Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Габриэль Ионас Липпман (фр. Gabriel Lippmann; 16 тамыз 1845 ж., Боннвуа, Люксембург — 1921 жылы 3 шілдеде теңізде) — француз физигі, 1908 жылғы физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты «интерференция құбылысына негізделген түстерді фотографиялық жаңғырту әдісін жасағаны үшін». Сонымен қатар, Липпманн бірнеше ондаған жылдар бойы ұқсас мүмкіндіктері бар голографияны күткен біріктірілген фотосурет технологиясының жасаушысы болып саналады.
| Габриэль Липпман | |
| фр. Gabriel Lippmann | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | Боннвуа, Люксембург |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | теңізде, «Франция» кемесінде |
| Ғылыми аясы | |
| Ғылыми жетекші | |
| Марапаттары |
|
Өмірбаяны
Люксембургте туған. Габриэль дүниеге келгеннен кейін көп ұзамай Липпман отбасы Францияға көшті.
Білім
13 жасына дейін үйде оқыды, кейін Париждегі Наполеон лицейіне оқуға түсті.
1868 жылы Париждегі Жоғары қалыпты мектептің студенті болды. Мұнда француздық «Химия және физика жылнамасы» журналына неміс мақалаларының тезистерін құрастыру нәтижесінде ол электр құбылыстарымен жұмыс істеуге белсенді қызығушылық пайда болды.
Германияға саяхат
1873 жылы үкімет оның Германияға жаратылыстану ғылымдарын оқыту әдістемесін оқуға жіберуін қаржыландырды. Берлинде ол физиолог және физик Герман фон Гельмгольцпен кездесті. Гейдельберг университетінде Липпман физиолог Вильгельм Кюхне және физик Густав Кирхгоффпен жұмыс істеді.
Электрокапиллярлық құбылыстар
Күкірт қышқылымен қапталған сынап тамшысы темір сымның жеңіл тиюі кезінде деформацияланған Кюне көрсеткен тәжірибе зерттеу бағытын таңдау үшін аса маңызды болды. Липпман екі метал мен күкірт қышқылы электр батареясын құрайды, ал оның пайда болған кернеуі сынап бетінің пішінін өзгертеді деген қорытындыға келді. Бұл электрокапиллярлық құбылыстардың ашылуы еді.
Германиядағы физика-химиялық зертханаларда бірнеше жыл жұмыс істегеннен кейін, ол 1875 жылы Парижге оралды, онда ол «Relation entre les phénomènes électriques et capillaires» атты тамаша диссертациясын қорғады. 1878 жылы Париж университетінің жаратылыстану факультетінде жұмыс істей бастады. 1883 жылы Липпманн ықтималдықтар теориясы және математикалық физика кафедрасында Чарльз Огюст Брионың (1817—1882) ізбасары болып тағайындалды. 1886 жылы Джаминнен кейін Сорбоннада эксперименталды физика кафедрасын меңгеріп, Ғылым академиясының мүшесі болып сайланды.
Электр өрісінің күшіне байланысты сынаптың беттік керілуінің өзгеруі оған капиллярлық электрометр деп аталатын өте сезімтал құрылғыны құруға мүмкіндік берді. Көлбеу капиллярлық түтікте сынап бағанасы айтарлықтай қозғалыспен шағын потенциалдар айырмашылығына әрекет етеді. Липпман 0,001 В дейінгі кернеуді өлшей алды.
Ол сондай-ақ электр энергиясын механикалық жұмысқа және керісінше түрлендіруге арналған электрокапиллярлық қозғалтқышты, сынап гальванометрін, сынапты электродинамометрді ойлап тапты.
Қайтымдылық теоремасы
Ол сынап бетінің механикалық деформациясы кезінде электрлік потенциалдар айырмашылығының пайда болуын бақылай алды. Бұл ең маңызды жаңалыққа — 1881 жылы тұжырымдалған және жарияланған физикалық құбылыстардың қайтымдылығы туралы теоремасына әкелді.
Бұл теорема былай дейді:
Қандай да бір физикалық құбылыстың бар екендігі туралы біле отырып, біз кері әсердің бар болуы мен шамасын болжай аламыз.
Белгілі бір кристалдар сығылған немесе созылған кезде электр кернеуі пайда болатын пьезоэлектрлік эффектке өз теоремасын қолдана отырып, Липпман кристалға электр өрісі әсер етсе, онда оның өлшемдері өзгереді деген болжам жасады.
Пьер Кюри мен оның ағасы Жак эксперимент жүргізіп, Липпманның болжамын растады.
Қазір кері пьезоэлектрлік эффект тікелей әсермен қатар технологияда кеңінен қолданылады.
Сұйықтықтардың өткізгіштігі
Липпман сұйықтықтардың кедергісін өлшеудің ыңғайлы әдісін жасады және электролиттер арқылы электр тогының өтуіне қатысты екі маңызды фактіні атап өтті: оң зарядталған су теріс электродпен жанасқанда, сутегінің артық мөлшерінен тұрады, ол сыртқы электродпен ериді, тек электрлік қозу күші жеткілікті мәнге жетеді; сол сияқты теріс зарядталған суда оң электродтың айналасында артық оттегі бар. Ол «омның» эксперименттік анықтамасын және кедергіні абсолюттік бірлікте өлшеудің жаңа әдістерін көрсетті. Ол бірінші болып электр зарядының сақталу принципінің салдарларын бөліп көрсетті және оларды теориялық электротехника мәселелерін қарастыруда қолданды.
Түсті фотосурет
Липпман интерференция құбылысына негізделген түрлі-түсті кескіндерді алу әдісін жасады. Липпман бұл әдісті 1891 жылы Франция ғылым академиясында енгізді және ол үшін 1908 жылы физика бойынша Нобель сыйлығын алды.
1888 жылы Липпман үйленді. 1921 жылы Канадаға сапарынан қайтып келе жатқан «La France» пароходында қайтыс болды.
Басқа жетістіктер
- Гальваникалық элементтердің поляризациясы.
- Электромагнитизм
- Капиллярлық құбылыстар теориясы
- Сейсмология :
- Жер сілкінісі кезіндегі үдеуді тікелей өлшеуге арналған жаңа сейсмограф конструкциясы.
- Жер сілкінісін ерте хабарлау және жер қыртысындағы серпімді толқындардың таралу жылдамдығын өлшеу үшін телеграфтық сигналдарды қолдану идеялары.
- Астрономия — Липпман екі астрономиялық аспаптың дизайнын жасады:
- Целостат — баяу айналатын айнасы бар оптикалық жүйе. Тәуліктік айналуды өтейді және осылайша аспан бөлігінің статикалық бейнесін береді.
- , оның көмегімен аспанның меридиандары бар фотосуреті алынады. Осының арқасында мұндай картада уақыт аралығын санау ыңғайлы.
Кейбір атақтары
- Липпман Франция ғылым академиясының мүшесі болды және 1912 жылы оның президенті болып сайланды.
- Лондон корольдік қоғамының шетелдік мүшесі
- Құрмет легионы орденінің командоры
- Петербург Ғылым академиясының шетелдік корреспондент-мүшесі (1912; 1917 жылдан — Ресей ҒА)
Еңбектері
«Journal de physique», «Annales de chimie et de de physique» және «Comptes rendus de l'academie des Sciences» журналдарындағы көптеген мақалаларынан басқа, Липпман термодинамика бойынша өте танымал оқулықты («Cours de Thermodynamique professé la Sorbonne» (Париж, 1886 және 1888)). Францияда бұл оқулық стандарттардың біріне айналды.
Мағынасы
Липпманның фотосурет бойынша жұмысы қазіргі уақытта ол ұсынған процесті жүзеге асырудың техникалық күрделілігіне байланысты қолданылмайды. Сонымен қатар, бұл жұмыстар голографияны жасау кезінде дамыды. Көлемдік немесе үш өлшемді голограммалар деп аталатындарды жазу кезінде олар яғни Денисюк голограммалары, олар ұқсас тәсілді қолданады, бірақ Липпман әдісінен айырмашылығы, олар екі тәуелсіз толқынның (анықтама және сигнал) интерференциясын пайдаланады.
Ал Липпманның басқа нәтижелері қазіргі уақытта үлкен сұранысқа ие. Мысалы, микрофлюидтердің дамуына байланысты соңғы уақытта электрокапиллярлық және электродымқылдану құбылыстары көп назар аударды. Осы әсерлердің көмегімен сіз бетіндегі сұйықтықтың ең кішкентай тамшыларының қозғалысын басқара аласыз. Биотехникалық қолданбаларға және қазір жаппай шығарылатын сия бүріккіш принтерлерге қоса, бұл әсерлерді дисплейлерде (электрондық қағаз деп аталатын) және масштабтау линзаларында пайдалануға болады.
Естелік
1979 жылы Халықаралық астрономиялық одақ Айдың арғы жағындағы кратерге Липпманның есімін берді.
Дереккөздер
- F. Mugele and J.-C. Baret, J. Phys. Cond. Matt. 17 R705 (2005)
Әдебиет
- С. Н. Рожков, Н. А. Овсянникова. Стереоскопия в кино-, фото-, видеотехнике / В. И. Семичастная. — М.: «Парадиз», 2003. — С. 44—45. — 136 с. — 1000 экз. — ISBN 5-98547-003-2.
Сілтемелер
- Үлкен энциклопедиялық сөздік. «ЛИПМАН Габриэль» мақаласы
- Храмов Ю. А. Липпман Габриэль Джонас // Физиктер : Өмірбаяндық нұсқаулық / Ред. А.И. Ахиезер. - Ред. 2-ші, рев. және қосымша — М. : Наука, 1983 ж. С. 165. - 400 б. — 200 000 дана.
- Профиль Ионаса-Фердинанда-Габриэля Липпмана
- Нобель комитетінің сайтынан ақпарат (ағыл.) )
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Gabriel Ionas Lippman fr Gabriel Lippmann 16 tamyz 1845 zh Bonnvua Lyuksemburg 1921 zhyly 3 shildede tenizde francuz fizigi 1908 zhylgy fizika bojynsha Nobel syjlygynyn laureaty interferenciya kubylysyna negizdelgen tүsterdi fotografiyalyk zhangyrtu әdisin zhasagany үshin Sonymen katar Lippmann birneshe ondagan zhyldar bojy uksas mүmkindikteri bar golografiyany kүtken biriktirilgen fotosuret tehnologiyasynyn zhasaushysy bolyp sanalady Gabriel Lippmanfr Gabriel LippmannTugan kүni16 tamyz 1845 1845 08 16 Tugan zheriBonnvua LyuksemburgҚajtys bolgan kүni12 nemese 13 shilde 1921Қajtys bolgan zheritenizde Franciya kemesindeҒylymi ayasyfizikaҒylymi zhetekshiMarapattaryFizika salasyndagy Nobel syjlygy 1908 1897 ӨmirbayanyLyuksemburgte tugan Gabriel dүniege kelgennen kejin kop uzamaj Lippman otbasy Franciyaga koshti Bilim 13 zhasyna dejin үjde okydy kejin Parizhdegi Napoleon licejine okuga tүsti 1868 zhyly Parizhdegi Zhogary kalypty mekteptin studenti boldy Munda francuzdyk Himiya zhәne fizika zhylnamasy fran zhurnalyna nemis makalalarynyn tezisterin kurastyru nәtizhesinde ol elektr kubylystarymen zhumys isteuge belsendi kyzygushylyk pajda boldy Germaniyaga sayahat 1873 zhyly үkimet onyn Germaniyaga zharatylystanu gylymdaryn okytu әdistemesin okuga zhiberuin karzhylandyrdy Berlinde ol fiziolog zhәne fizik German fon Gelmgolcpen kezdesti Gejdelberg universitetinde Lippman fiziolog Vilgelm Kyuhne zhәne fizik Gustav Kirhgoffpen zhumys istedi Elektrokapillyarlyk kubylystar Kүkirt kyshkylymen kaptalgan synap tamshysy temir symnyn zhenil tiyui kezinde deformaciyalangan Kyune korsetken tәzhiribe zertteu bagytyn tandau үshin asa manyzdy boldy Lippman eki metal men kүkirt kyshkyly elektr batareyasyn kurajdy al onyn pajda bolgan kerneui synap betinin pishinin ozgertedi degen korytyndyga keldi Bul elektrokapillyarlyk kubylystardyn ashyluy edi Germaniyadagy fizika himiyalyk zerthanalarda birneshe zhyl zhumys istegennen kejin ol 1875 zhyly Parizhge oraldy onda ol Relation entre les phenomenes electriques et capillaires atty tamasha dissertaciyasyn korgady 1878 zhyly Parizh universitetinin zharatylystanu fakultetinde zhumys istej bastady 1883 zhyly Lippmann yktimaldyktar teoriyasy zhәne matematikalyk fizika kafedrasynda Charlz Ogyust Brionyn 1817 1882 izbasary bolyp tagajyndaldy 1886 zhyly Dzhaminnen kejin Sorbonnada eksperimentaldy fizika kafedrasyn mengerip Ғylym akademiyasynyn mүshesi bolyp sajlandy Elektr orisinin kүshine bajlanysty synaptyn bettik keriluinin ozgerui ogan kapillyarlyk elektrometr dep atalatyn ote sezimtal kurylgyny kuruga mүmkindik berdi Kolbeu kapillyarlyk tүtikte synap baganasy ajtarlyktaj kozgalyspen shagyn potencialdar ajyrmashylygyna әreket etedi Lippman 0 001 V dejingi kerneudi olshej aldy Ol sondaj ak elektr energiyasyn mehanikalyk zhumyska zhәne kerisinshe tүrlendiruge arnalgan elektrokapillyarlyk kozgaltkyshty synap galvanometrin synapty elektrodinamometrdi ojlap tapty Қajtymdylyk teoremasy Ol synap betinin mehanikalyk deformaciyasy kezinde elektrlik potencialdar ajyrmashylygynyn pajda boluyn bakylaj aldy Bul en manyzdy zhanalykka 1881 zhyly tuzhyrymdalgan zhәne zhariyalangan fizikalyk kubylystardyn kajtymdylygy turaly teoremasyna әkeldi Bul teorema bylaj dejdi Қandaj da bir fizikalyk kubylystyn bar ekendigi turaly bile otyryp biz keri әserdin bar boluy men shamasyn bolzhaj alamyz Belgili bir kristaldar sygylgan nemese sozylgan kezde elektr kerneui pajda bolatyn pezoelektrlik effektke oz teoremasyn koldana otyryp Lippman kristalga elektr orisi әser etse onda onyn olshemderi ozgeredi degen bolzham zhasady Per Kyuri men onyn agasy Zhak eksperiment zhүrgizip Lippmannyn bolzhamyn rastady Қazir keri pezoelektrlik effekt tikelej әsermen katar tehnologiyada keninen koldanylady Sujyktyktardyn otkizgishtigi Lippman sujyktyktardyn kedergisin olsheudin yngajly әdisin zhasady zhәne elektrolitter arkyly elektr togynyn otuine katysty eki manyzdy faktini atap otti on zaryadtalgan su teris elektrodpen zhanaskanda suteginin artyk molsherinen turady ol syrtky elektrodpen eridi tek elektrlik kozu kүshi zhetkilikti mәnge zhetedi sol siyakty teris zaryadtalgan suda on elektrodtyn ajnalasynda artyk ottegi bar Ol omnyn eksperimenttik anyktamasyn zhәne kedergini absolyuttik birlikte olsheudin zhana әdisterin korsetti Ol birinshi bolyp elektr zaryadynyn saktalu principinin saldarlaryn bolip korsetti zhәne olardy teoriyalyk elektrotehnika mәselelerin karastyruda koldandy Tүsti fotosuret Lippman interferenciya kubylysyna negizdelgen tүrli tүsti keskinderdi alu әdisin zhasady Lippman bul әdisti 1891 zhyly Franciya gylym akademiyasynda engizdi zhәne ol үshin 1908 zhyly fizika bojynsha Nobel syjlygyn aldy 1888 zhyly Lippman үjlendi 1921 zhyly Kanadaga saparynan kajtyp kele zhatkan La France parohodynda kajtys boldy Baska zhetistikter Galvanikalyk elementterdin polyarizaciyasy Elektromagnitizm Kapillyarlyk kubylystar teoriyasy Sejsmologiya Zher silkinisi kezindegi үdeudi tikelej olsheuge arnalgan zhana sejsmograf konstrukciyasy Zher silkinisin erte habarlau zhәne zher kyrtysyndagy serpimdi tolkyndardyn taralu zhyldamdygyn olsheu үshin telegraftyk signaldardy koldanu ideyalary Astronomiya Lippman eki astronomiyalyk aspaptyn dizajnyn zhasady Celostat bayau ajnalatyn ajnasy bar optikalyk zhүje Tәuliktik ajnaludy otejdi zhәne osylajsha aspan boliginin statikalyk bejnesin beredi onyn komegimen aspannyn meridiandary bar fotosureti alynady Osynyn arkasynda mundaj kartada uakyt aralygyn sanau yngajly Kejbir ataktaryLippman Franciya gylym akademiyasynyn mүshesi boldy zhәne 1912 zhyly onyn prezidenti bolyp sajlandy London koroldik kogamynyn sheteldik mүshesi Қurmet legiony ordeninin komandory Peterburg Ғylym akademiyasynyn sheteldik korrespondent mүshesi 1912 1917 zhyldan Resej ҒA Enbekteri Journal de physique Annales de chimie et de de physique zhәne Comptes rendus de l academie des Sciences zhurnaldaryndagy koptegen makalalarynan baska Lippman termodinamika bojynsha ote tanymal okulykty Cours de Thermodynamique professe la Sorbonne Parizh 1886 zhәne 1888 Franciyada bul okulyk standarttardyn birine ajnaldy MagynasyLippmannyn fotosuret bojynsha zhumysy kazirgi uakytta ol usyngan procesti zhүzege asyrudyn tehnikalyk kүrdeliligine bajlanysty koldanylmajdy Sonymen katar bul zhumystar golografiyany zhasau kezinde damydy Kolemdik nemese үsh olshemdi gologrammalar dep atalatyndardy zhazu kezinde olar yagni Denisyuk gologrammalary olar uksas tәsildi koldanady birak Lippman әdisinen ajyrmashylygy olar eki tәuelsiz tolkynnyn anyktama zhәne signal interferenciyasyn pajdalanady Al Lippmannyn baska nәtizheleri kazirgi uakytta үlken suranyska ie Mysaly mikroflyuidterdin damuyna bajlanysty songy uakytta elektrokapillyarlyk zhәne elektrodymkyldanu kubylystary kop nazar audardy Osy әserlerdin komegimen siz betindegi sujyktyktyn en kishkentaj tamshylarynyn kozgalysyn baskara alasyz Biotehnikalyk koldanbalarga zhәne kazir zhappaj shygarylatyn siya bүrikkish printerlerge kosa bul әserlerdi displejlerde elektrondyk kagaz dep atalatyn zhәne masshtabtau linzalarynda pajdalanuga bolady Estelik1979 zhyly Halykaralyk astronomiyalyk odak Ajdyn argy zhagyndagy kraterge Lippmannyn esimin berdi DerekkozderF Mugele and J C Baret J Phys Cond Matt 17 R705 2005 ӘdebietS N Rozhkov N A Ovsyannikova Stereoskopiya v kino foto videotehnike V I Semichastnaya M Paradiz 2003 S 44 45 136 s 1000 ekz ISBN 5 98547 003 2 SiltemelerҮlken enciklopediyalyk sozdik LIPMAN Gabriel makalasy Hramov Yu A Lippman Gabriel Dzhonas Fizikter Өmirbayandyk nuskaulyk Red A I Ahiezer Red 2 shi rev zhәne kosymsha M Nauka 1983 zh S 165 400 b 200 000 dana Profil Ionasa Ferdinanda Gabrielya Lippmana Nobel komitetinin sajtynan akparat agyl