Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Жер (нем. Land – «жер, ел»), қазіргі Германияда 1919 жылдан бастап орталықтандырылмаған негізде мемлекеттің құрамына кіретін әкімшілік-аумақтық құрылымдар, ал 1949 жылдан бастап — федеративтік негізде.
Германияның Федеративті Республикасындағы федералды жер (нем. Bundesland), федерацияның «мемлекет мүшесі» (нем. Gliedstaat) болып есептеледі.
«Жер» (нем. Land) сөзінің әдеттегі мағынасынан айырмашылығы болуы үшін федералды жер (нем. Bundesland) термині қолдынылады, бірақ немесе жер туралы конституция деген заңды құжаттарда ол қолданылмайды.
Германияның XIX ғасырдың ортасына дейінгі территориясында көптеген кішкентай бөлек мемлекеттер болған, ғасырлар бойы Германияның саясатты картасында айтарлықтай өзгерістер туындаған. Қазіргі Германияның территориясы 1945 жылдардан кейін орнаған. Бұл ретте дәстүрлі жерлестік ортақтығымен бірдей тарихи шекаралары жарым-жартылай ескерілген. Америкалықтардың, британдықтардың және француздардың басқыншылық еткен жерлері ГФР-дың құрамына енген. иелік еткен жерлер ГДР-дың құрамына еніп 1952 жылы 1990 жылдағы Германияның қосылуына дейін жер статусын жоғалтты.
жерлердің ГФР-дың федерациядан туындаған әкімшілік бірлігі емес, керісінше ГФР-дың жерлердің бірігуінен туындағаны жазылады. Жерлер конституциялық құқықтың субъектісі болып есептеледі және шектеулі халықаралық құқықтық субъектігіне ие. Жерлер «мемлекеттік жауапкершілік» артады. «Еркін мемлекет» терминіне үш жер ие (Бавария, Саксония және Тюрингии), бірақ бұл ерекшелік басқа жерлермен салыстырғанда ерекше құқыққа байланысты емес.
ГФР жерінен, батыстағы 10-ы, ГФР жеріне Германияның қосылуына дейін кірген жерлер, және олар «ескі» деген атқа ие. Ал шығыстағы, ГДР-дың қосылғанға дейін кірген 5 жері бейресми «жаңа» деп аталады. Берлин бұл «ескі» және «жаңа» системасына кірмейді.
Қазіргі уақытта Германия Федерациясында (ГФР) мемлекеттердің (жерлердің) өз конституциялары, сайланбалы заң шығарушы органдары (ландтагтары), ішкі ұйымдастыру және жергілікті өзін-өзі басқару мәселелерінде белгілі бір дербестікке ие мемлекеттік басқарудың барлық негізгі салаларындағы өкілеттіктер және федералды органдардың заңнамасы бар үкіметтері, сот билігі бар. Сөздің кең мағынасында «елден» айырмасы «федералды жер» термині (нем. Bundesland), бірақ, мысалы, Германия Федеративтік Республикасының Негізгі Заңы немесе жер конституциялары сияқты құқықтық құжаттарда ол қолданылмайды, оның орнына «Герман жерлері» (Deutsche Länder) немесе «Германия Федеративтік Республикасы жерлері» (Länder der Bundesrepublik Deutschland) қолданылады.
Ағымдағы жағдайы
Жердің ресми атауында Land сөзі әрқашан бола бермейді. Сонымен, ресми түрде 16 жердің он бірінде ғана өз атында бұл атау бар. Үш жер ресми түрде «еркін мемлекеттер» (Бавария, Саксония және Тюрингия) және тағы екеуі (Гамбург және Бремен) «еркін қалалар» деп аталады, бірақ бұл басқа жерлермен салыстырғанда оларға ерекше құқықтар бермейді және мұндай белгілер тарихи болып табылады.
ГДР-мен біріккенге дейін ГФР-ны құраған он батыс жері бүгін бейресми түрде «ескі жерлер» деп аталады. Бір кездері Германия Демократиялық Республикасының территориясын құраған бес шығыс жер бүгінде бейресми түрде «жаңа» деп аталады. Берлин (Батыс және Шығыс) бұрынғы ерекше мәртебесіне байланысты аралық позицияны иеленетін «ескі» немесе «жаңа» жерлерге де жатпайды.
| Код | Туы | Елтаңба | Ресми атауы | Бундесраттағы орындар | Жер аумағы, км² | Тұрғыны, адам (2018) | Тығыздығы, адам/км² (2018) | Астанасы |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| BW |  |  | Баден-Вюртемберг Land Baden-Württemberg | 6 | 35 748,22 | 11 069 533 | 310 | Штутгарт Stuttgart |
| BY |  |  | Бавария еркін мемлекеті Freistaat Bayern | 6 | 70 541,57 | 13 076 721 | 185 | Мюнхен München |
| BE |  |  | Берлин Land Berlin | 4 | 891,12 | 3 644 826 | 4090 | Берлин Berlin |
| BB |  |  | Бранденбург Land Brandenburg | 4 | 29 654,48 | 2 511 917 | 85 | Потсдам Potsdam |
| HB |  |  | Бремен еркін ганзалық қаласы Freie Hansestadt Bremen | 3 | 419,36 | 682 986 | 1629 | Бремен Bremen |
| HH |  |  | Гамбург еркін және ганзалық қаласы Freie und Hansestadt Hamburg | 3 | 755,09 | 1 841 179 | 2438 | Гамбург Hamburg |
| HE |  |  | Гессен Land Hessen | 5 | 21 115,68 | 6 265 809 | 297 | Висбаден Wiesbaden |
| MV |  |  | Мекленбург-Алдыңғы Померания Land Mecklenburg-Vorpommern | 3 | 23 294,62 | 1 609 675 | 69 | Шверин Schwerin |
| NI |  |  | Төменгі Саксония Land Niedersachsen | 6 | 47 709,50 | 7 982 448 | 167 | Ганновер Hannover |
| NW |  |  | Солтүстік Рейн-Вестфалия Land Nordrhein-Westfalen | 6 | 34 112,31 | 17 932 651 | 526 | Дюссельдорф Düsseldorf |
| RP |  |  | Рейнланд-Пфальц Land Rheinland-Pfalz | 4 | 19 858,00 | 4 084 844 | 206 | Майнц Mainz |
| SL |  |  | Саар Saarland | 3 | 2 571,11 | 990 509 | 385 | Саарбрюккен Saarbrücken |
| SN |  |  | Саксония еркін мемлекеті Freistaat Sachsen | 4 | 18 449,96 | 4 077 937 | 221 | Дрезден Dresden |
| ST |  |  | Саксония-Анхальт Land Sachsen-Anhalt | 4 | 20 454,31 | 2 208 321 | 108 | Магдебург Magdeburg |
| SH |  |  | Шлезвиг-Гольштейн Land Schleswig-Holstein | 4 | 15 804,30 | 2 896 712 | 183 | Киль Kiel |
| TH |  |  | Тюрингия еркін мемлекеті Freistaat Thüringen | 4 | 16 202,37 | 2 143 145 | 132 | Эрфурт Erfurt |
| DE |  |  | Германия Федеративтік Республикасы Bundesrepublik Deutschland | 69 | 357 582,00 | 83 019 213 | 232 | Берлин Berlin |
Германия жерлерінің тарихы
Қазіргі жерлердің ізашары
XVIII ғасырда неміс жерінде шамамен 350 мемлекет (меншік) болса, Вена конгресінен кейін 36 мемлекет болды. Тарихи тұрғыдан алғанда, Германия аумағында XIX ғасырдың ортасына дейін көптеген жеке егеменді мемлекеттер болған және ғасырлар бойы Германияның саяси картасы айтарлықтай өзгерді. 1871 жылы біртұтас империя құрылғаннан кейін Германияның құрамына 25 мемлекет кірді (төрт патшалық, алты ұлы герцогтік, бес герцогтік, жеті княздік, мемлекет басшылары сайланған үш еркін қала, кейінірек олар бір «империялық жерге» теңестірілді). Сонымен бірге империяның ең ірі мемлекеті оның аумағының жартысынан көбін алып жатқан Пруссия Корольдігі болды.
1919 жылғы конституцияда «мемлекет» термині «жер» терминімен ауыстырылды, сондай-ақ олардың барлығына міндетті республикалық басқару нысаны бекітілді. Келесі бірнеше жылда Веймар Республикасындағы жерлердің саны қысқарды — олардың кейбіреулері жойылып, ірі құрылымдардың құрамына кірді; басқалары бірігіп, жаңа жерлерді құрады. 1920 жылы 1 мамырда жеті Тюринг мемлекеті бірігіп, біртұтас Тюрингия жерін құрады. Вальдек еркін мемлекеті 1929 жылы Пруссия еркін мемлекетінің құрамына енді.
Германиядағы НСДАП диктатурасы кезінде жерлердің өзін-өзі басқаруы жойылды. Жерлер өздері өмір сүруін жалғастырды, ал олардың саны азайып отырды: 1934 жылы Мекленбург-Шверин еркін мемлекеті мен Мекленбург-Штрелиц еркін мемлекеті Мекленбург және Любек еркін және ганзалық қаласына біріктірілді. 1937 жылы Пруссияға қосылып, Шлезвиг-Гольштейн пруссиялық провинциясының аудандық бағыныстағы қалаларының біріне айналды.
Соғыстан кейінгі жердің қалыптасуы
1945 жылы Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Германияны төрт держава (Кеңес Социалистік Республикалар Одағы, Ұлыбритания, Америка Құрама Штаттары және Француз Республикасы) оккупациялады және осы одақтас мемлекеттердің әскери әкімшіліктерінің бақылауында болды. Оның территорияларының бір бөлігі КСРО мен Польшаға берілді, ал қалған аумақтар төрт оккупация аймағына бөлінді.
1945 жылы 19 қыркүйекте американдық оккупация аймағында үш мемлекет жарияланды:
- Үлкен Гессен (1946 жылдан — Гессен жері): бұрынғы Гессен халықтық мемлекеті негізгі бөлігі және бұрынғы Пруссияның Гессен-Нассау провинциясының негізгі бөлігі;
- Вюртемберг-Баден: бұрынғы Вюртемберг халықтық жерінің солтүстік бөлігі және бұрынғы Баден Республикасының солтүстік бөлігі;
- Бавария: Баварияның еркін мемлекетінің көп бөлігі.
- Ганновер (бұрынғы Ганновер провинциясы);
- Солтүстік Рейн — Вестфалия (бұрынғы Вестфалия провинциясы, сондай-ақ бұрынғы Рейн провинциясының Ахен, Дюссельдорф және Кельн аудандары).
Кейінірек Ганновер жері бұрынғы Ольденбург еркін мемлекетінің, Брунсвик еркін мемлекетінің және Шаумбург-Липпе еркін жерінің аумақтарымен бірге Төменгі Саксония жеріне біріктірілді. Гамбург еркін қала және тәуелсіз жер мәртебесін сақтап қалды. Липпе жері (бұрынғы Липпе еркін мемлекетінің аумағы) бастапқыда тәуелсіздігін сақтап қалды, бірақ 1947 жылы Солтүстік Рейн — Вестфалияға берілді.
1945 жылы Францияның оккупация аймағында үш жер құрылды:
- Оңтүстік Баден (1947 жылдан — Баден): бұрынғы Баден Республикасының оңтүстік бөлігі;
- Вюртемберг-Гогенцоллерн: бұрынғы Вюртемберг халықтық жерінің оңтүстік бөлігі және бұрынғы Пруссиялық Гогенцоллерн провинциясы;
- Рейнланд-Пфальц: Пруссиялық Рейн провинциясының Кобленц және Трир оңтүстік округтері, Гессен-Нассау провинциясының батыс бөлігі, Гессен — Рейнгессен жерінің оңтүстік-батысы және баварлық Пфальц.
Кеңестік оккупация аймағында бес жер құрылды:
- Бранденбург: Пруссиялық Бранденбург провинциясының Польша пайдасына аумақтың бір бөлігінен бас тартқаннан кейін қалған бөлігі;
- Мекленбург: бұрынғы Мекленбург жері Пруссияның Померания провинциясының қалған бөліктерімен;
- Саксония-Анхальт: Еркін Анхальт мемлекеті, Пруссияның Саксония провинциясының көп бөлігі және шағын Брунсвик және Тюринг эксклавтары;
- Саксония: Пруссиялық Төменгі Силезия қалдықтарымен бірге Саксонияның еркін мемлекеті;
- Тюрингия: Пруссия Саксониясының Эрфурт ауданымен бірге бұрынғы Тюрингия жері.
Берлин ерекше төрт жақты статусқа ие болды және оны барлық төрт держава басқарды, кейіннен Батыс Берлин және Шығыс Берлин ерекше мәртебеге ие болды. Бастапқыда француз аймағының бір бөлігі болған Саар 1947 жылы Бақылау кеңесінің бақылауынан шығарылды және француз протектораты ретінде өзінің конституциясын алды.
Осылайша, жерлердің соғыстан кейінгі қалыптасуы кезінде дәстүрлі отандастар қауымдастығы мен тарихи қалыптасқан шекаралар үнемі ескерілмей, жерлердің шекаралары көбінесе жаулап алу аймақтарының шекаралары арқылы белгіленді. 1949 жылы американдық, британдық және француздық оккупация аймақтарында құрылған жерлер Германия Федеративтік Республикасын құрды. Кеңестік оккупация аймағындағы жерлерде 1949 жылы Германия Демократиялық Республикасы жарияланды, бірақ 1952 жылы ГДР-дағы жерлер унитарлық мемлекеттің бөлігі ретінде округтердің пайдасына жойылды.
Кейінгі даму
1952 жылы Вюртемберг-Баден, Баден және Вюртемберг-Гогенцоллерн мемлекеттері біртұтас Баден-Вюртемберг жеріна біріктірілді. 1956 жылы референдум және Франциямен Люксембург шартына қол қою нәтижесінде Францияның протекторатында болған Саар аймағы оныншы жер түріндегі Германия Федеративтік Республикасының құрамына енді. Ресми түрде Саар 1957 жылы 1 қаңтарда Германия Федеративтік Республикасының құрамына енді.
1990 жылы тамызда Германия Федеративтік Республикасы мен Германия Демократиялық Республикасы арасындағы Германияны біріктіру туралы келісімге қол қойылды, онда Германия Демократиялық Республикасын жою және оның территориясының Германия Федеративтік Республикасына қайта құрылған бес жердің (шекаралары сәл өзгертілген) кіруін, сондай-ақ Шығыс Берлинді Батыс Берлинмен бір федералдық жер Берлиннің құрамында қайта біріктіру және оған Германия астанасын беру көзделді.
1991 жылы 11 қаңтарда Батыс және Шығыс Берлин біріктірілді.[дереккөзі?]
Жер шекарасындағы өзгерістер галереясы
Дереккөздер
- Германия Федеративтік Республикасының Негізгі заңы. Басты дереккөзінен мұрағатталған 31 тамыз 2021.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 31 тамыз 2021.
- Verfassung des Freistaates Sachsen
- Verfassung des Landes Sachsen-Anhalt
- Verfassung des Landes Brandenburg
- Verfassung des Landes Mecklenburg-Vorpommern. Басты дереккөзінен мұрағатталған 18 қаңтар 2020.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 19 қыркүйек 2021.
- Verfassung der Freien und Hansestadt Hamburg
Әдебиет
- Werner Künzel/Werner Rellecke: Geschichte der deutschen Länder; Münster 2005, ISBN 3-402-03416-6
- Hans Geog Wehling: Die Deutschen Lander. Geschichte, Politik, Wirtschaft; 2004, ISBN 3-531-43229-X
- Sven Leunig: Die Regierungssysteme der deutschen Länder, 2007, 3825228444
Сілтемелер
- CityMyors Германия жерлеріндегі ерекшелік
Тағы қараңыз
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zher nem Land zher el kazirgi Germaniyada 1919 zhyldan bastap ortalyktandyrylmagan negizde memlekettin kuramyna kiretin әkimshilik aumaktyk kurylymdar al 1949 zhyldan bastap federativtik negizde Tomengi Saksoniya Bremen Gamburg Meklenburg Aldyngy Pomeraniya Saksoniya Anhalt Saksoniya Brandenburg Berlin Tyuringiya Gessen Soltүstik Rejn Vestfaliya Rejnland Pfalc Bavariya Baden Vyurtemberg Saar Shlezvig Golshtejn Germaniyanyn Federativti Respublikasyndagy federaldy zher nem Bundesland federaciyanyn memleket mүshesi nem Gliedstaat bolyp esepteledi Zher nem Land sozinin әdettegi magynasynan ajyrmashylygy boluy үshin federaldy zher nem Bundesland termini koldynylady birak nemese zher turaly konstituciya degen zandy kuzhattarda ol koldanylmajdy Germaniyanyn XIX gasyrdyn ortasyna dejingi territoriyasynda koptegen kishkentaj bolek memleketter bolgan gasyrlar bojy Germaniyanyn sayasatty kartasynda ajtarlyktaj ozgerister tuyndagan Қazirgi Germaniyanyn territoriyasy 1945 zhyldardan kejin ornagan Bul rette dәstүrli zherlestik ortaktygymen birdej tarihi shekaralary zharym zhartylaj eskerilgen Amerikalyktardyn britandyktardyn zhәne francuzdardyn baskynshylyk etken zherleri GFR dyn kuramyna engen ielik etken zherler GDR dyn kuramyna enip 1952 zhyly 1990 zhyldagy Germaniyanyn kosyluyna dejin zher statusyn zhogaltty zherlerdin GFR dyn federaciyadan tuyndagan әkimshilik birligi emes kerisinshe GFR dyn zherlerdin biriguinen tuyndagany zhazylady Zherler konstituciyalyk kukyktyn subektisi bolyp esepteledi zhәne shekteuli halykaralyk kukyktyk subektigine ie Zherler memlekettik zhauapkershilik artady Erkin memleket terminine үsh zher ie Bavariya Saksoniya zhәne Tyuringii birak bul erekshelik baska zherlermen salystyrganda erekshe kukykka bajlanysty emes GFR zherinen batystagy 10 y GFR zherine Germaniyanyn kosyluyna dejin kirgen zherler zhәne olar eski degen atka ie Al shygystagy GDR dyn kosylganga dejin kirgen 5 zheri bejresmi zhana dep atalady Berlin bul eski zhәne zhana sistemasyna kirmejdi Қazirgi uakytta Germaniya Federaciyasynda GFR memleketterdin zherlerdin oz konstituciyalary sajlanbaly zan shygarushy organdary landtagtary ishki ujymdastyru zhәne zhergilikti ozin ozi baskaru mәselelerinde belgili bir derbestikke ie memlekettik baskarudyn barlyk negizgi salalaryndagy okilettikter zhәne federaldy organdardyn zannamasy bar үkimetteri sot biligi bar Sozdin ken magynasynda elden ajyrmasy federaldy zher termini nem Bundesland birak mysaly Germaniya Federativtik Respublikasynyn Negizgi Zany nemese zher konstituciyalary siyakty kukyktyk kuzhattarda ol koldanylmajdy onyn ornyna German zherleri Deutsche Lander nemese Germaniya Federativtik Respublikasy zherleri Lander der Bundesrepublik Deutschland koldanylady Agymdagy zhagdajyZherdin resmi atauynda Land sozi әrkashan bola bermejdi Sonymen resmi tүrde 16 zherdin on birinde gana oz atynda bul atau bar Үsh zher resmi tүrde erkin memleketter Bavariya Saksoniya zhәne Tyuringiya zhәne tagy ekeui Gamburg zhәne Bremen erkin kalalar dep atalady birak bul baska zherlermen salystyrganda olarga erekshe kukyktar bermejdi zhәne mundaj belgiler tarihi bolyp tabylady GDR men birikkenge dejin GFR ny kuragan on batys zheri bүgin bejresmi tүrde eski zherler dep atalady Bir kezderi Germaniya Demokratiyalyk Respublikasynyn territoriyasyn kuragan bes shygys zher bүginde bejresmi tүrde zhana dep atalady Berlin Batys zhәne Shygys buryngy erekshe mәrtebesine bajlanysty aralyk poziciyany ielenetin eski nemese zhana zherlerge de zhatpajdy Kod Tuy Eltanba Resmi atauy Bundesrattagy oryndar Zher aumagy km Turgyny adam 2018 Tygyzdygy adam km 2018 AstanasyBW Baden Vyurtemberg Land Baden Wurttemberg 6 35 748 22 11 069 533 310 Shtutgart StuttgartBY Bavariya erkin memleketi Freistaat Bayern 6 70 541 57 13 076 721 185 Myunhen MunchenBE Berlin Land Berlin 4 891 12 3 644 826 4090 Berlin BerlinBB Brandenburg Land Brandenburg 4 29 654 48 2 511 917 85 Potsdam PotsdamHB Bremen erkin ganzalyk kalasy Freie Hansestadt Bremen 3 419 36 682 986 1629 Bremen BremenHH Gamburg erkin zhәne ganzalyk kalasy Freie und Hansestadt Hamburg 3 755 09 1 841 179 2438 Gamburg HamburgHE Gessen Land Hessen 5 21 115 68 6 265 809 297 Visbaden WiesbadenMV Meklenburg Aldyngy Pomeraniya Land Mecklenburg Vorpommern 3 23 294 62 1 609 675 69 Shverin SchwerinNI Tomengi Saksoniya Land Niedersachsen 6 47 709 50 7 982 448 167 Gannover HannoverNW Soltүstik Rejn Vestfaliya Land Nordrhein Westfalen 6 34 112 31 17 932 651 526 Dyusseldorf DusseldorfRP Rejnland Pfalc Land Rheinland Pfalz 4 19 858 00 4 084 844 206 Majnc MainzSL Saar Saarland 3 2 571 11 990 509 385 Saarbryukken SaarbruckenSN Saksoniya erkin memleketi Freistaat Sachsen 4 18 449 96 4 077 937 221 Drezden DresdenST Saksoniya Anhalt Land Sachsen Anhalt 4 20 454 31 2 208 321 108 Magdeburg MagdeburgSH Shlezvig Golshtejn Land Schleswig Holstein 4 15 804 30 2 896 712 183 Kil KielTH Tyuringiya erkin memleketi Freistaat Thuringen 4 16 202 37 2 143 145 132 Erfurt ErfurtDE Germaniya Federativtik Respublikasy Bundesrepublik Deutschland 69 357 582 00 83 019 213 232 Berlin BerlinGermaniya zherlerinin tarihyҚazirgi zherlerdin izashary Үlken Germaniya imperiyasynyn bakylauyndagy zherler Rejhsgau zhәne baska aumaktar 1944 zh XVIII gasyrda nemis zherinde shamamen 350 memleket menshik bolsa Vena kongresinen kejin 36 memleket boldy Tarihi turgydan alganda Germaniya aumagynda XIX gasyrdyn ortasyna dejin koptegen zheke egemendi memleketter bolgan zhәne gasyrlar bojy Germaniyanyn sayasi kartasy ajtarlyktaj ozgerdi 1871 zhyly birtutas imperiya kurylgannan kejin Germaniyanyn kuramyna 25 memleket kirdi tort patshalyk alty uly gercogtik bes gercogtik zheti knyazdik memleket basshylary sajlangan үsh erkin kala kejinirek olar bir imperiyalyk zherge tenestirildi Sonymen birge imperiyanyn en iri memleketi onyn aumagynyn zhartysynan kobin alyp zhatkan Prussiya Koroldigi boldy 1919 zhylgy konstituciyada memleket termini zher terminimen auystyryldy sondaj ak olardyn barlygyna mindetti respublikalyk baskaru nysany bekitildi Kelesi birneshe zhylda Vejmar Respublikasyndagy zherlerdin sany kyskardy olardyn kejbireuleri zhojylyp iri kurylymdardyn kuramyna kirdi baskalary birigip zhana zherlerdi kurady 1920 zhyly 1 mamyrda zheti Tyuring memleketi birigip birtutas Tyuringiya zherin kurady Valdek erkin memleketi 1929 zhyly Prussiya erkin memleketinin kuramyna endi Germaniyadagy NSDAP diktaturasy kezinde zherlerdin ozin ozi baskaruy zhojyldy Zherler ozderi omir sүruin zhalgastyrdy al olardyn sany azajyp otyrdy 1934 zhyly Meklenburg Shverin erkin memleketi men Meklenburg Shtrelic erkin memleketi Meklenburg nem zhәne Lyubek erkin zhәne ganzalyk kalasyna biriktirildi 1937 zhyly Prussiyaga kosylyp Shlezvig Golshtejn prussiyalyk provinciyasynyn audandyk bagynystagy kalalarynyn birine ajnaldy Sogystan kejingi zherdin kalyptasuy 1947 1949 zhyldary tort okkupaciya ajmagynyn aumagynda kurylgan zherler 1945 zhyly Ekinshi dүniezhүzilik sogystan kejin Germaniyany tort derzhava Kenes Socialistik Respublikalar Odagy Ұlybritaniya Amerika Қurama Shtattary zhәne Francuz Respublikasy okkupaciyalady zhәne osy odaktas memleketterdin әskeri әkimshilikterinin bakylauynda boldy Onyn territoriyalarynyn bir boligi KSRO men Polshaga berildi al kalgan aumaktar tort okkupaciya ajmagyna bolindi 1945 zhyly 19 kyrkүjekte amerikandyk okkupaciya ajmagynda үsh memleket zhariyalandy Үlken Gessen 1946 zhyldan Gessen zheri buryngy Gessen halyktyk memleketi nem negizgi boligi zhәne buryngy Prussiyanyn Gessen Nassau provinciyasynyn negizgi boligi Vyurtemberg Baden buryngy Vyurtemberg halyktyk zherinin soltүstik boligi zhәne buryngy Baden Respublikasynyn soltүstik boligi Bavariya Bavariyanyn erkin memleketinin kop boligi Gannover buryngy Gannover provinciyasy Soltүstik Rejn Vestfaliya buryngy Vestfaliya provinciyasy sondaj ak buryngy Rejn provinciyasynyn Ahen Dyusseldorf zhәne Keln audandary Kejinirek Gannover zheri buryngy Oldenburg erkin memleketinin Brunsvik erkin memleketinin zhәne Shaumburg Lippe erkin zherinin aumaktarymen birge Tomengi Saksoniya zherine biriktirildi Gamburg erkin kala zhәne tәuelsiz zher mәrtebesin saktap kaldy Lippe zheri buryngy Lippe erkin memleketinin aumagy bastapkyda tәuelsizdigin saktap kaldy birak 1947 zhyly Soltүstik Rejn Vestfaliyaga berildi 1945 zhyly Franciyanyn okkupaciya ajmagynda үsh zher kuryldy Ontүstik Baden 1947 zhyldan Baden buryngy Baden Respublikasynyn ontүstik boligi Vyurtemberg Gogencollern buryngy Vyurtemberg halyktyk zherinin ontүstik boligi zhәne buryngy Prussiyalyk Gogencollern provinciyasy Rejnland Pfalc Prussiyalyk Rejn provinciyasynyn Koblenc zhәne Trir ontүstik okrugteri Gessen Nassau provinciyasynyn batys boligi Gessen Rejngessen zherinin ontүstik batysy zhәne bavarlyk Pfalc Germaniya imperiyasynyn kenestik okkupaciya ajmagyndagy territoriyasy Kenestik okkupaciya ajmagynda bes zher kuryldy Brandenburg Prussiyalyk Brandenburg provinciyasynyn Polsha pajdasyna aumaktyn bir boliginen bas tartkannan kejin kalgan boligi Meklenburg buryngy Meklenburg zheri Prussiyanyn Pomeraniya provinciyasynyn kalgan bolikterimen Saksoniya Anhalt Erkin Anhalt memleketi Prussiyanyn Saksoniya provinciyasynyn kop boligi zhәne shagyn Brunsvik zhәne Tyuring eksklavtary Saksoniya Prussiyalyk Tomengi Sileziya kaldyktarymen birge Saksoniyanyn erkin memleketi Tyuringiya Prussiya Saksoniyasynyn Erfurt audanymen birge buryngy Tyuringiya zheri Berlin erekshe tort zhakty statuska ie boldy zhәne ony barlyk tort derzhava baskardy kejinnen Batys Berlin zhәne Shygys Berlin erekshe mәrtebege ie boldy Bastapkyda francuz ajmagynyn bir boligi bolgan Saar 1947 zhyly Bakylau kenesinin bakylauynan shygaryldy zhәne francuz protektoraty retinde ozinin konstituciyasyn aldy Osylajsha zherlerdin sogystan kejingi kalyptasuy kezinde dәstүrli otandastar kauymdastygy men tarihi kalyptaskan shekaralar үnemi eskerilmej zherlerdin shekaralary kobinese zhaulap alu ajmaktarynyn shekaralary arkyly belgilendi 1949 zhyly amerikandyk britandyk zhәne francuzdyk okkupaciya ajmaktarynda kurylgan zherler Germaniya Federativtik Respublikasyn kurdy Kenestik okkupaciya ajmagyndagy zherlerde 1949 zhyly Germaniya Demokratiyalyk Respublikasy zhariyalandy birak 1952 zhyly GDR dagy zherler unitarlyk memlekettin boligi retinde okrugterdin pajdasyna zhojyldy Kejingi damu 1952 zhyly Vyurtemberg Baden Baden zhәne Vyurtemberg Gogencollern memleketteri birtutas Baden Vyurtemberg zherina biriktirildi 1956 zhyly referendum zhәne Franciyamen Lyuksemburg shartyna kol koyu nәtizhesinde Franciyanyn protektoratynda bolgan Saar ajmagy onynshy zher tүrindegi Germaniya Federativtik Respublikasynyn kuramyna endi Resmi tүrde Saar 1957 zhyly 1 kantarda Germaniya Federativtik Respublikasynyn kuramyna endi 1990 zhyly tamyzda Germaniya Federativtik Respublikasy men Germaniya Demokratiyalyk Respublikasy arasyndagy Germaniyany biriktiru turaly kelisimge kol kojyldy onda Germaniya Demokratiyalyk Respublikasyn zhoyu zhәne onyn territoriyasynyn Germaniya Federativtik Respublikasyna kajta kurylgan bes zherdin shekaralary sәl ozgertilgen kiruin sondaj ak Shygys Berlindi Batys Berlinmen bir federaldyk zher Berlinnin kuramynda kajta biriktiru zhәne ogan Germaniya astanasyn beru kozdeldi 1991 zhyly 11 kantarda Batys zhәne Shygys Berlin biriktirildi derekkozi Germaniyanyn ajmaktaryZher shekarasyndagy ozgerister galereyasyDerekkozderGermaniya Federativtik Respublikasynyn Negizgi zany Basty derekkozinen muragattalgan 31 tamyz 2021 kolzhetpejtin silteme Tekserildi 31 tamyz 2021 Verfassung des Freistaates Sachsen Verfassung des Landes Sachsen Anhalt Verfassung des Landes Brandenburg Verfassung des Landes Mecklenburg Vorpommern Basty derekkozinen muragattalgan 18 kantar 2020 kolzhetpejtin silteme Tekserildi 19 kyrkүjek 2021 Verfassung der Freien und Hansestadt HamburgӘdebietWerner Kunzel Werner Rellecke Geschichte der deutschen Lander Munster 2005 ISBN 3 402 03416 6 Hans Geog Wehling Die Deutschen Lander Geschichte Politik Wirtschaft 2004 ISBN 3 531 43229 X Sven Leunig Die Regierungssysteme der deutschen Lander 2007 3825228444SiltemelerCityMyors Germaniya zherlerindegi erekshelikTagy karanyzGermaniya audany