileri korinis berui mүmkin Zhүjke zhүjesi tarapynan shetkeri nejropatiyalar men Gijen Barre sindromy damuy mүmkin Simptomdardyn uzaktygy әrtүrli bolady birak әdette bir ne eki aptaga sozylady Atalgan simptomdar tek osy auruga tәn bolmagandyktan bejspecifikalyk simptomdar kop zhagdajda AIV infekciyasynyn belgileri dep karastyrylmajdy Otbasy dәrigeri ne auruhana dәrigeri atalgan simptomdardy korse de kobine zhii kezdesetin infekciyalyk aurulardyn birin diagnoz retinde kate kojyp zhatady Sondyktan infekciya zhuktyru kaupi bar adamda sebebi belgisiz kyzba anyktalsa AIV infekciyasyn da eskergen durys Zhasyryn saty Bastapky simptomdar korinis bergennen kejin zhasyryn saty simptomsyz AIV ne sozylmaly AIV dep atalatyn kezen bastalady Em zhүrgizilmese atalgan saty AIV infekciyasyna tәn agymmen 3 zhyldan 20 zhylga dejin sozyluy mүmkin orta eseppen 8 zhyl Әdette bastapky kezde simptomdar az ne mүldem bolmaganymen osy satynyn sonynda kobi kyzbaga zhүdeuge askazan ishek aurulary men bulshyket aurysynuyna shagynady AIV zhuktyrgan adamdardyn 50 70 birneshe top limfa tүjinderinin sebebi belgisiz auyrsynusyz ulgayuymen sipattalatyn turakty generalizaciyalangan limfadenopatiyasy damidy Әdette ol үsh ajdan alty ajga dejin sozyluy mүmkin Virus titri zhogary әri em kabyldamajtyn AIV 1 zhuktyrgan adamdarda kobine ZhITS damyganmen kej boliginde shamamen 5 antiretrovirusty terapiya zhүrgizbegennin ozinde CD4 T zhasushalarynyn T helperler kalypty dengeji bes zhyldan da kop saktaluy mүmkin Bundaj adamdardy AIV bakylaushylary ne uzak merzimdi nonprogessorlar dep atajdy agylsh Long term nonprogressor LTPN Al antiretrovirusty terapiya zhүrgizbegennin ozinde virus titri tomen ne mүlde anyktalmajtyn adamdar tobyn degdar bakylaushylar ne degdar supressorlar dep atajdy Shamamen AIV zhuktyrgan 300 adamnyn bireui osy topka zhatady Zhүre pajda bolgan immuntapshylyk sindromy ZhITStin negizgi simptomdaryKaposhi sarkomasy Zhүre pajda bolgan immuntapshylyk sindromy ZhITS dep bir mikrolitr kandagy CD4 T zhasushalarynyn sany 200 den tomen boluynan nemese AIV infekciyasyna tәn aurulardyn damuynan pajda bolgan zhagdajdy ajtamyz Em zhүrgizilmese AIV zhuktyrgan adamdardyn zhartysyna zhuygy on zhyl ishinde ZhITSke shaldygady Adamda ZhITS bar ekenin ajkyndajtyn en zhii kezdesetin zhagdajlar pnevmocist kozdyrgan pnevmoniya 40 AIV kezindegi zhүdeu sindromy tүrindegi kaheksiya 20 zhәne onesh kandidozy Sondaj ak tynys alu zholdarynyn infekciyasy da kүdik tugyzuga negiz bola alady Opportunis infekciyalar kalypty zhagdajda immundy zhүje tarapynan bakylanatyn bakteriyalar virustar sanyraukulaktar men parazitter kozdyratyn zhukpaly aurular toby Damuy mүmkin infekciya tүri adamnyn korshagan ortasynda kezdesetin kozdyrgyshka bajlanysty Bul zhukpalar kez kelgen mүsheler zhүjesin zakymdauy mүmkin ZhITSke shaldykkan adamda Kaposhi sarkomasy Borkit limfomasy ortalyk zhүjke zhүjesinin birinshilik limfomasy zhәne zhatyr mojny obyry sekildi virusty obyr aurularynyn damu kaupi artady Kaposhi sarkomasy AIV zhuktyrgan adamdardyn 10 20 da damityn en zhii kezdesetin obyr tүri En zhii kezdesetin ekinshi obyr tүri limfoma ZhITSke shaldykkandardyn 16 osy obyrdan kajtys bolgan sondaj ak ol 3 4 zhagdajda ZhITStin algashky korinisi bolady Atalgan eki obyr da adam gerpesvirusynyn 8 tүrimen HHV 8 birlese damidy Zhatyr mojny obyry da adam papilomavirusymen birlese damuyna bajlanysty ZhITSi bar adamdar osy dertke zhii shaldygady Bul adamdarda konyunktiva obyry da ajtarlyktaj zhii kezdesedi Sondaj ak ZhITSi bar adamdarda kyzba tershendik әsirese tүnde limfa tүjinderinin ulgayuy kaltyrau әlsizdik zhәne eriksiz salmak zhogaltu sekildi zhүjeli simptomdar da anyktalady ZhITStin kelesi zhii kezdesetin simptomy diareya ol 90 zhagdajda korinis beredi Budan bolek bul adamdarda opportunis infekciyalar men obyrga katysy zhok psihikalyk zhәne nevrologiyalyk belgiler de anyktaluy mүmkinTransmissiyaInfekciya kozimen zhuktyru zholy bola alatyn әreketke baru kezinde AIV zhuktyru kaupinin ortasha dengeji Zhugu zholy Zhuktyru kaupiҚan transfuziyasy 90 Bosanu balaga 25 Ortak ine koldanu 0 67 Қoldanylgan ineden zharakat alu 0 30 Anal seks kabyldaushy 0 04 3 0 Anal seks engizushi 0 03 Қynaptyk seks kabyldaushy 0 05 0 30 Қynaptyk seks engizushi 0 01 0 38 Oral seks kabyldaushy 0 0 04 Oral seks engizushi 0 0 005 zhynystyk katynaska mүshekapsyz tүskende Derekter kabyldaushy da engizushi de er bolgandagy statistikany korsetedi AIV beriluinin үsh negizi zholy belgili zhynystyk katynas dene sujyktygy ne tinderi arkyly sondaj ak zhүktilik bosanu nemese emizu kezinde anadan balaga tikesinen berilu Eger kan aralaspasa nәzhis muryn sekreciyasy silekej kakyryk ter koz zhasy zәr nemese kusyk arkyly AIV zhuktyru kaupi bolmajdy Adam AIVtyn birneshe shtammyn katar zhuktyruy mүmkin bul zhagdaj AIV superinfekciyasy dep atalady Zhynystyk katynas AIVtyn en zhii zhugu zholy infekciya zhuktyrgan adammen zhynystyk katynaska tүsu Alajda uzak uakyt emdeludin nәtizhesinde virus titri anyktalmajtyn dengejge zhetken adam AIVty zhynystyk zholmen ozgege zhuktyrmajdy Әlemde AIV taraluynyn en zhii zholy әr zhynysty adamdar arasyndagy zhynystyk katynas degenmen negizgi berilu zholdary әr memlekette әr tүrli Mysaly Қazakstanda birinshi orynga infekciyanyn geteroseksualdar arasyndagy zhynystyk katynas zholymen berilui shygyp otyr 2017 zhyly AҚShtagy AIV zhuktyru zhagdajlarynyn kobi erlermen zhynystyk katynaska tүsetin erler arasynda bolgany anyktalgan zhanadan AIV zhuktyrgan 13 zhastan askan er adamdardyn 82 zhәne zhalpy zhanadan zhuktyrgandardyn 70 AҚSh ta 13 24 zhastagy gejler men biseksualdar sol zhas tobyndagy zhanadan AIV zhukpasyn zhuktyrgan er adamdardyn 92 yn al barlyk gej men biseksual erlerdin 27 yn kurajdy AҚShta gejler men biseksualdardyn shamamen 15 al transgender әjelderdin 28 AIV statusy on Қorgausyz katynaska keler bolsak zhynystyk akt kezinde AIVtyn berilu kaupi tabysy tomen elderde 4 10 ese zhogary Atalgan elderde virustyn әjelden er adamga berilu kaupi әr aktte 0 38 al erden әjelge berilu kaupi әr aktte 0 30 kurajdy tabysy zhogary elder үshin әjelden erge berilui 0 04 al erden әjelge berilui 0 08 kurajdy Әsirese anal seksi arkyly berilu kaupi zhogary geteroseksual bolsyn gomoseksual bolsyn anal seksi kezinde әr aktte berilu kaupi 1 4 1 7 kurajdy Oral seks zholymen berilu kaupi salystyrmaly tүrde tomen bolganymen zhogalyp ketpejdi Auyz arkyly zhynystyk katynaska tүsude infekciya zhuktyru kaupi shamamen nol dep bagalanady degenmen osy uakytka dejin bul seks tүrimen zhugu zhajly birneshe zhagdaj habarlangan Oral sekste kabyldaushy үshin kauip 0 0 04 dengejinde bagalanady Tabysy az elderdegi zhezokshelik dengejine karaj virustyn әjelden erge berilu kaupi әr aktte 2 4 al erden әjelge berilu kaupi әr aktte 0 05 dep bagalanady Transmissiya kaupi adamda zhynystyk zholmen beriletin infekciyalar men zhynys mүshesinde zhara bolgan kezde zhogarylajdy Zhynys mүshelerindegi zhara kauipti shamamen bes ese arttyrady Gonoreya hlamidioz trihomoniaz zhәne bakteriyalyk vaginoz siyakty zhynystyk zholmen beriletin baska da infekciyalar berilu kaupin azdap zhogarylatady dep esepteledi Zhuktyrgan adamnyn virus titri zhynystyk zholmen katar anadan balaga berilu kezinde de manyzdy kauip faktory bop sanalady AIV infekciyasynyn algashky 2 5 ajynda zhiti AIV saldarynan kandagy virus titrinin zhogary boluyna bajlanysty zhukkyshtygy on eki ese al infekciyanyn songy satylarynda shamamen segiz ese artady Kommerciyalyk seks kyzmetkerlerinin pornografiyany kosa alganda AIV zhuktyru yktimaldygy zhogary Doreki zhynystyk katynas ta zhuktyru kaupin zhogarlatatyn faktor boluy mүmkin Sondaj ak AIV zhuktyru kaupinin zhogarylauyna alyp keledi үjtkeni zorlau kezinde mүshekap sirek koldanylady kynapty ne tik ishekti zharakattau kaupi de zhogary sonymen katar zhynystyk zholmen beriletin baska da infekciyalardy zhuktyru kaupi artady Dene sujyktygy Esirtki kabyldauda ZhITS zhuktyru kaupin korsetetin poster AIVty zhuktyrudyn ekinshi bir zholy kan zhәne onyn komponentterin engizu ne kuyu Esirtkini tamyrga engizu үshin ortak ine koldanu koldanylgan ineden zharakattanu kan nemese kan komponentterin kuyu kezinde ne zalalsyzdandyrylmagan kural zhabdykpen medicinalyk inekciya zhүrgizu kezinde AIV berilui mүmkin Ortak koldanylgan ineden zhugu yktimaldygy bir koldanganda 0 63 2 4 al ortasha eseppen 0 8 dy kurajdy AIV on adam koldangan ineden zharakat algan kezde AIVpen infekciyalanu kaupi shamamen 0 3 333 zhagdajda 1 al shyryshty kabyk arkyly infekciyalangan kannan zhugu kaupi 0 09 1000 zhagdajda 1 Degenmen kandagy virus titri zhogary ne zharakat teren bolsa kauip 5 ga dejin artuy mүmkin AҚSh ta 2009 zhyldagy zhana infekciyalanu zhagdajlarynyn 12 tamyrishilik esirtki egetinder kurady al kej ajmaktarda esirtki kabyldajtyndardyn 80 kobi AIV zhukpasyn zhuktyrgan Infekciyalangan kandy kuyu kezinde zhugu kaupi 93 Degenmen damygan memleketterde kan kuyudan zhuktyru kaupi ote tomen 500 000 zhagdajdan bireu sebebi donorlardyn barlygy AIVka tekseriledi mysaly Ұlybritaniyada gemotransfuziya arkyly AIV zhuktyru kaupi bes millionnan bir al 2009 zhyly AҚShta bul korsetkish 1 5 millionnan bir boldy 2008 zhylgy mәlimetter bojynsha tabysy tomen elderde tek donorlardyn zhartysy gana AIVka tekseriledi zhәne bul ajmaktarda AIV zhuktyru zhagdajlarynyn 15 kan men kan komponentterin kuyu kezinde zhuktyrgan Bul әlemdegi infekciyalanudyn 5 10 kurajdy AIV agza tinderi men mүsheler transplantaciyasy kezinde de zhuguy mүmkin degenmen barlyk donorlar AIVka tekseriluine bajlanysty zhugu kaupi ote tomen Saktanusyz inekciya zhүrgizu Afrikadagy AIVtyn taraluynda үlken rol atkarady 2007 zhyly osy ajmaktagy barlyk tuyndagan infekciyalardyn 12 17 medicinalyk shpricterdi burys koldanu sebep bolgan Dүniezhүzilik densaulyk saktau ujymynyn mәlimetinshe Afrikadagy medicinalyk inekciya zhasauda infekciyanyn berilu kaupi 1 2 Bul ajmakta zhүrgiziletin invaziyaly proceduralar bosandyru zhumystary zhәne tis emdeude de sanitariya talaptary durys oryndalmagandyktan virustyn taralu kaupin arttyryp otyr Tatu pirsing tyrtyk zhasaushy zhәne zhasatushy teoriya zhүzinde AIV zhuktyruy mүmkin birak ondaj zhagdajlar әli tirkelmegen Masa ne baska zhәndikter AIV tasymaldaj almajdy Anadan balaga AIV zhүktilik bosanu emizu kezinde anadan balaga zhuguy mүmkin 2008 zhylgy mәlimet bojynsha tikesinen berilu anadan balaga balalardagy AIV infekciyasynyn 90 sebep bolgan Eger emdeu zhүrgizilmese bosanu ne zhүktilik kezinde virustyn berilu kaupi 20 shamasynda al emizu arkyly berilu kaupi 35 Emdeu bul kauipti 5 dan tomen korsetkishke dejin tomendetedi Antiretrovirusty preparattardy ananyn ne balanyn kabyldauy emizu kezindegi berilu kaupin tomendetedi Balaga tamakty shajnap beru kezinde tamakka kan tүsetin bolsa virus balaga zhuguy mүmkin Әjel adam emdelmese eki zhyl emizu AIV ZhITStyn nәrestege zhugu kaupin 17 ga zhogarlatady Damushy elderdin koptegen ajmaktarynda ana sүtin embegender oliminin zhogarylauyna bajlanysty dүniezhүzilik densaulyk saktau ujymy nәrestege tek ana sүtin ne kuramy kauipsiz kospalar berudi usynady Sondyktan bala sүjgisi keletin әrbir AIV on әjel omir bojy antiretrovirusty preparattar kabyldauy tiis VirusologiyaTolyk makalasy AIV AIV virionynyn kurylysyDakyldandyrylgan limfocitten alynyp zhasyl tүske boyalgan AIV 1 mikrosureti Adamnyn immuntapshylyk virusy AIV ZhITS dep atalatyn dertti zhagdajdy kozdyrady AIV CD4 T zhasushalary makrofagtar men dendrit zhasushalary sekildi immundy zhүje komponentterin zakymdajtyn retrovirus Ol CD4 T zhasushalaryn tikelej zhәne zhanama tүrde zakymdap zhoyady AIV Retroviridae tukymdasynyn Lentivirus tegine zhatady Lentivirustardyn birneshe morfologiyalyk zhәne biologiyalyk erekshelikteri bar Әdette olar koptegen sүtkorektilerde uzakka sozylatyn zhәne inkubaciya kezeni uzak bolatyn infekciya tudyrady Lentivirustar bir zhipsheli on mәndi RNҚ kuramdy virus tүrinde taralady Nysana zhasushaga engennen kejin RNҚ genomy virion kuramynda bolatyn virustyn ozi kodtajtyn keri transkriptaza komegimen kos zhipsheli DNҚga ajnalady keri transkripciya Nәtizhesinde zhana tүzilgen virusty DNҚ zhasusha yadrosyna enip virustyn ozi kodtajtyn integraza fermenti zhәne ko faktor komegimen kozhajyn DNҚsyna integraciyalanady Integraciyalangan virus zhasyrynyp kala alady osylajsha ony immundy zhүje zhasushalary anyktaj almajdy Ne bolmasa virus birden transkripciyalanyp zhana RNҚ genomy men virus nәruyzy sintezdelip shygady Olar oz kezeginde toptasyp zhana virion tүrinde zhasushadan shygyp replikaciya ajnalymyn zhanadan bastajdy AIV CD4 T zhasushasynan kelesisine eki tүrli zholmen beriledi zhasushasyz berilu zhәne zhasushaaralyk berilu yagni olar aralas berilu mehanizmin koldanady Zhasushasyz berilu tүrinde virion zhukpalangan T zhasushadan kanga ne zhasushadan tys sujyktykka shygyp kelesi T zhasushamen kezdejsok soktygyskanda beriledi AIV sonymen katar bir zhasushadan ekinshi zhasushaga zhasushaaralyk berilu arkyly da taraluy mүmkin Aralas berilu mehanizmi virustyn әrdajym replikaciyalanyp otyruyna septigin tigizedi sol sebepti antiretrovirusty terapiya omir bojy zhүrgiziledi Әzirge AIVtin eki tүri sipatalgan AIV 1 zhәne AIV 2 Algashky bolyp AIV 1 sipattalgan bastapkyda limfadenopatiya tudyratyn virus LAV zhәne adamnyn T limfotropty virusynyn III tүri HTLV III dep atalgan Bul virustyn virulenttigi men zhukpalygy zhogary sondaj ak әlemdegi anyktalgan AIV zhukpasynyn kobin dәl osy virus kozdyrgan Қozdyrgyshy AIV 2 dep rastalgan zhagdajlar sany az boluyna bajlanysty AIV 2 zhukpalygy AIV 1 den tomen dep sanalady sol sebepti ol tek Batys Afrika ajmagynda gana taralganPatofiziologiya source source source source source source track track track track AIV ZhITS zhajly zhenil tүsinikteme kazaksha subtitrmen AIV infekciyasynyn patogenez syzbasy Virus organizmge engennen kejin ote zhyldam kobejip shetkeri kandagy virus titri artady Infekciyanyn bastapky satysynda bir millilitr kannyn ozinde birneshe million virion bolady Osy kezde CD4 T zhasushalarynyn molsheri kүrt kemidi Zhedel viremiya AIV zakymdagan zhasushalardy oltiretin CD8 T zhasushalarynyn belsenuin zhәne antidenelerdin tүziluin serokonversiya shakyrady Birinshi sharyktap kejin CD4 T zhasushalarynyn kajta kalpyna keluine karaj tomendejtin virus dengejin titr bakylauda CD8 T zhasushalarynyn belsenui manyzdy rol atkaratyny belgili CD8 T zhasushalarynyn zhaksy zhauaby virusty zhojmasa da aurudyn agymyn bayaulatyp bolzhamdy kolajly etedi Sonynda AIV CD4 T zhasushalarynyn sanyn ote katty azajtyp ZhITStin tuyndauyna alyp keledi Bul immundy zhүjenin әlsireuine әkelip adamda opportunis infekciyalar damidy T zhasushalary immundy zhauap үshin ote manyzdy olarsyz organizm ne infekciyaga ne katerli isik zhasushalaryna karsy kүres zhүrgize almajdy CD4 T zhasushalarynyn sarkyluy infekciyanyn zhiti zhәne sozylmaly satylarynda erekshe bajkalady Zhiti saty kezinde AIV zakymdagan zhasushalar lizisi men CD8 T zhasushalarynyn zhukpalangan zhasushalardy oltirui CD4 T zhasushalarynyn sarkyluyna alyp keledi sondaj ak bul zherde apoptozdyn da manyzy bar Sozylmaly saty kezinde zhalpylangan immundy belsenu men immundy zhүjenin T zhasushalaryn sintezdeu kabiletinin birtindep tomendeuinin saldarynan CD4 T zhasushalarynyn sany bayau kemidi ZhITSke tәn immuntapshylyk simptomdary virus zhuktyrgan adamda bastapky zhyldarda korinis bermegenimen CD4 T zhasushalarynyn negizgi boligi infekciyanyn algashky aptalarda zhojylady Әsirese limfocitteri kop bolatyn ishek shyryshyndagy zhasushalar koptep zhojylady Shyryshtagy CD4 T zhasushalarynyn basymyrak zhojyluyna sebep shyryshtagy CD4 T zhasushalarynyn CCR5 nәruyzyn ekspressiyalauy AIV osy nәruyzdy zhasushamen bajlanys ornatu үshin ko recepter etip koldanady Al kandagy CD4 T zhasushalarynda bul nәruyz bolmagyndyktan olardy koldana almajdy CCR5 nәruyzyn kodtajtyn genge arnajy ozgerister engizu arkyly AIV 1 infekciyasynyn aldyn aluga bolady Zhiti infekciya kezinde AIV CCR5 ekspressiyalaushy CD4 T zhasushalaryn izdep zhoyady Belsendi imundy zhauap akyrynda infekciyany baskaryp klinikalyk zhasyryn satynyn bastaluyn mүmkin etedi Zhogaryda ajtylgandaj nysanaga kobine shyryshty kabatta bolatyn CD4 T zhasushalary alynady AIVtin turakty replikaciyasy sozylmaly satady da saktalatyn immundy zhүjenin zhalpylangan belsenuine әkeledi Immundy zhasushalardyn belsenui men kabynualdy citokinderinin bosap shyguy arkyly korinetin immundy belsenu AIV geninin belsendiligi men AIV replikaciyasyna karsy immundy zhauap nәtizhesinde tuyndajdy Sondaj ak bugan aurudyn zhiti satysy kezinde shyryshtagy CD4 T zhasushalarynyn sarkyluy saldarynan askazan ishek zholdarynyn immundy toskauylynyn buzyluy da әser etedi DiagnostikaInfekciya zhuktyrgannan songy satyga dejin virus titri men CD4 T zhasushalarynyn sanynyn ozgeruin korsetetin grafik CD4 T limfocitterinin sany zhasusha mkm 1 ml kan plazmasyndagy AIV RNҚ koshirmesiSynaktyn dәl boluy үshin zhuktyrgannan kejin otui kerek kүnder Қan taldau KүnAntidenege test zhedel test 3 buyn IFT 23 90Antidene zhәne p24 antigenine test 4 buyn IFT 18 45PTR 10 33 AIV ZhITS diagnozy zerhanalyk zertteu nәtizhesine zhәne arnajy simptomdar men belgilerge sүjenip kojylady 15 zhastan 65 zhaska dejingi adamdar men barlyk zhүkti әjelder AIVke skriningten otip turgany durys Sondaj ak infekciya zhuktyru kaupi bar toptar olarga zhynys zholdary arkyly beriletin kez kelgen auruga shaldykkandardy da zhatkyzady tekseristen otuge tiis Әlemnin koptegen ajmaktarynda AIV on adamdar ozinde virustyn baryn tek ZhITS ne auyr immuntapshylyk belgileri korinis berip үlgergen kezde infekciyanyn songy satysynda angarady AIV diagnostikasyn shartty tүrde eki kezenge boluge bolady 4 buynga zhatatyn test zhүjeler arkyly skrinig zhүrgizu Immunfermentti IFT ne immunhemilyuminescenttti taldau IHLT әdisterimen virus antigenderin zhәne AIVke karsy tүzilgen antidenelerdi anyktau Bul әdis sezimtaldygy 99 men arnajylygy 99 5 ote zhogary dep sanalady Immonoblotting zhүrgizip diagnozdy naktylau Bul әdis skrining test nәtizhesi on bolgan adamdarga zhүrgiziledi Әdis maksaty statusy kүdikti adamnyn kanyndagy antidenelerdin nakty kaj AIV antigenine tүzilgenin anyktau Dүniezhүzilik Densaulyk saktau ujymynyn talaby bojynsha virustyn үsh betkej antigeninin kem degende ekeuine karsy tүzilgen antidene anyktalgan zhagdajda gana tekserilushi statusy on dep bagalanady AIV test AIV on adamdardyn kobinde zhuktyrgannan kejin үsh ne on eki aptadan kejin arnajy antideneler serokonvert tүziledi Ogan dejingi kezendi tereze kezeni dep atajdy Bastapky infekciyany serokonversiyaga dejin kandagy AIV RNҚsyn ne p24 antigenin tekseru arkyly da anyktauga bolady Antidenege test ne PTR on bolgan zhagdajda kanda baska antidenelerge tekserip ne kajtalap PTR zhasau arkyly naktylajdy 18 ajdan kishi balalarda anasynan algan antidenelerdin boluyna bajlanysty antidene testi durys korsetpejdi Osylajsha AIV diagnozy tek AIV RNҚsyna ne kDNҚsyna PTR ne bolmasa p24 antigenin anyktau arkyly kojylady Koptegen elderde nәtizhesi senimdi PTR әdisi zhasalmajdy sol sebepti auru belgilerinin korinis beruin ne kandagy AIVke tүzilgen antidenelerdi anyktau үshin balanyn osuin kүtuge mәzhbүr bolady Shugyl test Shugyl test әdisterine agglyutinaciya reakciyasy polimerli membranadagy IFT immunologiyalyk filtraciyaly taldau zhәne immunhromatografiya zhatady Test nәtizhesin 15 30 minut ishinde biluge bolady Bul әdis nәtizheni dereu bilu kerek kezde mysaly shugyl tүrde operaciya aldynda status anyktau kerek bolgan kezde ote tiimdi әri yngajly Қazakstanda silekej arkyly AIV anyktauga arnalgan shugyl test AmanBol koldanylady Zhiktelui Әlemde AIV pen AIV katysty aurulardy zhikteudin eki zhүjesi belgili DDSҰ usyngan AIV zhukpasyn zhәne aurularyn satylap zhikteu zhүjesi zhәne Aurudy bakylau zhәne boldyrmauu ortalyktary agylsh CDC usyngan AIV zhukpasyn zhikteu zhүjesi CDC zhikteu zhүjesi kobine damygan elderde koldanylady Damushy elderde zerthanalyk zertteu zhүrgizu mүmkindigi tomen bolgandyktan DDSҰ usyngan laboratorly mәlimetterli kazhet etpejtin zhikteu zhүjesin koldanu yngajly Eki zhүjenin ajyrmashylygy bolganymen statistika zhүrgizude kedergi keltirmejdi DDSҰ zhiktemesi Dүniezhүzilik densaulyk saktau ujymy algash ret 1986 zhyly ZhITS anyktamasy men zhiktemesin usyndy Sodan beri DDSҰ zhiktemesi birneshe ret zhanartylyp tolyktyrylgan en songy nuskasy 2007 zhyly zharyk korgen Bastapky birinshilik AIV infekciyasy simptomsyz ne zhiti retrovirusty sindrommen birlesui mүmkin I saty AIV infekciyasy simptomsyz zhүredi kandagy CD4 T zhasushalarynyn sany CD4 sany dep te atalady 1 mikrolitrde 500 zhogary bolady Birneshe top limfa tүjinderi ulgayu mүmkin Turakty zhajylgan limfadenopatiya II saty Teri men shyrysh kabattaryndagy ozgerister sekildi әlsiz simptomdar men zhogary tynys zholdarynyn kajtalamaly infekciyalary CD4 sany 500 µl tomen III saty bir ajdan kop bolatyn sebebi belgisiz sozylmaly diareya okpe tuberkulezi sekildi auyr bakteriyalyk infekciyalar men CD4 sanynyn 350 µl tomen boluy IV saty ne ZhITS mi toksoplazmozy onesh kenirdek bronh ne okpe kandidozy Kaposhi sarkomasy CD4 sany 200 µl CDC zhiktemesi 1993 zhyly AҚSh Aurudy bakylau zhәne boldyrmau ortalyktary klinikalyk korinispen katar laboratorly koretkishterdi bagalajtyn zhikteu zhүjesin әzirlep shykkan ol 2008 zhәne 2014 zhyldary zhanartylgan CDC zhiktemesine sәjkes adamga ne AIV infekciyasy ne ZhITStin songy satysy degen diagnoz kojylady A3 V3 S1 S2 zhәne S3 sanatyna zhatkyzylgandar ZhITSi bar dep esepke alynady CD4 sany mkl Klinikalyk sanattarA simptomsyz zhiti birinshilik ne TZhLP turakty zhajylgan limfadenopatiya V Ajkyn S ZhITS birlesken aurular1 gt 500 gt 29 A1 V1 S12 200 499 gt 14 28 A2 V2 S23 lt 200 lt 14 A3 V3 S3 Әr klinikalyk sanatka tәn simptomdar A zhiti retrovirusty sindrom zhajylgan TZhLP simptomsyz agym V ZhITSten tuyndagan keshen sindromy auyz kuysy kandidozy zhatyr mojny displaziyasy agza buzylystary beldeme temiretki idiopatiyalyk trombocitopeniya listerioz lejkoplakiya shetki nejropatiya S ZhITS okpe ne onesh kandidozy zhatyr mojny obyry kokcidioidoz kriptosporidioz citomegalovirus infekciyasy gerpes kozdyrgan ezofagit AIV encefalopatiya gistoplazmoz izosporoz Kaposhi sarkomasy limfoma mikobakterioz pnevmocistoz bakteriyadan bolgan pnevmoniya үdemeli kop oshakty lejkoencefalopatiya salmonellyoz Aldyn aluZhynystyk katynas Үrpekkapty turakty pajdalanu AIV zhuktyru kaupin shamamen 80 tomendetedi Eger erli zajyptylardyn bireui infekciya zhuktyrgan bolyp birak turakty tүrde үrpekkap koldansa zhugu kaupi zhylyna 1 tomen bolady Әjel үrpekkaptary da dәl osyndaj korsetkish korsetedi degen rastama bar Afrikada zhүrgizilgen zertteu nәtizhesinde katynaska tүser aldynda kuramynda tenovir bolatyn kynaptyk gel infekciya zhuktyru kaupin 40 tomendetetini anyktalgan Al nonoksinol 9 spermicidin koldanu kerisinshe kynap pen tik ishekti titirkendiretindikten zhuktyru kaupin kobejtedi Sahara ontүstigindegi Afrikada geteroseksual erlerdi sүndetteu 24 aj ishinde AIVten saktau dәrezhesin 38 dan 66 ga dejin zhogarlatkan Osy zertteu sүjenip 2007 zhyly DDSҰ men UNAIDS AIV dengeji zhogary ajmaktarda infekciyanyn әjelden erge beriluinin aldyn alu әdisi retinde erkekterdi sүndetke otyrgyzudy usyndy Әjtse de bul әdis infekciyanyn erden әjelge beriluinen korgajtyny әli de dauga arkau bolyp otyr sondaj ak damygan elderde zhәne ermen zhynystyk katynaska tүsetin erlerde atalgan әdistin tiimdiligi anyktalmagan Degenmen Halykaralyk viruska karsy kogam agylsh The International Antiviral Society zhynystyk katynaska tүsetin barlyk geteroseksual erlerdi sүndetteudi usynady sondaj ak ermen zhynystyk katynaska tүsetin erlerdi de sүndetteu mәselesin koterip zhir Kej sarapshylar sүndettelgen erler infekciya zhuktyru kaupi tomen degenge katty senip retsiz әri korgausyz zhynystyk katynaska tүsip әdistin tiimdiligin zhokka shygarady dep korkady Seksten tartynudy koldajtyn bagdarlamalar AIVtin kejingi kaupine әser etpeui mүmkin Қurdastardan bilim alu da profilaktikada mardymsyz ekeni anyktalgan Al mekteptegi keshendi zhynystyk sauattandyru korganusyz zhүristi tomendetui mүmkin Zhastardyn kej boligi AIV ZhITS turaly bilse de AIV zhuktyru kaupin elemej korgausyz katynaska tүsip zhatady Erikti kenes beru zhәne AIVke tegin tekseru nәtizhesi teris bolgandardyn omir saltyn ozgertuge әser etpejdi birak statusy on bolgandardyn aldagy uakytta үrpekkap koldanuyn arttyrady Otbasyn zhosparlaudyn zhetildirilgen kyzmetteri karapajym kyzmettermen salystyrganda AIV bar әjelderdin kontracepciya koldanuyn yntalandyrady Zhynystyk zholmen beriletin baska da zhukpalardy emdeu AIVtin aldyn aludagy tiimdiligi әzirge belgisiz Zhuktyruga dejingi CD4 sany 550 zhasusha µL adamdarda antiretrovirusty terapiya zhүrgizu seriktesine AIV zhuktyrudyn aldyn alady boldyrmas үshin emdeu BE stradegiyasy BE zhuktyru kaupin 10 20 ese tomendetedi Ermen zhynys katynasyna tүsetin erler zhubajy AIV on zhәne Afrikadagy geteroseksualdar sekildi zhuktyru kaupi zhogary adamdarga zhuktyruga dejingi profilaktika ZhdP retinde tenovofirdin tәuliktik dozasyn emtricitabinmen ne bolek beru ajtarlyktaj tiimdi ekeni anyktalgan Bul sondaj ak esirtkini koktamyrga egetinder үshin de tiimdi boluy mүmkin Zertteu nәtizhesi bojynsha atalgan topta zhuktyru kaupi 100 adamga shakkanda zhylyna 0 7 den 0 4 ke dejin tomendegen 2019 zhyly USPSTF zhuktyru kaupi zhogary barlyk toptarga ZhdP zhүrgizudi usyngan Densaulyk saktau salasyndagy әmbebap saktyk sharalary AIV zhuktyru kaupin tomendetude tiimdi dep sanalady Esirtkini koktamyryna engizetinderde zhuktyru kaupi zhogary ekeni belgili Ine almastyru bastamasy men opioidty almastyrushy terapiyanyn da osy kauipti tomendetude tiimdi ekeni anyktalgan Zhuktyrudan kejingi AIV on adamnyn kany ne zhynys mүshelerinen bolingen sekreciyamen kontakt bolgannan kejin 48 72 sagat ishinde antiretrovirusty terapiya zhүrgizu zhuktyrudan kejingi profilaktika ZhkP dep atalady Zidovudinnin bir agentin koldanu inemen zharakattanuda AIV infekciyasyn zhuktyru kaupin bes ese azajtady Amerika Қurama Shtattarynda AIVtin aldyn alu үshin tenofovir emtricitabin zhәne raltegavir beriledi bul kauipti ajtarlyktaj tomendetedi Zorlaushy statusy on ne belgisiz bolsa da zorlangan adamga ZhkP zhүrgizu usynylady Әdette terapiya tort aptaga sozylady Bugan sebep zidovudin ishkenderdin 70 pajda bolatyn zhanama әser olar loksu 24 sharshagyshtyk 22 kazhu 13 bas auyrsynuy 9 Anadan balaga AIVtyn tikesinen beriluin boldyrmau bagdarlamalary zhuktyru kaupin 92 99 tomendetui mүmkin Bul bagdarlamaga sәjkes antiretrovirusty terapiya zhүktilik barysynda anasyna zhәne bosangannan kejin balasyna zhүrgizilip nәreste ana sүtin emes sholmekten tamaktanady Sholmekten zhasandy tamaktandyru kolzhetimdi kolajly әri kauipsiz bolsa barynsha ana sүtin bermegen abzal al olaj bolmasa algashky ajda tek emshek sүtin beruge bolady Eger nәreste tek ana sүtin emse kenejtilgen antiretrovirusty profilaktika zhүrgizu kazhet sol arkyly balaga AIV beriluin tomendetuge bolady 2015 zhyly Kuba AIVtin anadan balaga beriluin tүpkilikti zhojgan algashky el atandy Vakcinaciya Қazirgi tanda AIV ne ZhITSke karsy licenziya algan vakcina zhok Әzirge en nәtizheli vakcina synagy 2009 zhyly Tajlandta zhariyalangan RV 144 vakcinasy ol infekciyanyn beriluin shamamen 30 tomendetkeni belgili Bul korsetkish keleshekte budan da tiimdi vakcina ojlap tabuga bolatynyna үmit syjlajdy RV 144 vakcinasynyn synagy әli de zhalgasyp zhatyr EmiӘzirge AIV infekciyasynan tolyktaj ajyktyratyn em de ogan karsy vakcina da zhok Alajda Zhogary belsendi antiretrovirusty terapiya ZhBART zhүrgizu auru agymyn bayaulatady 2010 zhylgy mәlemet bojynsha tabysy ortasha zhәne tomen elderde bul terapiyany 6 6 mln adam zhүrgizgen ART opportunis infekciyalardyn aldyn aluda sondaj ak belsendi emdeude de tiimdi 2020 zhylgy nauryz ajynda belgili bolgan mәlimet bojynsha әlemde eki adam AIV zhukpasynan tolyktaj ajykkan Viruska karsy em Қazirgi tanda ZhBARTtyn kombinaciyalangan varianty koktejl koldanylady onyn kuramyna kem degende antiretrovirusty agenttin eki tipine ne sanatyna zhatatyn eki ne odan da kop preparat bolady Bastapky kezende keri transkriptazanyn nukleozid emes ingibitory KTNEI zhәne keri transkriptazanyn nukleozid tәrizdi ingibitorynyn KTNI eki preparaty tagajyndalady Қazakstanda koldanylatyn KTNI abakavir ABC zidovudin ZDV ne AZT lamivudin 3TC nemese tenofovir TDF 2019 zhyly Dүniezhүzilik densaulyk saktau ujymy eresekterge arnalgan birinshi katarly preparattar tizimine dolutegravir lamivudin tenofovir al balama retinde tenofovir lamivudin efavirenc kombinaciyasyn kosty Zhogaryda ajtylgan tәsil tiimsiz bolgan kezde emge proteaza ingibitorlary PI kosylady Dүniezhүzilik densaulyk saktau ujymynyn usynysy bojynsha Қazakstan Respublikasynda aurudyn agymy men klinikalyk satysyna CD4 sanyna karamastan zhүktilerge de antiretrovirusty terapiya diagnoz kojylgan sәtten bastap zhүrgiziledi Bir bastalgan em үzilissiz zhәne eshbir demalyssyz zhүrui usynylady Koptegen adamdarga emdeu bastalgannan kejin gana diagnoz kojylady Emnen kүtiletin nәtizhe uzak uakyt bojy AIV RNҚsynyn sanyn 1 ml kanda 50 koshirmeden tomen korsetkishte ustap turu Әdette em tiimdiligin terapiya bastalgannan kejin tort aptadan kejin atalgan korsetkishti anyktau arkyly bagalajdy eger 50 koshirme ml dengejine zhetse 3 6 aj sajyn tekserilip otyrady Bul korsetkish 400 koshirme ml bolsa emnin tiimsiz ekenin dәleldejdi Zertteulerge sүjensek osygan dejin em kabyldagandardyn 95 atalgan kriterijler oryndalgan Em artykshylygy ZhITS damuy men olim kaupinin tomendeui Damushy elderde em fizikalyk zhәne psihikalyk densaulykty zhaksartady Em zhүrgizetinderde tuberkulezge shaldygu kaupi 70 tomendejdi Sondaj ak emnin tagy bir artykshylygy infekciyanyn seriktesine zhәne anadan balaga beriluinin aldyn alady Emnin tiimdi boluy tikelej kabyldaudyn turaktylygy men durys boluyna bajlanysty Em rezhimin saktamau sebepterine medicinalyk komek korsetu tomendigi әleumettik komektin zhogy psihika buzylystar men nashakorlyk zhatady Em tәsiminin kүrdeli tabletka sany men kabyldau zhiiligi әri zhanama әserdin boluynan adamdar em zhүrgizuden bas tartyp zhatady Tandalgan preparatka katysty arnajy zhanama әser boluy mүmkin Olardyn ishinde en zhii kezdesetinderi lipodistrofiya sindromy dislipedemiya kant diabeti әsirese proteaza ingibitorlaryn koldanganda Budan bolek diareya zhәne zhүrek tamyr zhүjesinin aurularynyn zhiileuin zhatkyzuga bolady Zhanadan usynylgan preparattardyn zhanama әseri az bop keledi Kej dәrilerdin teratogendi әseri boluy mүmkin sol sebepti bala zhosparlajtyn әjelder үshin usynylmajdy Balalarga arnalgan em usynystary eresekterge karaganda birshama erekshelenedi Dүniezhүzilik densaulyk saktau ujymy 5 zhaska dejingi barlyk balalardy emdeudi usynady 5 zhastan askan balalarga eresekter siyakty karajdy Қazakstanda AIV zhuktyrgan balalardyn bәrin klinikalyk satysyna CD4 sanyna karamastan emdeu usynylady Opportunis infekciyalar AIV ZhITSke shaldykkan adamdardyn kobinde opportunis infekciyalardyn aldyn alu sharalaryn zhүrgizu nәtizheli bolady Antiretrovirusty terapiya negizgi aurudy emdeumen katar kosymsha opportunis infekciyalardyn pajda bolu kaupin de azajtady Tuberkulezge shaldygu kaupi zhogary ajmakta turatyn AIV bar eresekter men zhasospirimder ART kabyldasa da belsendi tuberkulez belgileri bolmasa da profilaktika retinde izoniazidti tepariya PIT zhүrgizgeni durys PIT kazhettiligin tuberkulinge terilik synama zhasap biluge bolady AIV zhuktyru kaupi zhogary adamdarga A zhәne V virusty gepatitterine karsy vakcinany zhuktyrmas buryn egu usynylady infekciya zhuktyryp kojgannan kejin de berilse bolady Anasy AIV on bolgan 4 6 aptalyk zhәne ana sүtin embejtin nәrestelerge profilaktika retinde ko trimoksazol beru usynylady Sondaj ak pnevmocist kozdyratyn pnevomniyanyn aldyn alu sharalaryn ujymdastyru usynylady Ol CD4 sany 200 zhasusha uL dengejinen tomen nemese osygan dejin osy auruga shaldykkan adamdarda zhүrgiziledi Ajkyn immuntapshylyk anyktalgan adamdarda toksoplazmozdyn aldyn alu kerek Atalgan profilaktika sharalaryn zhүrgizu 1992 men 1997 zhyldar aralygynda osy infekciyalardyn damu kaupin 50 tomendetken Sonymen katar AIV anyktalgan adamdarga tumauga karsy zhәne Pnevmo 23 vakcinalaryn egu usynylady Emdem DDSҰ AIV ZhITS bar adamdardyn tamaktanuyna kojylatyn talaptarga katysty usynystar zhariyalagan Salauatty tamaktanuga basymdylyk beriledi DDSҰ AIV anyktalgan eresekterge mikroelementtterdin barlygyna ortak usynylgan tәuliktik molsherin tutynudy usynady A vitamini myrysh pen temir AIV bar eresekterde zhanama әser tugyzatyndyktan atalgan elementterdin tapshylygy rastalmasa tutynbagan durys Durys tamaktanbajtyn nemese tolykkundy dieta ustanbajtyn AIV zhuktyrgan adamdarga nutriciyalyk saplementaciya zhүrgizu immundy zhүjeni nygajtuga zhәne infekciyadan onaluga komektesedi alajda zhuktyrudyn ne olimnin azayuyna әseri anyktalmagan AIV bar zhүktiler men emizushi әjelderdin dietasyna multivitaminderdi kosu anaga da balaga da birdej on әser korsetedi Birak tagam racionyna multivitaminderdi kosu antiretrovirusty terapiya ornyn basa almajdy AIV infekciyasy bar balalarda A dәrumeni bar kospalar olim zhitimdi azajtyp osudi zhaksartady degen birneshe dәleldemeler bar Balama medicina AҚSh ta AIV bar adamdardyn shamamen 60 em tiimdiligi dәlendenbegen bolsa da әrtүrli kosymsha nemese balama medicina komegine zhүginedi Em retinde shop dәrilerdi koldanudy rastajtyn dәlelder zhetkiliksiz Tәbet ashu men salamak kosuda medicinalyk kannabistin tiimdiligi dәleldenbegendikten ony usynu zhәne tutynudy koldau negizsiz Bolzham2012 zhyly millionga shakkanda AIV ZhITSten olgender sany dereksiz 0 1 4 5 12 13 34 35 61 62 134 135 215 216 458 459 1 402 1 403 5 828 Koptegen elderde AIV ZhITS buryngydaj birden olimge әkelmejtin sozylmaly sipatka ie auru boldy Auru bolzhamy CD4 sany men virus titrine karaj әrtүrli boluy mүmkin Emsiz AIV zhuktyrgan adam virus tүrine karaj shamamen 9 dan 11 zhylga dejin omir sүrui mүmkin ZhITS diagnozy kojylgannan kejin de em zhүrgizilmese adam 6 19 aj gana zhasauy mүmkin ZhBART zhәne opportunis infekciyalardyn aldyn alu olim zhitimdi 80 tomendetedi zhәne diagnozy zhana kojylgan zhas adamnyn omir sүru uzaktygyn 20 50 zhaska dejin arttyrady Em infekciyanyn songy satylarynda bastalsa bolzham ajtarlyktaj zhaksy bolmajdy mysaly em ZhITS diagnozynan kejin bastalsa omir sүru uzaktygy 10 40 zhyl Em kabyldamagan nәrestelerdin zhartysy 2 zhaska tolmastan kajtys bolady 2004 zhyly 100 000 adamga shakkanda AIV pen ZhITSke katysty mүgedektik algandar sany dereksiz 10 10 25 25 50 50 100 100 500 500 1000 1 000 2 500 2 500 5 000 5 000 7500 7 500 10 000 10 000 50 000 50 000 AIV ZhITSten olimnin basty sebebi opportunis infekciyalar men katerli isik Ekeui de immundy zhүjenin әlsireuinen damidy Қaterli isikke shaldygu kaupi CD4 sany 500 mL den tomen bolganda artady Klinikalyk aurudyn үdeu zhyldamdygy әr adamda әr tүrli bolatyny zhәne ogan adamnyn sezimtaldygy men immundy zhүje kyzmeti medicinalyk komekke kol zhetkize aluy birlesken infekciyanyn boluy kozdyrgan virustyn shtamy ne shtamdary siyakty birkatar faktorlardyn әser etetini dәleldengen Tuberkulezben birlese damuy ko infekciya AIV ZhITSpen auyratyndar oliminin negizgi sebepterinin biri ol AIV zhuktyrgan adamdardyn үshten birinde kezdesedi zhәne AIVka katysty olimnin 25 yn kurajdy Sonymen katar AIV tuberkulez damuyna әkeletin manyzdy kauip faktorlarynyn biri C gepatiti de en zhii kezdesetin ko infekciyalardyn biri olardyn biri ekinshisinin damuyn үdetip otyrady AIV ZhITSten bolgan en zhii kezdesetin eki katerli isik Kaposhi sarkomasy zhәne Hodzhkindik emes limfoma Budan bolek tik ishek obyry Borkit limfomasy ortalyk zhүjke zhүjesinin bastapky limfomasy men zhatyr mojny obyry da kezdesedi Ұzak uakyt antiretrovirusty terapiya zhүrgizgennin ozinde AIV zhuktyrgan adamdarda nejrokognitiv buzylystar osteoporoz nejropatiya isik nefropatiya men zhүrek tamyr aurulary damuy mүmkin Lipodistrofiya AIV ozinen de ART nәtizhesinde de damuy mүmkin Epidemiologiya AIV zhuktyryp omir sүrip zhatkandar sany Zhanadan AIV zhuktyrgandar sany AIV ZhITSten olgender sany AIV ZhITS zhaһandyk pandemiya 2016 zhyl deregi bojynsha әlemde shamamen 36 7 million adam AIVke shaldykkan sol zhyly zhanadan infekciya zhuktyrgandar sany 1 8 millionga zhuyk 2001 zhyly bul korsetkish 3 1 million bolgan Zhuktyrgandardyn zhartysynan sәl kobi әjelder al 2 1 milliony balalar 2016 zhyly bul syrkattan 1 million adam kaza tapsa 2005 zhyly bul korsetkish 1 9 million bolgan En kop infekciya zhuktyrgandar Saharanyn ontүstigindegi Afrikada turady 2010 zhyly barlyk AIV zhuktyrgandardyn 68 22 9 million zhәne barlyk olimnin 66 1 2 million osy ajmaktan shykkan Bul degenimiz ajmaktagy eresekterdin shamamen 5 y AIV zhuktyrgan zhәne bala olimi sebepterinin 10 osy auruga tiesili Baska ajmaktarmen salystyrganda bul zherdegi zhuktyrgandardyn 60 әjel Kelesi en kop zhuktyrgandar turatyn ajmak Ontүstik zhәne ontүstik shygys Aziyada 2010 zhyly bul ajmakta shamamen 4 million adam barlyk zhuktyrgandardyn 12 AIV zhuktyrgan onyn 250 000 kajtys bolgan Shamamen 2 4 millony Үndistannan shykkan Қazakstan 2019 zhylgy kyrkүjekte belgili bolgan mәlimet bojynsha Қazakstanda orys 24 289 0 14 adamnyn statusy on dep anyktalgan 60 erler olardyn 70 ga zhuygy 416 bala retrovirustarga karsy terapiya kabyldajdy AIV zhuktyrgandardyn basym boligi 71 20 39 zhas aralygyndagy enbekke zharamdy adamdar Negizigi zhuktyru zholy geteroseksualdar arasyndagy zhynystyk katynas 53 1 100 000 adamga shakkandagy AIV zhuktyrgandar korsetkishi 2018 zhylgy mәlimet Oblys kala Korsetkish Oblys kala Korsetkish Soltүstik Қazakstan oblysy 35 9 Almaty oblysy 16 9Қaragandy oblysy 31 7 Zhambyl oblysy 8 8Almaty 30 4 Mangystau oblysy 7 0Pavlodar oblysy 28 3 Ontүstik Қazakstan oblysy 6 9Қostanaj oblysy 25 5 Batys Қazakstan oblysy 6 7Shygys Қazakstan oblysy 23 2 Aktobe oblysy 5 2Astana 21 2 Atyrau oblysy 5 1Akmola oblysy 19 9 Қyzylorda oblysy 2 6TarihyAshyluy 1981 zhyly Morbidity and Mortality Weekly Report zhinagynda kejin ZhITS degen atauga ie bolatyn dert zhajly zhariyalangan ZhITS algash ret 1981 zhylgy 5 mausymda Қurama Shtattarda bes adamnan anyktalgan Olar Pneumocystis carinii kozdyrgan pnevmoniyaga PP zhәne opportunis infekciyalaryna shaldykkan koktamyryna esirtki egetin gomoseksual erler bolgan Kejin 28 gomoseksual erde әdette sirek kezdesetin teri obyry Kaposhi sarkomasy KS anyktalgan Osydan kejin de birneshe adamda PP men KS anyktalyp AҚShtyn Aurudy bakylau zhәne aldyn alu ortalyktary CDC atalgan burketpeni zerttep bakylau үshin zhumys tobyn kurady Algashky kүnderi bul aurudyn resmi atauy bolmady tek osy zhagdajda damityn auru atauymen atalyp zhүrdi mәselen limfadenopatiya Kaposhi sarkomasy zhәne opportunis infekciya Algashkyda AIV ashkan galymdar virusty da limfadenopatiya tudyratyn virus dep atagan edi Kejinirek CDC bul zhagdajdy 4G derti agylsh the 4H disease dep ataj bastady sebebi bul auruga shaldykkandar Gaitiden shykkan geroin egetin gomoseksual gemofilikter edi agylsh Haiti homosexual hemophilia heroine Al pressada gejlerdegi immuntapshylyk agylsh Gay related immune deficiency GRID terminin koldanyldy Alajda kejinirek ZhITStin tek gej birlestiginin okilderinde bolmajtyny anyktalyp GRID termini eldi zhanylystyrmas үshin 1982 zhylgy shildede bolgan zhiynda ZhITS dep ozgertildi Sol zhyly kyrkүjekte CDC bul aurudy resmi tүrde ZhITS dep zhariyalady 1983 zhyly amerikalyk virusolog Robert Gallo zhәne francuz tergeushileri Fransuaza Barre Sinussi men Lyuk Montane baskargan eki zertteushiler toby bir birinen tәuelsiz ZhITSti retrovirustyn zhana tүri kozdyruy mүmkin degen mәlimdeme zhasady Zertteu nәtizhesi sol zhyly zhurnalynyn 20 mamyr kүni shykkan sanynda zhariyalandy Gallo ZhITSke shaldykkan adamnan alyngan virustyn osygan dejin ozi baskaratyn zertteushiler tob ashkan adamnyn T limfotropty virusyna agylsh Human T lymphotropic viruses HTLVs katty uksajtynyn mәlimdegen Sol sebepti onyn toby ozderi ashkan virusty HTLV III dep atady Dәl osy uakytta Montane toby mojyn limfa tүjinderinin ulgayuyna zhәne әlsizdikke ZhITSke tәn eki belgi shagymdanyp kelgen adamnan virus bolip alady Gallo tobynyn mәlimdemesine karamastan Montane men onyn әriptesteri bul virustyn negizgi nәruyzdary HTLV I akuyzdarynan immunologiyalyk zhagynan erekshelenetinin basyp ajtty Montane toby bolip algan virusyn limfadenopatiya tudyratyn virus agylsh lymphadenopathy associated virus LAV dep atady Kejin bul eki virus birdej bolgandyktan 1986 zhyly LAV pen HTLV III atauy AIV dep ozgertildi Shygu tegi Soldan onga Afrikalyk zhasyl majmyl MIV kozi ysty mangobej AIV 2 kozi zhәne shimpanze AIV 1 kozi AIV 1 men AIV 2 de Batys ortalyk Afrikany mekendejtin adamtәrizdi primattarda pajda bolyp algash ret adamga XX gasyrdyn basynda berilgen degen bolzham bar AIV 1 zhabajy shimpanzelerge zhugatyn majmyldyn immuntapshylyk virusynyn SIV cpz evolyuciyalanuynan Kamerunnyn ontүstiginde pajda boluy mүmkin Al AIV 2 zhakyn tuysy Batys Afrika zhagalauyn Senegal ontүstiginen Kot d Ivuar batysyna dejin mekendejtin ysty mangobejlerde Cercocebus atys atys bolatyn SIV smm Үki majmyl sekildi kentanauly majmyldardyn genomynda viruska rezisentti eki tүrli gen bolydy sol ekeuinin kosylyp ketuine bajlanysty atalgan majmyldar AIV 1 infekciyasyna rezistentti bop keledi AIV 1 birneshe ret tүrlenip virustyn M N zhәne O tipterine bastau bergen Zhabajy an ajlajtyndar ne etin zhetkizushiler MIV zhuktyryp aluy mүmkin degen dәlelder bar Alajda MIV әlsiz virus bolgandyktan adamnyn immundy zhүjesi birneshe apta ishinde zhojyp tastajdy Virus AIVke ajnaluy үshin bir adamnan kelesi bir adamga birneshe ret berilui tiis Onyn үstine adamnan adamga taraluy salystyrmaly tүrde tomen boluyna bajlanysty MIV populyaciyaga tek bir ne birneshe zhogary kauipti transmissiya arnalary bolgan kezde gana tarala alady al XX gasyrga dejin Afrikada bundaj arnalar bolmagan Қogam men mәdenietStigmatizaciya Rajan Uajt infekciya zhuktyrgany үshin mektepten kuylyp AIVke karsy kүres simvolyna ajnalgan zhasospirim ZhITS stigmasy kogamda әrtүrli tүrde kezdesedi AIV zhuktyrgan adamdardy kugyndau shettetu diskriminaciyalau olardan kashkaktau aldyn ala kelisimsiz AIVka tekseru zhәne kupiyalyk saktamau AIV infekciyalangan ne solaj dep sanagan adamdarga karsy zorlyk zombylyk AIV zhuktyrgan adamdardy karantinge zhabu Koptegen adamdar stigmamen bajlanysty katygezdik ne zorlyk zombylykka ushyraudan korkyp AIVka tekserilmejdi ne nәtizhesin bilgisi kelmejdi ne em kabyldamajdy Osynyn saldarynan olar baskaruga keletin sozylmaly aurudy olim zhazasyna ajnaldyryp AIV tyn odan әri taraluyna zhol ashady ZhITSke katysty stigmalardy kelesi үsh topka boluge bolady Қural stigmasy kez kelgen olim ne zhukpaly auru aldyndagy korkynyshtan tuatyn stigma Simvol stigmasy osy auruga zhii shaldygady dep sanap kej әleumettik toptar men omir saltyna gomoseksualdylyk seks kyzmetkerler t b degen kozkarasyn bildiru үshin AIV ZhITSti koldanu Әdep stigmasy AIV ZhITS mәselesi ne AIV on adamdarmen zhumys istejtin ne kandaj da bir katysy bar tulgalardy stigmalau Kobine ZhITS stigmasy baska da stigma tүrlerimen katar zhүredi atap ajtkanda gomoseksualdyk biseksualdyk promiskuitet zhezokshelik tamyrishilik esirtki koldanu ZhITSpen bajlanystyrylady Koptegen damygan elderde ZhITS pen gomoseksualdyk ne biseksualdyk arasynda zhakyndyk bajkalady bul әrine atalgan toptarga karsy teris pikirlerdin kop boluyna bajlanysty Ogan kosa ZhITS kop zhagdajda kez kelgen tipti sau er men er arasyndagy sekspen bajlanystyrylady Degenmen AIVtyn әlem bojynsha negizi taralu zholy geteroseksual seks bolyp tabylady 2003 zhyly neke men halyk zannamasyn tolyk reformalau ayasynda Қytajda ZhITSpen auyratyn adamdarga neke kiyuga ruksat etildi 2013 zhyly AҚSh Ұlttyk Medicina Kitaphanasy Tozu men orkendeu ZhITS sayasat pen mәdeniet atty zhylzhymaly korme otkizdi onda zhana gylymi zertteu nәtizheleri AҚSh biliginin zhauaby ZhITSpen auyratyn adamdardyn kүtushilerdin belsendilerdin zheke basynan otken okigalary ajtyldy Ekonomikaga ykpaly Kej Afrika elderindegi omir sүru uzaktygynyn ozgerui 1960 2012 AIV ZhITS tek zheke tulgalardyn emes memleketterdin de ekonomikasyna әser etude En kop zardap shekken elderdin zhalpy ishki onimi adami kapital zhetispeuine bajlanysty tomendedi Durys tamaktanudyn zhәne medicina men dәri dәrimekterdin zhetispeushiliginen koptegen adamdar ZhITS askynauynan koz zhumady Өlim aldynda olar zhumys isteuge kabiletsiz әri ajtarlyktaj medicinalyk komekti kazhet etedi 2007 zhylga karaj ZhITS saldarynan 12 million adam zhetim kalgan ZhITS zhetimderi Olardyn kobi kart ata әzhelerinin kolynda osedi AIV ZhITS emin bastagannan kejin zhumyska kajtyp oralu kiyn zhәne naukastar kop zhagdajda baska zhumysshylarga karaganda azyrak zhumys istejdi AIV ZhITSi bar zhumyssyz adamdardyn kobinde suicid zhasau ojy este saktau kabiletinin tomendeui kogamnan shettetilu sekildi psihikalyk auytkular bolady Zhumyspen kamtylu AIV ZhITSke shaldykkan adamdardyn ozin ozi bagalauyn ar namysyn senimdiligi men turmys sapasyn arttyrady Antiretrovirusty terapiya da AIV ZhITSpen auyratyn adamdardyn kobirek zhumys isteuine septesip olardyn zhumyska turu yktimaldygyn arttyrady dәleldilik dengeji tomen ZhITSke negizinen zhas eresekter shaldygatyndyktan salyk tolejtin halyk sany kemidi bul oz kezeginde ZhITSka katysy zhok bilim zhәne densaulyk saktau ayasyndagy memlekettik shygyndy otejtin resurstyn azayuyna alyp keledi Osylajsha memleket karzhysyna kysym kүshejip ekonomika osimi bayaulajdy Bul salyk bazasynyn osuinin bayaulauyna әkelip sogady al naukas emine zhana zhumyskerlerdi үjretuge naukastardyn ornyna alu үshin syrkat tolemakysyna zhәne ZhITS zhetimderin asyrauga ketetin shygyndardyn osui bul әserdi odan әri kүshejtedi Bul әsirese eresekter olimi kүrt artyp zhetim balalar үkimet kamkorlygyna alynganda ajkyn korinedi Bir үj ishinde de ZhITS tabystyn azayuyna zhәne emge ketetin shygynnyn osuine әkeledi Kot d Ivuardagy zertteu korsetkendej AIV ZhITSke shaldykkan naukasy bar otbasylar baska otbasylarmen salystyrganda dәri dәrimekke eki ese kop aksha zhumsajdy Bul shygyn bilim aluga zhәne baska da zheke nemese otbasylyk investiciyalarga zhumsalatyn karzhy molsherin azajtady Din men ZhITS Songy zhiyrma zhyl ishinde din men ZhITS takyryby ote dauly mәselege ajnaldy bunyn basty sebebi kej dini birlestikterdin korganu үshin mүshekap koldanuga karsy ekenin ashyk ajtuynda Amerikalyk densaulyk saktau salasynyn mamany Metyu Henlidin Katolik shirkeui men ZhITStin zhaһandyk dagdarysy atty bayandamasynda dindegi ZhITSke karsy kүrestin basty tәsili mәdeniet pen kogam sanasyn ozgertu әsirese neke men zhynystyk katynastagy adaldykka basa nazar audaru Kejbir dini ujymdar kudajga siynyp duga kylu AIV ZhITSti emdej alady dep mәlimdegen 2011 zhyly BBC Londondagy kejbir shirkeulerdin duga ZhITSti emdejdi degen mәlimdemesin zhariyalagan al Haknide ornalaskan Zhynystyk densaulyk pen AIV zertteu ortalygy birneshe adamnyn pastor kenesine erip dәri dәrmek ishuden bas tartkanyn saldarynan birneshe adamnyn kajtys bolganyn mәlimdedi Kүlli Ұlttyn Shirkeui Sinagoga dep atalatyn ujym kudajdan kelgen emdi nasihattau үshin sylauga arnalgan sudy zharnamalady Degenmen bul ujym adamdarga dәri dәrmek ishudi dogaruga kenes bermegenin ajtady Mediadagy korinisi ZhITS saldarynan әl үstinde zhatkan Devid Korbidin en tanymal sureti zhanynda әkesi anasy men zhien karyndasy Algashkylardyn biri bop Rok Hadsonnyn ZhITSke shaldykkany zhajly zhanalyk mediada biraz shu shygardy Rok kezinde otbasyn kuryp birak kop uzamaj azhyraskan Amerikalyk gej akter edi Ol 1985 zhylgy 25 shildede AIV zhuktyrganyn kopshilikke zhariyalap sol zhyly 2 kazanda koz zhumgan Akterge ZhITS diagnozy 1984 zhyly kojylgan edi Dәl sol zhyly markum Entoni Idennin uly gej sayasatker Nikolas Iden de Britaniyanyn tanymal ZhITS kurbanyna ajnaldy 1991 zhylgy 24 karashad virus britan rok zhuldyzy Queen tobynyn zhetekshi әnshisi Freddi Merkyuridin omirin үzdi ol oler aldynda gana anyktalgan ZhITSten bolgan aurudan kajtys boldy Degenmen onyn AIV statusy on ekeni 1987 zhyly belgili bolgan edi Algash virus zhuktyrgan tanymal geteroseksualdardyn biri amerikalyk tennisshi Artur Esh boldy Ogan AIV on diagnozy 1988 zhylgy 31 tamyzda kojylgan Kejin 1980 zhyldar basynda zhүrekke zhasalgan operaciyada kan kujylganda virus zhuktyrgany belgili boldy Diagnoz kojylgannan kejingi zhүrgizilgen zertteu nәtizhesinde onyn ZhITSke shaldykkany belgili boldy alajda ol bul turaly kopshilikke tek 1992 zhylgy sәuirde zhariyalady Ol 1993 zhylgy 6 akpanda 49 zhasynda kajtys boldy 1990 zhylgy sәuirde Tereza Frar otbasysynyn zhanynda ZhITS saldarynan әl үstinde zhatkan gej belsendi Devid Korbidin suretin tүsiredi Kejin bul suretti Life zhurnaly AIV ZhITS epidemiyasynyn en shynajy kelbetin sipattajdy dep zhariyalajdy Zhansak tүsinikter AIV pen ZhITS zhajly zhansak tүsinikter ote kop En zhii kezdesetinderi ZhITS kүndelikti karym katynasta beriledi pәk kyzben zhynystyk katynaska tүsu ZhITSti emdejdi zhәne AIV tek gejler men nashakorlarga zhugady 2014 zhylgy zertteulerge sүjensek kej britan birlestikteri AIV obiskende 16 ortak ydys koldanganda 5 tүkirik arkyly 16 kogamdyk dәrethanaga otyrganda 4 zhәne tүshkirgende ne zhotelgende 5 taralady dep ojlajdy eken Budan bolek virus zhuktyrmagan kez kelgen eki gej anal seksimen ajnalyssa AIV zhuktyruy mүmkin nemese mektepte AIV zhәne gomoseksualdyk zhajly ashyk talkylanatyn bolsa ZhITSke shaldygu korsetkishi artady degen zhanasak tүsinikter de bar Kej adamdar AIV pen ZhITS arasyndagy bajlanystyn zhok ekenin tipti tirshilikte AIVtin bolmajtynan nemese AIV anyktau zhәne emdeu tәsilderinin negizsiz eken alga tartady Bul pikirlerdi galymdar ZhITS denializm dep atap tuzhyrymdaryn zhokka shygargan Degenmen AIV dissidentterdin ajtarlyktaj sayasi ykpalga ie boldy mәselen 1999 2005 aralygynda Ontүstik Afrika үkimeti ZhITS denializm bagytyn nasihattagan osylajsha elde olim zhitim korsetkishi atyp halyk үkimetti kinәlady Kej konspirologiyalarga sәjkes AIVti galymdar әdeji ne abajsyzda koldan zhasagan dep tuzhyrymdalady Kenes Odagy zhүrgizgen Infekciya operaciyasynyn maksaty AIV ZhITSti amerika galymdary ojlap tapkan degen dezinformaciyany taratu bolgan Saualnamalar nәtizhesine sensek koptegen adamdar osy syndy pikirlerge sengen әri senip keledi ZertteuAIV ZhITS zertteuleri dep AIV ZhITS aldyn aluga emdeuge zhәne zhazyp shyguga bagyttalgan barlyk medicinalyk zertteuler men infekciya kozdyrushy agent retinde AIV tabigatyn zhene AIV kozdyratyn ZhITS derti zhajly irgeli zertteulerdi ajtamyz Koptegen elder men zertteu instituttary AIV ZhITS zertteulerine oz үlesin kosuda Mysaly zhynystyk sauatty arttyru dәrilik zattar zhasap shygaru zhynys zholdary arkyly beriletin auru kozdyrgyshyna karsy mikrobicidter shygaru AIV vakcinasyn zhasau zhәne zhana antiretrovirusty dәri ojlap tabu Baska zertteu zhumystary zhuktyruga dejingi zhәne kejingi profilaktikaga zhәne sүndetteudin AIV zhukpasyndagy manyzyn anyktauga bagyttalganDerekkozderWhat Are HIV and AIDS HIV gov agyl U S Department of Health and Human Services HHS 15 May 2017 HIV Classification CDC and WHO Staging Systems AIDS Education and Training Centers National Coordinating Resource Center AETC NCRC agyl AIDS Education and Training Center Program Wear your red ribbon this World AIDS Day UNAIDS UNAIDS Secretariat HIV AIDS Fact sheet N 360 November 2015 World Health Organization 2007 AIDS epidemic update December 2007 Global HIV amp AIDS statistics 2019 fact sheet agyl UNAIDS AIDS the first 20 years 344 23 1764 72 June 2001 10 1056 NEJM200106073442306 0028 4793 11396444 Modern infectious disease epidemiology concepts methods mathematical models and public health Online Ausg New York Springer P 88 ISBN 978 0 387 93835 6 Kirch Wilhelm Encyclopedia of Public Health New York Springer P 676 77 ISBN 978 1 4020 5613 0 About HIV AIDS December 6 2015 Environmental and occupational medicine 4th Philadelphia Lippincott Williams amp Wilkins 2007 P 745 ISBN 978 0 7817 6299 1 HIV and Its Transmission 2003 UNAIDS The quest for an HIV vaccine May 18 2012 Guideline on when to start antiretroviral therapy and on pre exposure prophylaxis for HIV World Health Organization P 13 ISBN 978 92 4 150956 5 Fact Sheet World AIDS Day 2019 Қazakstandagy AIV zhuktyrgandar bojynsha statistika Muragattalgan 2 nauryzdyn 2020 zhyly The first postmodern pandemic 25 years of HIV AIDS Journal of Internal Medicine 263 3 218 43 March 2008 10 1111 j 1365 2796 2007 01910 x 18205765 subscription required Origins of HIV and the AIDS pandemic Cold Spring Harbor Perspectives in Medicine 1 1 a006841 September 2011 10 1101 cshperspect a006841 3234451 22229120 A reflection on HIV AIDS research after 25 years 3 1 72 October 2006 10 1186 1742 4690 3 72 1629027 17054781 The impact of AIDS on people and societies 2006 Report on the global AIDS epidemic 2006 ISBN 978 92 9173 479 5 Endersby Jim 2016 Myth Busters 351 6268 35 Bibcode 2016Sci 351 35E 10 1126 science aad2891 http austintexas gov page myth busters Retrieved 14 February 2016 An African Pope Won t Change the Vatican s Views on Condoms and AIDS 26 February 2013 Harden Victoria Angela AIDS at 30 A History Potomac Books Inc 2012 P 324 ISBN 978 1 59797 294 9 Mandell Bennett and Dolan 2010 Chapter 121 WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV related disease in adults and children Geneva World Health Organization 2007 P 6 16 ISBN 978 92 4 159562 9 Diseases and disorders Tarrytown NY Marshall Cavendish 2008 P 25 ISBN 978 0 7614 7771 6 Mandell Bennett and Dolan 2010 Chapter 118 The treatment of patients with HIV Deutsches Arzteblatt International 107 28 29 507 15 quiz 516 July 2010 10 3238 arztebl 2010 0507 2915483 20703338 Evian Clive Primary HIV AIDS care a practical guide for primary health care personnel in a clinical and supportive setting Updated 4th Houghton South Africa Jacana 2006 P 29 ISBN 978 1 77009 198 6 Charles B Hicks MD Radiology of AIDS Jacques W A J Reeders amp Philip Charles Goodman Berlin u a Springer 2001 P 19 ISBN 978 3 540 66510 6 Elliott Tom Lecture Notes Medical Microbiology and Infection 2012 P 273 ISBN 978 1 118 37226 5 Control of HIV 1 replication in elite suppressors Discovery Medicine 9 46 261 66 March 2010 20350494 Elite control of HIV Infection implications for vaccines and treatment Topics in HIV Medicine 15 4 134 36 August September 2007 17720999 Review of human immunodeficiency virus type 1 related opportunistic infections in sub Saharan Africa 36 5 652 62 March 2003 10 1086 367655 12594648 Complications of HIV infection a systems based approach American Family Physician 83 4 395 406 February 2011 21322514 Mandell Bennett and Dolan 2010 Chapter 169 Ocular surface squamous neoplasia Review of etio pathogenesis and an update on clinico pathological diagnosis Saudi Journal of Ophthalmology 27 3 177 86 July 2013 10 1016 j sjopt 2013 07 002 3770226 24227983 AIDS A D A M Chronic diarrhea and AIDS insights into studies with non human primates Current HIV Research 3 3 199 205 July 2005 10 2174 1570162054368084 16022653 Depression and Psychosis in Neurological Practice Bradley s Neurology in Clinical Practice Expert Consult Online and Print 6e Bradley Neurology in Clinical Practice e dition 2v Set 6th Philadelphia Elsevier Saunders 2012 Vol 1 P 101 ISBN 978 1 4377 0434 1 Antiretroviral postexposure prophylaxis after sexual injection drug use or other nonoccupational exposure to HIV in the United States recommendations from the U S Department of Health and Human Services MMWR Recommendations and reports Morbidity and mortality weekly report Recommendations and reports Centers for Disease Control 54 RR 2 1 20 21 January 2005 15660015 Coovadia H 2004 Antiretroviral agents how best to protect infants from HIV and save their mothers from AIDS N Engl J Med 351 3 289 292 10 1056 NEJMe048128 15247337 Kripke C 1 August 2007 Antiretroviral prophylaxis for occupational exposure to HIV American Family Physician 76 3 375 6 17708137 An overview of the relative risks of different sexual behaviours on HIV transmission Current Opinion in HIV and AIDS 5 4 291 7 July 2010 10 1097 COH 0b013e32833a88a3 20543603 Cunha Burke Antibiotic Essentials 2012 11 Jones amp Bartlett Publishers 2012 P 303 ISBN 9781449693831 Heterosexual risk of HIV 1 infection per sexual act systematic review and meta analysis of observational studies The Lancet Infectious Diseases 9 2 118 29 February 2009 10 1016 S1473 3099 09 70021 0 4467783 19179227 Systematic review of orogenital HIV 1 transmission probabilities International Journal of Epidemiology 37 6 1255 65 December 2008 10 1093 ije dyn151 2638872 18664564 Antiretroviral prophylaxis for occupational exposure to HIV American Family Physician 76 3 375 76 August 2007 17708137 Identifying HIV 1 dual infections Retrovirology 4 67 September 2007 10 1186 1742 4690 4 67 2045676 17892568 McCray Eugene Dear Colleague September 27 2017 Centers for Disease Control and Prevention September 27 2017 LeMessurier J Traversy G Varsaneux O Weekes M Avey MT Niragira O Gervais R Guyatt G et al November 19 2018 Risk of sexual transmission of human immunodeficiency virus with antiretroviral therapy suppressed viral load and condom use a systematic review 190 46 E1350 E1360 10 1503 cmaj 180311 6239917 30455270 HIV and Men U S Department of Health amp Human Services Tekserildi 3 karasha 2019 HIV and Gay and Bisexual Men U S Department of Health amp Human Services Tekserildi 3 karasha 2019 HIV Among Gay and Bisexual Men Today s HIV AIDS Epidemic Factsheet Heterosexual risk of HIV 1 infection per sexual act systematic review and meta analysis of observational studies The Lancet Infectious Diseases 9 2 118 29 February 2009 10 1016 S1473 3099 09 70021 0 4467783 19179227 Global epidemiology of HIV infection in men who have sex with men The Lancet 380 9839 367 77 July 2012 10 1016 S0140 6736 12 60821 6 3805037 22819660 Mucosal HIV transmission and vaccination strategies through oral compared with vaginal and rectal routes 10 8 1181 95 August 2010 10 1517 14712598 2010 496776 2904634 20624114 Sturchler Dieter A Exposure a guide to sources of infections Washington DC ASM Press 2006 P 544 ISBN 978 1 55581 376 5 Oxford handbook of genitourinary medicine HIV and sexual health 2nd Oxford 2010 P 95 ISBN 978 0 19 957166 6 An overview of the relative risks of different sexual behaviours on HIV transmission 5 4 291 97 July 2010 10 1097 COH 0b013e32833a88a3 20543603 Butler Lisa M ed March 2011 Population based biomedical sexually transmitted infection control interventions for reducing HIV infection 3 CD001220 10 1002 14651858 CD001220 pub3 21412869 Women and HIV motherhood and more Current Opinion in Infectious Diseases 25 1 58 65 February 2012 10 1097 QCO 0b013e32834ef514 22156896 Kerrigan Deanna The Global HIV Epidemics among Sex Workers World Bank Publications 2012 P 1 5 ISBN 978 0 8213 9775 6 Aral Sevgi The New Public Health and STD HIV Prevention Personal Public and Health Systems Approaches Springer 2013 P 120 ISBN 978 1 4614 4526 5 Overview of HIV Psychosomatic Medicine 70 5 523 30 June 2008 10 1097 PSY 0b013e31817ae69f 18541903 https semanticscholar org paper 493cf033aacdf6bf8c89e2b9f42b05e8c30908dd Nonoccupational postexposure prophylaxis following sexual assault in industrialized low HIV prevalence countries a review Psychology Health amp Medicine 17 2 235 54 2012 10 1080 13548506 2011 579984 22372741 Risk of HIV 1 transmission for parenteral exposure and blood transfusion a systematic review and meta analysis AIDS 20 6 805 12 April 2006 10 1097 01 aids 0000218543 46963 6d 16549963 Needlestick Prevention Guide 5 6 2002 Tekserildi 10 karasha 2019 HIV in the United States An Overview March 2012 Will I need a blood transfusion National Health Services 2011 Centers for Disease Control Prevention CDC October 2010 HIV transmission through transfusion Missouri and Colorado 2008 59 41 1335 39 20966896 UNAIDS 2011 pg 60 70 Blood safety for too few World Health Organization 2001 HIV transmission by organ and tissue transplantation 7 Suppl 2 S35 38 November 1993 10 1097 00002030 199311002 00008 8161444 https zenodo org record 1234768 Injection drug use unsafe medical injections and HIV in Africa a systematic review 6 24 August 2009 10 1186 1477 7517 6 24 2741434 19715601 Basic Information about HIV and AIDS April 2012 Crans Wayne J Why Mosquitoes Cannot Transmit AIDS June 1 2010 Preventing Mother to Child Transmission of HIV agyl Prevention of vertical transmission of HIV 1 in resource limited settings Expert Review of Anti Infective Therapy 8 10 1163 75 October 2010 10 1586 eri 10 94 20954881 WHO Mother to child transmission of HIV Tekserildi 27 zheltoksan 2019 Antiretroviral interventions for preventing breast milk transmission of HIV The Cochrane Database of Systematic Reviews 10 10 CD011323 October 2014 10 1002 14651858 CD011323 25280769 Infant feeding in the context of HIV April 2011 Mechanisms of CD4 T lymphocyte cell death in human immunodeficiency virus infection and AIDS The Journal of General Virology 84 Pt 7 1649 61 July 2003 10 1099 vir 0 19110 0 12810858 International Committee on Taxonomy of Viruses 61 Retroviridae National Institutes of Health 2002 International Committee on Taxonomy of Viruses 61 0 6 Lentivirus 2002 HIV pathogenesis and long term survival AIDS 7 11 1401 10 November 1993 10 1097 00002030 199311000 00001 8280406 Following the path of the virus the exploitation of host DNA repair mechanisms by retroviruses ACS Chemical Biology 1 4 217 26 May 2006 10 1021 cb600131q 17163676 RNA interference and viruses current innovations and future trends Norfolk Caister Academic Press 2010 P 73 ISBN 978 1 904455 56 1 Immunology infection and immunity Gerald B Pier Washington DC ASM Press 2004 P 550 ISBN 978 1 55581 246 1 Hybrid spreading mechanisms and T cell activation shape the dynamics of HIV 1 infection PLoS Computational Biology 11 4 e1004179 April 2015 1503 08992 Bibcode 2015PLSCB 11E4179Z 10 1371 journal pcbi 1004179 4383537 25837979 HIV 1 cell to cell transfer across an Env induced actin dependent synapse 199 2 283 93 January 2004 10 1084 jem 20030648 2211771 14734528 Avoiding the void cell to cell spread of human viruses Nature Reviews Microbiology 6 11 815 26 November 2008 10 1038 nrmicro1972 18923409 Cell to cell spread of HIV permits ongoing replication despite antiretroviral therapy 477 7362 95 98 August 2011 Bibcode 2011Natur 477 95S 10 1038 nature10347 21849975 Comparison of HIV 1 and HIV 2 infectivity from a prospective cohort study in Senegal Statistics in Medicine 22 4 573 93 February 2003 10 1002 sim 1342 12590415 Human immunodeficiency virus type 2 The Journal of General Virology 83 Pt 6 1253 65 June 2002 10 1099 0022 1317 83 6 1253 12029140 High levels of HIV 1 in plasma during all stages of infection determined by competitive PCR Science 259 5102 1749 54 March 1993 Bibcode 1993Sci 259 1749P 10 1126 science 8096089 8096089 https semanticscholar org paper 357fd5f488550f380ac3c828b6c524fefe90013f The qualitative nature of the primary immune response to HIV infection is a prognosticator of disease progression independent of the initial level of plasma viremia 94 1 254 58 January 1997 Bibcode 1997PNAS 94 254P 10 1073 pnas 94 1 254 19306 8990195 HIV infection first battle decides the war Trends in Immunology 27 6 274 81 June 2006 10 1016 j it 2006 04 007 16679064 Pillay Deenan Human Immunodeficiency Viruses Principles and practice of clinical virology 6th Hoboken NJ Wiley 2007 P 905 ISBN 978 0 470 51799 4 Primary HIV 1 infection is associated with preferential depletion of CD4 T lymphocytes from effector sites in the gastrointestinal tract The Journal of Experimental Medicine 200 6 761 70 September 2004 10 1084 jem 20041196 2211967 15365095 CD4 T cell depletion during all stages of HIV disease occurs predominantly in the gastrointestinal tract The Journal of Experimental Medicine 200 6 749 59 September 2004 10 1084 jem 20040874 2211962 15365096 CCR5 monoclonal antibodies for HIV 1 therapy Current Opinion in HIV and AIDS 4 2 104 11 March 2009 10 1097 COH 0b013e3283224015 2760828 19339948 editor Julio Aliberti Control of Innate and Adaptive Immune Responses During Infectious Diseases New York Springer Verlag 2011 P 145 ISBN 978 1 4614 0483 5 Immune activation and inflammation in HIV 1 infection causes and consequences The Journal of Pathology 214 2 231 41 January 2008 10 1002 path 2276 18161758 Microbial translocation is a cause of systemic immune activation in chronic HIV infection Nature Medicine 12 12 1365 71 December 2006 10 1038 nm1511 1717013 17115046 HIV AIDS Testing 16 March 2018 US Preventive Services Task Force Owens DK Davidson KW Krist AH Barry MJ Cabana M Caughey AB Curry SJ et al 18 June 2019 Screening for HIV Infection US Preventive Services Task Force Recommendation Statement JAMA 321 23 2326 2336 10 1001 jama 2019 6587 31184701 HIV testing for children in resource limited settings what are we waiting for 7 7 e1000285 July 2010 10 1371 journal pmed 1000285 2907270 20652012 Home Tests CDC Basty derekkozinen muragattalgan 10 shilde 2014 kolzhetpejtin silteme Tekserildi 28 shilde 2014 Revised surveillance case definitions for HIV infection among adults adolescents and children aged lt 18 months and for HIV infection and AIDS among children aged 18 months to lt 13 years United States 2008 MMWR Recommendations and Reports 57 RR 10 1 12 December 2008 19052530 Vozianova 2001 HIV Classification CDC and WHO Staging Systems agyl sajt www aids ed org Basty derekkozinen muragattalgan 3 akpan 2012 Tekserildi 29 zheltoksan 2011 Condom effectiveness where are we now Sexual Health 9 1 10 17 March 2012 10 1071 SH11036 22348628 Condom Facts and Figures World Health Organization August 2003 A review of the effectiveness and acceptability of the female condom for dual protection Sexual Health 9 1 18 26 March 2012 10 1071 SH11037 22348629 Tenofovir based pre exposure prophylaxis for HIV prevention evolving evidence Current Opinion in Infectious Diseases 25 1 51 57 February 2012 10 1097 QCO 0b013e32834ef5ef 3266126 22156901 Spermicides microbicides and antiviral agents recent advances in the development of novel multi functional compounds Mini Reviews in Medicinal Chemistry 9 13 1556 67 November 2009 10 2174 138955709790361548 20205637 Siegfried Nandi ed April 2009 Male circumcision for prevention of heterosexual acquisition of HIV in men The Cochrane Database of Systematic Reviews 2 CD003362 10 1002 14651858 CD003362 pub2 19370585 WHO and UNAIDS announce recommendations from expert consultation on male circumcision for HIV prevention World Health Organization March 28 2007 Male circumcision HIV and sexually transmitted infections a review British Journal of Nursing 19 10 629 34 May 27 2010 10 12968 bjon 2010 19 10 48201 3836228 20622758 Behavioral aspects of male circumcision for the prevention of HIV infection Current HIV AIDS Reports 6 4 187 93 November 2009 10 1007 s11904 009 0025 9 3557929 19849961 subscription required Male circumcision Africa and beyond Current Opinion in Urology 20 6 515 19 November 2010 10 1097 MOU 0b013e32833f1b21 20844437 https semanticscholar org paper 20d5bffb5f576016fc87e72877f40dc7e231c209 Male circumcision to reduce the risk of HIV and sexually transmitted infections among men who have sex with men Current Opinion in Infectious Diseases 23 1 45 52 February 2010 10 1097 QCO 0b013e328334e54d 19935420 Wiysonge Charles Shey ed June 2011 Male circumcision for prevention of homosexual acquisition of HIV in men The Cochrane Database of Systematic Reviews 6 CD007496 10 1002 14651858 CD007496 pub2 21678366 HIV prevention in clinical care settings 2014 recommendations of the International Antiviral Society USA Panel JAMA 312 4 390 409 July 23 30 2014 10 1001 jama 2014 7999 6309682 25038358 Risk compensation in HIV prevention implications for vaccines microbicides and other biomedical HIV prevention technologies Current HIV AIDS Reports 4 4 165 72 December 2007 10 1007 s11904 007 0024 7 2937204 18366947 Operario Don ed October 2007 Abstinence only programs for HIV infection prevention in high income countries The Cochrane Database of Systematic Reviews 4 CD005421 10 1002 14651858 CD005421 pub2 17943855 http onlinelibrary wiley com o cochrane clsysrev articles CD005421 frame html Retrieved May 31 2012 Effectiveness of peer education interventions for HIV prevention adolescent pregnancy prevention and sexual health promotion for young people a systematic review of European studies 27 5 904 13 October 2012 10 1093 her cys055 22641791 Sexually transmitted infections and adolescence Acta Dermatovenerologica Croatica 18 4 305 10 2010 21251451 International technical guidance on sexuality education an evidence informed approach Paris UNESCO 2018 P 12 ISBN 978 92 3 100259 5 Discerning patterns of human immunodeficiency virus risk in healthy young adults 121 9 758 64 September 2008 10 1016 j amjmed 2008 04 022 2597652 18724961 Voluntary counseling and testing VCT for changing HIV related risk behavior in developing countries The Cochrane Database of Systematic Reviews 9 9 CD001224 September 2012 10 1002 14651858 CD001224 pub4 3931252 22972050 Lopez LM Grey TW Chen M Denison J Stuart G 9 August 2016 Behavioral interventions for improving contraceptive use among women living with HIV The Cochrane Database of Systematic Reviews 8 CD010243 10 1002 14651858 CD010243 pub3 27505053 Antiretroviral therapy for prevention of HIV transmission in HIV discordant couples The Cochrane Database of Systematic Reviews 4 4 CD009153 April 2013 10 1002 14651858 CD009153 pub3 4026368 23633367 Screening for HIV systematic review to update the 2005 U S Preventive Services Task Force recommendation Annals of Internal Medicine 157 10 706 18 November 2012 10 7326 0003 4819 157 10 201211200 00007 23165662 https semanticscholar org paper 2984fe0942403b9e983e12f9f54986bb4d6d7e89 Owens Douglas K Davidson Karina W Krist Alex H Barry Michael J Cabana Michael Caughey Aaron B Curry Susan J Doubeni Chyke A et al 11 June 2019 Preexposure Prophylaxis for the Prevention of HIV Infection JAMA 321 22 2203 2213 10 1001 jama 2019 6390 31184747 Antiretroviral prophylaxis for HIV infection in injecting drug users in Bangkok Thailand the Bangkok Tenofovir Study a randomised double blind placebo controlled phase 3 trial The Lancet 381 9883 2083 90 June 2013 10 1016 S0140 6736 13 61127 7 23769234 US Preventive Services Task Force Owens DK Davidson KW Krist AH Barry MJ Cabana M Caughey AB Curry SJ et al 11 June 2019 Preexposure Prophylaxis for the Prevention of HIV Infection US Preventive Services Task Force Recommendation Statement JAMA 321 22 2203 2213 10 1001 jama 2019 6390 31184747 Centers for Disease Control CDC August 1987 Recommendations for prevention of HIV transmission in health care settings MMWR Supplements 36 2 1S 18S 3112554 https www cdc gov MMWR PREVIEW MMWRHTML 00023587 htm Combination HIV prevention significance challenges and opportunities Current HIV AIDS Reports 8 1 62 72 March 2011 10 1007 s11904 010 0063 3 3036787 20941553 Opiate substitution treatment and HIV transmission in people who inject drugs systematic review and meta analysis BMJ 345 oct03 3 e5945 October 2012 10 1136 bmj e5945 3489107 23038795 HIV exposure through contact with body fluids Prescrire International 21 126 100 01 103 05 April 2012 22515138 Updated US Public Health Service guidelines for the management of occupational exposures to human immunodeficiency virus and recommendations for postexposure prophylaxis 34 9 875 92 September 2013 10 1086 672271 23917901 https semanticscholar org paper 5ce62af625f29039b16271733be5044a935d997a Clinical practice Care of the adult patient after sexual assault The New England Journal of Medicine 365 9 834 41 September 2011 10 1056 NEJMcp1102869 21879901 https semanticscholar org paper bf568cabfb1fe97f7fb9512abd2641c31629ea89 Young Taryn ed January 2007 Antiretroviral post exposure prophylaxis PEP for occupational HIV exposure The Cochrane Database of Systematic Reviews 1 CD002835 10 1002 14651858 CD002835 pub3 17253483 Siegfried Nandi ed July 2011 Antiretrovirals for reducing the risk of mother to child transmission of HIV infection The Cochrane Database of Systematic Reviews 7 CD003510 10 1002 14651858 CD003510 pub3 21735394 WHO HIV and Infant Feeding Technical Consultation Held on behalf of the Inter agency Task Team IATT on Prevention of HIV Infections in Pregnant Women Mothers and their Infants Consensus statement October 25 27 2006 Horvath Tara ed January 2009 Interventions for preventing late postnatal mother to child transmission of HIV The Cochrane Database of Systematic Reviews 1 CD006734 10 1002 14651858 CD006734 pub2 19160297 WHO validates elimination of mother to child transmission of HIV and syphilis in Cuba World Health Organization June 30 2015 HIV vaccines an attainable goal Swiss Medical Weekly 142 w13535 March 2012 10 4414 smw 2012 13535 22389197 U S Army Office of the Surgeon General HIV Vaccine Trial in Thai Adults March 21 2011 U S Army Office of the Surgeon General Follow up of Thai Adult Volunteers With Breakthrough HIV Infection After Participation in a Preventive HIV Vaccine Trial June 2 2010 Life expectancy of HIV positive adults a review Sexual Health 8 4 526 33 December 2011 10 1071 SH11046 22127039 UNAIDS 2011 pg 1 10 Davis Nicola Second Person Ever to Be Cleared of HIV Reveals Identity The Guardian March 8 2020 Tekserildi 8 nauryz 2020 Antiretroviral therapy for HIV infection in adults and adolescents recommendations for a public health approach World Health Organization 2010 P 19 20 ISBN 978 92 4 159976 4 Consolidated guidelines on the use of antiretroviral drugs for treating and preventing HIV infection World Health Organization 2013 P 28 30 ISBN 978 92 4 150572 7 UPDATE OF RECOMMENDATIONS ON FIRST AND SECOND LINE ANTIRETROVIRAL REGIMENS World Health Organization July 2019 Tekserildi 16 karasha 2019 Guidelines for the Use of Antiretroviral Agents in HIV 1 Infected Adults and Adolescents February 12 2013 Timing of initiation of antiretroviral therapy in AIDS free HIV 1 infected patients a collaborative analysis of 18 HIV cohort studies The Lancet 373 9672 1352 63 April 2009 10 1016 S0140 6736 09 60612 7 2670965 19361855 Economic and quality of life outcomes of antiretroviral therapy for HIV AIDS in developing countries a systematic literature review 21 11 1343 56 November 2009 10 1080 09540120902889926 20024710 Sexual transmission of HIV according to viral load and antiretroviral therapy systematic review and meta analysis AIDS 23 11 1397 404 July 2009 10 1097 QAD 0b013e32832b7dca 19381076 https semanticscholar org paper 2c9cbaa1a5829e12f21d389df5f920c0af83895f Antiretroviral adherence in a resource poor setting Current HIV AIDS Reports 2 4 171 76 November 2005 10 1007 s11904 005 0012 8 16343374 Adherence to antiretroviral therapy for human immunodeficiency virus acquired immune deficiency syndrome among drug users a systematic review Addiction 103 8 1242 57 August 2008 10 1111 j 1360 0443 2008 02269 x 18855813 HIV treatment adherence drug resistance virologic failure evolving concepts Infectious Disorders Drug Targets 11 2 167 74 April 2011 10 2174 187152611795589663 5072419 21406048 Adverse effects of antiretroviral therapy for HIV infection Canadian Medical Association Journal 170 2 229 38 January 2004 315530 14734438 Prolongation and quality of life for HIV infected adults treated with highly active antiretroviral therapy HAART a balancing act 61 3 469 73 March 2008 10 1093 jac dkm499 18174196 Human immunodeficiency virus amp cardiovascular risk The Indian Journal of Medical Research 134 6 898 903 December 2011 10 4103 0971 5916 92634 3284097 22310821 Summary of recommendations on when to start ART in children PDF June 2013 Guidelines for intensified tuberculosis case finding and isoniazid preventive therapy for people living with HIV in resource constrained settings PDF 2011 Hepatitis A and B virus immunization in HIV infected persons The AIDS Reader 16 1 15 17 January 2006 16433468 UNAIDS 2011 pg 150 160 HIV associated Pneumocystis pneumonia Proceedings of the American Thoracic Society 8 3 294 300 June 2011 10 1513 pats 201009 062WR 3132788 21653531 Treating opportunistic infections among HIV infected adults and adolescents Recommendations from CDC the National Institutes of Health and the HIV Medicine Association Infectious Diseases Society of America February 2 2007 Tekserildi 26 shilde 2018 Concepts in immunology and immunotherapeutics 4th Bethesda MD American Society of Health System Pharmacists 2008 P 143 ISBN 978 1 58528 127 5 Influenza vaccination for immunocompromised patients summary of a systematic review and meta analysis Influenza and Other Respiratory Viruses 7 Suppl 2 72 75 September 2013 10 1111 irv 12084 5909396 24034488 Pneumococcal vaccination among HIV infected adult patients in the era of combination antiretroviral therapy 10 12 3700 10 2014 10 4161 hv 32247 4514044 25483681 World Health Organization Nutrient requirements for people living with HIV AIDS Report of a technical consultation Geneva Micronutrients in HIV AIDS is there evidence to change the WHO 2003 recommendations 94 6 1683S 1689S December 2011 10 3945 ajcn 111 011999 3226021 22089440 The role of micronutrients in the diet of HIV 1 infected individuals 4 7 2442 56 June 2012 10 2741 e556 22652651 https www bioscience org 2012 v4e af 556 fulltext htm Efficacy and safety of zinc supplementation for adults children and pregnant women with HIV infection systematic review Tropical Medicine amp International Health 16 12 1474 82 December 2011 10 1111 j 1365 3156 2011 02871 x 21895892 Micronutrient supplementation in adults with HIV infection The Cochrane Database of Systematic Reviews 5 CD003650 May 2017 10 1002 14651858 CD003650 pub4 5458097 28518221 Micronutrient supplementation in pregnant women with HIV infection The Cochrane Database of Systematic Reviews 3 CD009755 March 2012 10 1002 14651858 CD009755 22419344 Micronutrient supplementation for children with HIV infection The Cochrane Database of Systematic Reviews 10 CD010666 October 2013 10 1002 14651858 CD010666 24114375 Complementary therapies for the treatment of HIV in search of the evidence International Journal of STD amp AIDS 16 6 395 403 June 2005 10 1258 0956462054093962 15969772 Complementary and alternative medicine use among HIV positive people research synthesis and implications for HIV care AIDS Care 20 8 1002 18 September 2008 10 1080 09540120701767216 2570227 18608078 Liu Jian Ping ed July 2005 Herbal medicines for treating HIV infection and AIDS The Cochrane Database of Systematic Reviews 3 CD003937 10 1002 14651858 CD003937 pub2 16034917 The medical use of cannabis for reducing morbidity and mortality in patients with HIV AIDS The Cochrane Database of Systematic Reviews 4 4 CD005175 April 2013 10 1002 14651858 CD005175 pub3 23633327 Current status of HIV infection a review for non HIV treating physicians International Journal of Dermatology 46 12 1219 28 December 2007 10 1111 j 1365 4632 2007 03520 x 18173512 HIV 1 infection in rural Africa is there a difference in median time to AIDS and survival compared with that in industrialized countries AIDS 16 4 597 603 March 2002 10 1097 00002030 200203080 00011 11873003 https semanticscholar org paper 907a72ac4e604b3d529c1f38e2cb68aebc1d1da3 Progression and mortality of untreated HIV positive individuals living in resource limited settings update of literature review and evidence synthesis UNAIDS Obligation HQ 05 422204 2006 http data unaids org pub Periodical 2006 zwahlen unaids hq 05 422204 2007 en pdf Retrieved March 19 2008 Antiretroviral Therapy Cohort Collaboration July 2008 Life expectancy of individuals on combination antiretroviral therapy in high income countries a collaborative analysis of 14 cohort studies The Lancet 372 9635 293 99 10 1016 S0140 6736 08 61113 7 3130543 18657708 The lifetime cost of current human immunodeficiency virus care in the United States Medical Care 44 11 990 97 November 2006 10 1097 01 mlr 0000228021 89490 2a 17063130 AIDS related malignancies emerging challenges in the era of highly active antiretroviral therapy The Oncologist 10 6 412 26 Jun Jul 2005 10 1634 theoncologist 10 6 412 15967835 The impact of host genetics on HIV infection and disease progression in the era of highly active antiretroviral therapy AIDS 17 Suppl 4 Suppl 4 S51 60 2003 10 1097 00002030 200317004 00006 15080180 AIDS in Africa the impact of coinfections on the pathogenesis of HIV 1 infection The Journal of Infection 48 1 1 12 January 2004 10 1016 j jinf 2003 09 001 14667787 The glutamine rich region of the HIV 1 Tat protein is involved in T cell apoptosis The Journal of Biological Chemistry 279 46 48197 204 November 2004 10 1074 jbc M406195200 15331610 The C terminus of HIV 1 Tat modulates the extent of CD178 mediated apoptosis of T cells The Journal of Biological Chemistry 280 46 38376 82 November 2005 10 1074 jbc M506630200 16155003 Tuberculosis World Health Organization March 2012 World Health Organization Global tuberculosis control 2011 2011 ISBN 978 92 4 156438 0 Rubin s pathology clinicopathologic foundations of medicine Sixth Philadelphia Wolters Kluwer Health Lippincott Williams amp Wilkins 2011 P 154 ISBN 978 1 60547 968 2 Epidemiology of Anal Canal Cancer Surgical Oncology Clinics of North America 26 1 9 15 January 2017 10 1016 j soc 2016 07 001 27889039 Cognitive neuropsychology of HIV associated neurocognitive disorders 19 2 152 68 June 2009 10 1007 s11065 009 9102 5 2690857 19462243 Antiretroviral therapy and the prevalence of osteopenia and osteoporosis a meta analytic review AIDS 20 17 2165 74 November 2006 10 1097 QAD 0b013e32801022eb 17086056 Symptom management and self care for peripheral neuropathy in HIV AIDS AIDS Care 19 2 179 89 February 2007 10 1080 09540120600971083 17364396 AIDS related malignancies Nature Reviews Cancer 2 5 373 82 May 2002 10 1038 nrc797 12044013 Therapy insight AIDS related malignancies the influence of antiviral therapy on pathogenesis and management Nature Clinical Practice Oncology 2 8 406 15 quiz 423 August 2005 10 1038 ncponc0253 16130937 https zenodo org record 1233371 Recent developments in HIV and the kidney Current Opinion in Infectious Diseases 22 1 43 48 February 2009 10 1097 QCO 0b013e328320ffec 19106702 https semanticscholar org paper b1b8b4411d2d269fe447d820d50b0bba68e4e6f4 Derekkoz katesi Zharamsyz lt ref gt tegi no text was provided for refs named auto The spread treatment and prevention of HIV 1 evolution of a global pandemic The Journal of Clinical Investigation 118 4 1244 54 April 2008 10 1172 JCI34706 2276790 18382737 Fact sheet Latest statistics on the status of the AIDS epidemic UNAIDS UNAIDS reports a 52 reduction in new HIV infections among children and a combined 33 reduction among adults and children since 2001 UNAIDS 2011 pg 20 30 UNAIDS 2011 pp 40 50 Mandell Bennett and Dolan 2010 Chapter 117 Қazak dermatologiya zhәne infekciyalyk aurular gylymi ortalygy zhүrgizgen statistika Muragattalgan 2 nauryzdyn 2020 zhyly How I told the world about Aids BBC News June 5 2006 Tekserildi 12 akpannyn 2019 Pneumocystis pneumonia Los Angeles 1981 96 6 980 81 discussion 982 83 June 2006 10 2105 AJPH 96 6 980 1470612 16714472 https www cdc gov mmwr preview mmwrhtml june 5 htm Disseminated Kaposi s sarcoma syndrome in young homosexual men 5 4 468 71 October 1981 10 1016 S0190 9622 81 80010 2 7287964 Kaposi s sarcoma in homosexual men a report of eight cases The Lancet 2 8247 598 600 September 1981 10 1016 S0140 6736 81 92740 9 6116083 Reverse transcription of the HIV 1 pandemic FASEB Journal 21 14 3795 808 December 2007 10 1096 fj 07 8697rev 17639073 Centers for Disease Control CDC July 1982 Opportunistic infections and Kaposi s sarcoma among Haitians in the United States Morbidity and Mortality Weekly Report 31 26 353 54 360 61 6811853 https www cdc gov mmwr preview mmwrhtml 00001123 htm Centers for Disease Control CDC May 1982 Persistent generalized lymphadenopathy among homosexual males Morbidity and Mortality Weekly Report 31 19 249 51 6808340 https www cdc gov mmwr preview mmwrhtml 00001096 htm Isolation of a T lymphotropic retrovirus from a patient at risk for acquired immune deficiency syndrome AIDS Science 220 4599 868 71 May 1983 Bibcode 1983Sci 220 868B 10 1126 science 6189183 6189183 https semanticscholar org paper 7872732fd9c2e2bc5102408b477a8fd7adbe633f Gilman Sander L 1987 Gilman Sander L ed AIDS and Syphilis The Iconography of Disease October 43 87 107 10 2307 3397566 3397566 Making Headway Under Hellacious Circumstances July 28 2006 Altman LK New homosexual disorder worries health officials The New York Times May 11 1982 Kher U A Name for the Plague Time July 27 1982 Centers for Disease Control CDC September 1982 Update on acquired immune deficiency syndrome AIDS United States Morbidity and Mortality Weekly Report 31 37 507 08 513 14 6815471 Isolation of human T cell leukemia virus in acquired immune deficiency syndrome AIDS Science 220 4599 865 67 May 1983 Bibcode 1983Sci 220 865G 10 1126 science 6601823 6601823 Isolation of a T lymphotropic retrovirus from a patient at risk for acquired immune deficiency syndrome AIDS Science 220 4599 868 71 May 1983 Bibcode 1983Sci 220 868B 10 1126 science 6189183 6189183 https semanticscholar org paper 7872732fd9c2e2bc5102408b477a8fd7adbe633f Who s who in gay and lesbian history London Routledge 2001 P 154 ISBN 978 0 415 22974 6 Origin of HIV 1 in the chimpanzee Pan troglodytes troglodytes Nature 397 6718 436 41 February 1999 Bibcode 1999Natur 397 436G 10 1038 17130 9989410

Жарияланған күні:
Жоғарғы