Уәлиханов ауданы

Уәлиханов ауданы — Солтүстік Қазақстан облысының оңтүстiк-шығысында орналасқан әкімшілік бөлініс. Аудан 1928 жылы Қызылту ауданы болып құрылған. Аумағы 12,88 мың шаршы км. Орталығы – Кішкенекөл ауылы, облыс орталығы Петропавл қаласымен арасы – 340 км.

Қазақстан ауданы
Уәлиханов ауданы
Әкімшілігі
Облысы	Солтүстік Қазақстан облысы
Аудан орталығы	Кішкенекөл
Ауылдық округтер саны	11
Ауыл саны	27
Әкімі	Мұрат Абдулов
Аудан әкімдігінің мекенжайы	Кішкенекөл ауылы, Уәлиханов көшесі, №85
Тарихы мен географиясы
Координаттары	53°38′ с. е. 72°20′ ш. б. / 53.633° с. е. 72.333° ш. б. / 53.633; 72.333 ^(G) ^(O) ^(Я)Координаттар: 53°38′ с. е. 72°20′ ш. б. / 53.633° с. е. 72.333° ш. б. / 53.633; 72.333 ^(G) ^(O) ^(Я)
Құрылған уақыты	1928 жыл
Жер аумағы	12876,6 км²
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	13 170 адам (2023)
Ұлттық құрамы	қазақтар (89,83%) орыстар (5,78%) украиндар (1,4%) татарлар (1,06%) немістер (1,02%) беларустар (0,31%) басқа ұлт өкілдері (0,6%)
Сандық идентификаторлары
Телефон коды	+7 71542
Автомобиль коды	15
Уәлиханов ауданының әкімдігі

Географиялық орны, жер бедері

Аудан солтүстiгi мен солтүстiк-шығысында Ресей Федерациясының Омбы облысымен, шығысында Павлодар облысының Ертіс, Ақтоғай, оңтүстiгiнде Ақмола облысының Біржан сал, Ерейментау аудандарымен, батысында облыстың Ақжар ауданымен шектесiп, орманды дала зонасында орналасқан. Аумағының топырағының бедерi негiзiнен әдеттегi оңтүстiктiң қара топырағы болып келедi. Өсетін өсімдіктері боз, бетеге, жусан, сұлыбас, қамыс және т.б., кейде қайың мен көктерек тоғайлары мен бұталар кездеседі. Аудан бойымен Сілеті, Талдыбай, Қыздың қарасуы, Семізбай және т.б. өзендер ағып өтеді. Сілетітеңіз, Теке, Кішкенекөл, Саржан, Қоңдыбай атаулы ірі көлдер бар. Теке көлінің су айнасының ауданы 260 км², минералдардың үлкен қоры болып табылады, күкіртті сутекті тұнбаларға бай. Теке көліне Ақсай және Талдысай өзендері құяды.

Халқы

1939	1959	1970	1979	1989	1999	2009	2021
21777	▲29616	▲40929	▼28418	▲29791	▼25920	▼17991	▼15858

Тұрғындары 16 293 адам (2019). Ұлттық құрамы: қазақтар (89,95%), орыстар (5,54%), украиндар (1,45%), татарлар (1,13%), немістер (0,95%), беларустар (0,34%), басқа ұлт өкілдері (0,66%).

Әкімшілік бөлінісі

27 елді мекен 11 ауылдық округке біріктірілген:

Әкімшілік бірлік	Орталығы	Елді мекендері	Халқы (2009)
Ақбұлақ ауылдық округі	Ақбұлақ ауылы	3	1307
Ақтүйесай ауылдық округі	Ақтүйесай ауылы	3	1631
Амангелді ауылдық округі	Амангелді ауылы	2	1062
Бидайық ауылдық округі	Бидайық ауылы	4	2079
Көктерек ауылдық округі	Мортық ауылы	3	1001
Кішкенекөл ауылдық округі	Кішкенекөл ауылы	1	6814
Қайрат ауылдық округі	Қайрат ауылы	2	617
Қарасу ауылдық округі	Аққұдық ауылы	2	537
Қаратерек ауылдық округі	Қаратерек ауылы	2	624
Қулыкөл ауылдық округі	Қулыкөл ауылы	3	1545
Телжан ауылдық округі	Телжан ауылы	2	1093

Ірі елді мекендері

Атауы	Халқы (2009)
Кішкенекөл	▼ 3754
Бидайық	▼ 1216
Қулыкөл	▼ 947
Ақтүйесай	▼ 885
Ақбұлақ	▼ 639
Мортық	▼ 595
Қондыбай	▼ 579
Телжан	▼ 572
Көбенсай	▼ 521

Аудан экономикасы (2009 жылдың қорытындылары)

Ауданда 2010 жылғы 1 қаңтарға 192 кәсiпорын тiркелген, оның iшiнде 2 - iрi, 12 - орта, 178 - шағын кәсiпорындар. Олардан 89 заңды тұлға мемлекеттiк меншiк нысанына, 103 - жеке меншiк нысанына жатады. Ауданда облыстың ауыл шаруашылығының жалпы өнiмiнiң 5,3%-ы өндiрiлген (12 612,2 млн.теңге). Өнеркәсiп кәсiпорындарымен (қаржылық емес корпорация секторы) 139,7 млн.теңгенiң өнiмi өндiрiлген, облыстағы үлесi 0,2%. Өнеркәсiп өнiмiнiң физикалық көлемiнiң индексi 135,3% құрайды. Бөлшек тауарайналымының көлемi (қоғамдық тамақтандырусыз) 151,3 млн.теңге сомасын құрайды. Тауарайналымның физикалық көлемiнiң индексi 75,1% құрады. 2009 жылдың басына аудан кәсiпорындарының негiзгi құрал-жабдықтары 8 163,7 млн.теңге сомасын құрап, тозу деңгейi 29,9% болды. Негiзгi капиталға салынған инвестиция көлемi 910,1 млн.теңге құрады. Пайдалануға 4,6 мың шаршы метр тұрғын үй берiлдi. Ауданның экономикасында 11,9 мың адам жұмыс iстейдi. Орташа айлық жалақы (кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын шағын кәсiпорындарсыз) өткен жылмен салыстырғанда 21,5% өсiп, 40 123 теңгенi құрады. Нақты жалақы 13,6% өстi. Орташа жан басына шағып есептегенде атаулы ақшалай табыс 21 995 теңге құрады. Орташа жан басына шаққандағы күн көрiстiң ең төменгi деңгейiнiң шамасы жыл аяғына 11 272 теңге құрады.

Тұлғалары

• Серік Негимов

Дереккөздер

1. Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
2. Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
3. Ресей империясы, КСРО халық санақтары
4. ҚР халық санақтары