Арцах Республикасы

Таулы Қарабақ Республикасы (арм. Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն; басқаша ресми атауы Арцах Республикасы, арм. Արցախի Հանրապետություն) — Әзірбайжаннан бөлініп шығып, өз тәуелсіздігін жариялаған, бұрынғы мойындалмаған мемлекет. 1991 жылғы 2 қыркүйекте өз тәуелсіздігін жариялаған бұл республика 2023 жылы орын алған әскери қақтығыстардан кейін 2024 жылғы 1 қаңтарда Әзірбайжан құрамына қайта қосылды.

Таулы Қарабақ Республикасы арм. Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն Արցախի Հանրապետություն жартылай мойындалған мемлекет (1991–2023)
← 10 желтоқсан 1991 — 1 қаңтар 2024 →
Байрағы Елтаңбасы
Әнұраны арм. Ազատ ու անկախ Արցախ аударылғанда: Егеменді және Тәуелсіз Арцах
Астанасы
Тіл(дер)і	армян тілі орыс тілі
Ақша бірлігі	қарабақ драмы (де-факто )
Аумағы	жарияланған (1991) ~5,000 км² жарияланған (1994–2020) ~13,300 км² де-факто (1994–2020) 11,432 км² де-факто (желтоқсан 2020) ~3170 км²
Халқы	120,000 (2021)
Басқару формасы	президенттік республика
Жоғарғы Кеңес төрағасы
- қаңтар–сәуір 1992
Президенті
- желтоқсан 1994–наурыз 1997	Роберт Кочарян (біріншісі)
- 10–28 қыркүйек 2023	(соңғысы)
Мойындаған мемлекеттер	Жартылай мойындалғандар  Абхазия  Оңтүстік Осетия Мойындалмағандар  Транснистрия
Тарихы
- 20 ақпан 1988
- 2 қыркүйек 1991	Автономиясын алды
- 10 желтоқсан 1991	Тәуелсіздігін жариялады
- 27 қыркүйек 2020
- 19–20 қыркүйек 2023	Қарабақта болған ірі қақтығыстар
- 28 қыркүйек 2023	Республиканың ыдырауы

Өкілдіктері

2023 жылғы ыдырауына дейін Таулы Қарабақ Республикасының шетелде өкілдіктері бар еді:

•  Германия
  • Потсдам – тұрақты өкілдік
•  АҚШ
  • Вашингтон – өкілдік, 1997 жылдың қарашасынан бастап
•  Армения
  • Ереван – тұрақты өкілдік
•  Аустралия
  • Сидней – тұрақты өкілдік
•  Ливан
  • Бейрут – бүкіл Таяу Шығыстағы тұрақты өкілдік
•  Ресей
  • Мәскеу – тұрақты өкілдік
•  Франция
  • Париж – тұрақты өкілдік

Әкімшілік-аумақтық бөлінісі

Әкімшілік-аумақ бірлігі	Әкімшілік орталығы
Степанакерт қаласы
Аскеран ауданы	Аскеран қаласы
Гадрут ауданы	Гадрут қаласы
Кашатаг ауданы	Лачин қаласы
Мартакерт ауданы	Мартакерт қаласы
Мартуни ауданы	Мартуни қаласы
Шаумян ауданы	Кельбаджар қаласы
Шуши ауданы	Шуша қаласы

Ескертпелер

1. 2021 жылдан бері

Дереккөздер

1. Парламент Карабаха признал русский язык официальным языком республики  (орыс.). (25 марта 2021). Тексерілді, 28 қыркүйек 2023.
2. Территориальные потери Арцаха в результате второй Карабахской войны (статистика и карты)  (орыс.). Кавказский узел (19 ноября 2020). Тексерілді, 28 қыркүйек 2023. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
3. Nikol Pashinyan, Arayik Harutyunyan chair meeting on ongoing and upcoming programs to be implemented in Artsakh  (ағыл.). ресми сайты (25 March 2021). Тексерілді, 28 қыркүйек 2023. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
4. Президент Нагорного Карабаха подписал указ о прекращении существования республики  (орыс.). Ведомости (28 сентября 2023). Тексерілді, 28 қыркүйек 2023.
5. Ebel, Francesca Defeated by force, Nagorno-Karabakh government declares it will dissolve  (ағыл.). The Washington Post (28 September 2023). Тексерілді, 7 қаңтар 2024.