Орталықсыздандыру (ағылш. decentralisation; нем. Deientralisation f ; лат. de - отмена + centralis - срединный, centrum - средоточие)
- басқару функцияларын орталықтан жергілікті билік органдарына беру, жоғары тұрған органдарындың есебінен төменгі билік органдарының өкілеттіліктерін кеңейту.
- орталықтандыруға қарама-қарсы басқару жүйесі, яғни жергілікті әкімшілік органдар мен қоғамдық өзін-өзі басқару мекемелерінің билік өкілдіктерін кеңейту.
Орталықсыздандыру түсінігінің әртүрлі анықтамасымен бірге оның түрлі формалары бар.
Қазақстан Республикасын Стратегиялық жоспарлау Агенттігінің мемлекеттік функцияларды орталықсыздандыру Концепциясының жобасында осы мемлекеттік функцияларды орталықсыздандырудың екі формасын бөліп көрсетеді: бөлшектеу және деволюция.
Жоғарғы білім жүйесінің орталықсыздандырылуы
Жоғарғы білім жүйесінің орталықсыздандырылуы - ЖОО-ның өзіндік оқыту бағдарламасын құрудағы, қаржыландырудың көздерін іздеудегі, т.б. еркіндігін кеңейту.
Бөлшектеу
Билікті бөлшектеу деп иерархиялық басқару жүйесінің күшін сақтай отырып, мемлекеттік биліктің басқару функцияларын осы жүйесі бойынша төменгі билік органдарына берумен байланысты үрдісті айтады.
Оны «әкімшілік орталықсыздандыру» деп те атайды.
Билікті бөлшектеу басқарудың әкімшілік астарына да қатысты және оның орталық және орталық емес басқару органдары арасында функцияларды иерархиялық бөлуді қайта қалыптастыру сияқты мақсаттары бар. Орталықсыздандыру саяси жағынан (саяси орталықсыздандыру) келсе, ол шешім қабылдау құқығын жергілікті басқару органдарына беруді білдіреді. Оның құқықтық жүзеге асуы жергілікті басқаруды білдіреді.
Деволюция
Деволюция (міндеттерді табыстау) жергілікті басқару органдарына шешім қабылдауға және дербес қаржылық, басқарушылық іс-әрекет жүргізуге құқық беру.
Дереккөздер
- Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006. – 569 б. ISBN 9965-808-89-9
- Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық. — Алматы: «Жеті жарғы» баспасы, 2008 жыл. ISBN 9965-11-274-6
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ortalyksyzdandyru agylsh decentralisation nem Deientralisation f lat de otmena centralis sredinnyj centrum sredotochie baskaru funkciyalaryn ortalyktan zhergilikti bilik organdaryna beru zhogary turgan organdaryndyn esebinen tomengi bilik organdarynyn okilettilikterin kenejtu ortalyktandyruga karama karsy baskaru zhүjesi yagni zhergilikti әkimshilik organdar men kogamdyk ozin ozi baskaru mekemelerinin bilik okildikterin kenejtu Ortalyksyzdandyru tүsiniginin әrtүrli anyktamasymen birge onyn tүrli formalary bar Қazakstan Respublikasyn Strategiyalyk zhosparlau Agenttiginin memlekettik funkciyalardy ortalyksyzdandyru Koncepciyasynyn zhobasynda osy memlekettik funkciyalardy ortalyksyzdandyrudyn eki formasyn bolip korsetedi bolshekteu zhәne devolyuciya Zhogargy bilim zhүjesinin ortalyksyzdandyryluyZhogargy bilim zhүjesinin ortalyksyzdandyryluy ZhOO nyn ozindik okytu bagdarlamasyn kurudagy karzhylandyrudyn kozderin izdeudegi t b erkindigin kenejtu BolshekteuBilikti bolshekteu dep ierarhiyalyk baskaru zhүjesinin kүshin saktaj otyryp memlekettik biliktin baskaru funkciyalaryn osy zhүjesi bojynsha tomengi bilik organdaryna berumen bajlanysty үrdisti ajtady Ony әkimshilik ortalyksyzdandyru dep te atajdy Bilikti bolshekteu baskarudyn әkimshilik astaryna da katysty zhәne onyn ortalyk zhәne ortalyk emes baskaru organdary arasynda funkciyalardy ierarhiyalyk boludi kajta kalyptastyru siyakty maksattary bar Ortalyksyzdandyru sayasi zhagynan sayasi ortalyksyzdandyru kelse ol sheshim kabyldau kukygyn zhergilikti baskaru organdaryna berudi bildiredi Onyn kukyktyk zhүzege asuy zhergilikti baskarudy bildiredi DevolyuciyaDevolyuciya mindetterdi tabystau zhergilikti baskaru organdaryna sheshim kabyldauga zhәne derbes karzhylyk baskarushylyk is әreket zhүrgizuge kukyk beru DerekkozderOryssha kazaksha tүsindirme sozdik Әleumettanu zhәne sayasattanu bojynsha Zhalpy redakciyasyn baskargan e g d professor E Aryn Pavlodar EKO ҒӨF 2006 569 b ISBN 9965 808 89 9 Oryssha kazaksha zandyk tүsindirme sozdik anyktamalyk Almaty Zheti zhargy baspasy 2008 zhyl ISBN 9965 11 274 6Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul zan salasyna arnalgan zhana makalaga bastama Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektesuinizdi surajmyz Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz