Сочи (орыс. Сочи; абх. Шәача; Шъачэ; грек. Σότσι; груз. სოჭი) — Ресей Федерациясындағы қала, , Қара теңіздің солтүстік-шығыс жағалауында, Мәскеуден 1700 шақырым қашықтықта орналасқан.
Қала | |||||
Сочи | |||||
Сочи | |||||
| |||||
Әкімшілігі | |||||
---|---|---|---|---|---|
Ел | |||||
| |||||
| |||||
Қала басшысы | Алексей Копайгородский | ||||
Тарихы мен географиясы | |||||
Координаттары | 43°35′07″ с. е. 39°43′13″ ш. б. / 43.58528° с. е. 39.72028° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 43°35′07″ с. е. 39°43′13″ ш. б. / 43.58528° с. е. 39.72028° ш. б. (G) (O) (Я) | ||||
Құрылған уақыты | 1838 | ||||
Жер аумағы | қала: | ||||
Орталығының биiктігі | 65 м | ||||
Климаты | субтропик | ||||
Уақыт белдеуі |
| ||||
Тұрғындары | |||||
Тұрғыны | қала: | ||||
Тығыздығы | 2081 адам/км² | ||||
Агломерация | 708 000 | ||||
Ұлттық құрамы | орыстар (69,9 %), | ||||
Этнохороним | сочилік | ||||
Сандық идентификаторлары | |||||
Телефон коды | 862 | ||||
Пошта индекстері | 354000—3549991 | ||||
Автомобиль коды | 23, 93, 123 | ||||
Басқалары | |||||
Марапаттары | |||||
sochiadm.ru (орыс.) | |||||
Сочи шекарасы |
Красная Поляна қала типті ауылымен және Бас Кавказ Жотасының оңтүстік беткейлерінде орналасқан тұрғылықты пункттермен бірге құрайды, бейресми атауы Үлкен Сочи. Ресей Федерациясының ең үлкен қала-курорты, маңызды транспорт желісі, сонымен қатар Қара теңіз жағалауының ірі экономикалық және мәдени орталығы болып табылады.
Бейресми түрде Ресейдің жаздық, оңтүстік және курорттық «астанасы» деп аталады. 2012 жылы Forbes журналы Сочи қаласын Ресейдегі бизнес жүргізуге ең қолайлы қала деп атады. Қара теңіз жағалауындағы қалалар арасында Одесса мен Самсун қалаларынан кейін 3-ші орын алады. Сонымен қатар Ресейдің ең ұзын қаласы болып табылады.
2007 жылы Сочи 2014 жылғы Қысқы Олимпиада ойындарының астанасы болып таңдалды. 2009 жылы 15 қыркүйекте Сочи Олимпиадалық қалалардың әлемдік одағына мүше болып қабылданды. Олимпиадаға дайындық барысында қаланың және оның инфрақұрылымының дамуына 500 млрд рубль жұмсалды.
Этимологиясы
1869 жылдың өзінде де посадтың аты Сочи болатын.
«Сочи» аты тек қаланы ғана емес, оның орталығынан өтетін, Қара Теңізге құятын өзенді де білдіреді.
Әртүрлі деректерде қала мен өзен аттары түр-түрлі аталатын: Сочи, Соча мен Сучали; Белльде Саша, Садша мен Зутша; Сочи немесе Саше; Сочи, Саше мен Сочипсы; Сфеши (өзен) мен Сшаше (ауыл) (шапсуг нұсқасы); Шаша; Сахи, Сучал мен Саши, басқа деректерде — Шаше, Сшатче, Сочипсе. жазған Бгажба Х. С. айтқаны бойынша Сочи өзенінің аты Сшача деп аталатын, және абхаз тілінде ол «Шәача» деп аталатын. Алайда тарихында этнонимын ең бірінші рет түрік саяхатшысы 1641 жылы Эвлий Челеби айтып кетеді. Ол Садше (түр. Sadşe) мен Суча (түр. Suça) тайпаларын айтып кетеді.
Сочи мен Садше аттарының мағынасы жоқ. Бірақ «сшедше», «теңіз» немесе «теңіз маңындағы» деген сөзге ұқсас.
Ш. Д. Инал-Ипа айтқаны бойынша «Сочи-Соча» сөзі «Швача» атына ұқсайды және ол ұмытылған адамның немесе әулеттің аты да болуы мүмкін.
Халқы
Сочи қаласының тұрғылықты халық саны – 399673 адам (2014), Сочи қала-курорты муниципалдық құрылымының – 473206 адам. Халық саны бойынша Сочи Оңтүстік федералдық округінде Дондағы Ростов (1109835), Волгоград (1017985), (805680), Астрахань (530863) қалаларынан кейін 5-ші орынды алады және Ресей бойынша 49-шы орын алады.
2022 жылдың 1 қаңтарында Сочи Ресей ішінде халық саны бойынша 1116 ішінен 46-шысы.
2018 жылдың 1 қаңтарында Ресей субъектілері емес қалалардың ішінде Сочи 5-ші (, , мен Балашихадан кей
ін).
Ұлттық құрамы
Сочи ауданының (округінің) ұлттық құрамы:
- армяндар — 3857 (29,3 %)
- орыстар — 2561 (19,5 %)
- гректер — 2092 (15,9 %)
- украиндар — 1240 (9,45 %)
- — 746 (5,7 %)
- грузиндер — 681 (5,2 %)
- эстондар — 599 (4,6 %)
- румындар — 613 (4,7 %)
- түріктер — 332 (2,5 %)
- — 269 (2 %)
- немістер — 166 (1,3 %)
- парсылар — 59 (0,5 %)
- беларустар — 53 (0,4 %)
- — 52 (0,4 %)
- поляктар — 49 (0,4 %)
- татарлар — 28 (0,2 %)
- яһудилер — 13 (0,09 %)
- чехтар — 12 (0,09 %)
Сочи қаласының ұлттық құрамы:
- орыстар — 249 151 (76,07 %)
- армяндар — 46 767 (14,28 %)
- украиндар — 8200 (2,50 %)
- грузиндер — 6489 (1,98 %)
- гректер — 2021 (0,62 %)
- адыгейлер — 1711 (0,52 %)
- татарлар — 1696 (0,52 %)
- беларустар — 1584 (0,48 %)
- абхаздар — 1076 (0,33 %)
- осетиндер — 1007 (0,31 %)
- әзербайжандар — 886 (0,27 %)
- — 716 (0,22 %)
- молдавандар — 488 (0,15 %)
- немістер — 455 (0,14 %)
- чуваштар — 415 (0,13 %)
- яһудилер — 366 (0,11 %)
- өзбектер — 313 (0,10 %)
- шешендер — 219 (0,07 %)
- мордвалар — 217 (0,07 %)
- қабардалар — 186 (0,06 %)
- аварлар — 185 (0,06 %)
- поляктар — 174 (0,05 %)
- — 173 (0,05 %)
- эстондар — 171 (0,05 %)
- башқұрттар — 169 (0,05 %)
- сербтер — 169 (0,05 %)
- лезгиндер — 143 (0,04 %)
- казактар — 143 (0,04 %)
- қазақтар — 140 (0,04 %)
- кәрістер — 130 (0,04 %)
- түріктер — 129 (0,04 %)
- — 117 (0,04 %)
- тәжіктер — 104 (0,03 %)
- марилер — 102 (0,03 %)
Дереккөздер
- Генеральный план городского округа города Сочи. Принят Городским Собранием Сочи 14 шілде 2009 ж. Мұрағатталған 24 желтоқсанның 2013 жылы. (На перспективу Генеральным планом предусмотрено расширение городской черты до 222,36 км²).
- Калькулятор времени, разницы во времени, географических координат, расстояния, маршрута - Сочи, Россия
- http://www.gks.ru/free_doc/doc_2013/bul_dr/mun_obr2013.rar Мұрағатталған 13 мамырдың 2019 жылы.
- Сочи қаласының шағын ауданы
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Sochi orys Sochi abh Shәacha Shache grek Sotsi gruz სოჭი Resej Federaciyasyndagy kala Қara tenizdin soltүstik shygys zhagalauynda Mәskeuden 1700 shakyrym kashyktykta ornalaskan ҚalaSochiSochi SochiӘkimshiligiEl Resej ResejҚala basshysyAleksej KopajgorodskijTarihy men geografiyasyKoordinattary43 35 07 s e 39 43 13 sh b 43 58528 s e 39 72028 sh b 43 58528 39 72028 G O Ya Koordinattar 43 35 07 s e 39 43 13 sh b 43 58528 s e 39 72028 sh b 43 58528 39 72028 G O Ya Қurylgan uakyty1838Zher aumagykala 176 77 km kalalyk okrug 3502 km Ortalygynyn biiktigi65 mKlimatysubtropikUakyt beldeuiTurgyndaryTurgynykala 368 011 kalalyk okrug 445 209 adam 2013 Tygyzdygy2081 adam km Aglomeraciya708 000Ұlttyk kuramyorystar 69 9 armyandar 20 1 ukraindar 2 3 gruzinder 2 adygejler 1 2 2010 zh Itogi Krasnodarstat Basty derekkozinen muragattalgan 14 sәuir 2013 Tekserildi 14 sәuir 2013 lt ref gt EtnohoronimsochilikSandyk identifikatorlaryTelefon kody862Poshta indeksteri354000 3549991Avtomobil kody23 93 123BaskalaryMarapattarysochiadm ru orys SochiSochi shekarasy Krasnaya Polyana kala tipti auylymen zhәne Bas Kavkaz Zhotasynyn ontүstik betkejlerinde ornalaskan turgylykty punkttermen birge kurajdy bejresmi atauy Үlken Sochi Resej Federaciyasynyn en үlken kala kurorty manyzdy transport zhelisi sonymen katar Қara teniz zhagalauynyn iri ekonomikalyk zhәne mәdeni ortalygy bolyp tabylady Bejresmi tүrde Resejdin zhazdyk ontүstik zhәne kurorttyk astanasy dep atalady 2012 zhyly Forbes zhurnaly Sochi kalasyn Resejdegi biznes zhүrgizuge en kolajly kala dep atady Қara teniz zhagalauyndagy kalalar arasynda Odessa men Samsun kalalarynan kejin 3 shi oryn alady Sonymen katar Resejdin en uzyn kalasy bolyp tabylady 2007 zhyly Sochi 2014 zhylgy Қysky Olimpiada ojyndarynyn astanasy bolyp tandaldy 2009 zhyly 15 kyrkүjekte Sochi Olimpiadalyk kalalardyn әlemdik odagyna mүshe bolyp kabyldandy Olimpiadaga dajyndyk barysynda kalanyn zhәne onyn infrakurylymynyn damuyna 500 mlrd rubl zhumsaldy Etimologiyasy1869 zhyldyn ozinde de posadtyn aty Sochi bolatyn Sochi aty tek kalany gana emes onyn ortalygynan otetin Қara Tenizge kuyatyn ozendi de bildiredi Әrtүrli derekterde kala men ozen attary tүr tүrli atalatyn Sochi Socha men Suchali Bellde Sasha Sadsha men Zutsha Sochi nemese Sashe Sochi Sashe men Sochipsy Sfeshi ozen men Sshashe auyl shapsug nuskasy Shasha Sahi Suchal men Sashi baska derekterde Shashe Sshatche Sochipse zhazgan Bgazhba H S ajtkany bojynsha Sochi ozeninin aty Sshacha dep atalatyn zhәne abhaz tilinde ol Shәacha dep atalatyn Alajda tarihynda etnonimyn en birinshi ret tүrik sayahatshysy 1641 zhyly Evlij Chelebi ajtyp ketedi Ol Sadshe tүr Sadse men Sucha tүr Suca tajpalaryn ajtyp ketedi Sochi men Sadshe attarynyn magynasy zhok Birak sshedshe teniz nemese teniz manyndagy degen sozge uksas Sh D Inal Ipa ajtkany bojynsha Sochi Socha sozi Shvacha atyna uksajdy zhәne ol umytylgan adamnyn nemese әulettin aty da boluy mүmkin HalkySochi kalasynyn turgylykty halyk sany 399673 adam 2014 Sochi kala kurorty municipaldyk kurylymynyn 473206 adam Halyk sany bojynsha Sochi Ontүstik federaldyk okruginde Dondagy Rostov 1109835 Volgograd 1017985 805680 Astrahan 530863 kalalarynan kejin 5 shi oryndy alady zhәne Resej bojynsha 49 shy oryn alady 2022 zhyldyn 1 kantarynda Sochi Resej ishinde halyk sany bojynsha 1116 ishinen 46 shysy 2018 zhyldyn 1 kantarynda Resej subektileri emes kalalardyn ishinde Sochi 5 shi men Balashihadan kej in Ұlttyk kuramy Sochi audanynyn okruginin ulttyk kuramy armyandar 3857 29 3 orystar 2561 19 5 grekter 2092 15 9 ukraindar 1240 9 45 746 5 7 gruzinder 681 5 2 estondar 599 4 6 rumyndar 613 4 7 tүrikter 332 2 5 269 2 nemister 166 1 3 parsylar 59 0 5 belarustar 53 0 4 52 0 4 polyaktar 49 0 4 tatarlar 28 0 2 yaһudiler 13 0 09 chehtar 12 0 09 Sochi kalasynyn ulttyk kuramy orystar 249 151 76 07 armyandar 46 767 14 28 ukraindar 8200 2 50 gruzinder 6489 1 98 grekter 2021 0 62 adygejler 1711 0 52 tatarlar 1696 0 52 belarustar 1584 0 48 abhazdar 1076 0 33 osetinder 1007 0 31 әzerbajzhandar 886 0 27 716 0 22 moldavandar 488 0 15 nemister 455 0 14 chuvashtar 415 0 13 yaһudiler 366 0 11 ozbekter 313 0 10 sheshender 219 0 07 mordvalar 217 0 07 kabardalar 186 0 06 avarlar 185 0 06 polyaktar 174 0 05 173 0 05 estondar 171 0 05 bashkurttar 169 0 05 serbter 169 0 05 lezginder 143 0 04 kazaktar 143 0 04 kazaktar 140 0 04 kәrister 130 0 04 tүrikter 129 0 04 117 0 04 tәzhikter 104 0 03 mariler 102 0 03 DerekkozderGeneralnyj plan gorodskogo okruga goroda Sochi Prinyat Gorodskim Sobraniem Sochi 14 shilde 2009 zh Muragattalgan 24 zheltoksannyn 2013 zhyly Na perspektivu Generalnym planom predusmotreno rasshirenie gorodskoj cherty do 222 36 km Kalkulyator vremeni raznicy vo vremeni geograficheskih koordinat rasstoyaniya marshruta Sochi Rossiya http www gks ru free doc doc 2013 bul dr mun obr2013 rar Muragattalgan 13 mamyrdyn 2019 zhyly Sochi kalasynyn shagyn audany Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet