Ертіс ауданы — Павлодар облысының солтүстік-батыс жағында, Ертіс өзенінің сол жағасында орналасқан аудан. 1928 жылы 17 қаңтарда Павлодар округі құрылғаннан кейін тоғыз ауданымен қоса Ертіс ауданы да құрылған. Ауданы 10,2 мың ш. км.
Қазақстан ауданы | |||
Ертіс ауданы | |||
| |||
Әкімшілігі | |||
---|---|---|---|
Облысы | |||
Аудан орталығы | |||
Ауылдық округтер саны | 12 | ||
Ауыл саны | 27 | ||
Әкімі | Болатбек Шәріпов | ||
Аудан әкімдігінің мекенжайы | Ертіс ауылы, Қажымұқан көшесі, №118 | ||
Тарихы мен географиясы | |||
Координаттары | 53°15′36″ с. е. 74°39′36″ ш. б. / 53.26000° с. е. 74.66000° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 53°15′36″ с. е. 74°39′36″ ш. б. / 53.26000° с. е. 74.66000° ш. б. (G) (O) (Я) | ||
Құрылған уақыты | |||
Жер аумағы | 10,2 мың км² | ||
Уақыт белдеуі | UTC+5:00 | ||
Тұрғындары | |||
Тұрғыны | 17 007 адам (2023) | ||
Ұлттық құрамы | қазақтар (54,87 %) | ||
Сандық идентификаторлары | |||
Пошта индексі | 140500-140517 | ||
Автомобиль коды | 14 | ||
Ертіс ауданының әкімдігі | |||
|
Физикалық–географиялық сипаттамасы
Географиялық жағдайы
Аудан солтүстікте Ресей Федерациясының Омбы облысымен, шығыста облыстың Железин, Тереңкөл аудандарымен, оңтүстікте Ақтоғай ауданымен, батыста Солтүстік Қазақстан облысының Уәлиханов ауданымен шектеседі.
Климаты
Аудан климаты қатал континентальды. Көктем мен күз тұрақты емес, жылыдан суыққа ауысып отыратын температурада қысқа болып келеді. Қаңтардың орташа температурасы −18ºС-қа, шілденің - +20ºС-қа тең. Жауын-шашын көбінесе жазда болады. Атмосфералық жауын-шашынның жылдық мөлшері — 250—300 мм. Қар жамылғысының орташа биіктігі қыс соңында 25 см-ге жетеді. Жыл бойы жиі желдер болып тұрады; бұлттылық пен ауа ылғалдылығы басым емес.
Жер бедері мен гидрографиясы
Аудан аумағы Ертіс жазығының солтүстік бөлігін алып жатыр. Жағалары жыраларға тілімденген көптеген көлдер бар (Қызылқақ, Сілетітеңіз, Тобылғысор және басқалар). Көлдердің көбі ұсақ түрде келетін асқа жарамды тұзы бар көлдер болып келеді. Топырағы қара, сортаң, сонымен қатар сұр, сұрғылт – сары реңктегі құм, супес пен балшық түрінде де келеді. Ауданда Ертіс өзені алқабында орналасқан шығанақты шалғындар бар. Пайдалы қазбалардың ішінде алебастр кезедеседі.
Флора және фауна
Аудан аумағында бетеге, жусан, терек, үйеңкі, шеңгел, мойыл, итмұрын кездеседі. Қасқыр]], түлкі, қоян, борсық, сарышұнақ, суыр, елік секілді аңдар мекендайді.
Халқы
1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 1999 | 2009 | 2021 |
---|---|---|---|---|---|---|---|
23523 | ▲43044 | ▲47590 | ▼45053 | ▼41723 | ▼33129 | ▼20853 | ▼17379 |
Этникалық құрамы
Ұлттық құрамы (2012 жылдың 1 қаңтарына)
- қазақтар — 11 326 адам (58,2 %)
- орыстар — 4 742 адам (24,37 %)
- украиндер — 1 528 адам (7,85 %)
- немістер — 849 адам (4,36 %)
- татарлар — 197 адам (1,01 %)
- беларустар — 232 адам (1,19 %)
- басқалары — 585 адам (3 %)
- Барлығы — 19 459 адам (100,00 %)
Санның серпінділігі
2012 жылы халық саны — 19,459 мың адамды құрады. Халықтың орташа тығыздығы 1 км² 1,9 адамнан келді.
Әкімшілік бөлінісі
27 елді мекен 11 ауылдық округ пен 1 ауылдық әкімдікке біріктірілген:
Ауылдық округтері | 2009 | 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Ерлер 2009 | Ерлер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Әйелдер 2009 | Әйелдер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Абай ауылдық округі | 985 | ▼760 | 77,2 | 503 | ▼394 | 78,3 | 482 | ▼366 | 75,9 |
Ағашорын ауылдық округі | 1525 | ▼1124 | 73,7 | 745 | ▼591 | 79,3 | 780 | ▼533 | 68,3 |
Амангелді ауылдық округі | 930 | ▼623 | 67 | 474 | ▼329 | 69,4 | 456 | ▼294 | 64,5 |
Байзақов ауылдық округі | 1672 | ▼1143 | 68,4 | 839 | ▼592 | 70,6 | 833 | ▼551 | 66,1 |
Ертіс ауылдық округі | 7772 | ▲8070 | 103,8 | 3686 | ▲3925 | 106,5 | 4086 | ▲4145 | 101,4 |
Қарақұдық ауылдық округі | 790 | ▼518 | 65,6 | 370 | ▼263 | 71,1 | 420 | ▼255 | 60,7 |
Қоскөл ауылдық округі | 960 | ▼685 | 71,4 | 493 | ▼361 | 73,2 | 467 | ▼324 | 69,4 |
Қызылжар ауылдық округі | 1580 | ▼1381 | 87,4 | 747 | ▼666 | 89,2 | 833 | ▼715 | 85,8 |
Майқоңыр ауылдық әкімдігі | 612 | ▼342 | 55,9 | 320 | ▼188 | 58,8 | 292 | ▼154 | 52,7 |
Панфилов ауылдық округі | 1988 | ▼1118 | 56,2 | 988 | ▼578 | 58,5 | 1000 | ▼540 | 54 |
Северный ауылдық округі | 1334 | ▼929 | 69,6 | 694 | ▼487 | 70,2 | 640 | ▼442 | 69,1 |
Сілеті ауылдық округі | 705 | ▼686 | 97,3 | 351 | ▲367 | 104,6 | 354 | ▼319 | 90,1 |
ЖАЛПЫ САНЫ | 20853 | ▼17379 | 83,3 | 10210 | ▼8741 | 85,6 | 10643 | ▼8638 | 81,2 |
Экономика
Павлодар қаласымен көлік байланысы су жолы арқылы іске асады, Павлодар, Екібастұз, Ақсу қалаларымен негізгі байланыс түрі – автомобильді көлік.
Ауыл шаруашылығы
Ауылшаруашылық мамандандырылуы: бидай шаруашылығы, сүтті мал шаруашылығы. Тары, қаратұмық, күнбағыс өсіріледі, ет, ұсақ тері шикізаты өндіріледі. Ауданда өндірілетін негізгі өндірістік және ауыл шаруашылық өнімнің түрлері: бидай дақылдарын өсіру, сүт және ет өндіру. МАЖС, АЖС саны — 11 Ауылшаруашылық тауар өндірушілердің саны: Ауыл шаруашылық – 26 Шаруа қожалықтары – 434
Әлеуметтік сала
Білім беру мен ғылым
2012 жылғы оқу жылының басында 4140 оқушысы бар 31 мемлекеттік күндізгі жалпы білім беру мектептері, 269 оқушысы бар 1 кәсіби-техникалық мектеп қызмет етті.
Денсаулық сақтау
Емдейтін мекемелер саны-35, оның ішінде аурухана, поликлиника, туберкулезге қарсы аурухана.
Мәдениет
Клубтар саны - 22, кітапханалар саны - 19, музей - 1. Екі аудандық газеттер бар, олардың біреуі мемлекеттік тілдегі «Ертіс нұры», екіншісі - орыс тілдегі «Иртыш».
Белгілі адамдар
- Иса Байзақов – ақын, әнші-композитор.
- Каржасов, Қабдыл-Ғалым Насырұлы – суретші, кескіндемеші
Дереккөздер
- Павлодар облысының Ертіс ауданына жаңа әкім тағайындалды (2 қыркүйек 2022).
- Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- Ресей империясы, КСРО халық санақтары
- ҚР халық санақтары
- 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары
- http://uraltourist.ru/2011/03/raion_irtysha/ Мұрағатталған 5 қарашаның 2012 жылы.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ertis audany Pavlodar oblysynyn soltүstik batys zhagynda Ertis ozeninin sol zhagasynda ornalaskan audan 1928 zhyly 17 kantarda Pavlodar okrugi kurylgannan kejin togyz audanymen kosa Ertis audany da kurylgan Audany 10 2 myn sh km Қazakstan audanyErtis audanyEltanbasyӘkimshiligiOblysyPavlodar oblysyAudan ortalygyErtisAuyldyk okrugter sany12Auyl sany27ӘkimiBolatbek ShәripovAudan әkimdiginin mekenzhajyErtis auyly Қazhymukan koshesi 118Tarihy men geografiyasyKoordinattary53 15 36 s e 74 39 36 sh b 53 26000 s e 74 66000 sh b 53 26000 74 66000 G O Ya Koordinattar 53 15 36 s e 74 39 36 sh b 53 26000 s e 74 66000 sh b 53 26000 74 66000 G O Ya Қurylgan uakyty1938 zhylZher aumagy10 2 myn km Uakyt beldeuiUTC 5 00TurgyndaryTurgyny17 007 adam 2023 Ұlttyk kuramykazaktar 54 87 orystar 27 42 ukraindar 7 17 nemister 4 75 belarustar 1 22 tatarlar 0 99 moldovandar 0 83 baskalary 2 75 Sandyk identifikatorlaryPoshta indeksi140500 140517Avtomobil kody14Ertis audanynyn әkimdigiFizikalyk geografiyalyk sipattamasyGeografiyalyk zhagdajy Audan soltүstikte Resej Federaciyasynyn Omby oblysymen shygysta oblystyn Zhelezin Terenkol audandarymen ontүstikte Aktogaj audanymen batysta Soltүstik Қazakstan oblysynyn Uәlihanov audanymen shektesedi Klimaty Audan klimaty katal kontinentaldy Koktem men kүz turakty emes zhylydan suykka auysyp otyratyn temperaturada kyska bolyp keledi Қantardyn ortasha temperaturasy 18ºS ka shildenin 20ºS ka ten Zhauyn shashyn kobinese zhazda bolady Atmosferalyk zhauyn shashynnyn zhyldyk molsheri 250 300 mm Қar zhamylgysynyn ortasha biiktigi kys sonynda 25 sm ge zhetedi Zhyl bojy zhii zhelder bolyp turady bulttylyk pen aua ylgaldylygy basym emes Zher bederi men gidrografiyasy Audan aumagy Ertis zhazygynyn soltүstik boligin alyp zhatyr Zhagalary zhyralarga tilimdengen koptegen kolder bar Қyzylkak Siletiteniz Tobylgysor zhәne baskalar Kolderdin kobi usak tүrde keletin aska zharamdy tuzy bar kolder bolyp keledi Topyragy kara sortan sonymen katar sur surgylt sary renktegi kum supes pen balshyk tүrinde de keledi Audanda Ertis ozeni alkabynda ornalaskan shyganakty shalgyndar bar Pajdaly kazbalardyn ishinde alebastr kezedesedi Flora zhәne fauna Audan aumagynda betege zhusan terek үjenki shengel mojyl itmuryn kezdesedi Қaskyr tүlki koyan borsyk saryshunak suyr elik sekildi andar mekendajdi Halky1939 1959 1970 1979 1989 1999 2009 2021 23523 43044 47590 45053 41723 33129 20853 17379Etnikalyk kuramy Ұlttyk kuramy 2012 zhyldyn 1 kantaryna kazaktar 11 326 adam 58 2 orystar 4 742 adam 24 37 ukrainder 1 528 adam 7 85 nemister 849 adam 4 36 tatarlar 197 adam 1 01 belarustar 232 adam 1 19 baskalary 585 adam 3 Barlygy 19 459 adam 100 00 Sannyn serpindiligi 2012 zhyly halyk sany 19 459 myn adamdy kurady Halyktyn ortasha tygyzdygy 1 km 1 9 adamnan keldi Әkimshilik bolinisi27 eldi meken 11 auyldyk okrug pen 1 auyldyk әkimdikke biriktirilgen Halkynyn sany 2009 2021 Auyldyk okrugteri 2009 2021 2021 2009 ga pajyzben Erler 2009 Erler 2021 2021 2009 ga pajyzben Әjelder 2009 Әjelder 2021 2021 2009 ga pajyzbenAbaj auyldyk okrugi 985 760 77 2 503 394 78 3 482 366 75 9Agashoryn auyldyk okrugi 1525 1124 73 7 745 591 79 3 780 533 68 3Amangeldi auyldyk okrugi 930 623 67 474 329 69 4 456 294 64 5Bajzakov auyldyk okrugi 1672 1143 68 4 839 592 70 6 833 551 66 1Ertis auyldyk okrugi 7772 8070 103 8 3686 3925 106 5 4086 4145 101 4Қarakudyk auyldyk okrugi 790 518 65 6 370 263 71 1 420 255 60 7Қoskol auyldyk okrugi 960 685 71 4 493 361 73 2 467 324 69 4Қyzylzhar auyldyk okrugi 1580 1381 87 4 747 666 89 2 833 715 85 8Majkonyr auyldyk әkimdigi 612 342 55 9 320 188 58 8 292 154 52 7Panfilov auyldyk okrugi 1988 1118 56 2 988 578 58 5 1000 540 54Severnyj auyldyk okrugi 1334 929 69 6 694 487 70 2 640 442 69 1Sileti auyldyk okrugi 705 686 97 3 351 367 104 6 354 319 90 1ZhALPY SANY 20853 17379 83 3 10210 8741 85 6 10643 8638 81 2EkonomikaPavlodar kalasymen kolik bajlanysy su zholy arkyly iske asady Pavlodar Ekibastuz Aksu kalalarymen negizgi bajlanys tүri avtomobildi kolik Auyl sharuashylygy Auylsharuashylyk mamandandyryluy bidaj sharuashylygy sүtti mal sharuashylygy Tary karatumyk kүnbagys osiriledi et usak teri shikizaty ondiriledi Audanda ondiriletin negizgi ondiristik zhәne auyl sharuashylyk onimnin tүrleri bidaj dakyldaryn osiru sүt zhәne et ondiru MAZhS AZhS sany 11 Auylsharuashylyk tauar ondirushilerdin sany Auyl sharuashylyk 26 Sharua kozhalyktary 434Әleumettik salaBilim beru men gylym 2012 zhylgy oku zhylynyn basynda 4140 okushysy bar 31 memlekettik kүndizgi zhalpy bilim beru mektepteri 269 okushysy bar 1 kәsibi tehnikalyk mektep kyzmet etti Densaulyk saktau Emdejtin mekemeler sany 35 onyn ishinde auruhana poliklinika tuberkulezge karsy auruhana Mәdeniet Klubtar sany 22 kitaphanalar sany 19 muzej 1 Eki audandyk gazetter bar olardyn bireui memlekettik tildegi Ertis nury ekinshisi orys tildegi Irtysh Belgili adamdarIsa Bajzakov akyn әnshi kompozitor Karzhasov Қabdyl Ғalym Nasyruly suretshi keskindemeshiDerekkozderPavlodar oblysynyn Ertis audanyna zhana әkim tagajyndaldy 2 kyrkүjek 2022 Қazakstan Respublikasy halkynyn zhynysy zhәne zhergilikti zherdin tipine karaj sany 2023 zhylgy 1 kantarga Қazakstan Respublikasy halkynyn zhekelegen etnostary bojynsha sany 2022 zhyl basyna Resej imperiyasy KSRO halyk sanaktary ҚR halyk sanaktary 2021 zhylgy ulttyk halyk sanagynyn korytyndylary http uraltourist ru 2011 03 raion irtysha Muragattalgan 5 karashanyn 2012 zhyly