Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Асқабақтар тұқымдасы (лат. Cucurbitáceae) – қос жарнақты бір және көп жылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасының ғылыми атауы. Кейде бұта не кішігірім ағаш түрінде өседі.
| Cucurbitaceae | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 male plant | ||||||||||
|
90 туыс, 700 түрді біріктіреді. ТМД елдерінде табиғи 29 және мәдениетті түрлерінен 5 туыс түрлері, Қазақстанда – 4 туыс, 6 түр өсіріледі. Асқабақтар ылғалды және қоңыржай құрғақ Азия, Африка және Американың тропикаларында өседі. Қоңыржай климатты елдерде шектеулі түр сандары кездеседі, олар асқабақ, қияр, қауын сорттарының түрлерімен белгілі. Асқабақтар - өрмелегіш өсімдіктер, жапырақтары кезекті, жай, саусақ салалы жүйкеленген. Әрбір жапыраққа сол буыннан қарама-қарсы бұтақталған немесе бқұтақталмаған шығу тегі сабақ мұртшалары қандай да бір тіректі шырмала өседі.
Гүлдері актиноморфты, дара жынысты, бір үйлі, кейде қос үйлі. Гүл қоршауы қосарлы, бес мүшелі, тостағаншасы азды көпті кіріккен; күлтелері біріккенкүлте. Аталық гүлдерінде андроцейі 2 аталықтан, олардың 4-нің жібі жұбымен өседі. Аналық гүлде аталықтары редукцияланған. Гинецейі ценокарпты, 3 кіріккен жемісжапрақшадан түзілген. Түйіні төменгі, бір ұялы, үш қабырғала плаценталы. Тұқымбүрі көптеген. Бағаналары кіріккен, бірақ аналық аузы жемісжапрақшаларының санына тең.
Көптеген асқабақтардың құрамында әртүрлі физиологиялық әсері бар кукурбитацин заты болады. Тұқымдас жемісі тамаққа қолданылатын бақшада өсетін түрлерімен бағалы. Өкілдері: қарбыз, қауын, асқабақ, люффа. Көкөністік өкілі – қияр
Асқабақтар тұқымдасының Қазақстанда 9 туысы, оның ішінде қауын, қарбыз, асқабақ, қияр, сәнқабақ, қабақ қолдан егілсе, ал атпақияр, итжүзім, қоңыраусары жабайы түрде өседі. Асқабақтар тұқымдасы бағалы бау-бақшалық, тағамдық, сондай-ақ мал азықтық, дәрілік, сәндік өсімдіктер болып бөлінеді. Кейбір түрлерінің тұқымдарынан тағамдық және техникалық май алынады, ал кейбір түрлерінен арнайы ыдыстар (ожау, т.б.) жасалынады.
Сыртқы сілтемелер
- Семейство ТЫКВЕННЫЕ Мұрағатталған 10 тамыздың 2011 жылы.
- Семейство тыквенные (Cucurhitaceae)
Дереккөздер
- Қазақ энциклопедиясы I том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Askabaktar tukymdasy lat Cucurbitaceae kos zharnakty bir zhәne kop zhyldyk shoptesin osimdikter tukymdasynyn gylymi atauy Kejde buta ne kishigirim agash tүrinde osedi Cucurbitaceaemale plantDүniesi Өsimdikter unranked unranked Saby Tukymdasy Cucurbitaceae 90 tuys 700 tүrdi biriktiredi TMD elderinde tabigi 29 zhәne mәdenietti tүrlerinen 5 tuys tүrleri Қazakstanda 4 tuys 6 tүr osiriledi Askabaktar ylgaldy zhәne konyrzhaj kurgak Aziya Afrika zhәne Amerikanyn tropikalarynda osedi Қonyrzhaj klimatty elderde shekteuli tүr sandary kezdesedi olar askabak kiyar kauyn sorttarynyn tүrlerimen belgili Askabaktar ormelegish osimdikter zhapyraktary kezekti zhaj sausak salaly zhүjkelengen Әrbir zhapyrakka sol buynnan karama karsy butaktalgan nemese bkutaktalmagan shygu tegi sabak murtshalary kandaj da bir tirekti shyrmala osedi Gүlderi aktinomorfty dara zhynysty bir үjli kejde kos үjli Gүl korshauy kosarly bes mүsheli tostaganshasy azdy kopti kirikken kүlteleri birikkenkүlte Atalyk gүlderinde androceji 2 atalyktan olardyn 4 nin zhibi zhubymen osedi Analyk gүlde atalyktary redukciyalangan Gineceji cenokarpty 3 kirikken zhemiszhaprakshadan tүzilgen Tүjini tomengi bir uyaly үsh kabyrgala placentaly Tukymbүri koptegen Baganalary kirikken birak analyk auzy zhemiszhaprakshalarynyn sanyna ten Koptegen askabaktardyn kuramynda әrtүrli fiziologiyalyk әseri bar kukurbitacin zaty bolady Tukymdas zhemisi tamakka koldanylatyn bakshada osetin tүrlerimen bagaly Өkilderi karbyz kauyn askabak lyuffa Kokonistik okili kiyar Askabaktar tukymdasynyn Қazakstanda 9 tuysy onyn ishinde kauyn karbyz askabak kiyar sәnkabak kabak koldan egilse al atpakiyar itzhүzim konyrausary zhabajy tүrde osedi Askabaktar tukymdasy bagaly bau bakshalyk tagamdyk sondaj ak mal azyktyk dәrilik sәndik osimdikter bolyp bolinedi Kejbir tүrlerinin tukymdarynan tagamdyk zhәne tehnikalyk maj alynady al kejbir tүrlerinen arnajy ydystar ozhau t b zhasalynady Syrtky siltemelerSemejstvo TYKVENNYE Muragattalgan 10 tamyzdyn 2011 zhyly Semejstvo tykvennye Cucurhitaceae DerekkozderҚazak enciklopediyasy I tomBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet