Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қияр (лат. Cucumis sativus ) — асқабақ тұқымдасына жататын бір жылдық көкөніс дақылы. Жарық, ылғалды және жылы жерлерде жақсы өседі. Суыққа төзімсіз. Сабағы жатаған не өрмелегіш, бес қырлы, ұзындығы 1,5 м-дей. Жапырағы кезектесіп орналасқан, ұзын сағақты, түкті. Гүлі сары, дара жынысты. Жемісі — қияр. Қиярды үзіп алысымен де, кейін тұздалған күйінде де жеуге болады. Құрамында 95—96% су, 4—5% құрғақ зат, құрғақ зат құрамында 2—25% қант, 1% ақуыз, 0,1% май, 0,7% жасұнық, С, В тобындағы витаминдер, каротин, органикалық қышқылдар, эфир майы бар.
| Cucumber | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Cucumbers grow on vines | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Cucumis sativus L. |
Өсімдік туралы
Қияр немесе кәдімгі қияр – Асқабақ (Cucurbitaceae) тұқымдастылардың ішіндегі қияр туыстыларына жататын біржылдық шөптесін өсімдік. Сабағы түкті, мұртшалары арқылы шырмалып өседі, биіктігі 1-2 метрге дейін барады. Жемісі – жеуге жарамды, тұқымы көп, шырынды және түсі жасыл болып келеді. Түріне байланысты көлемі әртүрлі болады. Қияр мәдениетке 6000 жыл бұрын енген. Оның Отаны – Үндістанның тропикалық аймағы және Қытай. Бүгінгі күнге дейін осы аймақтарда қияр табиғи жағдайда өсіріледі.
Қолданылуы
Қиярдың дәрілік қасиеттері адамға ежелгі заманнан мәлім. Мысалға, XVII ғасырда жазылған «Прохладный ветроград» атты орыс кітабында қиярдың шырыны өте пайдалы деп айтылған. Қияр шырынын судың орнына ішуге болады деп айтылған. Терінің күйген немесе зақымдалған жерін қиярды қою арқылы емдеген. Косметика саласында да қияр үлкен орын алған. Қияр көптеген теріні ағартатын кремдердің құрамында бар. Сонымен қатар, қиярды табиғи күйінде немесе тұздап тағамдарға пайдаланады.
Күтімі
Қиярдың дұрыс күтімі топырағын қопсыту, арамшөптерін жұлу, жаңа өскен сабақтарын қыстыру және дұрыс суаруда. Ең алғаш топырақ қопсыту жұмыстарын топырақ бетінен сабақтары шыққан соң істей беруге болады. Кейіннен мұны әр 10 күн сайын қайталап тұрады. Қопсыту жұмыстарымен бірге арамшөптерін жұлған абзал. Бірақ тамыр сабағына абай болу керек. Қиярды бірқалыпты, мол суарады. Судың жетіспеушілігі қиярдың тез өсуіне кедергі болады. Қиярды кешке қарай, күн бойы күн астында тұрған сумен суғарған жөн. Бұл қиярдың тамырларының суып кетуіне жол бермейді. Жеміс піскен кезде әрбір 2 апта сайын минералды тыңайтқыштармен тыңайту керек.
Дереккөздер
- Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9
- Қазақ тілі терминдер сөздігі I том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қiyar lat Cucumis sativus askabak tukymdasyna zhatatyn bir zhyldyk kokonis dakyly Zharyk ylgaldy zhәne zhyly zherlerde zhaksy osedi Suykka tozimsiz Sabagy zhatagan ne ormelegish bes kyrly uzyndygy 1 5 m dej Zhapyragy kezektesip ornalaskan uzyn sagakty tүkti Gүli sary dara zhynysty Zhemisi kiyar Қiyardy үzip alysymen de kejin tuzdalgan kүjinde de zheuge bolady Қuramynda 95 96 su 4 5 kurgak zat kurgak zat kuramynda 2 25 kant 1 akuyz 0 1 maj 0 7 zhasunyk S V tobyndagy vitaminder karotin organikalyk kyshkyldar efir majy bar CucumberCucumbers grow on vinesDүniesi ӨsimdikterBolimi Taby Saby Tukymdasy Tegi Tүri C sativusCucumis sativus L O V Tome kitabynan suret 1885 Өsimdik turalyҚiyar nemese kәdimgi kiyar Askabak Cucurbitaceae tukymdastylardyn ishindegi kiyar tuystylaryna zhatatyn birzhyldyk shoptesin osimdik Sabagy tүkti murtshalary arkyly shyrmalyp osedi biiktigi 1 2 metrge dejin barady Zhemisi zheuge zharamdy tukymy kop shyryndy zhәne tүsi zhasyl bolyp keledi Tүrine bajlanysty kolemi әrtүrli bolady Қiyar mәdenietke 6000 zhyl buryn engen Onyn Otany Үndistannyn tropikalyk ajmagy zhәne Қytaj Bүgingi kүnge dejin osy ajmaktarda kiyar tabigi zhagdajda osiriledi ҚoldanyluyҚiyardyn dәrilik kasietteri adamga ezhelgi zamannan mәlim Mysalga XVII gasyrda zhazylgan Prohladnyj vetrograd atty orys kitabynda kiyardyn shyryny ote pajdaly dep ajtylgan Қiyar shyrynyn sudyn ornyna ishuge bolady dep ajtylgan Terinin kүjgen nemese zakymdalgan zherin kiyardy koyu arkyly emdegen Kosmetika salasynda da kiyar үlken oryn algan Қiyar koptegen terini agartatyn kremderdin kuramynda bar Sonymen katar kiyardy tabigi kүjinde nemese tuzdap tagamdarga pajdalanady KүtimiҚiyardyn durys kүtimi topyragyn kopsytu aramshopterin zhulu zhana osken sabaktaryn kystyru zhәne durys suaruda En algash topyrak kopsytu zhumystaryn topyrak betinen sabaktary shykkan son istej beruge bolady Kejinnen muny әr 10 kүn sajyn kajtalap turady Қopsytu zhumystarymen birge aramshopterin zhulgan abzal Birak tamyr sabagyna abaj bolu kerek Қiyardy birkalypty mol suarady Sudyn zhetispeushiligi kiyardyn tez osuine kedergi bolady Қiyardy keshke karaj kүn bojy kүn astynda turgan sumen sugargan zhon Bul kiyardyn tamyrlarynyn suyp ketuine zhol bermejdi Zhemis pisken kezde әrbir 2 apta sajyn mineraldy tynajtkyshtarmen tynajtu kerek DerekkozderShanyrak Үj turmystyk enciklopediyasy Almaty Қaz Sov encikl Bas red 1990 ISBN 5 89800 008 9 Қazak tili terminder sozdigi I tom Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet