Ботаника бөлімі Өсімдіктер биохимиясыЗерттеу нысандарыӨсімдіктер Балдыр Саңырауқұлақтар т с с Ботаника бөлімдеріАльголог

Өсімдіктер биохимиясы

Зерттеу нысандары

Өсімдіктер · Балдыр
Саңырауқұлақтар т.с.с.

Ботаника бөлімдері

Атақты ботаниктар

Карл Линней

Тарих

к • • ө

Өсімдіктер биохимиясы – өсімдіктердің химиялық құрамы мен оның органдарындағы, ұлпаларындағы, клеткаларындағы үздіксіз жүріп жататын зат алмасу процесін зерттейтін ғылым; ботаника саласы.

Даму тарихы

Бұл салада "Зат пен қозғалысты сақтау" заңын тұжырымдаған керемет орыс ғалымы (1711-1765) және "Затты сақтау" заңын ашқан француз химигі А.Л. Лавуазье (1734-1794) еңбектері негіз болды.

Өсімдіктердің химиялық құрамы туралы алғашқы мәліметтер француз химигі (1645-1715) нұсқаулығында жарияланған: ол жануарлар организмдерінен және тірі емес табиғи заттардан айырмашылығы өсімдіктердің химиялық заттарының ерекшелігін атап өтті. Содан кейін, 1801 жылы жарық Француз химигінің 10 томдық жұмысын көрді (1755-1809), химиялық білім жүйесіне арналған, онда ғалым алғаш рет органикалық заттар өсімдік тектес (қант, , өсімдік қышқылдары, крахмал, бояғыш заттар, балауыза, шайыр және т.б.) және олардың ерекшелігін және басқалардан заттар айырмашылығын растады.

соңында ғалымдар өсімдіктердің тіршілігін қамтамасыз ететін көптеген биохимиялық процестерді білді, атап айтқанда хлорофиллдің химиялық табиғаты ашылды. ХХ ғасырдың ортасына қарай өсімдік организмдерінің құрамына кіретін заттардың негізгі кластары ашылып, сипатталды.

Қазіргі өсімдік биохимиясы процестерді тереңірек зерттейді биосинтез және жасушалардағы заттар, аралық алмасу өнімдері, заттардың синтезі мен ыдырауының әртүрлі кезеңдеріндегі ферменттердің рөлі, жасушалардағы энергия алмасуы. Өсімдіктер биофизикасымен тығыз байланыста дамитын молекулалық және бейорганикалық химияның күшті бағыттары пайда болды.

Өсімдіктер биохимиясы жалпы биохимия қағидалары мен жетістіктері негізінде қалыптасып дамығанымен өзіндік ерекшеліктері де бар:

1) тек өсімдіктер ғана көмірқышқыл газ бен судан және тамыры арқылы сіңірген бейорганикалық заттардан органик. қосылыстар түзе алады;
2) сол түзілген қосылыстардың алуан түрлілігі.

Өсімдіктер биохимиясы шартты түрде екіге бөлінеді.

1) Статикалық биохимияда өсімдіктегі белокты заттар, және органикалық қышқылдар, , майлар, витаминдер, гормондар мен осы қосылыстардың мөлшері мен қасиеттері
2) Динамик. биохимияда өсімдіктерде жүретін зат алмасу, фотосинтезбен тыныс алудың химизмдері, олардың өзара байланысы мен биол. катализаторлар зерттеледі. Қазақстанда Өсімдіктер биохимиясы саласындағы алғашқы зерттеулер 20 ғасырдың басында Қазақстан Ғылым Академиясының Ботаника институтында өсімдік физиологиясы мен биохимиясы секторында, ҚазҰУ-да осы аттас кафедра ашылғаннан кейін басталды. Дәнді дақылдар (Т.Дарқанбаев, оның шәкірттері) және жергілікті тағамдық, дәрілік, техникалық өсімдіктердің (Л.Қылышев, оның шәкірттері) биохимиясы зерттелді. Өсімдіктерден биологиялық белсенділігі жоғары қосылыстарды бөліп алу мен тазалаудың жүйелері жасалды.
20 ғасырдың 60 жылдарынан бастап өсімдіктердің молекулярдық биохимиясы зор қарқынмен дами бастады. Өсімдіктердегі белок синтездегіш құрылым – рибосоманың (М.Ә.Айтхожин, оның шәкірттері) физикалық және химиялық қасиеттері жан-жақты зерттелді. Айтхожинның басшылығымен өсімдік информосомаларының түрлері анықталып, оларға сипаттама берілді. Бір суббөлігі жануардан, екінші суббөлігі өсімдіктен алынған рибосома құрастырылып, оның белоксинтездегіш қабілеті айқындалды. Қазір Өсімдіктер биохимиясы саласында Н.Ә.Айтхожина, М.Қ.Гильманов, Р.М.Қонаева, т.б. ғалымдар еңбек етуде..

Тағы қараңыз

Дереккөздер

«Қазақ Энциклопедиясы»

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[source1-1] «Қазақ Энциклопедиясы»