Абай облысы 2022 жылы құрылған Қазақстанның шығысындағы облыс Әкімшілік орталығы Семей қаласы Қазақстан облысыАбай облыс

Абай облысы — 2022 жылы құрылған Қазақстанның шығысындағы облыс. Әкімшілік орталығы – Семей қаласы.

Әкімшілігі
Қазақстан облысы
Абай облысы
Облыс орталығы	Семей
Аудандар саны	10
Ауылдық округтер саны	134
Кенттік әкімдіктер саны	2
Қалалық әкімдіктер саны	4
Ауыл саны	322
Әкімі	Нұрлан Телманұлы Ұранхаев
Тарихы мен географиясы
Координаттары	49°00′ с. е. 80°00′ ш. б. / 49.000° с. е. 80.000° ш. б. / 49.000; 80.000 ^(G) ^(O) ^(Я)Координаттар: 49°00′ с. е. 80°00′ ш. б. / 49.000° с. е. 80.000° ш. б. / 49.000; 80.000 ^(G) ^(O) ^(Я)
Құрылған уақыты	8 маусым 2022 жыл
Жер аумағы	185,5 мың км² (6-шы орын)
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Экономикалық ауданы	Шығыс Қазақстан
Тұрғындары
Тұрғыны	610 189 адам (2023)(18 орын)
Тығыздығы	3,3 адам/км²
Ұлттық құрамы	қазақтар (78,78%), орыстар (16,00%), татарлар (1,84%), немістер (1,39%), украиндар (0,53%), ұйғырлар (0,18%), басқа ұлт өкілдері (1,28%)
Сандық идентификаторлары
Автомобиль коды	18
Басқалары
Әкімдіктің мекенжайы	Семей қаласы, Мұхамедханов көшесі, №8
Абай облысының әкімдігі

Абай облысы оңтүстігінде Жетісу, солтүстік-батысында Павлодар, батысында Қарағанды, солтүстік-шығысында Шығыс Қазақстан облыстарымен, оңтүстік-шығысында Қытай Халық Республикасымен, солтүстігінде Ресей Федерациясымен шектеседі.

Тарихы

19 ғасырда Абай өңірінде Орта жүздің Найман (бұра, тәуке, қаратай, қаракерей, матай, садыр, төртуыл, терістанбал, ақнайман, байжігіт, жұмық, қарауылжасақ, сыбан), Арғын (Бәсентиін, Қаракесек, Тобықты), Тарақты, Керей және Уақ рулары мекендеген.

Абай облысының ізашары Семей облысы 1939 жылы 14 қазанда құрылды. Құрамына Семей қаласы мен Абыралы, Ақсуат, Аягөз, Белағаш, Жаңасемей, Жаңа Шүлбі, Жарма, Көкпекті, Мақаншы, Үржар, Шұбартау, Шыңғыстау аудандары кірді.

1939 жылдың 16 қазанында Шар ауданы құрылды.

1940 жылы Шыңғыстау ауданы Абай ауданы болып өзгертілді.

1944 жылы Белағаш ауданы Бородулиха болып өзгертіліп, Жаңа Покров ауданы құрылды.

1955 жылы Абыралы, 1957 жылы Жаңасемей аудандары таратылды.

1959 жылы Бесқарағай ауданы Павлодар облысынан Семей облысына берілді.

1962 жылы Бородулиха ауданы таратылды.

1963 жылы бұрынғы әкімшілік аудандардың орнына Абай, Аягөз, Бесқарағай, Бородулиха, Жарма, Көкпекті және Үржар ауылдық аудандары құрылды. Солармен бірге Шар өнеркәсіптік ауданы құрылды. Аягөз облыстық бағыныстағы қалаға айналды.

1964 жылдың соңында Шар өнеркәсіптік ауданы таратылып, Ақсуат және Шұбартау аудандары құрылды.

1966 жылы Жаңасемей, 1969 жылы Мақаншы, 1970 жылы Жаңа Шүлбі, 1972 жылы Шар, 1980 жылы Таскескен, 1990 жылы Абыралы аудандары құрылды.

1996 жылы Жаңасемей және Таскескен аудандары таратылды.

1997 жылы 23 қаңтарда Жаңа Шүлбі ауданы таратылды.

1997 жылы 3 мамырда Семей облысы таратылып, аумағы түгелдей Шығыс Қазақстан облысына берілді.

2022 жылы 8 маусымда бұрынғы Семей облысының аумағында Абай облысы құрылды. Құрамына Шығыс Қазақстан облысынан Абай, Аягөз, Бесқарағай, Бородулиха, Жарма, Көкпекті, Үржар аудандары берілді. Сонымен бірге Тарбағатай ауданынан Ақсуат ауданы бөлініп, бөлек аудан болып қайта құрылды.

2024 жылы 1 қаңтарда жаңадан Жаңасемей, Мақаншы аудандары құрылды.

Әкімшілік-аумақтық құрылысы

Абай облысы 2 облыстық маңызы бар қала мен 10 ауданға бөлінген:

Халқының саны (2009, 2021)
Облыс аудандары мен қалалары	2009	2021	2021 2009-ға пайызбен	Ерлер 2009	Ерлер 2021	2021 2009-ға пайызбен	Әйелдер 2009	Әйелдер 2021	2021 2009-ға пайызбен
Абай ауданы	15258	▼14240	93,3	7600	▼7143	94	7658	▼7097	92,7
Ақсуат ауданы	21276	▼19916	93,6	10822	▼10209	94,3	10454	▼9707	92,9
Аягөз ауданы	74572	▼66956	89,8	36968	▼33678	91,1	37604	▼33278	88,5
Бесқарағай ауданы	22210	▼18296	82,4	10873	▼9056	83,3	11337	▼9240	81,5
Бородулиха ауданы	40167	▼33647	83,8	19601	▼16495	84,2	20566	▼17152	83,4
Жаңасемей ауданы	25228	▼20868	82,7	12456	▼10524	84,5	12772	▼10344	81
Жарма ауданы	44770	▼37460	83,7	22359	▼18951	84,8	22411	▼18509	82,6
Көкпекті ауданы	18375	▼13932	75,8	9256	▼7116	76,9	9119	▼6816	74,8
Мақаншы ауданы	32135	▼27467	85,5	16008	▼13850	86,5	16127	▼13617	84,4
Үржар ауданы	51039	▼43643	85,5	25446	▼21961	86,3	25593	▼21682	84,7
Курчатов қаласы	10127	▲10411	102,8	4817	▲5084	105,5	5310	▲5327	100,3
Семей қаласы	299264	▲303210	101,3	137702	▲144221	104,7	161562	▼158989	98,4
Жалпы	629193	▼589358	93,7	301452	▼287764		327741	▼301594	92

Абай облысының құрылу барысында Шығыс Қазақстан облысы құрамындағы екі аудан шағындалып, облыстар құрамдарына бөлінді:

Тарбағатай ауданы: әкімшілік орталығы Ақжар ауылы болып Тарбағатай ауданы Шығыс Қазақстан облысының құрамында қалдырылды; әкімшілік орталығы Ақсуат ауылы болып Ақсуат ауданы құрылып, Абай облысы құрамына енді.
Көкпекті ауданы: Шығыс Қазақстан облысы құрамына Самар ауылы орталығы болып Самар ауданы, орталығы Көкпекті ауылы болған Көкпекті ауданы Абай облысы құрамына енді.

Әкімдері

Нұрлан Телманұлы Ұранхаев (11.06.2022 бастап)

Дереккөздер

Нұрлан Ұранхаев Абай облысының әкімі лауазымына тағайындалды
Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2023 жыл басына)
Семей облысының әкімшілік-аумақтық құрылымының тарихы бойынша анықтамалық — Семей, 2006.
2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары
https://sputnik.kz/20220408/shygys-qazaqstan-oblysy-qalay-bolinedi-24082717.html

[1] Нұрлан Ұранхаев Абай облысының әкімі лауазымына тағайындалды

[2] Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)

[3] Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2023 жыл басына)

[4] Семей облысының әкімшілік-аумақтық құрылымының тарихы бойынша анықтамалық — Семей, 2006.

[5] 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары

[6] ttps://sputnik.kz/20220408/shygys-qazaqstan-oblysy-qalay-bolinedi-24082717.html