Манчестер (ағылш. Manchester ['mænʧɪstə]) — Солтүстік-Батыс Англиядағы қала және метрополитен ауданы, Үлкен Манчестер графстығында орналасқан. 500 мың халқы бар қаланың аймақта 2,2-миллион агломерациясы Үлкен Манчестер бар. Ұлыбританияның тоғызыншы (және — Англиядағы сегізінші) ірі қаласы.
Елді мекен | |||||
Манчестер | |||||
Manchester | |||||
| |||||
Әкімшілігі | |||||
---|---|---|---|---|---|
Ел | |||||
| |||||
Ауданы |
| ||||
Тарихы мен географиясы | |||||
Координаттары | 53°28′00″ с. е. 2°14′00″ б. б. / 53.46667° с. е. 2.23333° б. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 53°28′00″ с. е. 2°14′00″ б. б. / 53.46667° с. е. 2.23333° б. б. (G) (O) (Я) | ||||
Құрылған уақыты | 1301 | ||||
Елді мекен статусы | 1853 | ||||
Жер аумағы | 115,65 км² | ||||
Орталығының биiктігі | 38 м | ||||
Уақыт белдеуі |
| ||||
Тұрғындары | |||||
Тұрғыны | 514 417 адам (2013) | ||||
Тығыздығы | 4349 адам/км² | ||||
Агломерация | 2 240 230 | ||||
Этнохороним | манкуниандық, манкуниандықтар, манче́стерліктер, манче́стерлік | ||||
Сандық идентификаторлары | |||||
Телефон коды | 0161 | ||||
Пошта индексі | M | ||||
manchester.gov.uk (ағыл.) | |||||
Манчестер шекарасы | |||||
Ортаққордағы санаты: Манчестер |
Бирмингем, Лидс, Шеффилд, Ливерпуль және Лондонмен қатар, Манчестер Өнеркәсіптік революция орталықтарының бірі болды. Қазіргі уақытта Манчестер — елдің ірі мәдени, өндірістік, қаржылық, коммерциялық және көлік орталығы. Машина жасау, тоқыма, химия, жеңіл, қағаз өнеркәсібі дамыған. Теңіз порты қолданылады. Манчестер университеті ең беделді Ұлыбритания университеттерінің бірі. Қалалық мұражай және көркем галерея бар.
Тарихы
Алғаш рет Манчестер X ғасырда айтылады. Қоныс кельттік Мансенион қонысының және римдік Манкуниум бекіністік лагерінің орнында туындаған, ол бекініс 79 жылы құрылған.
XVIII ғасырдың ортасынан бастап өнеркәсіптік революцияға байланысты қаланың жылдам өсуі басталды. XIX ғасырда қала әлемдік тоқыма өнеркәсібі орталықтары арасында көшбасшысына айналды. 1809 жылы, француздар Ла-Манш бұғазын бекітіп тастаған соң мата саудасы тиімсіз болып қалды. Сол уақытта тоқыма фабрикаларының клиенттері Натан Майер фон Ротшильд (Ротшильдтер тегінің негізін қалаушының ұлы), Василий Рудановский (Император Александр I кеңесшісі, өнер коллекционері) және басқа да көптеген ықпалды адамдар болды. 1830—1840-шы жылдары Манчестер фритредерлік жақтастарының орталығы болды. 1868 жылы Манчестерде британдық Конгресс тред-юниондарының бірінші съезі өтті, ол бірнеше жыл Ұлыбританияның барлық кәсіптік одақтарын біріктірген[дереккөзі?].
16 тамыз 1819 жылғы Әулие Петр алаңында жалпыға бірдей сайлау құқығы талап етілген митинг жүрді, үкімет әскері митингті аяусыз басты, тарихта Манчестерлік қасапхана немесе Петерлоо түбіндегі шайқас деп аталады, себебі оған Ватерлоо шайқасы кезіндегі гусарлар—қатысушылар қатысты.
Екінші дүниежүзілік соғыс басталысымен, 1940 жылдың тамыз айынан, Манчестер ұшыраған Люфтваффе жаппай бомбалауының астында қалды, бейбіт объектілердің (мысалы, Манчестер соборы), сондай-ақ қарулы күштерді қамтамасыз ету үшін жұмыс істеген өнеркәсіптік кәсіпорындар қирады. Бомбалаудың ең сұрапыл сериясы1940 жылы желтоқсанда 22нен 23не, 23нен 24не қараған түндері орын алды, "Рождестволық блиц" (ағылш. Christmas Blitz) ретінде белгілі.
Манкуниум қамалының қалпына келтірілген қақпасы | Мақтадан жіп иіру фабрикасы 1820-шы жылдары | Манчестер 1850-ші жылы |
Географиялық жағдайы
Пенниндік тауларының батыс жотасында, Эруэлл өзенінде орналасқан.
Манчестер ауа райы | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Көрсеткіш | Қаң | Ақп | Нау | Сәу | Мам | Мау | Шіл | Там | Қыр | Қаз | Қар | Жел | Жыл |
Орташа максимум, °C | 6,4 | 6,6 | 8,9 | 11,6 | 15,3 | 18,2 | 19,6 | 19,5 | 17,0 | 13,7 | 9,1 | 7,1 | 12,8 |
Орташа температура, °C | 3,8 | 3,9 | 5,7 | 7,9 | 11,3 | 14,2 | 15,8 | 15,7 | 13,5 | 10,6 | 6,3 | 4,5 | 9,4 |
Орташа минимум, °C | 1,3 | 1,2 | 2,5 | 4,3 | 7,3 | 10,2 | 12,0 | 11,9 | 10,0 | 7,5 | 3,6 | 2,0 | 6,2 |
Жауын-шашын нормасы, мм | 69 | 50 | 61 | 51 | 61 | 67 | 65 | 79 | 74 | 77 | 78 | 78 | 810 |
Дерекнама: World Climate |
Халық
2006 жылы Манчестер тұрғындар саны 452 000 адам. 2007 жылы — 458 100 адам. 2013 жылғы деректер бойынша, қала халқының саны 514 417 адам. Қала тұрғындарының 69 %-ы үстем ұлттан тұрады. Әрбір үшінші манкуниандық ирландықтардың ұрпағы болып табылады, сондай-ақ еврей қауымы да беделді, саны бойынша тек лондондықтарға ғана жол береді.
Көлік
Қала — National Rail темір жол желісі маңызды орталығы. 1830 жылы әлемдегі қозғалыс кестесі бойынша жүретін Ливерпуль — Манчестер темір жолы іске қосылды.
Қалада елдегі жүктелгендігі бойынша төртінші ірі халықаралық әуежай.
Қалада, агломерацияларда және графтықта автобустар жұмыс істейді және 1992 жылы бірінші елдегі алғашқылардың бірі болып Еуропадағы қазіргі Manchester Metrolink трамвай-жеңілрельсті жүйесі ашылды, "нөлден" құрылған жүйе 1877-1949 жылдары бірінші трамвай жүйесінен бірнеше ондаған жылдан кейін пайда болды.
Білім
Манчестер үлкен білім беру мекемелерінің желісі бар, ол мыналардан: әр түрлі бағыттар мен форматтардағы 170-тен астам жалпы білім беретін мектептерден — қазіргі заманғы көпұлтты мемлекеттік мекемелерден тарихы шамамен бірнеше ғасырларға созылған классикалық мектептерге дейін бар.
Оның үстіне осы қалада басқа да оқу орындары барђ: мамандандырылған колледждер дизайнерлік шеберлік негіздері немесе жүкті әйелдер үшін психологиялық тренингтер сияқты түрлі-түрлі курстар ұсынады.
Манчестер барлық жоо-ларының ішінен ең танымалы — бай ғылыми мұраны сақтаушы Манчестер университеті. Бұрынғы және қазіргі студенттер мен университет қызметкерлері арасында— 25 нобель сыйлығының лауреаты шыққан. Университет Виктория университеті және Ғылым мен техника институтының бірігу есебінен пайда болған. Соңғысы сонау 1824 жылы қалалық өнеркәсіпшілер мен кәсіпкерлер жұмысшылардың жұмыс негіздеріне оқыту мақсатында оқу орнын ашу туралы шешкен кезде пайда болған. Виктория университеті 1851 жылы Оуэнс колледжі ретінде құрылған: табысты тоқымашы Джон Оуэнс ірі ақша сомасын оның құрылысына өсиет етіп қалдырған. 1880 жылы колледж корольдік патент алды және Англияда бірінші азаматтық оқу орнына айналды. Жүз жылдан астам бірлескен ғылыми жұмыстан кейін екі жоғары білім беру мекемесі 2004 жылғы 22 қазанда бірыңғай университетке түпкілікті бірікті.
Бұдан басқа, Манчестерде Қалалық Манчестер университеті орналасады — ең үлкен Корольдіктегі алып жатқан жері бойынша бірінші орында және талапкерлер арасында танымал. Мұнда 37 000 астам студенттер білім алады. Оқу орнының тарихы, 1824 жылы Механиктер институтының пайда болуымен басталады. Келесі ғасырдың ішінде бірнеше жоғары білім беру мектептері және колледждері институтқа қосылған. 1970 жылы ол политехникалық, ал 1992 жылы университет мәртебесіне ие болды.
Мәдениет
Көрнекті орындар
Манчестер сәулет ескерткіштерінінің ішінен назар аударарлығы XV ғасырлық готикалық кафедралық соборы, биржа ғимараты, XIX ғасырда классицизм стилінде салынған. Бейнелеу өнері әуесқойлары Сурет галереясына қатыса алады, онда ағылшын өнерінің XVII—XIX ғасырларғы бай коллекциясы жинақталған.
- Манчестер қамалы
Спорт
- Манчестер Юнайтед
- Манчестер Сити
- Юнайтед оф Манчестер
Манчестерлік музыкалық сахна
Манчестерлік музыкалық сахна 70-шы жылдардың соңында панк-рок әсерінен және, атап айтқанда, Sex Pistols панк-тобының берген Манчестер концертінен пайда болды. Бұл концертке болашақ сахна жұлдыздары барлығы дерлік қатысқан. Манчестерлік музыкалық сахна жаңа толқын деп аталатын маңызды құраушылардың бірі болып табылатындығымен ерекше есте қалады. Манчестерлік музыкалық сахна ең танымал өкілдері саналатын топтар ретінде:
Манчестерлік музыкалық сахна туралы Тәулік бойы қыдырымпаздар, Бақылау сияқты және басқа да көптеген фильмдер әңгімелейді.
Астрономияның
Манчестер құрметіне 1912 жылы ашылған Манчестер тумасы оңтүстікафрикалық астроном Гарри Вуд ашқан Манкуния (латынша атауы) астероид (758) аталды.
Бауырлас қала
Ел | Қала | Ел / Аудан / Аймақ / Штат | Бастапқыда туыс болды | Күні | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Никарагуа | Билви | Солтүстік Атлантикалық | City of Manchester | ||||
Германия | Хемниц | Саксония | City of Manchester | 1983 | |||
Испания | Кордова | Андалусия | City of Manchester | ||||
Индия | City of Manchester | ||||||
Израиль | Реховот | Израильдің орталық округі | County Borough of Manchester | ||||
Ресей | Санкт-Петербург | Федералдық Санкт-Петербург қаласы | County Borough of Manchester | 1962 | |||
Қытай | Ухань | Хубэй | City of Manchester | 1986 | |||
Пәкістан | Фейсалабад | Пенджаб | City of Manchester | 1997 | |||
Нидерланд | Амстердам | Амстердам | City of Manchester | ||||
АҚШ | Лос-Анджелес | Калифорния | City of Manchester | 2009 |
Дереккөздер
- Ответ «Грамоты.ру» Мұрағатталған 30 шілденің 2009 жылы.
- Как ставить ударение в именах собственных? | Vashgolos7.ru. vashgolos7.ru. Тексерілді, 11 мамыр 2016.
- Манчестер // Большой Энциклопедический словарь. 2000.
- Манчестер // Словарь современных географических названий. — Екатеринбург: У-Фактория. Под общей редакцией акад. В. М. Котлякова. 2006.
- БСЭ- Фритредерство
- Archive maps pinpoint Manchester blitz bomb sites(ағылш.)
- UK population estimates (ағыл.). Office for National Statistics (26 June 2014). Тексерілді, 9 тамыз 2014.
- Манчестер (орыс.). adelanta.info. Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 апреля 2016. Тексерілді, 1 мамыр 2016.
Сілтемелер
- Ағылшындық Манчестер ХХ ғасырдың басында.(қолжетпейтін сілтеме) Кинохроника(қолжетпейтін сілтеме)
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Manchester agylsh Manchester maenʧɪste Soltүstik Batys Angliyadagy kala zhәne metropoliten audany Үlken Manchester grafstygynda ornalaskan 500 myn halky bar kalanyn ajmakta 2 2 million aglomeraciyasy Үlken Manchester bar Ұlybritaniyanyn togyzynshy zhәne Angliyadagy segizinshi iri kalasy Eldi mekenManchesterManchesterTu EltanbasyӘkimshiligiEl Ұlybritaniya ҰlybritaniyaAudanyҮlken ManchesterTarihy men geografiyasyKoordinattary53 28 00 s e 2 14 00 b b 53 46667 s e 2 23333 b b 53 46667 2 23333 G O Ya Koordinattar 53 28 00 s e 2 14 00 b b 53 46667 s e 2 23333 b b 53 46667 2 23333 G O Ya Қurylgan uakyty1301Eldi meken statusy1853Zher aumagy115 65 km Ortalygynyn biiktigi38 mUakyt beldeuiTurgyndaryTurgyny514 417 adam 2013 Tygyzdygy4349 adam km Aglomeraciya2 240 230Etnohoronimmankuniandyk mankuniandyktar manche sterlikter manche sterlikSandyk identifikatorlaryTelefon kody0161Poshta indeksiMmanchester gov uk agyl ManchesterManchester shekarasyOrtakkordagy sanaty Manchester Birmingem Lids Sheffild Liverpul zhәne Londonmen katar Manchester Өnerkәsiptik revolyuciya ortalyktarynyn biri boldy Қazirgi uakytta Manchester eldin iri mәdeni ondiristik karzhylyk kommerciyalyk zhәne kolik ortalygy Mashina zhasau tokyma himiya zhenil kagaz onerkәsibi damygan Teniz porty koldanylady Manchester universiteti en bedeldi Ұlybritaniya universitetterinin biri Қalalyk murazhaj zhәne korkem galereya bar TarihyAlgash ret Manchester X gasyrda ajtylady Қonys kelttik Mansenion konysynyn zhәne rimdik Mankunium bekinistik lagerinin ornynda tuyndagan ol bekinis 79 zhyly kurylgan XVIII gasyrdyn ortasynan bastap onerkәsiptik revolyuciyaga bajlanysty kalanyn zhyldam osui bastaldy XIX gasyrda kala әlemdik tokyma onerkәsibi ortalyktary arasynda koshbasshysyna ajnaldy 1809 zhyly francuzdar La Mansh bugazyn bekitip tastagan son mata saudasy tiimsiz bolyp kaldy Sol uakytta tokyma fabrikalarynyn klientteri Natan Majer fon Rotshild Rotshildter teginin negizin kalaushynyn uly Vasilij Rudanovskij Imperator Aleksandr I kenesshisi oner kollekcioneri zhәne baska da koptegen ykpaldy adamdar boldy 1830 1840 shy zhyldary Manchester fritrederlik zhaktastarynyn ortalygy boldy 1868 zhyly Manchesterde britandyk Kongress tred yuniondarynyn birinshi sezi otti ol birneshe zhyl Ұlybritaniyanyn barlyk kәsiptik odaktaryn biriktirgen derekkozi 16 tamyz 1819 zhylgy Әulie Petr alanynda zhalpyga birdej sajlau kukygy talap etilgen miting zhүrdi үkimet әskeri mitingti ayausyz basty tarihta Manchesterlik kasaphana nemese Peterloo tүbindegi shajkas dep atalady sebebi ogan Vaterloo shajkasy kezindegi gusarlar katysushylar katysty Ekinshi dүniezhүzilik sogys bastalysymen 1940 zhyldyn tamyz ajynan Manchester ushyragan Lyuftvaffe zhappaj bombalauynyn astynda kaldy bejbit obektilerdin mysaly Manchester sobory sondaj ak karuly kүshterdi kamtamasyz etu үshin zhumys istegen onerkәsiptik kәsiporyndar kirady Bombalaudyn en surapyl seriyasy1940 zhyly zheltoksanda 22nen 23ne 23nen 24ne karagan tүnderi oryn aldy Rozhdestvolyk blic agylsh Christmas Blitz retinde belgili Mankunium kamalynyn kalpyna keltirilgen kakpasy Maktadan zhip iiru fabrikasy 1820 shy zhyldary Manchester 1850 shi zhylyGeografiyalyk zhagdajyPennindik taularynyn batys zhotasynda Eruell ozeninde ornalaskan Manchester aua rajyKorsetkish Қan Akp Nau Sәu Mam Mau Shil Tam Қyr Қaz Қar Zhel ZhylOrtasha maksimum C 6 4 6 6 8 9 11 6 15 3 18 2 19 6 19 5 17 0 13 7 9 1 7 1 12 8Ortasha temperatura C 3 8 3 9 5 7 7 9 11 3 14 2 15 8 15 7 13 5 10 6 6 3 4 5 9 4Ortasha minimum C 1 3 1 2 2 5 4 3 7 3 10 2 12 0 11 9 10 0 7 5 3 6 2 0 6 2Zhauyn shashyn normasy mm 69 50 61 51 61 67 65 79 74 77 78 78 810Dereknama World ClimateHalyk2006 zhyly Manchester turgyndar sany 452 000 adam 2007 zhyly 458 100 adam 2013 zhylgy derekter bojynsha kala halkynyn sany 514 417 adam Қala turgyndarynyn 69 y үstem ulttan turady Әrbir үshinshi mankuniandyk irlandyktardyn urpagy bolyp tabylady sondaj ak evrej kauymy da bedeldi sany bojynsha tek londondyktarga gana zhol beredi KolikҚala National Rail temir zhol zhelisi manyzdy ortalygy 1830 zhyly әlemdegi kozgalys kestesi bojynsha zhүretin Liverpul Manchester temir zholy iske kosyldy Қalada eldegi zhүktelgendigi bojynsha tortinshi iri halykaralyk әuezhaj Қalada aglomeraciyalarda zhәne graftykta avtobustar zhumys istejdi zhәne 1992 zhyly birinshi eldegi algashkylardyn biri bolyp Europadagy kazirgi Manchester Metrolink tramvaj zhenilrelsti zhүjesi ashyldy nolden kurylgan zhүje 1877 1949 zhyldary birinshi tramvaj zhүjesinen birneshe ondagan zhyldan kejin pajda boldy BilimManchester үlken bilim beru mekemelerinin zhelisi bar ol mynalardan әr tүrli bagyttar men formattardagy 170 ten astam zhalpy bilim beretin mektepterden kazirgi zamangy kopultty memlekettik mekemelerden tarihy shamamen birneshe gasyrlarga sozylgan klassikalyk mektepterge dejin bar Onyn үstine osy kalada baska da oku oryndary barђ mamandandyrylgan kolledzhder dizajnerlik sheberlik negizderi nemese zhүkti әjelder үshin psihologiyalyk treningter siyakty tүrli tүrli kurstar usynady Manchester barlyk zhoo larynyn ishinen en tanymaly baj gylymi murany saktaushy Manchester universiteti Buryngy zhәne kazirgi studentter men universitet kyzmetkerleri arasynda 25 nobel syjlygynyn laureaty shykkan Universitet Viktoriya universiteti zhәne Ғylym men tehnika institutynyn birigu esebinen pajda bolgan Songysy sonau 1824 zhyly kalalyk onerkәsipshiler men kәsipkerler zhumysshylardyn zhumys negizderine okytu maksatynda oku ornyn ashu turaly sheshken kezde pajda bolgan Viktoriya universiteti 1851 zhyly Ouens kolledzhi retinde kurylgan tabysty tokymashy Dzhon Ouens iri aksha somasyn onyn kurylysyna osiet etip kaldyrgan 1880 zhyly kolledzh koroldik patent aldy zhәne Angliyada birinshi azamattyk oku ornyna ajnaldy Zhүz zhyldan astam birlesken gylymi zhumystan kejin eki zhogary bilim beru mekemesi 2004 zhylgy 22 kazanda biryngaj universitetke tүpkilikti birikti Budan baska Manchesterde Қalalyk Manchester universiteti ornalasady en үlken Koroldiktegi alyp zhatkan zheri bojynsha birinshi orynda zhәne talapkerler arasynda tanymal Munda 37 000 astam studentter bilim alady Oku ornynyn tarihy 1824 zhyly Mehanikter institutynyn pajda boluymen bastalady Kelesi gasyrdyn ishinde birneshe zhogary bilim beru mektepteri zhәne kolledzhderi institutka kosylgan 1970 zhyly ol politehnikalyk al 1992 zhyly universitet mәrtebesine ie boldy MәdenietKornekti oryndar Manchester sәulet eskertkishterininin ishinen nazar audararlygy XV gasyrlyk gotikalyk kafedralyk sobory birzha gimaraty XIX gasyrda klassicizm stilinde salyngan Bejneleu oneri әueskojlary Suret galereyasyna katysa alady onda agylshyn onerinin XVII XIX gasyrlargy baj kollekciyasy zhinaktalgan Manchester kamalySport Manchester Yunajted Manchester Siti Yunajted of ManchesterManchesterlik muzykalyk sahna Manchesterlik muzykalyk sahna 70 shy zhyldardyn sonynda pank rok әserinen zhәne atap ajtkanda Sex Pistols pank tobynyn bergen Manchester koncertinen pajda boldy Bul koncertke bolashak sahna zhuldyzdary barlygy derlik katyskan Manchesterlik muzykalyk sahna zhana tolkyn dep atalatyn manyzdy kuraushylardyn biri bolyp tabylatyndygymen erekshe este kalady Manchesterlik muzykalyk sahna en tanymal okilderi sanalatyn toptar retinde Manchesterlik muzykalyk sahna turaly Tәulik bojy kydyrympazdar Bakylau siyakty zhәne baska da koptegen filmder әngimelejdi Қala ortalygy mereke karsanynda 2010AstronomiyanynManchester kurmetine 1912 zhyly ashylgan Manchester tumasy ontүstikafrikalyk astronom Garri Vud ashkan Mankuniya latynsha atauy asteroid 758 ataldy Bauyrlas kalaEl Қala El Audan Ajmak Shtat Bastapkyda tuys boldy KүniNikaragua Bilvi Soltүstik Atlantikalyk City of ManchesterGermaniya Hemnic Saksoniya City of Manchester 1983Ispaniya Kordova Andalusiya City of ManchesterIndiya City of ManchesterIzrail Rehovot Izraildin ortalyk okrugi County Borough of ManchesterResej Sankt Peterburg Federaldyk Sankt Peterburg kalasy County Borough of Manchester 1962Қytaj Uhan Hubej City of Manchester 1986Pәkistan Fejsalabad Pendzhab City of Manchester 1997Niderland Amsterdam Amsterdam City of ManchesterAҚSh Los Andzheles Kaliforniya City of Manchester 2009DerekkozderOtvet Gramoty ru Muragattalgan 30 shildenin 2009 zhyly Kak stavit udarenie v imenah sobstvennyh Vashgolos7 ru vashgolos7 ru Tekserildi 11 mamyr 2016 Manchester Bolshoj Enciklopedicheskij slovar 2000 Manchester Slovar sovremennyh geograficheskih nazvanij Ekaterinburg U Faktoriya Pod obshej redakciej akad V M Kotlyakova 2006 BSE Fritrederstvo Archive maps pinpoint Manchester blitz bomb sites agylsh UK population estimates agyl Office for National Statistics 26 June 2014 Tekserildi 9 tamyz 2014 Manchester orys adelanta info Basty derekkozinen muragattalgan 29 aprelya 2016 Tekserildi 1 mamyr 2016 SiltemelerAgylshyndyk Manchester HH gasyrdyn basynda kolzhetpejtin silteme Kinohronika kolzhetpejtin silteme