Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Шот-Аман (Шота) Ыдырысұлы Уәлихан (26 сәуір 1932 жыл, Солтүстік Қазақстан облысы, Айыртау ауданы, Сырымбет ауылы – 31 наурыз 2021 жыл) — сәулетші, Қазақ КСР-інің еңбек сіңірген сәулетшісі (1978), профессор, Шығыс елдері Халықаралық сәулетші академиясының академигі (2001).
| Шот-Аман Ыдырысұлы Уәлихан | ||||||||||||
 | ||||||||||||
| Жалпы мағлұматтар | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Азаматтығы | ||||||||||||
| Туған күні | ||||||||||||
| Туған жері | Сырымбет ауылы, Айыртау ауданы, Көкшетау облысы, Қазақ КСР, КСРО | |||||||||||
| Қайтыс болған күні | ||||||||||||
| Қайтыс болған жері | ||||||||||||
| Жұмысы мен жетістіктері | ||||||||||||
| Білімі |
| |||||||||||
| Жұмыс істеген қалалар | ||||||||||||
| Басты құрылыстары |
| |||||||||||
| Марапаттары |
| |||||||||||
Қысқаша өмірбаяны
1932 жылы 26 сәуір күні Көкшетау облысының (қазіргі Солтүстік Қазақстан облысы) Айыртау ауданындағы Сырымбет ауылында туған.
Шот-Аман Уәлихан — төре руының өкілі, әйгілі қазақ пен ресей ғалымы Шоқан Уәлихановтың бауырының ұрпағы. Қазақ ақыны Бақытжан Қанапияновтың немере ағасы.
бітірді.
«Қазақстан қала құрылысын жобалау» институтының қызметкері, Алматы қаласының бас сәулетшісінің орынбасары,
басқармасының төрағасы болды.
Республикалық тарихи және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамының төрағасы.
| Жыл | Оқиға |
|---|---|
| 1956 | Мәскеу мемлекеттік сәулетші институтын бітірген |
| 1956–1965 | Қазақ қала құрылысын жобалау институтында, КСРО құрылыс және сәулетші академиясы Қазақ бөлімшесінде сәулетші, кіші ғылымының қызметкері болды |
| 1966–1967 | Алматы қаласы бас сәулетшісінің орынбасары |
| 1967–1970 | Қазақ өнеркәсіп құрылысын жобалау институтының аға ғылымының қызметкері |
| 1971–1978 | ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының орынбасары |
| 1976 жылдан | ҚР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы төрағасының 1-орынбасары |
| 1973–1982 | басқармасының төрағасы |
| 1975 жылдан | КСРО Сәулетшілер одағы басқармасының хатшысы |
| 1982 жылдан | Қазақ азаматтық село құрылысын жобалау институтында бас сәулетшісі |
| 1990–1995 | Қазақстан Ұлттық ғылым академиясының Әдебиет және өнер институтындағы өнер және сәулетші бөлімінің меңгерушісі |
| 1995 жылдан | ҚР Тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау қоғамы Орталық кеңесінің төрағасы әрі Халықаралық Абылай хан қорының президенті |
Жетістіктері
Шот-Аман Уәлиханов бірнеше ірі ғимараттардың, 20 монумент пен ескерткіштің (басқалармен бірге) авторы. Солардың қатарында: Алматы қаласындағы «Динамо» стадионы (1958), «Универсам» дүкені (1979), «Казгипрозем» үйінің (1983 жыл) ғимараттары; Уәлиханов ескерткіші (1969 жылы; Қазақ КСР-і Мемлекеттік сыйлығы, 1970 жыл), Әліби Тоқжанұлы Жангелдин, Тоқаш Бокин (екеуі де 1975 жылы), Ғани Мұратбаев (1984 жыл), Шығыс Қазақстан облысы, Қарауыл ауылындағы Абай (1970), Көкшетау қаласындағы Талғат Бигелдинов (1998), Қостанай қаласындағы Ахмет Байтұрсынұлы (1999), Астана қаласындағы Кенесары Қасымұлы (2001), т.б. ескерткіштері; Дінмұхамед Қонаев бюсті (1985 жылы), Тәуелсіздік монументі (1996 жылы, жоба авторы әрі жетекшісі), т.б. Уәлиханов 1996 жылы Қазақстан Республикасының жаңа мемлекеттік елтаңбасы бойынша өткен байқауында ҚР сәулетшілер одағының алтын медалі мен дипломын алды, елтаңба авторы. Сондай-ақ ол Қазақстан сәулет және бейнелеу өнерінің көкейтесті мәселелерін көтерген көптеген ғылыми мақалалар; сонымен қатар бірқатар драмалық шығармалардың да (“Шоқан”, алғаш рет 1962 жыл қойылған; “Ағнұр”, 1982; “Тағдыр”, 1984; “Террор”, 2000) авторы; бірқатар пьесалары республикалық (Алматы) және облыстық (Көкшетау, Қарағанды, Шымкент) театрлары сахнасында қойылды. Халықаралық сәулетшілер одағының дүниежүзілік 12–13, 20-конгрестеріне (Мадрид, 1975 жыл; Мехико, 1978 жыл; Бейжің, 1999 жыл) қатысты.
Негізгі шығармашылық жұмыстары
- Алматыдағы Шоқан Уәлиханов (1969);
- Әліби Жанкелдин (1975);
- Тоқаш Бокин (1975) ескерткіштері;
- «Динамо» стадионы құрлысының (шығармашылық топ құрамында) жобалары;
- Алматы Тәуелсіздік монументі авторлар тобының жетекшісі (1998);
- Қазақстан елтаңбасы.
Марапаттары
Атақтары
Премиялары
- (1990)
Марапаттары
Дереккөздер
- Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том
- “ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Shot Aman Shota Ydyrysuly Uәlihan 26 sәuir 1932 zhyl Soltүstik Қazakstan oblysy Ajyrtau audany Syrymbet auyly 31 nauryz 2021 zhyl sәuletshi Қazak KSR inin enbek sinirgen sәuletshisi 1978 professor Shygys elderi Halykaralyk sәuletshi akademiyasynyn akademigi 2001 Shot Aman Ydyrysuly UәlihanZhalpy maglumattarAzamattygy KSRO ҚazakstanTugan kүni26 sәuir 1932 1932 04 26 Tugan zheriSyrymbet auyly Ajyrtau audany Kokshetau oblysy Қazak KSR KSROҚajtys bolgan kүni31 nauryz 2021 2021 03 31 88 zhas Қajtys bolgan zheriҚazakstanZhumysy men zhetistikteriBilimiZhumys istegen kalalarAlmaty AstanaBasty kurylystaryҚazakstan eltanbasynyn dizajny Almatydagy Tәuelsizdik monumenti 1998 Shokan Uәlihanov eskertkishi Tokash Bokin eskertkishiMarapattaryҚurmet ordeniҚazakstannyn enbek sinirgen kajratkeriҚyskasha omirbayany1932 zhyly 26 sәuir kүni Kokshetau oblysynyn kazirgi Soltүstik Қazakstan oblysy Ajyrtau audanyndagy Syrymbet auylynda tugan Shot Aman Uәlihan tore ruynyn okili әjgili kazak pen resej galymy Shokan Uәlihanovtyn bauyrynyn urpagy Қazak akyny Bakytzhan Қanapiyanovtyn nemere agasy bitirdi Қazakstan kala kurylysyn zhobalau institutynyn kyzmetkeri Almaty kalasynyn bas sәuletshisinin orynbasary baskarmasynyn toragasy boldy Respublikalyk tarihi zhәne mәdeniet eskertkishterin korgau kogamynyn toragasy Zhyl Okiga1956 Mәskeu memlekettik sәuletshi institutyn bitirgen1956 1965 Қazak kala kurylysyn zhobalau institutynda KSRO kurylys zhәne sәuletshi akademiyasy Қazak bolimshesinde sәuletshi kishi gylymynyn kyzmetkeri boldy1966 1967 Almaty kalasy bas sәuletshisinin orynbasary1967 1970 Қazak onerkәsip kurylysyn zhobalau institutynyn aga gylymynyn kyzmetkeri1971 1978 ҚR tarih zhәne mәdeniet eskertkishterin korgau kogamy toragasynyn orynbasary1976 zhyldan ҚR tarih zhәne mәdeniet eskertkishterin korgau kogamy toragasynyn 1 orynbasary1973 1982 baskarmasynyn toragasy1975 zhyldan KSRO Sәuletshiler odagy baskarmasynyn hatshysy1982 zhyldan Қazak azamattyk selo kurylysyn zhobalau institutynda bas sәuletshisi1990 1995 Қazakstan Ұlttyk gylym akademiyasynyn Әdebiet zhәne oner institutyndagy oner zhәne sәuletshi boliminin mengerushisi1995 zhyldan ҚR Tarih zhәne mәdeniet eskertkishterin korgau kogamy Ortalyk kenesinin toragasy әri Halykaralyk Abylaj han korynyn prezidentiZhetistikteriShot Aman Uәlihanov birneshe iri gimarattardyn 20 monument pen eskertkishtin baskalarmen birge avtory Solardyn katarynda Almaty kalasyndagy Dinamo stadiony 1958 Universam dүkeni 1979 Kazgiprozem үjinin 1983 zhyl gimarattary Uәlihanov eskertkishi 1969 zhyly Қazak KSR i Memlekettik syjlygy 1970 zhyl Әlibi Tokzhanuly Zhangeldin Tokash Bokin ekeui de 1975 zhyly Ғani Muratbaev 1984 zhyl Shygys Қazakstan oblysy Қarauyl auylyndagy Abaj 1970 Kokshetau kalasyndagy Talgat Bigeldinov 1998 Қostanaj kalasyndagy Ahmet Bajtursynuly 1999 Astana kalasyndagy Kenesary Қasymuly 2001 t b eskertkishteri Dinmuhamed Қonaev byusti 1985 zhyly Tәuelsizdik monumenti 1996 zhyly zhoba avtory әri zhetekshisi t b Uәlihanov 1996 zhyly Қazakstan Respublikasynyn zhana memlekettik eltanbasy bojynsha otken bajkauynda ҚR sәuletshiler odagynyn altyn medali men diplomyn aldy eltanba avtory Sondaj ak ol Қazakstan sәulet zhәne bejneleu onerinin kokejtesti mәselelerin kotergen koptegen gylymi makalalar sonymen katar birkatar dramalyk shygarmalardyn da Shokan algash ret 1962 zhyl kojylgan Agnur 1982 Tagdyr 1984 Terror 2000 avtory birkatar pesalary respublikalyk Almaty zhәne oblystyk Kokshetau Қaragandy Shymkent teatrlary sahnasynda kojyldy Halykaralyk sәuletshiler odagynyn dүniezhүzilik 12 13 20 kongresterine Madrid 1975 zhyl Mehiko 1978 zhyl Bejzhin 1999 zhyl katysty Negizgi shygarmashylyk zhumystary Almatydagy Shokan Uәlihanov 1969 Әlibi Zhankeldin 1975 Tokash Bokin 1975 eskertkishteri Dinamo stadiony kurlysynyn shygarmashylyk top kuramynda zhobalary Almaty Tәuelsizdik monumenti avtorlar tobynyn zhetekshisi 1998 Қazakstan eltanbasy MarapattaryAtaktary Қazakstannyn enbek sinirgen kajratkeriPremiyalary 1990 Marapattary Parasat ordeni Қurmet ordeni Қazakstan Respublikasynyn tәuelsizdigine 10 zhyl medali Қazakstan Respublikasynyn tәuelsizdigine 20 zhyl medali Қazakstan Konstituciyasyna 20 zhyl medaliDerekkozderҚazak mәdenieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2005 ISBN 9965 26 095 8 Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 VIII tom Қazak әdebieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2010 zhyl ISBN 9965 26 096 6