Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қысқы Олимпиада ойындары — Халықаралық олимпиада комитетінің эгидасымен, 4 жылда бір рет өтетін қысқы спорт түрлерінен орасан зор халықаралық жарыстар. Ойындар 1924 жылы жазғы Ойындарға қосымша ретінде өткізлген.
Тарихы
Қысқы олимпиялық ойындар, қысқы олимпиялық ойындар өткізу жөнінде көптеген әңгіме болып жүретін. Халықаралық олимпиялық комитет бұл мәселені 1922 ж. күн тәртібіне қойды.
Қысқы Олимпиада өткізу Олимпиялық ойындардың өрісін кеңейтіп, оның халықаралық деңгейдегі беделін арттыра түседі деген тоқтамға келді. Бұл шындығында солай еді. Жазғы ойындар бүкіл дүниежүзі спортшыларының достығын, ынтымағын нығайтты. Спортшы қауымның шеберлігі ұшталып, талғам, талпынысы еселене түсті. Енді егіздің сыңарындай Олимпиада жалау кетерсе, нұр үстіне нұр. Алайда, Скандинавия елдері өкілдері қысқы Олимпиядалық ойындар өткізуге қарсы болды. Бұл елде ездерінің ұлттық ойыны деп санады. Оны Олимпиялық ойындар санатына қосуға қарсылық білдіруге келді.
1924 ж. Шамони (Франция) каласында "VIII Олимпиялық (жазғы) ойындар қарсаңындағы халықаралық спорт апталығы" атты жарыс өткізілді. Бұл апталыққа Австрия, Бельгия, Ұлыбритания, Венгрия, Италия, Канада, Латвия, Норвегия, Польша, АҚШ, Финляндия, Франция, Чехославакия, Швейцария, Швеция сынды қысқы спорт ойындары дамыған Солтүстік елдердің танымал спортшылары да аталмыш жарысқа түгел дерлік келді. Спорттың 5 түрі бойынша 14 жарыс түрінде жүлделі орындар сарапқа салынды. Бағдарлама құрамына бобслей, шаңғы спорты, , , мәнерлеп сырғанау спорты бойынша жарысқа түсті.
Алғашқы алтын медаль АҚШ спортшысы Ч. Джутроудың еншісіне тиді. Ол норвегиялық О. Ольсенмен 500 м. қашықтыққа коньки жарысы бойынша ақтық сайысқа түсіп, мәрте сызығын бірінші болып қиды. Осы спорт түрі бойынша сарапқа салынған жалпы 15 медальдың 14-ін Финляндиямен Норвегияның спортшылары қанжығасына байлады. 1500 және 5000 қашықтықта Олимпиада рекордын жаңартып, көпсайыста жеке дара жеңіске жеткен фин спортшысы К. Тунберг коньки жарысының ең үздік ойыншысы атанды. Шаңғы спортының барлық түрі бойынша жеңіс тұғырына Норвегия спортшылары көтерілді. Олар осы спорт түрі бойынша сарапқа салынған 12 медальдың біреуін гана 18 км. қашықтыққа болған сайыста қола медальдың иегері атанған фин шаңғышысы Т. Никке олжалапты. Сол кезде Әлемнің ең үздік шаңғышысы саналған Норвегиялық Т. Хауг 3 алтын және 1 қола медальға қол жеткізді.
Бейресми командалық есепте 4 алтын, 7 күміс,7 қола, жалпы 18 медальдың иегері атанып, 122,5 ұпай жинап, айқын басымдылықпен жеңіске жетті. Финляндия спортшылары 4 алтын, 3 күміс, 2 қола, жалпы 9 медаль және 59,5 ұпаймен екінші, АҚШ спортшылары 1 алтын, 2 күміс, жалпы 3 медаль және 26 ұпаймен үшінші орынға тұрақтады.
Қысқы Олимпиялық ойындар, спорттың кейбір қысқы түрлерінен (1908, 1920 ж.-конькимен мәнерлеп сырғанау және 1920 ж. -шайбалы хоккей) жарыстар жазғы Олимпиялық ойындардың багдарламасына енді. ХОК (халықаралық Олимпиялық комитет 1925 ж. спорттың қысқы түрлерінен Олимпиялық ойындарды өткізу туралы шешім қабылдады. Бұдан бір жыл бұрын Шамонида (Франц.) қысқы спорт түрлерінен апталық өткен болатын. Сол апталық 1-ші қысқы Олимпиялық ойындар деп есепке алынды. 1924 жылдың 25 қаңтары мен 4 ақпан арасында өткен осы апталыққа Еуропа мен Американың 16 мемлекетінен 293 спортшы (13-і әйелдер) қатысты. Ресми емес жалпыкомандалық есепте 4 алтын, 7 күміс, 7 қола медальдарға ие болып 122,5 ұпай жинаған Норвегияның құрамасы 1-ші орынға, 26 ұпаймен 2-ші АҚШ-тың құрама командалары шықты. Осы ойындарда Норвегиялық шаңғышы Т.Хауг пен фин конькишісі К.Гунерг З алтын медальдан алды.
Жылдар жылжып өткен сайын қысқы спорт түрлерінің қарқындап дамуына байланысты қысқы Олимпиялық ойындардың бағдарламасы кеңи түсті. 2010 жылына дейін өткен қысқы Олимпиялық ойындарда спорттың 19 түрінен өнер көрсетілді. Бағдарламадағы 14 негізгі спорт түрлеріне қоса қысқы спорт түрлерінің бесеуінен керсетілімдер ұйымдастырылды. Атап айтқанда, 1924, 1928, 1936, 1948 жылдары , II, ІV, V қысқы Олимпиялық ойындарда шаңғы, 1948 ж. V-ойындарда қысқы бессайыстан, 1952 және 1972 ж. VІ, XI ойындарда хоккей- бендиден, 1952, 1972 ж. Vl, XI қысқы Олимпиялық ойындарда спидскингтен көрсетілімдер болды.
1994 ж. Лиллехаммерде өткен ХVІІ қысқы Олимпиялық ойындардың бағдарламасында ең көп спорттың 12 түрі қамтылды. Ал 1998 ж. Жапонияның Нагано қаласында өткен XIX қысқы Олимпиялық ойындарда спорттың 13 түрінен жарыстар өтіп чемпиондық атақ 64 адамға берілді.
Алғашқы ойындармен салыстырғанда қазір олимпиялық бағдарламадағы қысқы спорт түрлерінің саны 2 еседей, сарапта салынатын медальдардың саны 4,5 еседей өсті. 1924-36 жылдардың арасында бағдарламаға бобслей-шаңғы, шаңғымен тұғырдан секіру, шаңғышылар сайысы, конькимен сырғанау, конькимен мәнерлеп сырғанау, шайбалы хоккей енсе, 1948 ж. Санкт-Морицте өткен V қысқы Олимпиялық ойындарда бағдарламаға жаңадан спорттың бес спорт түрі қосылды (4-тау шаңғысынан, 2- ерлер, 2-әйелдер арасындағы бәсеке, 1-).
1960 ж. Сиво-Вэллиде еткен VІІІ қысқы Олимпиялық ойындарда ерлер арасында биатлоннан, конькиде 4 қашықтықта (әйелдер арасында) медальдар сарапқа салынды. Осы уақытқа дейін коньки жарысына тек қана ерлер қатысып келген болатын. 1964 ж. Инстуркте өткен ойындарда шана спортынан бәсеке өтіп ерлер - 2, әйелдер - 1 (ерлер және әйелдер үшін - 1 орындық, тек ерлер үшін - 2 орындық) бағдарлама бойынша сынға түсті. Шана спортынан жарыс бұрын (1924 жылы ғана, ал 1928, 1948 ж. тек жарыс еткен болатын.
Спорт түрлері
| Спорт түрі | Дисциплина | Өткізудің басталуы | Жарыстар түрлері |
|---|---|---|---|
| Шаңғы жарысы | Тау шаңғы спорты | 1936 | , , , комбинация |
| Шаңғы жарысы | 1924 | Жеке спринт, командалық спринт, жекелей сөремен жарыс, масс-старт, эстафета, дуатлон | |
| 1924 | K120 жеке біріншілік, K120 командалық біріншілік, K90 жеке біріншілік | ||
| 1924 | Жеке жарыстар, спринт, эстафета | ||
| Фристайл | 1992 | Могул, шаңғы акробатикасы, | |
| Сноубординг | 1998 | , , параллельді слалом-гигант | |
| Биатлон | 1960 | , , , , | |
| Коньки спорты | Мәнерлеп сырғанау | 1908/1924 | Жеке ерлер және әйелдер арасындағы мәнерлеп сырғанау, , |
| Коньки спорты | 1924 | 500 м, 1000 м, 1500 м, 3000 м, 5000 м, 10000 м, эстафета | |
| Шорт-трек | 1992 | 500 м, 1000 м, 1500 м, эстафета | |
| Бобслей | Бобслей | 1924 | Екі орынды боб, төрт орынды боб |
| Скелетон | 1928/48/2002 | ||
| Шана спорты | 1964 | Жеке жарыстар, жұптық жарыстар | |
| Шайбалы хоккей | 1920/1924 | ||
| Кёрлинг | 1924/1998 |
 | Бұл — Олимпиада ойындары туралы мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
Өткізу орындары мен жылдары
| Ойын | Жыл | Ашылу салтанаты | Жабылу салтанаты | Қала | Ел | Елдер саны | Спорт түрлерінің саны |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I | 1924 | 25 қантар | 5 ақпан |  Франция | 16 | 6 | |
| II | 1928 | 11 ақпан | 19 ақпан | Санкт-Мориц |  Швейцария | 25 | 4 |
| III | 1932 | 4 ақпан | 15 ақпан |  АҚШ | 17 | 4 | |
| IV | 1936 | 6 ақпан | 16 ақпан |  Үшінші рейх | 28 | 4 | |
| (1) | 1940 | __ | __ | Саппоро |  Жапония | ||
| 1944 | __ | __ |  Италия | ||||
| V | 1948 | 30 қантар | 8 ақпан | Санкт-Мориц | Швейцария | 22 | 4 |
| VI | 1952 | 14 ақпан | 25 ақпан | Осло |  Норвегия | 22 | 4 |
| VII | 1956 | 26 қантар | 5 ақпан | Италия | 24 | 4 | |
| VIII | 1960 | 18 ақпан | 28 ақпан |  АҚШ | 27 | 4 | |
| IX | 1964 | 29 қантар | 9 ақпан |  Аустрия | 34 | 6 | |
| X | 1968 | 6 ақпан | 18 ақпан | Гренобль | Франция | 35 | 6 |
| XI | 1972 | 3 ақпан | 13 ақпан | Саппоро | Жапония | 35 | 6 |
| XII | 1976 | 4 ақпан | 15 ақпан | Аустрия | 37 | 21 | |
| XIII | 1980 | 13 ақпан | 24 ақпан | АҚШ | 38 | 6 | |
| XIV | 1984 | 8 ақпан | 19 ақпан | Сараево |  Югославия | 39 | 23 |
| XV | 1988 | 13 ақпан | 28 ақпан | Калгари |  Канада | 46 | 6 |
| XVI | 1992 | 8 ақпан | 23 ақпан | Альбервиль | Франция | 57 | 32 |
| XVII | 1994 | 12 ақпан | 27 ақпан | Норвегия | 61 | 6 | |
| XVIII | 1998 | 7 ақпан | 22 ақпан | Нагано | Жапония | 68 | 7 |
| XIX | 2002 | 8 ақпан | 24 ақпан | АҚШ | 78 | 7 | |
| XX | 2006 | 10 ақпан | 26 ақпан | Турин | Италия | 84 | 7 |
| XXI | 2010 | 12 ақпан | 28 ақпан | Ванкувер | Канада | 86 | 7 |
| XXII | 2014 | 7 ақпан | 23 ақпан | Сочи |  Ресей | 98 | 7 |
| XXIII | 2018 | 9 ақпан | 25 ақпан |  Корея Республикасы | 102 | 7 | |
| XXIV | 2022 | 4 ақпан | 20 ақпан | Бейжің |  Қытай | 109 | 7 |
| 2026 | 6 ақпан | 22 ақпан | Италия | 109 | 7 | ||
| 2030 |
1Екінші дүниежүзілік соғыс үшін болмады.
Дереккөздер
- Қазақстан - спортшылар елі. Энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: "Сөздік-Словарь". ISBN 9965-822-57-3
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қysky Olimpiada ojyndary Halykaralyk olimpiada komitetinin egidasymen 4 zhylda bir ret otetin kysky sport tүrlerinen orasan zor halykaralyk zharystar Ojyndar 1924 zhyly zhazgy Ojyndarga kosymsha retinde otkizlgen Қysky Olimpiada ojyndaryn otkizgen elderTarihyҚysky olimpiyalyk ojyndar kysky olimpiyalyk ojyndar otkizu zhoninde koptegen әngime bolyp zhүretin Halykaralyk olimpiyalyk komitet bul mәseleni 1922 zh kүn tәrtibine kojdy Қysky Olimpiada otkizu Olimpiyalyk ojyndardyn orisin kenejtip onyn halykaralyk dengejdegi bedelin arttyra tүsedi degen toktamga keldi Bul shyndygynda solaj edi Zhazgy ojyndar bүkil dүniezhүzi sportshylarynyn dostygyn yntymagyn nygajtty Sportshy kauymnyn sheberligi ushtalyp talgam talpynysy eselene tүsti Endi egizdin synaryndaj Olimpiada zhalau keterse nur үstine nur Alajda Skandinaviya elderi okilderi kysky Olimpiyadalyk ojyndar otkizuge karsy boldy Bul elde ezderinin ulttyk ojyny dep sanady Ony Olimpiyalyk ojyndar sanatyna kosuga karsylyk bildiruge keldi 1924 zh Shamoni Franciya kalasynda VIII Olimpiyalyk zhazgy ojyndar karsanyndagy halykaralyk sport aptalygy atty zharys otkizildi Bul aptalykka Avstriya Belgiya Ұlybritaniya Vengriya Italiya Kanada Latviya Norvegiya Polsha AҚSh Finlyandiya Franciya Chehoslavakiya Shvejcariya Shveciya syndy kysky sport ojyndary damygan Soltүstik elderdin tanymal sportshylary da atalmysh zharyska tүgel derlik keldi Sporttyn 5 tүri bojynsha 14 zharys tүrinde zhүldeli oryndar sarapka salyndy Bagdarlama kuramyna bobslej shangy sporty mәnerlep syrganau sporty bojynsha zharyska tүsti Қysky olimpiadada zhenimpaz bolgan elder kartasy 1 ret zhenimpaz atangan elder 2 ret zhәne odan kop zhenimpaz atangan elder 5 ret zhәne odan kop zhenimpaz atangan elder Algashky altyn medal AҚSh sportshysy Ch Dzhutroudyn enshisine tidi Ol norvegiyalyk O Olsenmen 500 m kashyktykka konki zharysy bojynsha aktyk sajyska tүsip mәrte syzygyn birinshi bolyp kidy Osy sport tүri bojynsha sarapka salyngan zhalpy 15 medaldyn 14 in Finlyandiyamen Norvegiyanyn sportshylary kanzhygasyna bajlady 1500 zhәne 5000 kashyktykta Olimpiada rekordyn zhanartyp kopsajysta zheke dara zheniske zhetken fin sportshysy K Tunberg konki zharysynyn en үzdik ojynshysy atandy Shangy sportynyn barlyk tүri bojynsha zhenis tugyryna Norvegiya sportshylary koterildi Olar osy sport tүri bojynsha sarapka salyngan 12 medaldyn bireuin gana 18 km kashyktykka bolgan sajysta kola medaldyn iegeri atangan fin shangyshysy T Nikke olzhalapty Sol kezde Әlemnin en үzdik shangyshysy sanalgan Norvegiyalyk T Haug 3 altyn zhәne 1 kola medalga kol zhetkizdi Bejresmi komandalyk esepte 4 altyn 7 kүmis 7 kola zhalpy 18 medaldyn iegeri atanyp 122 5 upaj zhinap ajkyn basymdylykpen zheniske zhetti Finlyandiya sportshylary 4 altyn 3 kүmis 2 kola zhalpy 9 medal zhәne 59 5 upajmen ekinshi AҚSh sportshylary 1 altyn 2 kүmis zhalpy 3 medal zhәne 26 upajmen үshinshi orynga turaktady Қysky Olimpiyalyk ojyndar sporttyn kejbir kysky tүrlerinen 1908 1920 zh konkimen mәnerlep syrganau zhәne 1920 zh shajbaly hokkej zharystar zhazgy Olimpiyalyk ojyndardyn bagdarlamasyna endi HOK halykaralyk Olimpiyalyk komitet 1925 zh sporttyn kysky tүrlerinen Olimpiyalyk ojyndardy otkizu turaly sheshim kabyldady Budan bir zhyl buryn Shamonida Franc kysky sport tүrlerinen aptalyk otken bolatyn Sol aptalyk 1 shi kysky Olimpiyalyk ojyndar dep esepke alyndy 1924 zhyldyn 25 kantary men 4 akpan arasynda otken osy aptalykka Europa men Amerikanyn 16 memleketinen 293 sportshy 13 i әjelder katysty Resmi emes zhalpykomandalyk esepte 4 altyn 7 kүmis 7 kola medaldarga ie bolyp 122 5 upaj zhinagan Norvegiyanyn kuramasy 1 shi orynga 26 upajmen 2 shi AҚSh tyn kurama komandalary shykty Osy ojyndarda Norvegiyalyk shangyshy T Haug pen fin konkishisi K Gunerg Z altyn medaldan aldy Zhyldar zhylzhyp otken sajyn kysky sport tүrlerinin karkyndap damuyna bajlanysty kysky Olimpiyalyk ojyndardyn bagdarlamasy keni tүsti 2010 zhylyna dejin otken kysky Olimpiyalyk ojyndarda sporttyn 19 tүrinen oner korsetildi Bagdarlamadagy 14 negizgi sport tүrlerine kosa kysky sport tүrlerinin beseuinen kersetilimder ujymdastyryldy Atap ajtkanda 1924 1928 1936 1948 zhyldary II IV V kysky Olimpiyalyk ojyndarda shangy 1948 zh V ojyndarda kysky bessajystan 1952 zhәne 1972 zh VI XI ojyndarda hokkej bendiden 1952 1972 zh Vl XI kysky Olimpiyalyk ojyndarda spidskingten korsetilimder boldy 1994 zh Lillehammerde otken HVII kysky Olimpiyalyk ojyndardyn bagdarlamasynda en kop sporttyn 12 tүri kamtyldy Al 1998 zh Zhaponiyanyn Nagano kalasynda otken XIX kysky Olimpiyalyk ojyndarda sporttyn 13 tүrinen zharystar otip chempiondyk atak 64 adamga berildi Algashky ojyndarmen salystyrganda kazir olimpiyalyk bagdarlamadagy kysky sport tүrlerinin sany 2 esedej sarapta salynatyn medaldardyn sany 4 5 esedej osti 1924 36 zhyldardyn arasynda bagdarlamaga bobslej shangy shangymen tugyrdan sekiru shangyshylar sajysy konkimen syrganau konkimen mәnerlep syrganau shajbaly hokkej ense 1948 zh Sankt Moricte otken V kysky Olimpiyalyk ojyndarda bagdarlamaga zhanadan sporttyn bes sport tүri kosyldy 4 tau shangysynan 2 erler 2 әjelder arasyndagy bәseke 1 1960 zh Sivo Vellide etken VIII kysky Olimpiyalyk ojyndarda erler arasynda biatlonnan konkide 4 kashyktykta әjelder arasynda medaldar sarapka salyndy Osy uakytka dejin konki zharysyna tek kana erler katysyp kelgen bolatyn 1964 zh Insturkte otken ojyndarda shana sportynan bәseke otip erler 2 әjelder 1 erler zhәne әjelder үshin 1 oryndyk tek erler үshin 2 oryndyk bagdarlama bojynsha synga tүsti Shana sportynan zharys buryn 1924 zhyly gana al 1928 1948 zh tek zharys etken bolatyn Sport tүrleriSport tүri Disciplina Өtkizudin bastaluy Zharystar tүrleriShangy zharysy Tau shangy sporty 1936 kombinaciyaShangy zharysy 1924 Zheke sprint komandalyk sprint zhekelej soremen zharys mass start estafeta duatlon1924 K120 zheke birinshilik K120 komandalyk birinshilik K90 zheke birinshilik1924 Zheke zharystar sprint estafetaFristajl 1992 Mogul shangy akrobatikasy Snoubording 1998 paralleldi slalom gigantBiatlon 1960 Konki sporty Mәnerlep syrganau 1908 1924 Zheke erler zhәne әjelder arasyndagy mәnerlep syrganau Konki sporty 1924 500 m 1000 m 1500 m 3000 m 5000 m 10000 m estafetaShort trek 1992 500 m 1000 m 1500 m estafetaBobslej Bobslej 1924 Eki oryndy bob tort oryndy bobSkeleton 1928 48 2002Shana sporty 1964 Zheke zharystar zhuptyk zharystarShajbaly hokkej 1920 1924Kyorling 1924 1998 Bul Olimpiada ojyndary turaly makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Өtkizu oryndary men zhyldaryOjyn Zhyl Ashylu saltanaty Zhabylu saltanaty Қala El Elder sany Sport tүrlerinin sanyI 1924 25 kantar 5 akpan Franciya 16 6II 1928 11 akpan 19 akpan Sankt Moric Shvejcariya 25 4III 1932 4 akpan 15 akpan AҚSh 17 4IV 1936 6 akpan 16 akpan Үshinshi rejh 28 4 1 1940 Sapporo Zhaponiya1944 ItaliyaV 1948 30 kantar 8 akpan Sankt Moric Shvejcariya 22 4VI 1952 14 akpan 25 akpan Oslo Norvegiya 22 4VII 1956 26 kantar 5 akpan Italiya 24 4VIII 1960 18 akpan 28 akpan AҚSh 27 4IX 1964 29 kantar 9 akpan Austriya 34 6X 1968 6 akpan 18 akpan Grenobl Franciya 35 6XI 1972 3 akpan 13 akpan Sapporo Zhaponiya 35 6XII 1976 4 akpan 15 akpan Austriya 37 21XIII 1980 13 akpan 24 akpan AҚSh 38 6XIV 1984 8 akpan 19 akpan Saraevo Yugoslaviya 39 23XV 1988 13 akpan 28 akpan Kalgari Kanada 46 6XVI 1992 8 akpan 23 akpan Albervil Franciya 57 32XVII 1994 12 akpan 27 akpan Norvegiya 61 6XVIII 1998 7 akpan 22 akpan Nagano Zhaponiya 68 7XIX 2002 8 akpan 24 akpan AҚSh 78 7XX 2006 10 akpan 26 akpan Turin Italiya 84 7XXI 2010 12 akpan 28 akpan Vankuver Kanada 86 7XXII 2014 7 akpan 23 akpan Sochi Resej 98 7XXIII 2018 9 akpan 25 akpan Koreya Respublikasy 102 7XXIV 2022 4 akpan 20 akpan Bejzhin Қytaj 109 72026 6 akpan 22 akpan Italiya 109 72030 1Ekinshi dүniezhүzilik sogys үshin bolmady DerekkozderҚazakstan sportshylar eli Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Sozdik Slovar ISBN 9965 822 57 3Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet