Қарақорым

Қарақорым – Орталық Азиядағы тау жүйесі, Жер шарындағы аса биік тау жүйелерінің бірі. Ұзындығы 800 км, орташа биіктігі 5500 м-дей. Ең биік жері – (8611 м), ол биіктігі жағынан Джомолунгма шыңынан кейін екінші орында. Қарақорым тауында Қытай мен Үндістан шекаралары түйіскен. Солтүстігінде Памир және Куньлунь, оңтүстігінде Гималай және тау жүйелерінің аралығында орналасқан.

Климаты тым континенттік. өзенінің аңғарында 3500 м биіктікте орналасқан Лех елді мекеніндегі қаңтар айының жылдық орташа температурасы – 8°С, шілденің орташа жылдық температурасы 16 – 18°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері тау жүйесінің етегінде 100 мм-дей, 5000 м биіктікте 500 мм. Гималайға қарағанда құрғақтау болса да, мұзданудың аумағы (16,3 мың км²) үлкен. Ең ірі мұздығы – (ұзындығы 75 км, ауданы 1180 км²). Одан басқа (ұзындығы 62 км), (59 км), Акташ (56 км), (52 км, ауданы 1227 км²) мұздықтары бар. Еріген қар мен мұздың сулары Инд және өзендерінің алабын құрайды. Тауаралық қазаншұңқырларда тұйық көлдер мен сор жерлер кездеседі.

өзенінің жоғарғы бөлігінде бұта шоғырлары, терек, , алмұрт, өрік, т.б. ағаштар кездеседі. Оңтүстік беткейлерінің 2000 – 3500 м тауаралық аңғарларында қарағай, Гималай самырсыны, терек, қайың шоқтары өседі. 3000 – 4000 м биіктікте тау ешкілері (маркор), , киіктер ( және ада), жабайы есек, 3800 м-ге дейін барыс, 4000 м-ге дейін және аю мекендейді. 5000 м-ден жоғарыда , сұңқар мен қаршыға тіршілік етеді. 6000 м биіктікте бүйі, көбелек, маса кездеседі. Тау алқаптарында , балти, , , т.б. тибет халықтары тұрады. Олар жеміс-жидек жинаумен, тау аңғарларындағы жазық өңірлерде бидай, бұршақ егумен шұғылданады. Жүзім, алма, өрік, қараөрік өсіреді. Өзен, көлдердің жағалауларында қой, ешкі, қодас және жайылады. Тау жүйесінің басым бөлігі әлі толық зерттелмеген.

Дереккөздер

1. “Балалар Энциклопедиясы”, V-том