Атырау облыс аймағы өсімдіктер дүниесіне бай болып келеді Негізінен шөлейт зонаның табиғи ылғалы жеткіліксіз және топыра

Атырау облыс аймағы өсімдіктер дүниесіне бай болып келеді. Негізінен шөлейт зонаның табиғи ылғалы жеткіліксіз және топырағы тұзды аймағына кіретіндіктен өсімдік жамылғысының өзіндік ерекшеліктері бар. Облыс жерінде оның солтүстігіндегі далалық және оңтүстігіндегі шөл зоналылық өңірге бейімделген ғылымда «шөлдік-далалық» деп аталған өсімдік түрлері таралған.

Облыс аймағындағы өсімдіктер

Барлық аудандарында дерлік ақ және қара жусанды-қияқты, бұйырғынды-ебелекті, мортықты, қоңырбасты-көкпекті шөптер жиынтығы басым өседі. Бұларға қосымша көктемде ойдым-ойдым ойыстарда, қазан шұңқырларда селеу, изен, сарсазан, итсигек, ажырық т.б. араласа шығады.

Теңіз жағасында батпақта шалғын, қамыс, құрақ жиі кездеседі. Ал құрлыққа қарай барған сайын өсімдік түрі молая түседі. Терістік-шыгыс жағында ерте көгеретін ебелек, мортық, шытыр, торғай от, қарабас, желкілдек, Нарын құмында қияқ, шағыр, қаңбақ, ақселеу, жыңғыл, жүзгін өседі.

Жалпы Атырау атырабында жоғары сатылы өсімдіктердің 945 түрі бар, бұлардың ішінде сирек кездесетін және жойылып бара жатырған түрлер, шаруашылыққа құнды, т.б. түрлері кездеседі. Оның ішінде алабұталы көкпек, құм ебелегі, түйеқарын, қаңбақ сораңшасы, сораң өсімдіктері өседі. Бұлардан басқа жантақ кәріқыз, көкпек, ошаған, сүттіген, шырмауық т.б. табиғи өсетін өсімдіктер бар. Сондай-ақ итсигек, есекмия, меңдуана, кекіре т.б. улы шөптер кездеседі Сонымен қатар облыстың өсімдіктер дүниесі құрамында дәрілік техникалық тұрғыдан бағалы табиғи өсімдіктерге де бай. Олардың жалпы саны Атырау жерінде 50-ден асады.

Дәрілік өсімдіктер

Дәрілік шөптерден облыс аумағында кездесетіндері: адыраспан, ешкітал, қырықбуын, құмаршық, тұмар Бояу. Тарихқа сүйенсек, 1929-33 жылдары бірнеше млн қазақ халқы ашаршылықтан ажал құшқаны ел есінде. Сол залалды Атырау өңірі де көрді. Сонау бір шақта Атырау өңірі, Нарын құмын жағалай қоныстанған халықты аштықтан аман алып қалған азықтардың бірі қасиетті өсімдік Құмаршық еді. Атырауда сол құмаршық өсімдігіне ескерткіш қойылды.

Қазақстанның «Қызыл кітабына» енген өсімдіктер

Қазақстанның «Қызыл кітабына» Каспий-Жайық алабының табиғаты бойынша енгізілген, яғни жойылып кету қаупі төнген өсімдіктер түрлері ақтұңғиық, ауыспалы қау, берік сүттіген, бор рияны, бор сиякөгі, бор сылдыршөбі, бүршікті альдрованда, бүршікті феллориния, кәдімгі жұмсақ жеміс, кестелі шампиньон, комаров жоңышқасы, күмәнді долана, қатпар баршынгүл, мейер хломидопусы, мейер шытырмағы, су шылымы, талиев гүлкекіресі, татар қатыраны, тегеурінгүл, теңге жапырақта шық шөп. Өсімдік дүниесін қорғаудың басты шаралары: олардың өсіп жетілуіне зиянды кеселдерді болдырмау, агротехникалық ережелергс сай шаралар алу, мезгілінде жинап, кептіріп игілікті мақсатқа пайдалану, өсіп жетуін жалғастыру үшін ұрықтарын жинап сақтау. Хайуандардың таптауынан сақтап, қорғау. Өсімдіктер дүниесін қорғау мақсатында Индер ботаникалық заказнигін, Атырау ботаникалық бағын ашу жоспарлануда.

Дереккөздер

Атырау табиғаты және оны қорғау, №5-7667 0607-3. 79 бет
Атырау жұрты ашаршылықтан аман алып қалған құмаршыққа арнап ескерткіш қойды. Тексерілді, 15 қараша 2024.
Е.Қаженбаев, Атырау облысының географиясы. Атырау, 2006 46-бет

[1] Атырау табиғаты және оны қорғау, №5-7667 0607-3. 79 бет

[2] Атырау жұрты ашаршылықтан аман алып қалған құмаршыққа арнап ескерткіш қойды. Тексерілді, 15 қараша 2024.

[3] Е.Қаженбаев, Атырау облысының географиясы. Атырау, 2006 46-бет