Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Нұт (лат. Cicer arietinum) - Бұршақ тұқымдасына жататын тағамдық өсімдік.
| Нұт | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 (лат. Cicer arietinum) | ||||||||||
|
Билогиялық сипаттама
Біржылдық өсімдік. Сабағы тік, биіктігі 20 см-ден 70 см-ге дейін болады. Жапырақтары тақ қауырсын тәрізді. Жемісі құрғақ - 1-2 дәнді кейде 4 дәнді бұршаққап. Дәндерінің диаметрі 0,5 - 1,5 см. салмағы 150-300 гр. Түсі сарыдан қоңырға дейін болады. Дәндерінің пішіні қойдың басы немесе үкі тәрізді. Піскенде екі жақтауының тігісінен қақырай, тұқымдары шашылады.
Таралуы
Нұт дүниежүзінің 30 елінде өседі. Көбіне (90%) тропикалық және субтропикалық Азия - Үндістан, Қытай, Пәкістанда өсіріледі. Африка (Марокко, Тунис, Эфиопия) және Америкада (Колумбия, Мексика) аз мөлшерлерде өсіріледі. Орташа есепбен 1 гектардан 0,6-0,8 тона алынады.
Химиялық құрамы
Нұт дәндеріде 20-30% ақуыз, 50-60% углеводтар, 7% майлар бар. Құрамында мырыш, фолий қышқылы, лизин аминоқышқылы, В-1 және В-6 витаминдер табылған.
Қолданылуы
Нұт Орта Азия, солтүстік Африка және Солтүстік Америкада көп қолданылатын тағамдық өсімдік. Құрамында нәруыздық заттар көп болғандықтан өсімдіктің дәнінен басқа шөбі мал азығына пайдаланылады.
Өндірісі
| Нұт өндірісі, мың тонна | |||
|---|---|---|---|
| Ел | 1985 | 1995 | 2005 |
| Үндістан | 4561 | 6436 | 6000 |
| Пәкістан | 524 | 559 | 868 |
| Түркия | 400 | 730 | 610 |
| Иран | 122 | 355 | 310 |
| Мексика | 139 | 167 | 240 |
| Мьянма | 138 | 76 | 230 |
| Австралия | 36 | 287 | 189 |
| Эфиопия | 0 | 125 | 135 |
| Канада | 0 | 1 | 98 |
| Сирия | 50 | 54 | 55 |
-
-
-
Сабағы мен гүлі -
Жемісі мен дәні - Өсуі
-
Ақ (еуропалық) және қара (үнді) нұттың дәндері
Дереккөздер
- Т. Мұсақұлов, ОРЫСША-ҚАЗАҚША ТҮСІНДІРМЕЛІ БИОЛОГИЯЛЫҚ СӨЗДІК І-том ҚАЗАҚМЕМЛЕКЕТБАСПАСЫ, Алматы — 1959, Редакциясын басқарған: Биология ғылымының докторы профессор Т. Дарқанбаев
- Биология:Жалпы білім беретін мектептің 7-сыныбына арналған оқулық. Алматы: Атамұра, 2007
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Нұт |
Сыртқы сілтемелер
- History and nutrition of Chickpeas, Casa Angola Internacional (ағыл.)
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Nut lat Cicer arietinum Burshak tukymdasyna zhatatyn tagamdyk osimdik Nut lat Cicer arietinum Dүniesi Өsimdikter unranked ҚoszharnaktyTukymdasy Burshak tukymdastarKishi tukymdasy Burshak dәndilerTegi NutCicer arietinum noir Bilogiyalyk sipattama Cicer arietinum Birzhyldyk osimdik Sabagy tik biiktigi 20 sm den 70 sm ge dejin bolady Zhapyraktary tak kauyrsyn tәrizdi Zhemisi kurgak 1 2 dәndi kejde 4 dәndi burshakkap Dәnderinin diametri 0 5 1 5 sm salmagy 150 300 gr Tүsi sarydan konyrga dejin bolady Dәnderinin pishini kojdyn basy nemese үki tәrizdi Piskende eki zhaktauynyn tigisinen kakyraj tukymdary shashylady Taraluy Nut dүniezhүzinin 30 elinde osedi Kobine 90 tropikalyk zhәne subtropikalyk Aziya Үndistan Қytaj Pәkistanda osiriledi Afrika Marokko Tunis Efiopiya zhәne Amerikada Kolumbiya Meksika az molsherlerde osiriledi Ortasha esepben 1 gektardan 0 6 0 8 tona alynady Himiyalyk kuramy Nut dәnderide 20 30 akuyz 50 60 uglevodtar 7 majlar bar Қuramynda myrysh folij kyshkyly lizin aminokyshkyly V 1 zhәne V 6 vitaminder tabylgan Қoldanyluy Nut Orta Aziya soltүstik Afrika zhәne Soltүstik Amerikada kop koldanylatyn tagamdyk osimdik Қuramynda nәruyzdyk zattar kop bolgandyktan osimdiktin dәninen baska shobi mal azygyna pajdalanylady Өndirisi Nut ondirisi myn tonnaEl 1985 1995 2005Үndistan 4561 6436 6000Pәkistan 524 559 868Tүrkiya 400 730 610Iran 122 355 310Meksika 139 167 240Myanma 138 76 230Avstraliya 36 287 189Efiopiya 0 125 135Kanada 0 1 98Siriya 50 54 55Sabagy men gүli Zhemisi men dәni Өsui Ak europalyk zhәne kara үndi nuttyn dәnderiDerekkozderT Musakulov ORYSShA ҚAZAҚShA TҮSINDIRMELI BIOLOGIYaLYҚ SӨZDIK I tom ҚAZAҚMEMLEKETBASPASY Almaty 1959 Redakciyasyn baskargan Biologiya gylymynyn doktory professor T Darkanbaev Biologiya Zhalpy bilim beretin mekteptin 7 synybyna arnalgan okulyk Almaty Atamura 2007 Ortakkorda bugan katysty media fajldar bar NutSyrtky siltemelerHistory and nutrition of Chickpeas Casa Angola Internacional agyl