Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Шығанақ соғысы немесе Парсы шығанағындағы соғыс (ағылш. Gulf War) — 1990 жылдың 2 тамызымен 1991 жылдың 28 ақпаны аралығында болған соғыс. Бұл — АҚШ-қа сенім білдірген 35 ұлттың өкілінен құралған коалиция күштері мен Ирактың арасындағы Кувейтті азат ету мақсатында болған соғыс.
| Шығанақ соғысы | |||
 Төбесінен бастап сағат тілі бағытымен: АҚШ авиациясы Кувейттің оттағы мұнай ұңғымасының үстінен ұшуы; британ әскерлері; Lockheed AC-130 тікұшақпен түсірілген сурет; «ажал жолы»; танкі | |||
| Дата | |||
|---|---|---|---|
| Орын | |||
| Нәтиже | Коалицияның жеңісі
| ||
| Қарсыластар | |||
| |||
| Қолбасшылары | |||
| | |||
| Шығындар | |||
| |||
| Жалпы шығындар | |||
| |||
Ирак әскерінің 1990 жылғы 2 тамызда Кувейтке күшпен басып кіруі АҚШ-ты Сауд Арабиясының аймағында әскери күштерін орналастыруға мәжбүр етті. Ирак Президенті Саддам Хусейн Ирак әскерінің баса-көктеп кіру себебі — ол елдің мұнай өндіру мөлшері Ирактың мұнай өндіруінен 14 млн долларға артық болғандығынан деп жариялайды. Әуеден шабуыл жасау кезінде озық қару-жарақ қолданылғандықтан Ирак құрал-жабдықтарының үштен бірі істен шықты.
Біріккен Ұлттар Ұйымы Қауіпсіздік кеңесінің 1990 жылғы тамыздағы шешіміне сай Ирак әскеріне наразылық білдіріп, оларды қайтару керектігі ескерусіз қалғандықтан мұнай саудасына тыйым салу және бөгет жасауға жол берілді. Кейінірек, жерде жүргізілген 100 сағаттық соғыс барысында, Кувейтте және сол елге жақын жерде орналасқан 500 мың адамы бар қуатты Ирак әскеріне күйрете соққы берілді. Ақпан айының соңына қарай Ирак әскері жеңіліп, Кувейт қайтадан тәуелсіздікке ие болды.
Бұл соғыс кезінде АҚШ елінің шығыны - 61 млрд доллар болды. Соғыс синдромы - Шығанақ соғысы ардагерлердің түрлі психологиялық және тән азабынан зардап шегуі. Алғашқы Шығанақ соғысына қатысқан АҚШ-тың 700 мың ер және әйел адамнан тұратын әскери қызметкерлердің 30 пайызы Шығанақ соғысы аурулары жайындағы мәлімет бөліміне тіркелген.
Генерал басшылығымен 2003 жылы Иракқа басып кірген әскер Саддам Хусейнді тұтқынға алды, ал 2006 жылдың 30 желтоқсанында дарға асу жазасына кесілді.
Дереккөздер
- Дереккөз қатесі: Жарамсыз
<ref>тегі; no text was provided for refs namedhttp://www.comw.org/pda/0310rm8ap2.html#1.%20Iraqi%20civilian%20fatalities%20in%20the%201991%20Gulf - http://www.comw.org/pda/0310rm8ap2.html#1.%20Iraqi%20civilian%20fatalities%20in%20the%201991%20Gulf
- Адамзат тарихының шежіресі, "Аруна" баспасы, 82 бет. ISBN 978-9965-26-578-5
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Gulf War (1990-1991) |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Shyganak sogysy nemese Parsy shyganagyndagy sogys agylsh Gulf War 1990 zhyldyn 2 tamyzymen 1991 zhyldyn 28 akpany aralygynda bolgan sogys Bul AҚSh ka senim bildirgen 35 ulttyn okilinen kuralgan koaliciya kүshteri men Iraktyn arasyndagy Kuvejtti azat etu maksatynda bolgan sogys Shyganak sogysyTobesinen bastap sagat tili bagytymen AҚSh aviaciyasy Kuvejttin ottagy munaj ungymasynyn үstinen ushuy britan әskerleri Lockheed AC 130 tikushakpen tүsirilgen suret azhal zholy tankiData2 tamyz 1990 28 akpan 1991OrynParsy shyganagy Irak Kuvejt Saud Arabiyasy IzrailNәtizheKoaliciyanyn zhenisi Irak әskerinin Kuvejt zherinen shyguy Kuvejt tәuelsizdigi saktaldy Kuvejt zhәne Irak infrastrukturalarynyn nasharlauy Irak Saud Arabiyasy zhәne Izrail memleketterine karsy karu atady Birikken Ұlttar Ұjymynyn Қauipsizdik Kenesinin Irakka karsy sankciya zhasauy Irakty karusyzdandyru krizisynyn basy Irakty bileuin zhalgastyrady Iraktagy үkimetke karsy oppoziciyanyn pajda boluyҚarsylastar AҚSh Kuvejt Ұlybritaniya Saud Arabiyasy Franciya Mysyr Birikken Ұlttar Ұjymynyn halykaralyk koaliciyasy Kanada Siriya Katar BAӘ Bangladesh Oman IrakҚolbasshylaryDzhordzh G U Bush Margaret Tetcher Fransua Mitteran Abdulla ibn Әbd әl Ғaziz әl Saud Hosni Mүbәrәk Saddam HussejnShygyndarKoaliciya 292 kajtys boldy 467 shajkas kezinde zharakat aldy 776 zharakat aldy 31 tank zhojyldy zhumys istemejdi 75 ushak kulatyldy Kuvejt 4 200 kajtys boldy 12 000 kamalga alyndy 200 tank zhojyldy 850 karuly transport zhojyldy 57 ushak kulatyldy 17 keme kulatyldy Irak 20 000 50 000 adam oltirildi 75 000 zharakat 80 000 175 000 kamalga alyndy 3 300 tank kulatyldy 2 100 bronetransporter zhojyldy 110 ushak kulatyldy 137 ushak Iranga kashyp kutyldy 19 keme kulatyldyZhalpy shygyndarKuvejt bejbit halky 1 000 astam kajtys boldy 600 adam zhogaldy Irak bejbit halky 3 664 kajtys boldy Baska memleketterdin bejbit halky Izrail men Saud Arabiyasynda 75 adam kajtys bolyp 309 zharakat aldyBul үlgini koru ondeu Irak әskerinin 1990 zhylgy 2 tamyzda Kuvejtke kүshpen basyp kirui AҚSh ty Saud Arabiyasynyn ajmagynda әskeri kүshterin ornalastyruga mәzhbүr etti Irak Prezidenti Saddam Husejn Irak әskerinin basa koktep kiru sebebi ol eldin munaj ondiru molsheri Iraktyn munaj ondiruinen 14 mln dollarga artyk bolgandygynan dep zhariyalajdy Әueden shabuyl zhasau kezinde ozyk karu zharak koldanylgandyktan Irak kural zhabdyktarynyn үshten biri isten shykty Birikken Ұlttar Ұjymy Қauipsizdik kenesinin 1990 zhylgy tamyzdagy sheshimine saj Irak әskerine narazylyk bildirip olardy kajtaru kerektigi eskerusiz kalgandyktan munaj saudasyna tyjym salu zhәne boget zhasauga zhol berildi Kejinirek zherde zhүrgizilgen 100 sagattyk sogys barysynda Kuvejtte zhәne sol elge zhakyn zherde ornalaskan 500 myn adamy bar kuatty Irak әskerine kүjrete sokky berildi Akpan ajynyn sonyna karaj Irak әskeri zhenilip Kuvejt kajtadan tәuelsizdikke ie boldy Bul sogys kezinde AҚSh elinin shygyny 61 mlrd dollar boldy Sogys sindromy Shyganak sogysy ardagerlerdin tүrli psihologiyalyk zhәne tәn azabynan zardap shegui Algashky Shyganak sogysyna katyskan AҚSh tyn 700 myn er zhәne әjel adamnan turatyn әskeri kyzmetkerlerdin 30 pajyzy Shyganak sogysy aurulary zhajyndagy mәlimet bolimine tirkelgen General basshylygymen 2003 zhyly Irakka basyp kirgen әsker Saddam Husejndi tutkynga aldy al 2006 zhyldyn 30 zheltoksanynda darga asu zhazasyna kesildi DerekkozderDerekkoz katesi Zharamsyz lt ref gt tegi no text was provided for refs named http www comw org pda 0310rm8ap2 html 1 20Iraqi 20civilian 20fatalities 20in 20the 201991 20Gulf http www comw org pda 0310rm8ap2 html 1 20Iraqi 20civilian 20fatalities 20in 20the 201991 20Gulf Adamzat tarihynyn shezhiresi Aruna baspasy 82 bet ISBN 978 9965 26 578 5 Ortakkorda bugan katysty media fajldar bar Category Gulf War 1990 1991