Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Коста-Рика Республикасы (ис. República de Costa Rica [re̞ˈpuβ̞lika ð̞e̞ ˈko̞sta ˈrika]) — Орталық Америкада орналасқан мемлекет. Жер көлемі – 51,1 мың км2. Халқы – 3,841 млн. адам (1999). Халқының 97%-ы мен метистер, қалғандары – негрлер. Астанасы – . Ресми тілі – испан тілі. Тұрғындарының көпшілігі христиан дінінің католик тармағын ұстанады. 1949 жылғы конституциясы бойынша мемлекет басшысы – президент үкіметті де тікелей өзі басқарады (1998 жылдан ). Заң шығарушы органы – Заң шығарушы ассамблея (57 депутаттан тұрады). Ұлттық мерекесі 15 қыркүйек – Тәуелсіздік күні (1821). Ақша бірлігі – Коста-Рика колоны. Ел аумағы 7 провинцияға бөлінген.
| Коста-Рика Республикасы ис. República de Costa Rica | |||||
| |||||
| Ұран: «Еңбек пен бейбітшілік жасасын!» | |||||
| Әнұран: | |||||
 | |||||
| Тарихы | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Тәуелсіздік күні | 15 қыркүйек 1821 жыл (Испаниядан) | ||||
| Мемлекеттік құрылымы | |||||
| Ресми тілі | испан тілі | ||||
| Елорда | |||||
| Ірі қалалары | , , | ||||
| Үкімет түрі | Президенттік республика | ||||
Вице-президенті Вице-президенті | |||||
| Мемлекеттік діні | Католицизм | ||||
| Географиясы | |||||
| Жер аумағы • Барлығы • % су беті | Әлем бойынша 126-шы орын 51 100 км² 0,7 | ||||
| Жұрты • Сарап (2016) • Тығыздығы | 4 857 274 адам (123-ші) 220 адам/км² (107-ші) | ||||
| Экономикасы | |||||
| ЖІӨ (АҚТ) • Қорытынды (2019) • Жан басына шаққанда | 92,415 млрд. $ 18,182 $ | ||||
| ЖІӨ (номинал) • Қорытынды (2019) • Жан басына шаққанда | 60,459 млрд. $ 11,895 $ | ||||
| АДИ (2017) | ▲ 0,794 (жоғары) (63-ші) | ||||
| Валютасы | |||||
| Қосымша мәліметтер | |||||
| Интернет үйшігі | |||||
| ISO коды | CR | ||||
| ХОК коды | CRC | ||||
| Телефон коды | +506 | ||||
| Уақыт белдеулері | -6 | ||||
Табиғаты
Жерінің көпшілік бөлігін , Орталық Кордильера (, сөнбеген жанартаулары бар) және таулары алып жатыр. Ең биік жері – Чиррипо-Гранде тауы (3820 м). Теңіз жағалаулары ойпатты келеді. Пайдалы қазындылардан темір, мұнай, боксит, алтын, күміс, күкірт кендері бар. Климаты . Ойпатты бөлігіндегі қаңтардағы орташа температура 23С, шілдеде 25С, таулы аймақтарда салқын. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері шығысында 3000 мм, батысында 1000 – 1500 мм. Өзендерінің ағыны қатты келеді (ірілері: , ). Территориясының 2/3-і орман және саванна (пальма, қызыл және алқызыл ағаштар өседі). Ормандарда маймыл, ягуар, жайра, т.б. кездеседі.
Тарихы
Испан отаршылары келгенше Коста-Рика жерін алғашқы қауымдық құрылыста өмір сүрген үндіс тайпалары қоныстанған. Мұнда еуропалықтардан алғаш 1502 ж. экспедициясы болды. 1513 жылдан бастап осы өлкеге басып кірген испандар 1560 ж. оны толығымен жаулап алып, Гватемала генерал-капитандығы құрамына енгізді. Қарсылық көрсеткен жергілікті халық түгелдей дерлік қырылды. елдің ортлық бөлігіне испан шаруалары қоныс аударып келіп орналаса бастады. жылғы Америкадағы испан отарларының тәуелсіздік жолындағы күресі кезінде К.-Р. тәуелсіздік алып (15 қыркүйек, 1821 ж.), 1823 – 38 ж. Орт. Американың біріккен провинциялары федерациясының құрамына кірді. 1850 жылдан бастап ел экономикасы тез дамып, экспортқа арнап кофе мен банан өсіріле бастады. 1870 ж. елге шет ел капиталы кіріп, 19 ғасырдың аяғы мен 20 ғасырдың бас кезінде Коста-Рика жері американдық “Юнайтед фрут компани” монополиясы бақылауына көшті. елде халық қозғалысы күшейе бастады. Халықтың қысымымен үкімет 1942 ж. кейбір прогресшіл реформалар жүргізді. Бірақ ол шаралар жергілікті кертартпа күштер мен америкалық компаниялар тарапынан қарсылыққа ұшырады. Сөйтіп, 1948 ж. елде азамат соғысы болып, демократиялық күштер жеңіліске ұшырады. 20 ғасырдың 70-жылдары елдің әлеуметтік жағдайы күрт нашарлап, халық толқулары жиіледі, партизан қозғалысы пайда болды. 1986 ж. президент болып сайланған Орталық Америка елдерін бейбіт келісімге келуге шақырып, елеулі жұмыстар атқарды (сол үшін ол 1987 ж. Нобель сыйлығын алды). Бірақ ел экономикасы дағдарыстан шыға алмады.
Экономикасы
Коста-Рика – экономикасы орташа дамыған ел. Жылдық ұлттық байлығы – 9,3 млрд. АҚШ доллары шамасында, жеке адамға шаққанда 6140 доллар. Сыртқы қарызы – 3,8 млрд. доллар. Экспортқа банан, кофе, қант, какао, тоқыма бұйымдарын, теңіз тамақтарын, ет, тропикалық жемістер, т.б. шығарады (экспорттың 44%-ы АҚШ-қа тиесілі). Импортқа тұтыну тауарлары, өнеркәсіп тауарлары, құрал-жабдықтар әкелінеді (импорттың 42,1%-ы АҚШ-тан тасылады). Соңғы жылдары туризм өте тез дамып келеді. Негізгі сауда серіктестері: АҚШ, Жапония, Венесуэла, Германия, Италия, Гватемала, т.б.
Қызықты деректер
- 1948 жылғы 44-күндік азаматтық соғыстан кейін бұл мемлекет Армиясын 1949 жылы таратып, одан бері еш қақтығысқа қатыспайды.
- Коста-Рикада әр өз баспанасы жоқ жас отбасыларына тегін үй салынып беріледі (тек осы ел азаматттарына).
Дереккөздер
- Costa Rica. International Monetary Fund (April 2019). Тексерілді, 1 мамыр 2019.
- 2018 Human Development Report. United Nations Development Programme (2018). Тексерілді, 14 қыркүйек 2018.
- El Espíritu del 48 Abolición del Ejército (Spanish). Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 тамыз 2011. Тексерілді, 9 наурыз 2008.
- Costa Rica. World Desk Reference. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 тамыз 2011. Тексерілді, 9 маусым 2009.
- Costa Rica. Uppsala University. Басты дереккөзінен мұрағатталған 22 тамыз 2011. Тексерілді, 9 маусым 2009.
- Самая счастливая Коста-Рика! the-village.ru
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Koordinattar 9 43 00 s e 84 03 00 b b 9 71667 s e 84 05000 b b 9 71667 84 05000 G O Ya Kosta Rika Respublikasy is Republica de Costa Rica re ˈpub lika d e ˈko sta ˈrika Ortalyk Amerikada ornalaskan memleket Zher kolemi 51 1 myn km2 Halky 3 841 mln adam 1999 Halkynyn 97 y men metister kalgandary negrler Astanasy Resmi tili ispan tili Turgyndarynyn kopshiligi hristian dininin katolik tarmagyn ustanady 1949 zhylgy konstituciyasy bojynsha memleket basshysy prezident үkimetti de tikelej ozi baskarady 1998 zhyldan Zan shygarushy organy Zan shygarushy assambleya 57 deputattan turady Ұlttyk merekesi 15 kyrkүjek Tәuelsizdik kүni 1821 Aksha birligi Kosta Rika kolony El aumagy 7 provinciyaga bolingen Kosta Rika Respublikasy is Republica de Costa RicaҰran Enbek pen bejbitshilik zhasasyn Әnuran TarihyTәuelsizdik kүni 15 kyrkүjek 1821 zhyl Ispaniyadan Memlekettik kurylymyResmi tili ispan tiliElordaIri kalalary Үkimet tүri Prezidenttik respublikaVice prezidenti Vice prezidentiMemlekettik dini KatolicizmGeografiyasyZher aumagy Barlygy su beti Әlem bojynsha 126 shy oryn 51 100 km 0 7Zhurty Sarap 2016 Tygyzdygy 4 857 274 adam 123 shi 220 adam km 107 shi EkonomikasyZhIӨ AҚT Қorytyndy 2019 Zhan basyna shakkanda 92 415 mlrd 18 182 ZhIӨ nominal Қorytyndy 2019 Zhan basyna shakkanda 60 459 mlrd 11 895 ADI 2017 0 794 zhogary 63 shi ValyutasyҚosymsha mәlimetterInternet үjshigiISO kody CRHOK kody CRCTelefon kody 506Uakyt beldeuleri 6TabigatyZherinin kopshilik boligin Ortalyk Kordilera sonbegen zhanartaulary bar zhәne taulary alyp zhatyr En biik zheri Chirripo Grande tauy 3820 m Teniz zhagalaulary ojpatty keledi Pajdaly kazyndylardan temir munaj boksit altyn kүmis kүkirt kenderi bar Klimaty Ojpatty boligindegi kantardagy ortasha temperatura 23 S shildede 25 S tauly ajmaktarda salkyn Zhauyn shashynnyn zhyldyk ortasha molsheri shygysynda 3000 mm batysynda 1000 1500 mm Өzenderinin agyny katty keledi irileri Territoriyasynyn 2 3 i orman zhәne savanna palma kyzyl zhәne alkyzyl agashtar osedi Ormandarda majmyl yaguar zhajra t b kezdesedi TarihyIspan otarshylary kelgenshe Kosta Rika zherin algashky kauymdyk kurylysta omir sүrgen үndis tajpalary konystangan Munda europalyktardan algash 1502 zh ekspediciyasy boldy 1513 zhyldan bastap osy olkege basyp kirgen ispandar 1560 zh ony tolygymen zhaulap alyp Gvatemala general kapitandygy kuramyna engizdi Қarsylyk korsetken zhergilikti halyk tүgeldej derlik kyryldy eldin ortlyk boligine ispan sharualary konys audaryp kelip ornalasa bastady zhylgy Amerikadagy ispan otarlarynyn tәuelsizdik zholyndagy kүresi kezinde K R tәuelsizdik alyp 15 kyrkүjek 1821 zh 1823 38 zh Ort Amerikanyn birikken provinciyalary federaciyasynyn kuramyna kirdi 1850 zhyldan bastap el ekonomikasy tez damyp eksportka arnap kofe men banan osirile bastady 1870 zh elge shet el kapitaly kirip 19 gasyrdyn ayagy men 20 gasyrdyn bas kezinde Kosta Rika zheri amerikandyk Yunajted frut kompani monopoliyasy bakylauyna koshti elde halyk kozgalysy kүsheje bastady Halyktyn kysymymen үkimet 1942 zh kejbir progresshil reformalar zhүrgizdi Birak ol sharalar zhergilikti kertartpa kүshter men amerikalyk kompaniyalar tarapynan karsylykka ushyrady Sojtip 1948 zh elde azamat sogysy bolyp demokratiyalyk kүshter zheniliske ushyrady 20 gasyrdyn 70 zhyldary eldin әleumettik zhagdajy kүrt nasharlap halyk tolkulary zhiiledi partizan kozgalysy pajda boldy 1986 zh prezident bolyp sajlangan Ortalyk Amerika elderin bejbit kelisimge keluge shakyryp eleuli zhumystar atkardy sol үshin ol 1987 zh Nobel syjlygyn aldy Birak el ekonomikasy dagdarystan shyga almady EkonomikasyKosta Rika ekonomikasy ortasha damygan el Zhyldyk ulttyk bajlygy 9 3 mlrd AҚSh dollary shamasynda zheke adamga shakkanda 6140 dollar Syrtky karyzy 3 8 mlrd dollar Eksportka banan kofe kant kakao tokyma bujymdaryn teniz tamaktaryn et tropikalyk zhemister t b shygarady eksporttyn 44 y AҚSh ka tiesili Importka tutynu tauarlary onerkәsip tauarlary kural zhabdyktar әkelinedi importtyn 42 1 y AҚSh tan tasylady Songy zhyldary turizm ote tez damyp keledi Negizgi sauda seriktesteri AҚSh Zhaponiya Venesuela Germaniya Italiya Gvatemala t b Қyzykty derekter1948 zhylgy 44 kүndik azamattyk sogystan kejin bul memleket Armiyasyn 1949 zhyly taratyp odan beri esh kaktygyska katyspajdy Kosta Rikada әr oz baspanasy zhok zhas otbasylaryna tegin үj salynyp beriledi tek osy el azamatttaryna DerekkozderCosta Rica International Monetary Fund April 2019 Tekserildi 1 mamyr 2019 2018 Human Development Report United Nations Development Programme 2018 Tekserildi 14 kyrkүjek 2018 El Espiritu del 48 Abolicion del Ejercito Spanish Basty derekkozinen muragattalgan 22 tamyz 2011 Tekserildi 9 nauryz 2008 Costa Rica World Desk Reference Basty derekkozinen muragattalgan 22 tamyz 2011 Tekserildi 9 mausym 2009 Costa Rica Uppsala University Basty derekkozinen muragattalgan 22 tamyz 2011 Tekserildi 9 mausym 2009 Samaya schastlivaya Kosta Rika the village ru